İçeriğe atla

Kubilay Han

Kubilay Han
Moğol büyük hanı
1. Yuan Hanedanı imparatoru
Çin imparatoru
Yuan Hanlığı döneminde Kubilay Han
6. Moğol hanı
Hüküm süresi5 Mayıs 1260 - 18 Şubat 1294
Önce gelenMengü Han
Sonra gelenTemür Olcaytu Han
1. Yuan imparatoru
Sonra gelenTemür Olcaytu Han
Çin imparatoru
Sonra gelenTemür Olcaytu Han
Doğum23 Eylül 1215
Burhan Haldun Dağı, Henti, Moğolistan
Ölüm18 Şubat 1294 (78 yaşında)
Hanbalık
Eş(ler)iTegulen, Çabi, Nambuy
Tam adı
Moğolca: Хубилай Сэцэн хаан
Khubilay Setsen Han
HanedanBörçigin
BabasıTuluy
AnnesiSorkaktani Beki
DiniTibet Budizmi

Kubilay Han (d. 23 Eylül 1215 - ö. 18 Şubat 1294)[1] Moğol İmparatorluğunun kağanı, aynı zamanda Çin'deki Yuan Hanedanlığı'nın kurucusu ve ilk imparatorudur. Tuluy ve Sorghaghtani Beki'nin ikinci oğlu; Cengiz Han'ın torunudur.[2] Moğol hanı Möngke'nin kardeşi; İran'daki Moğol İlhanlılar devletinin kurucusu Hülâgû'nün ağabeyidir.

Fetihleri

Kubilay gençlik yıllarında Çince öğrenmişti ve Çin kültürüne büyük merak duymaktaydı. 1251'de Moğol hükümdarlığına seçilmiş olan kardeşi Mengü, Kubilay'ı Doğu ülkelerini, Hülâgû'yü de Batıdaki ülkeleri almaya göndermişti. Güney bölgelerinde (Çin) valilik yaptığı sırada adil yönetimi ile dikkatleri topladı.

Kubilay önce büyük bir ordu ile Xi'an’ı aldı. Zorlu savaşlarla büyük Çin eyaletlerini hükümdarlığına kattı. 1258'de Yunnan ve Sichuan bölgelerine sefere çıktı. 1259’da seferde iken Mengü'nün öldüğü haberini aldı. Ancak Kubilay geri dönmeden Vuhan'daki kuşatmasına devam etti. Bu arada kardeşi Arık Böke'nin yönetimi ele geçirmeye çalıştığını öğrenince Song Hanedanlığı ile barış imzalayıp ordusunu Moğolistan'a çevirdi.[3] 1260 yılında Kubilay ve kardeşi kendilerini Han ilan ettiler. İki kardeşin mücadelesi 1264 yılında Kubilay'ın üstünlüğü ile sona erdi.[1] Ancak bu iç karışıklıklardan yararlanan Yizhou valisi Li Moğol egemenliğine karşı isyan etti. Kubilay bu isyanı kolayca bastırdı, ancak bu onda Han Çinlilerine karşı derin bir güvensizlik yarattı. İmparator olduktan sonra yönetimde Han Çinlilerine yer vermedi, buna karşılık danışmanları arasında pek çok azınlık temsilcisi ve yabancılar bulunmaktaydı.

Kubilay Han, Çin’de Yuan Hanedanlığı'nı kurarak 1271 ile 1294 yılları arasında hükümdarlık yaptı.[3] Hanedanlığın başkenti Pekin idi. 1279 yılında Song Hanedanlığı'na kesin olarak son vererek Çin’i tekrar birleştirdi.[2][4] Kubilay’ın devletinin hudutları, Çin dışında Kıpçak, Çağatay, Almalık, İran ve kuzeyde Polonya hudutlarına kadar yayılıyordu. Kubilay Han, Japonya’ya ve Vietnam’a yaptığı akınlarda başarılı olamadı. Burma’da büyük bir zafer kazandı. Kubilay Han 1293'te de Endonezya'ya bir sefer yaptı ve Cava'yı ele geçirdi.

