Kuşlar (Aristofanes)

Kuşlar, Antik çağ oyun yazarı Aristofanes tarafından yazılmış bir fantastik komedidir.

Eski komedyanın klasik örneklerinden biri olan eser, yazarın hayalinde yaşattığı bir ülkeyi canlandıran bir ütopyadır. İlk defa MÖ 414 yılında Kent Dionysia'sında (Atina’da Dionysos onuruna düzenlenen ve tiyatro perfomanslarının sergilendiği şenlikler) sahnelenmiş ve ikincilik ödülü kazanmıştır.^[1] Arisftofanes’in günümüze gelen en uzun eseridir.

Atina’nın emperyalist özlemlerle kalkıştığı ancak büyük bir bozgunla sonuçlanan Sicilya Seferi’nden bir yıl sonra yazılmış olmasına rağmen, yazarın önceki oyunlarının aksine bu eserde Peloponez Savaşı’nın doğrudan bahsi geçmez. Oyun, o günlerin sıkıntılı Atina`sından kaçarak gökyüzünde kuşların yönettiği bir ülkeye sığınanları anlatır ve insanoğlunun ideal toplum düzeni özlemlerini yansıtır.^[2] Sicilya seferi öncesinde Atina’daki tanrı heykellerinin tahrip edilmesi uğursuzluk sayılmış ve bu olaya karıştığı gerekçesiyle pek çok düşünür işkence görmüş ve öldürülmüştü. Aristofanes’in bu insan avı nedeniyle zamanın olaylarını anlatmaktan çekindiği ve bir devlet ütopyası kurduğu düşünülür.^[1]

Aristophanes bu eserde çağdaşı Sokrates’i Sparta yanlısı Atina vatandaşlarının hayranlık duyduğu bir sima olarak sunar; ona Sparta Delisi, der.^[3]

Ömürlerini mahkemelerde geçiren Atinalılardan bıkan iki yaşlı Atinalı kavgasız, rahat bir hayat sürebilecekleri bir yer aramak üzer yurtlarını terkeder. Pistherairos(arkadaşına güvenen) ile Euelpides (umutlu) adlı bu iki dost, kuşlar kralı Tereus’un yaşadığı koruluğa varırlar. Gönüllerine göre yaşayacakları bir yer bulamayacaklarını anlayınca kuşların hakim olduğu yeni bir medeniyet kurmayı önerirler. Önerileri kabul edilier ve kuşlarla birlikte yeryüzü ile gökyüzü arasında büyük bir şehir kurmaya girişirler. Amaçları, insanlarla tanrılar arasında alışverişi önlemek ve Olimpos tanrılarının yerine geçmektir. Şehre Nephelokohygia adı verilir. Şehrin kuruluşundan faydalanmak üzere oraya akın eden şarlatanlar, asalaklar, serüvenciler kovulur.

Tanrılar katından insan dostu Prometheus da gizlice yeni kente gelir ve Pistherairos'u gökte olanlar hakkında bilgilendirir. Nephelokohygia kurulalı beri insanların tanrılara kestikleri kurbanların koku ve dumanları artık göklere yükselmez olmuştur, bu yüzden tanrılar aç kalmışlardır. Zeus'un gönderdiği heyet gelmek üzeredir. Prometheus, Pistherairos'a tanrılardan ancak şu şartlar altında anlaşmasını salık verir: tanrılar egemenliği kuşlara bırakmalı ve krallık Pistherairos'a eş olarak verilmelidir. Tanrılar heyeti geldiğinde heyettekilerin zaaflarından faydalanan Pistherairos, istediklerini kabul ettirir ve krallığın kişileştirilmiş figürü olan ve gökten inen Basilia evlenir.