İçeriğe atla

Kudırge Kurganı

Kudırge Kurganı (Rusça: Кудыргэ), Altay Cumhuriyeti'ndeki Çulışman ırmağının doğusunda bulunan[1] göçebe Türk[2][3] kurganıdır (V-VI. yüzyıllar[4]). Diğer Altay kültür çevresinde bulunan kurganlardan farklı olarak Kudırge tipi kurganlar çoğunlukla tepelerin eteklerinde bulunmuştur.[5] Kurganlardan; üstünde av sahnesinin çizili olduğu kemik eyer, eğri kılıç,[6] demir ok ucu, bakır yüzük, iki demir toka, oymalı süslemeli koruyucu boynuz halkası, ahşap ve demir plakalar, süslü bir gümüş kayış ucu ve bir çift üzengi çıkmıştır.[7]

Keşifler

Bernshtam tarafından keşfedilen kurgan alanı 1924 yılında Rudenko öncülüğünde incelenmiştir. 1948 yılında Gavrilova tarafından yapılan çalışmada 20 kurgan bulunmuştur. Kurgan alanı 1 km uzunluğunda ve 100 ila 250 m genişliğindedir.[5]

Kudırge Kaya Çizimleri

Umay ve yer-su ruhlarının temsil edildiği Kudırge kaya çizimi

1949'da LR Kyzlasov, taşa kazınmış sahnede sunulan görüntüler arasında Eski Türklerin tanrısı Umay’ın bir tasvirini buldu. Bu tanrının önemini bir koruyucu ve özellikle çocukların ve şehit düşmüş savaşçıların koruyucusu olarak tanımladı. Taşa kazınmış olan resim, Umay’ın himayesinde düşmüş büyük savaşçının girişinin ritüel eyleminin bir sahnesi olarak yorumlandı.[8] Kaya çizimindeki maske ise Türk mitolojisindeki yer ve suların ruhu olması muhtemeldir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Ali Toraman. "Türk Tarihinin Kaynakları: Altay'da Göktürk Maddi Kültürünün Arkeolojik Kaynaklarına Genel Bir Bakış". Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi. 1 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2022. 
  2. ^ Mıkhaıl Gryaznov. Southern Sıberıa. s. 19. Dikkat çeken bir diğer kazı ise Altay'daki Türk halklarının kültür ve sanatına ışık tutan Kudırge mezarlığıydı. 
  3. ^ С.А. Теплоухов. "Опыт классификации древних металлических культур Минусинского края". 4 (2). Материалы по этнографии. 1 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2022. Bu tür mezarlar Minusinsky bölgesi için yeni bir tip. Altay'daki Kudyrge yolunun yakınında iyi bilinirler. Tarif edilen mezarın, VII. Yüzyılda Minusinsky Bölgesi'nde ortaya çıkan Altay Türklerinin bir temsilcisine ait olması çok olasıdır. 
  4. ^ Киселев, Сергей Владимирович (1951). Древняя история Южной Сибири (Rusça). Изд-во Академии наук СССР. s. 493. 20 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2022. 
  5. ^ a b Гаврилова, Антонина Антоновна (1965). Могильник Кудыргэ как источник по истории алтайских племен (Rusça). Наука [Ленинградское отд-ние]. 13 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2022. 
  6. ^ Ovchinnikova, B. B. (1990). Ti︠u︡rkskie drevnosti Sai︠a︡no-Altai︠a︡ v VI-X vekakh. Sverdlovsk: Izd-vo Uralʹskogo universiteta. ISBN 5-7525-0086-9. OCLC 35673094. 
  7. ^ Bahaeddin Ögel. İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi. s. 140. 
  8. ^ Л.Р. Кызласов. К истории шаманских верований на Алтае. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Urartular</span> Van Gölü civarında kurulmuş Demir Çağ krallığı

Urartular, başkenti Tuşpa (Van) olan tarihi krallık. Urartu Devleti en güçlü döneminde, günümüzdeki Doğu Anadolu Bölgesi, Kuzeybatı İran, Irak'ın küçük bir bölümü ile kuzeyde Aras Vadisi'ne egemendi.

<span class="mw-page-title-main">Altay Krayı</span> Rusyanın Sibirya bölgesinde idarî birim

Altay Krayı, Rusya'nın Sibirya Federal Bölgesi'nde yer alan ve Altay-Sayan Dağları bölgesinde Obi, Abakan-Yenisey civarında bulunan kraydır. Kuruluşu 28 Eylül 1937'dir.