Japonya'ya yaptığı sefer sırasında filosunun batması ve Japonya'ya ulaşamaması, Japonlar tarafından tanrı rüzgarı anlamına gelen "Kamikaze" sözünün doğmasına yol açmıştır. Kamikaze daha sonrasında sonu ölümle biten görevleri tanımlamak için kullanılmıştır. Bazı bulgular ve tarihçilere göre filonun batmasının sebebi, gemileri yapan Çinlilerin gemileri kasten hatalı üretmeleri olarak da görülür[5]

Kubilay Han Çin'de Büyük Kanal inşaatına devam etti; birçok kamu binasını tamir ettirdi. Çin'de ilk defa kâğıt para kullanımını başlattı. Çin sanatının gelişmesini destekledi. Ancak kimi yönlerden Moğol yaşam tarzını Çin'de uygulamaya diretmesi, buradaki kültürel ve sosyal yaşamda bir takım çatışmalara yol açtı.

Kubilay döneminde Çin'i pek çok Avrupalı ziyaret etti. Bunların arasında en ünlüsü Marco Polo'dur. Marco Polo, bu imparatorun sarayı, oradaki hayat, eğlenceler ve vergi sistemi hakkında bilgiler vermektedir.

Kubilay Han, 1294'te 78 yaşında iken öldü.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b "Kublai Khan and the Mongolian Empire". History (İngilizce). 2 Nisan 2020. 20 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2021. 
  2. ^ a b "Kublai Khan | Biography, Accomplishments, & Facts". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 24 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2021. 
  3. ^ a b "Kublai Khan". Biography (İngilizce). 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2021. 
  4. ^ Editors, History com. "Kublai Khan". HISTORY (İngilizce). 9 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2021. 
  5. ^ "Kamikaze". Kamikaze. Online Etymology Dictionary. 19 Mart 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
Kubilay Han
Doğumu: 1215 Ölümü: 1294
Resmî unvanlar
Önce gelen:
Arık Böke		Moğol hanı
1264 - 1294 		Sonra gelen:
Temür Olcaytu Han

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ayn Calut Muharebesi</span> 1260 yılında Memlük Sultanlığı ile Moğol İmparatorluğu arasında yapılan muharebe

Ayn Calut Muharebesi,, 3 Eylül 1260'ta Memlük Ordusu ile İlhanlılar arasında, Celile Bölgesi'nin Ayn Calut mevkiinde yapılan muharebe.

<span class="mw-page-title-main">Zheng He</span> Çinli denizci, amiral ve kâşif

Zheng He (1371-1433) ünlü Çinli denizci, amiral ve kâşif.

<span class="mw-page-title-main">Yuan Hanedanı</span> Mogol hanlığı, Cengiz Hanın torunu Kübilay Han tarafından kuruldu

Yuan Hanedanı ya da Kubilay Hanlığı, 1280-1368 yılları arasında Çin'i egemenliği altına alan Moğollar tarafından kurulmuş hanedan.

<span class="mw-page-title-main">Hülâgû</span> Moğol İlhanlı Devletinin kurucu hükümdarı

Hülâgû Han, Batı Asya'nın çoğunu ele geçiren Moğol hükümdar. İlhanlılar'ın kurucusudur. Cengiz Han'ın torunu olmakla birlikte Moğol İmparatorluğu'nun diğer büyük hanlarından Mengü Han, Arıkbuka Han ve Kubilay Han'ın da kardeşidir. Annesi Sorgaktani Hatun ve karısı Dokuz Hatun, tıpkı yakın arkadaşı ve komutanı olan Ketboğa gibi dinine bağlı birer Nasturi Hristiyanlardı. Moğol İmparatorluğu'nun dinlere karşı alışılmış hoşgörüsüne karşın Hülâgû'nün Müslümanlara olan düşmanlığında bu üçünün etkisi olduğu düşünülüyor.

