Kubaba (Sümerce: Kug-Bau), "Karkamış Kraliçesi" olarak bilinen Sümer kökenli tanrıça. Karkamış Krallığı'nın Hitit vasallığı altında bulunduğu dönemde krallığın ana tanrıçası olan Kubaba buradan farklı şehirlere de yayılmıştır. Hitit tanrıçası Hepat gibi Frigler tarafından da benimsenen Kubaba zamanla Kibele adını almış ve tüm Anadolu'da saygı görmüştür.
Önemli Sümer yöneticileri | ||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Hititler ya da Etiler, Tunç Çağı'nda Anadolu, Levant ve Kıbrıs'ta varlık göstermiş bir halk.
Mezopotamya, Orta Doğu'da, Dicle ve Fırat nehirleri arasında kalan bölge. Mezopotamya günümüzde Irak, kuzeydoğu Suriye, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve güneybatı İran topraklarından oluşmaktadır. Büyük bölümü bugünkü Irak'ın sınırları içinde kalan bölge, tarihte birçok medeniyetin beşiği olmuştur. Mezopotamya'da yer alan şehirler günümüzde sürekli gelişmektedir. Ayrıca bu bölgede bol miktarda petrol bulunmaktadır.
Havva, değişik inançlarda ve İbrahimî dinlerde ilk insan Âdem'in eşidir. Bu dinlere göre tüm insanlar Âdem ve Havva'nın çocuklarıdır. Bazı Batı dillerinde Eski Ahit'ten geldiği şekliyle Eva diye adlandırılır.
Karkamış, geçmişi Erken Bakır Çağına dek uzanan ve günümüzde Türkiye ile Suriye topraklarında yer alan antik kent. Hitit ve Asur İmparatorluğu dönemlerinde önemli bir şehir olan Karkamış, Roma döneminden sonra önemini kaybetmeye başlamıştır.
Ninhursag veya Ki, Sümer mitolojisindeki ana-tanrıça, Yer tanrıçasıdır. Genellikle Enlil'in kız kardeşi olarak gösterilir.
Leonard Woolley (1880-1960), İngiliz arkeolog.
Puduhepa, MÖ 13. yüzyılda yaşamış Hitit hükümdarı III. Hattuşili'nin karısı ve Hitit İmparatorluğu'nun kraliçesi (tavananna)'dir. Hakkında az şey bilinmekle beraber, kendisinden ilk defa bir tablette, Hattuşili'nin evliliği hakkında yaptığı 'kendini savunma konuşması (Apologie)'nda söz edilir.
Hitit mitolojisi, Mezopotamya kaynaklarından esinlenmiş olmakla beraber, Hatti ve Hurri etkisinde de kalmıştır. Hititler, ele geçirdikleri bölgelerde tapınılan tanrı ve tanrıçalara gösterdikleri saygıdan ve onları yerel ölçekte de olsa tanımalarından dolayı "Bin Tanrılı Halk" adını almıştır.
I. Şuppiluliuma, adı Hititçe olan ilk Hitit kralı. Şuppi Hititçe saf, luli ise kaynak anlamındayken; Şuppiluliuma, saf kaynaklı anlamı taşır. Yaklaşık 35 yıl boyunca Yakın Doğu tarihine damgasını vuran Hitit kralı, Hitit Krallığı'nı imparatorluğa dönüştüren hükümdar olarak kabul edilir. Hükümdarlığı döneminde Büyük Hitit İmparatorluğu en parlak dönemini yaşamış ve eski başkent Hattuşaş'ın savunması da güçlendirilmiştir. Ülkenin dört bir yandan saldırıya uğramasıyla küçülen devleti yeniden toparlamış, yakın doğunun en büyük devleti durumuna getirmiştir.
Luviler, Anadolu'da yaklaşık olarak M.Ö. 2300'e doğru ortaya çıkmış bir halktır. Benzersiz bir yerli hiyeroglif yazısı ve Mezopotamya'dan ithal edilmiş çivi yazısı ile yazılmış olan Anadolu dillerine mensup Luvice dilini konuştukları da bilinmektedir.