<span class="mw-page-title-main">Aizanoi</span>

Aizanoi, Kütahya şehir merkezine 58 kilometre uzaklıkta, Çavdarhisar ilçesinde bulunan antik kenttir.

<span class="mw-page-title-main">Afanasiyevo kültürü</span> Sibiryanın kalkolitik arkeolojik kültürü

Afanasiyevo kültürü Altay Dağları ve Minusinsk ovası civarında görülen, MÖ 3300 ile MÖ 2500 yılları arasında Kalkolitik Çağ'da var olmuş, Güney Sibirya'da bulunmuş olan en eski arkeolojik kültür. Kültürün ismi bölgede bulunan Afanasiyeva Dağı'ndan gelmektedir. Altay ve Sayan Dağları'nın kuzeybatısındaki bozkırlarda gelişmiştir. Avcılık, hayvancılık, taştan ve bakırdan eşyalar yaptıkları kazılar sonucu ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Andronovo kültürü</span>

Andronovo kültürü, MÖ 2000-900 yılları arasında Altay ve Tanrı dağları, Batı Sibirya ve Hazar'ın kuzeydoğusuna kadar uzanan bölgede yaşamış Tunç Çağı toplumları için kullanılan terim. Afanasiyevo kültürü ile başlayan ve İskit, Hunlar, Moğollara devam eden bozkır konfederasyonu yönetiminin temsilcisidir.

<span class="mw-page-title-main">Karaz kültürü</span>

Karaz Kültürü,Erken Tunç Çağı'na ait bir kültürdür. Sovyet arkeolog Boris Kuftin'in çalışmalarında ortaya konulan, Geç Kalkolitik Çağ ve Tunç Çağı boyunca Doğu Anadolu Bölgesi, Transkafkasya, Azerbaycan ve Kuzeybatı İran'ı içine alan bir yayılma gösteren kültürdür.

<span class="mw-page-title-main">Pazırık halısı</span>

Pazırık halısı, Altayların Pazırık bölgesinde keşfedilen ve Pazırık Kurganı bölgesinde yapılmış, bilinen tarihin en eski halılarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gorno-Altaysk</span> Rusyada şehir

Gorno-Altaysk veya Dağlık Altay Rusya Altay Cumhuriyeti'nde bir yönetim merkezidir. Moskova'nın 3,641 km doğusunda yer almaktadır. Nüfus: 53.538. Gornoaltaysk Altay Cumhuriyeti'nin başkenti'dir.

<span class="mw-page-title-main">Ukok Yaylası</span>

Ukok Yaylası veya Ükek Yaylası - Rusya Federasyonu, Altay Cumhuriyetinde Altay dağlarındaki bir yayla. Batısı Kazakistan ile sınırdır. Batıdan doğuya doğru 120 km'ye, güneyden kuzeye 65 km kadar bir alana yayılmıştır. Ükek yaylasının rakımı 2200–2600 m kadardır.

Kurgan veya Korgan özellikle Orta Asya ve Doğu Avrupa'daki yığma tepe ve höyük şeklinde bulunan genellikle tahtadan yapılmış mezarlar için kullanılan bir tümülüs türü.

<span class="mw-page-title-main">Arjaan</span>

Arjaan veya Arzhan, Rusya'nın Krasnoyarsk Krayı'nda ve hemen güneyindeki Tuva Cumhuriyeti'nde bulunmuş, MÖ 9. ve MÖ 8. yüzyıllarda inşa edildiği düşünülen İskitlere ait kurganlarının bulunduğu arkeolojik alandır.

<span class="mw-page-title-main">Yenisey Kırgızları</span> Eski bir etnik topluluk

Yenisey Kırgızları ya da Eski Kırgızlar, günümüzde Krasnoyarsk Krayı sınırlarında kalan Sayan-Altay bölgesinde, Baykal Gölü'nün batısında Yenisey Nehri'nin aşağısında Minusinsk'in güney kısımlarında MÖ 3 yüzyıldan MS 13. yüzyıla kadar yaşamış eski Türk halkı. Tarihte Kırgız adıyla anılan en eski ilk halk olup günümüzdeki Hakaslar, Fuyü Gırgıs dilini konuşan Fuyü Kırgızları, Kırgızlar, Altaylar ve Sayan dillerini konuşan Tuvalar/Tofalar/Duhalar/Soyotlar gibi Türk halklarının atalarından biridir. Yenisey Kırgızları Antik ve Orta Çağ Orta Asya'sının askeri-siyasi ve etno-kültürel tarihinde önemli bir rol oynamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Çamal ilçesi</span> Rusya, Altay Cumhuriyetinde bir ilçe

Çamal ilçesi — Rusya Altay Cumhuriyetinde ilçe.