<span class="mw-page-title-main">Moğol İmparatorluğu</span> 13. ve 14. yüzyılda hüküm sürmüş olan, tarihin bitişik sınırlara sahip en büyük kara imparatorluğu

Moğol İmparatorluğu, 13. ve 14. yüzyıllarda tarihin en büyük bitişik imparatorluğuydu. Doğu Asya'da bugünkü Moğolistan'da ortaya çıkan Moğol İmparatorluğu, en güçlü döneminde Japon Denizi'nden Doğu Avrupa'nın bazı bölgelerine kadar uzandı, kuzeye doğru Kuzey Kutbu'nun bazı bölgelerine kadar uzandı; doğuya ve güneye doğru Hint alt kıtasının bazı bölgelerine girdi, Güneydoğu Asya'yı istila etmeye çalıştı ve İran Platosu'nu fethetti; ve batıya doğru Levant ve Karpat Dağları'na kadar uzandı.

<span class="mw-page-title-main">Möngke</span>

Möngke ya da Mengü, 1251-1259 yılları arasındaki Moğol hükümdarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Temür Olcaytu Han</span> Yuan dönemi 2. Çin hükümdarı (1265-1307; imparator 1294-1307)

Temür, Yuan Cheng Zong, 1294-1307 arasında Çin imparatoru ve Moğol İmparatorluğu'nun büyük hanı. Yuan Hanedanının (Moğol) bütün Çin üzerinde egemenlik kuran son hükümdarı olmuş fakat Rusya ve Orta Asya'daki Moğol toprakları üzerinde gerçek bir denetim kurmayı başaramamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hanbalık</span>

Hanbalık, Kubilay Han tarafından kurulan Yuan Hanedanı'nın başkenti idi. Günümüz Pekin şehrinin merkezinde yer almaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Moğolların Japonya seferleri</span> 1274 ve 1281 başarısız işgalleri

Moğolların Japonya seferleri, Yuan Hanedanı'nın imparatoru Kubilay Han tarafından Kore Yarımadası'ndaki Goryeo Krallığı'nın ele geçirilmesinden sonra Japonya'ya karşı düzenlenen 1274 seferi ve 1281 seferi olmak üzere iki askerî sefer ve savaşı kapsar. İşgal girişiminin başarısız olması tarihsel açıdan büyük önem taşır. Başarısızlık sonucunda Moğol İmparatorluğu'nun yayılmasının doğal sınırları belirlenmiş ve Japon ulusal tarihi de derinden etkilenmiştir. Japonlar adalarını başarıyla savunurlar ancak Moğol donanmasının yaklaşık %75'inin çok şiddetli fırtınada batmasının da istilanın başarısız olmasında payı büyüktür. İşgal çok sayıda esere kaynaklık edecek ve Japon edebiyatında ilahi rüzgâr anlamına gelen kamikaze kelimesinin ilk olarak bu dönemde kullanıldığı görülecektir. Ayrıca Japonya'nın II. Dünya Savaşı sonrası ABD Silahlı Kuvvetleri tarafından işgal edilmesi sayılmazsa adanın yıkıcı bir işgal tehlikesiyle yüz yüze kaldığı tek durumdur.

<span class="mw-page-title-main">Arık Böke</span> Cengiz Hanın torunu

Arık Böke ya da Arık Buka Moğol İmparatoru Cengiz Han'ın oğullarından Tuluy Han'ın oğlu. Büyük Han Möngke'nin ölümünün ardından kardeşleri Kubilay ve Hülagû seferde oldukları için kısa bir süre tahta çıkmıştır. Tahta kimin çıkacağının belirlenmesi için toplanan kurultayda 1260 yılında yapılan görüşmelerde rakip gruplar uzlaşmaya varamaz ve hem Kubilay, hem Arık Böke tahta geçer. Moğol İmparatorluğu, bu çekişme içinde üç yıl boyunca iç savaş yaşayacaktır. Savaşta Arık Böke gelenekçi Moğol prensleri tarafından desteklenirken Kubilay Kuzey Çin ve Mançurya prensleri tarafından desteklenir.

