İçeriğe atla

Kufi Çayı

Kufi Çayı, Büyük Menderes Nehri'nin kollarından biridir. Uzunluğu 98 km, yağış alanı 2015 km²'dir. Yıllık ortalama akım 3368 m/sn, maksimum akım 35644 m/sn'dir. Ortalama yıllık 106.213.248 m³ su taşımaktadır.[1] Çay, Sandıklı ovasının doğu ve kuzeyindeki dağlardan kaynağını almaktadır.

Kış yağışları ve kar erimeleri nedeniyle Mart ayında maksimum akışa ulaşır. Haziran ve Ekim ayları arasında fazla bir akım gözlenmez, bazen çay yatağı kuru haldedir. Akımın %97'si kış mevsiminde, %2,4'ü yaz-sonbaharda gerçekleşir. Vadinin Şeyhyahşi Köyü civarında akarsuyun suyunun kaçtığı bir düden bulunur. Kalker bloklarının bulunduğu alandan giden suyun Işıklı kaynaklarından çıkarak, Işıklı Gölü'ne ulaştığı düşünülmektedir.[1]

Kufi Çayı Ortadağ ve Burgazdağ arasındaki vadisinde oluşturduğu boğaz vadi ulaşım açısından önemlidir. Boğaz vadinin genişliği 1-1,5 km, uzunluğu 36 km'dir.Sandıklı- Çivril arasında ulaşıma en uygun geçiş alanıdır. 1176 yılında yapılan Miryokefalon Muharebesi'nin Kufi Boğazında olduğu düşünülmektedir. Çay, Çapak Köyü yakınlarında kalker tabakaları üzerinde daha dar ve derin yeni bir boğaz vadi oluşturmuştur. Orta Kufi Boğazı denilen vadi; 25–40 m genişliğinde, 50–100 m derinliğinde, 2 km uzunluğundadır.[1]

1952 yılına kadar Çivril yakınlarından Büyük Menderes Nehrine ulaşan çay taşkınlara neden olmaktaydı. Yapılan kanalla Işıklı Gölü'ne bağlanan çayın taşkınları kontrol altına alınmıştır. Işıklı Gölü, kufi Çay'ının taşıdığı alüvyal malzemenin birikmesiyle oluşmuştur.[2]

Kaynakça

  1. ^ a b c CEYLAN, Dr. Mehmet Akif; ESKİKURT, Adnan. "kufi Çayı boğazının Doğal ve Tarihi Coğrafyası" (PDF). Marmara Coğrafya Dergisi. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2015. 
  2. ^ "Gökgöl Işıklı Sulak Alanı". denizli.ormansu.gov.tr. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sakarya Nehri</span> Türkiyenin Karadeniz bölgesinde bir ırmak

Sakarya Nehri Kızılırmak ve Fırat nehirlerinden sonra Türkiye'nin üçüncü en uzun, Kuzeybatı Anadolu'nun ise en büyük akarsuyudur. Nehir, ismini Yunan Mitolojisi'ndeki nehir tanrısı Sangarius'dan almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çivril</span> Çivril, Denizli ilinin en kuzeydeki ilçesi

Çivril, Denizli'nin bir ilçesidir. Nilüferleri ve Işıklı Gölüyle ünlenmiş sanayi ve turizm etkinlikleriyle ünlü Denizli ilinin en büyük ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Menderes</span>

Büyük Menderes, Batı Anadolu'nun en büyük nehridir ve Menderes Havzası'nın ana sulama kaynağıdır. Kufi Suyu ve Banaz Çayı kollarının birleşmesiyle oluşur ve Ege Denizi'ne dökülür. Uzunluğu 548 km'dir. Büyük Menderes ovası bataklıkları kurutulduktan sonra Türkiye'nin en verimli alanlarından birisi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Manavgat Nehri</span>

Manavgat, antik adıyla Melas, Toroslar'da doğarak Antalya'da Akdeniz'e dökülen nehir. Uzunluğu 93 km'dir. Batı Toros sıradağları arasından doğan kolların birleşmesiyle oluşur. Güney batıya yönelerek dar ve dik yamaçlı kanyonlar arasından geçer, ünlü Manavgat Şelalesi'ni meydana getirir ve Manavgat ilçe merkezinin doğusunda alüvyal bir kıyı ovasından denize dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Asi Nehri</span> Nehir