<span class="mw-page-title-main">Maykop kültürü</span> Batı Kafkasyaya hakim olmuş arkeolojik kültür

Maykop kültürü, Tunç Çağı'nda Batı Kafkasya bölgesinde hakim olmuş başlıca arkeolojik kültürlerinden biriydi.

Pazırık kültürü, Demir Çağı'nda var olmuş Sakalara ait göçebe arkeolojik kültür. Sibirya'nın permafrostlarında mumyalanmış insanları içeren bu kültürün işaretleri ve eserleri, Moğolistan-Kazakistan sınırındaki Altay Dağları'nda yapılan kazılar sonucu ortaya çıktı. Mumyalar, Ukrayna'daki İskit kültürünün mezar höyüklerine benzer şekilde uzun höyüklere gömüldü. Burada Sibirya'nın Buzlu Kızı da dahil olmak üzere birçok insan kalıntısı ve eseri bulunmuştur. Bu da, etrafındaki birçok ticaret yolundan ve kervandan yararlanan ve gelişen bir kültür olduğunu gösteriyor. Pazırıkların savaşçı bir hayat sürdürdüğü düşünülüyor. Pazırık kültüründen önce "Arjaan kültürü" vardı..

<span class="mw-page-title-main">Eski Gence nekropolleri ve kurganları</span>

Eski Gence nekropolleri ve kurganları, 7–9. ve 11–13. yüzyıllara tarihlenen ve tarihi Gence arazisinde bulunan iki mezarlıktır. İshak Caferzade tarafından 1939'de gerçekleştirilen arkeolojik kazılar sonucunda, eski Gence nekropolünün daha eski bir döneme ait mezar kurganlarının bulunduğu alanda yer aldığı tespit edilmiştir. Azerbaycan'ın her yerine dağılmış olan bu mezar kurganları, daha kompakt olarak Küçük Kafkasya'nın eteklerinde, Mil ve Mugan ovalarında ve daha az ölçüde Büyük Kafkasya'nın eteklerinde yer almaktadır.

Kuray Kurganları, Güney Altay ve Batı Tuva arasında bulunan Tiele-Türk kurgan kültürü Kurganlarda; yaylı toka (Kurgan-I/II), üzengiler (K-II), ıslık topları ve bilemek için bir eğe (K-II), balta (K-II), metal plaka (K-II), iki deri kemer, demir saplı bıçaklar (K-II), iğne kasası (K-III), altın plaka (K-III), eyer (K-III), gümüş/altın küpe (K-IV/VI), savaş baltası (K-IV), demir ataş (K-IV), çakmaktaşı (K-IV), kayış ucu (K-IV) tahta tarak (K-VI) ve değirmen taşları bulunmuştur.

Şibe Kurganları, Ursul Nehri'nin sol kıyısında, Taldi Nehri'nin birleştiği yerin 1–2 km üzerinde bulunan göçebe Türk kurganıdır. 124 kurgandan oluşan alan, dört büyük gruba ayrılıyordu. Kurganlardan; Kürk kıyafetler, deri-altın-ahşap plakalar, boncuklar, demir bıçak, Çin kupası, deri çanta, kil kap, sürahi, tahta kürekler ve ahşap kazıklar çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Eleke Sazı</span>

Eleke Sazı, Kazakistan'ın doğusunda, M.Ö. 6.-4. yüzyıllara ait çok sayıda Erken Saka kurganının bulunduğu bir arkeolojik sit alanıdır. Arkeologlar 2020 yılında Doğu Kazakistan'daki Eleke Sazı Vadisi'nde çok sayıda mezar höyüğü kazdılar. Burada çok sayıda altın eser bulundu. Bu eserler arasında golf koşum takımı parçaları, kolye uçları, zincirler, aplikler ve daha fazlası yer alıyordu; bunların çoğu MÖ 5.-4. yüzyıllara dayanan İskit-Saka döneminin Hayvan Stilindeydi.

Bulan-Koba Kurganı, Altay dağlarında Pazırık Kurganının yerini alan arkeolojik bir kurgandır. Bu kültürün zaman dilimi, Rus arkeolojisinde Huno-Sarmat dönemi olarak adlandırılan döneme kadar uzanır. Bu kültürün taşıyıcıları Hiung-nu, Xianbei eyaleti ve Cücenler döneminde yaşamışlardır. Altay'da bu kültürün yerini Türk ölü gömme gelenekleri aldı.