Marco Polo, Marco Polo'nun, Moğol İmparatoru ve Kağan'ı olan Kubilay Han'ın sarayında yaşadığı ilk yıllardan esinlenmiş Amerika yapımı drama web televizyon serisidir. John Fusco tarafından yazılan ve oluşturulan dizinin baş rollerinde Lorenzo Richelmy Marco Polo'yu ve ana rolde Benedict Wong Kubilay Han'ı oynamaktadır. Yapımcılığını The Weinstein Company'nin yaptığı dizinin Netflixle olan sözleşmesi 7 Ocak 2015'te yenilenerek 10 bölümlük ikinci sezonu 1 Temmuz 2016'da gösterime girdi. 12 Aralık 2016'da, Netflix iki sezonun sonunda diziyi iptal ettiğini açıkladı. The Hollywood Reporter, raporuna göre dizi, Netflix'e iki sezonda 200 milyon dolar kaybettirdi.

<span class="mw-page-title-main">Tuluy</span> Moğol İmparatorluğu naip yöneticisi

Tuluy, 1227-1229 yılları arasında Moğol İmparatorluğu’nun naip yöneticisi.

<span class="mw-page-title-main">Payza</span>

Payza veya payzi veya gerege, Moğol İmparatorluğunda yetkililere ve elçilere belirli ayrıcalıkları ve yetkilerin verilmesi için taşınan, genelde boyna asılan yazılı metal bir künyeydi. Moğol soylularının ve yetkililerinin sivil halktan mal ve hizmet talep edebilmelerini sağlayan resmi bir semboldü.

<span class="mw-page-title-main">Moğolistan tarihi</span>

Moğolistan coğrafyasında gerçekleşen olayların tarihidir. Cengiz Han tarafından Moğolların birleştirilmesi ile Moğollar Dünya'nın ikinci en büyük İmparatorluğunu kurdu. Rus ve Çin sömürgesinde kalan Moğol halkı 1911 yılında bağımsızlık kazandılar.

<span class="mw-page-title-main">Drogön Chögyal Phagpa</span>

Drogön Chogyal Phagpa Tibet Budizminin Sakya okulunun beşinci lideriydi. Aynı zamanda Budist ve Tibet İşleri Bürosu'nun ilk başkanı ve Yuan Hanedanı'nın ilk İmparatorluk Eğitmeni idi. Kubilay Han döneminde görev almıştır.

Ahmed Fanākatī veya Banākatī, Kubilay'ın hükümdarlığı sırasında Yuan Hanedanı'nın maliye bakanı olarak görev yapan Karahıtaylar'a mensup bir İranlı Müslümandı. Kublai döneminde başbakan olarak tanındı ve Yuan İmparatorluğu'nun mali sistemini başarıyla kurmasıyla itibar kazandı. Yolsuzluk algısı nedeniyle hanedan tarihlerinde "kötü bir bakan" olarak görülüyordu.

Guo Kan, Çin'i ve Batı'yı fethetmek için Moğol İmparatorluğu'na hizmet eden Çinli bir generaldir. Kendisi Çinli generallerin soyundan geliyordu. Hem babası hem de büyükbabası Cengiz Han'ın emrinde hizmet ederken, atası Guo Ziyi Çin Tang Hanedanı'nın ünlü bir generaliydi.

<span class="mw-page-title-main">Cava'nın Moğollar tarafından istilası</span>

Cava'nın Moğollar tarafından istilası, Kubilay Han önderliğinde Moğol İmparatorluğu tarafından Oca-Ağustos 1293 yılları arasında Cava'yı işgal girişimiydi. Yuan Hanedanı'na haraç ödemeyi reddeden ve elçilerinden birini sakat bırakan Singhasarili Kertanegara'ya karşı bir ceza seferi olarak tasarlanmıştı. Ancak, Kertanegara'nın reddetmesi ile seferin Cava'ya varması arasındaki yıllarda Kertanegara öldürülmüş ve Singhasari Kediri tarafından gasp edilmişti. Böylece, Yuan seferi kuvveti, halefi devlet Kediri'nin teslimiyetini elde etmeye yönlendirildi. Şiddetli bir seferin ardından Kediri teslim oldu, ancak Yuan kuvvetleri Raden Wijaya komutasındaki eski müttefikleri Majapahit tarafından ihanete uğradı. Sonunda, işgal Yuan'ın başarısızlığı ve yeni devlet Majapahit'in stratejik zaferiyle sonuçlandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.