Asi Nehri, Lübnan'daki Bikâ Vadisi'nin doğu kısmından doğar ve Türkiye'nin Hatay ilinden Akdeniz'e dökülür. Asi Nehri'nin toplam uzunluğu 556 km olup, 366 km Suriye'de, 98 km Türkiye'de, 40 km Lübnan'dadır. 52 km'si Türkiye-Suriye sınırını oluşturur. Antakya ile Akdeniz'e doğal su yolu bağlanmış olan Asi Nehri'nin ortalama su debisi 30 m³/sn dir. Kış mevsimi ile ilkbaharda taşkınlar nedeniyle pek çok su baskını yaşanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Işıklı Gölü</span>

Işıklı Gölü ya da Çivril Gölü, Denizli ili Çivril Ovası üzerinde yer alan bir tatlı su gölüdür. Büyük Menderes ırmağı Işıklı Gölü'nden çıkar. Göl yazın karasal tarımda sulama amacıyla kullanılması nedeniyle derinliğinde 3 metreye varan yıllık varyasyon göstermektedir. Göl, aynı zamanda bir düzenleyici (regulateur)’dir. Işıklı gölünün geleğeni de gideğeni de vardır. Aslında doğal bir göl olmasına karşın su seviyesinin yükseldiği dönemlerde etrafında yer alan yerleşim yerlerinin ve tarım alanlarının su baskınlarından korunması için DSİ tarafından etrafına bent yapılması suretiyle bir baraj gölüne dönüşmüştür. Gölün güneybatısında yapılmış bir düzenekle, sular Büyük Menderes’e aktarılır ve ekeneklerin sulanmasında kullanılır. Son yıllarda makrofitlerin aşırı çoğalmasıyla bir otlanma problemi yaşanmaktadır. Günümüzde göl sulama, balıkçılık ve balık çiftlikleri amaçları ile değerlendirilmektedir. Göl, kerevit vebasının 1984 sonbaharında Türkiye'de görüldüğü ilk yerdir.

<span class="mw-page-title-main">Akdağ (Denizli)</span>

Akdağ: Denizli ve Afyonkarahisar illerinde, Çivril, Kızılören ve Sandıklı ilçeleri arasında kalan bir dağ. İki zirvesinden yüksek olanı 2446 metre, diğeri 2345 metre yüksekliğindedir. Ege Bölgesi'nin 2. en yüksek dağıdır.

Osmaniye ilinin Düziçi ilçesi Düldül Dağı eteklerinden doğup Aslantaş Barajı ve böylece Ceyhan Nehri'ne dökülen bir çaydır. Sabun Çayı, Düziçi Ovasının büyük bir bölümünü sulamaktadır. Oldukça temiz olan bu suda balık bulunmakta ve çevresinde bol miktarda piknik yapılmaktadır. Su çok temiz kaynaklardan beslenmekte ve Düziçi Ovasının büyük bir bölümünü sulamaktadır. Ama bu sulama yetersiz kalmakta Üreticiler ürünlerini zamanında ve yeterince sulayamadıkları için ekili dikili alanlar her geçen yıl biraz daha azalmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Alakır Çayı</span> Antalya da akarsu

Alakır Çayı Antalya ilinin sınırları içinde bulunan Bey Dağları'ndan çıkıp Akdeniz'e dökülen bir akarsudur. Debisi 4,5 m³/s ve uzunluğu 62 km olan çay Alakır Barajı'nı beslemektedir. Çayın üzerinde Romalılar devrinden kalma Kırk Göz Kemeri vardır.

Tortum Çayı, Kargapazarı Dağları’nın kuzey yamaçlarından kaynaklarını alan Tortum Çayı, Erzurum–Artvin il sınırında bulunan Kınalıçam (Aşpişen) köyünde Yusufeli sınırlarına girer ve Tortum Gölünü geçerek Yusufeli-Oltu-Erzurum yol ayrımı mevkiinde Oltu Çayı ile birleşir. Su kavuşumu mevkiinde Çoruh'a karışır.