Geç Hititler veya Geç Hitit Devletleri, Anadolu'nun Demir Çağı'ndaki Luvice, Aramice ve Fenikece konuşan siyasi varlıklarıdır. MÖ 1200'lerde batıdan gelen Ege Göçleri'nin saldırılarından kurtulabilen Hititler güney ve güney - doğu Toroslar'ın dağlık bölgelerine çekilerek yaşamışlar ve her biri bağımsız beylikler kurmuşlardır. Geç Hitit Devletleri MÖ 11. yüzyıldan itibaren hem siyasal hem de kültürel anlamda Arami etkisi altına girdiler ve zamanla Aramileştiler. Geç Hitit Devletleri Urartu ve Asurlular'a bağımlı olarak yaşadılar. MÖ 7. yüzyılda ise Asurlular bu devletlerin siyasal varlığına son verdi. Bu tarihten sonra bu devletlerin her biri Asur eyaleti oldu. Karkamış, Pattin(Unqi), Sam'al, Gurgum, Kummuhu, Milid, Keveh, Hilakku ve Tabal devletleri; Geç Hitit Devletleridir.
Kommagene Krallığı, İrani Orontid Hanedanı'nın Helenleşmiş bir kolu tarafından yönetilen Greko-Pers krallığıdır. Partlar, Ermeniler ve Romalılar arasında tampon bir ülke olmuştur.
Karkamış kralları listesi, Karkamış Krallığı'nın bilinen tarihi boyunca saptanmış krallarının bulunduğu bir liste.
Hebat, Kheba veya Khepat, Hurrilerce yaşayan her şeyin annesi olarak bilinen ana tanrıçadır. Aynı zamanda tanrıların kraliçesidir.
Sümer mitolojisinde Ninlil veya Sud , Enlil'in eşi olan tanrıçadır. Soyu, çeşitli şekillerde tanımlanmıştır. Genellikle Haya ile Nunbarsegunu'nun kızları olarak kabul edilir. Akadca başka bir kaynak, An (Anu) ile Antu'nun kızı olarak gösterir. Diğer kaynaklar Ninlil'e Anu ve Nammu'nun kızı der.
Ki, Sümer mitolojisinde yeryüzünün tanrıçası ve aynı zamanda gök tanrısı Anu'nın eşidir. Bazı efsanelere göre Ki ve Anu erkek ve kız kardeşlerdir ve cennetin ve yeryüzünün daha önceki şahısları Anşar ve Kişar'ın çocuklarıdır. Bazı uzmanlar Ki'nin bir tanrı olarak kabul edilip edilmediğini sorgulamaktadır çünkü Ki ile ilgili herhangi bir kült kanıt mevcut değil ve ismi yalnızca sınırlı sayıda Sümer eserinde görünmektedir. Samuel Noah Kramer, Ki'yi Sümer ana tanrıçası Ninhursag olarak tanımlar ve aslen aynı figür olduğunu iddia eder.
Kummuhu, Demir Çağı'nda Fırat'ın yukarısında hüküm süren Geç Hitit krallığı.
Patin ya da Unki, MÖ 1. binyılda Anadolu ile Mezopotamya'nın birleşim sahasında hüküm süren geç Hitit krallığı.
Ereşkigal, Mezopotamya mitolojisinde Kur'un tanrıçasıdır. Daha sonraki Doğu Semitik mitlerde, İrkalla'yı kocası Nergal ile birlikte yönettiği söylenir. Bazen kendisinden İrkalla olarak bahsedilir. Sümer mitlerinde Ereşkigal, krallığında hüküm verebilen ve kanun koyabilen tek kişidir. Ona adanmış ana tapınak Kutha'da bulunmuştur. Antik Sümer şiiri olan İnanna'nın Ölüler Diyarı'na İnişi'nde İnanna'nın ablası olarak tasvir edilir. Ereşkigal'ı içeren iki ana efsane, İnanna'nın Yeraltı Dünyası'na iniş hikâyesi ile Ereşkigal'ın tanrı Nergal ile evlenmesinin hikâyesidir.
Ulusal ya da millî tanrı, etnik bir grubun (ulusun) ve o grubun liderlerinin güvenliği ve refahıyla ilgilenen koruyucu tanrılar veya tanrılar sınıfıdır.