<span class="mw-page-title-main">Çarşamba Çayı</span> Konya da akarsu

Çarşamba Çayı, Konya ilinde bulunan bir akarsu. Bozkır ilçesi sınırları içerisinde Karacahisar köyü yakınlarında doğar, Mavi Boğaz'da Beyşehir Gölü'nden gelen kanal ile birleşir. Çumra ilçesinde kollara ayrılır ve Karakaya'da bataklıklarda sonlanır. Üzerinde Apa Barajı yer alır. 105 km uzunluğundadır. Konya ilinin tarımsal sulamasında önemli bir yer tutmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dalaman Çayı</span> Çay

Dalaman çayı, Gölhisar ilçesinin güneyindeki Yeşilgöl dağlarından doğar, Çameli, Acıpayam, Ortaca ve Dalaman ilçe sınırlarını çizerek, Akdeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Köprüçay</span> Akdeniz Bölgesinde nehir

Köprüçay, eskiden Eurimedon, Isparta Sütçüler yakınlarında Toros dağlarından doğan, dar ve derin kanyonlardan geçerek Serik yakınlarında Akdeniz'e dökülün akarsu. Antik zamanlarda adı Eurymedon'dur. Köprü Çayı'n; havza alanı 2.357 km2, yıllık debisi 3065 hm³, uzunluğu 178 km, ağız yüksekliği 0 m (Akdeniz), kaynak rakımı 2.151 m'dir.

<span class="mw-page-title-main">Güzelhisar Çayı</span>

Güzelhisar (Pytikos) Çayı, Yunt Dağı'ndan kaynağını alan, Çandarlı Körfezi'nden Ege Denizi'ne dökülen akarsu.

Akhisar Ovası, Türkiye'nin batısında, Ege bölgesinin Ege bölümünde yer almakta ve bu bölümün, Marmara bölgesi sınırı ile İç Batı Anadolu sınırına yakın kuzeydoğu köşesine tekabül etmektedir

<span class="mw-page-title-main">Anamur Çayı</span> Mersinde akarsu

Anamur Çayı , Mersin ili, Anamur ilçesinde bulunan akarsu. Toros Dağları'ndan yeraltı akarsuyu olarak doğar, 35 km sonra Anamur merkezden Akdeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Kahta Çayı</span>

Kahta Çayı, Adıyaman ili sınırlarında, Güneydoğu Toroslardan kaynağını alan, Keban Baraj Gölünde Fırat Nehri'ne dökülen akarsu.Yıllık ortalama akım 32 m³/sn, maksimum akım 120 m³/sn ile Mart ayında, minimum akım 4,1 m³/sn ile Eylül ayında gerçekleşir.

<span class="mw-page-title-main">Çivril Ovası</span>

Çivril Ovası, Ege Bölgesinde, Denizli ilinin kuzeydoğu topraklarında yer alan tektonik ova. Denizden 820 m yüksekliğindeki ovanın büyüklüğü 400 km2'dir. Güneydoğudaki Işıklı Ovası ve güneybatıdaki Baklan Ovası ile beraber ters V (bumerang) şekilli büyük bir düzlük oluşturur. Denizli, Burdur, Afyon Isparta arasındaki ova Ege horst-graben yapısının doğu bölümünü oluşturur. Büyük Menderes'in içinden geçtiği ovanın doğu bölümünde Işıklı Gölü yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Sarısu Çayı</span> Kandırada yer alan bir akarsu havzası ya da bir tatil beldesi, adası

Sarısu Çayı , Kocaeli ili, Kandıra ilçesinde Karadeniz'e dökülen akarsu. Akarsuyun havza alanı 368 km², uzunluğu 137 km, ortalama akımı 3,82 m³/sn'dir.

<span class="mw-page-title-main">Bolaman Irmağı</span>

Bolaman Irmağı, Orta Karadeniz'de, Ordu ili sınırlarında yer alan, Fatsa'nın doğusundan Karadeniz'e dökülen akarsu. Reşadiye-Aybastı sınırında dağların zirvelerinden, yaklaşık 1600 m'den doğar.