Kuşatma makinesi

Kuşatma makinesi kuşatmalarda ağır kale kapılarını, kalın şehir surlarını ve diğer tahkimatları yıkmak veya üzerinden atlamak için tasarlanmış bir cihazdır. Bazıları sabittir, uzaktan düşman tahkimatlarına saldırmak için inşa edilirken diğerleri düşman tahkimatına ilerlemek için tekerleklere sahiptir.

Askerlerin duvarlara tırmanmasına ve savunuculara saldırmasına yardım eden için kuşatma kulesi, duvarları veya kapıları kırmak için koçbaşı ve uzaktan saldırmak ve ateş atmak için kullanılan mancınık (balista, trebuchet ve diğer benzer yapılar gibi) gibi birçok farklı tip vardır. Bazı karmaşık kuşatma motorları bu tiplerin kombinasyonlarıydı.

Kuşatma makinesi, küçük bir ev büyüklüğünden daha büyük bir binaya kadar ölçüsü değişen oldukça büyük yapıdır. Klasik Antik Çağ'dan barutun ortaya çıkmasına kadar, ağırlıklı olarak ahşaptan imal edilirlerdi, bağlantı için ip ya da deri, önemli stres noktalarında ise az miktarda metal parçaları kullanılırdı. Bu makineler ya gerilim ve torsiyon sayesinde elde edilen kuvvet ile çalışan basit atkılar ya da trebuchet durumunda insan ya da mekanik kolaylık getiren karşı ağırlık sayesinde çalışırlardı ve hepsi doğal malzemeler ile inşa edilmişlerdi. Barutun gelişmesi ve metalurjinin iyileşmesiyle, bombalama ve sonra top ana kuşatma makinesi oldu.

Bir bütün olarak, kuşatma makineleri veya topçuya asker, istihkam, mühimmat ve ikmal araçları gereklidir, bunların tümüne birden kuşatma-katarı denir.^[1]

En eski kuşatma makinesi, Asurlular tarafından geliştirilen koçbaşı ve onu takip eden Antik Yunanistan'daki mancınıkdır. Spartalılar, MÖ 429 yılında koçbaşını Plataea kuşatmasında kullanmışlardır fakat görünen o ki Yunanlar, merdivenlere saldırarak kuşatma makinelerinin kullanımını sınırlandırmışlardı ancak Mora güçleri Alev makinesine benzeyen bir şey kullandılar.

Gelişmiş kuşatma makineleri kullanan ilk Akdeniz halkı, kuşatma kuleleri kullanan ve Sicilya'daki Yunan kolonilerine karşı koçbaşları kullanan Kartacalılardır. MÖ 399'da bir mancınık geliştiren Siraküza hükümdarı I. Dionysius'u yöneticisini bu makinelerden etkilendi.^[2]

Kuşatma makineleri büyük ölçüde yararlanan ilk iki hükümdar II. Filip ve Büyük İskender'dir. Büyük makineler, etkileyici makinelere yol açan bir evrimi tetikledi, örneğin MÖ 304 yılında I. Demetrios Poliorketes'in kullandğı Helepolis (ya da "Şehirleri alan") gibi: dokuz kat yüksekliğinde ve demir kaplıydı, 40 metre (130 ft) yüksekliğinde, 21 metre (69 ft) genişliğinde ve 180.000 kilogram (400.000 lb) ağırlındaydı. En çok kullanılan makinalar, saldırganların duvarlara veya hendeklere belirli bir güvenlik derecesi ile ulaşmasına izin veren birkaç ustaca yolla itilen basit koçbaşları veya tortoises idi. Deniz kuşatmaları veya savaşlar için tahterevalli benzeri makineler (sambykē ya da sambuca) kullanıldı. Bunlar, dev merdivenler, menteşeli ve bir taban mekanizmasına monte edilmişlerdi ve denizciler kıyı kasabalarının deniz duvarlarına tırmanmak için kullanırlardı. Normalde birbirine bağlı iki veya daha fazla gemiye monte edilmişlerdi ve bazı sambykē tırmananları oklardan korumak için kalkanlar içeriyordu.

Romalılar, Silvium'un Samnium şehrinin erken kuşatmasında olduğu gibi, toprak rampaları (agger) inşa ederek veya sadece duvarlara tırmanarak düşman duvarlarına saldırmayı tercih ettiler (MÖ 306). Rampalarda çalışan askerler, uzun bir koridor oluşturacak şekilde düzenlenmiş vineae adı verilen siperler tarafından korunuyordu. Rampanın inşası sırasında koridorun önünü korumak için bir perde (plutei ya da plute İngilizce)^[3] oluşturmak için dışbükey hasır kalkanlar kullanılırdı.^[4] Bir diğer Roma kuşatma makinesi ise bazen musculus ("kas") adı verilen Yunan hendek doldurma kaplumbağasına benziyordu. Koçbaşları da yaygındı. Roma lejyonları önce yaklaşık MÖ 200'de kuşatma kuleleri kullandı, MÖ 1.yüzyılda Jül Sezar, Gaul'daki Uxellodunum'deki kuşatmayı on katlı bir kuşatma kulesi kullanarak gerçekleştirdi.^[4] Romalılar, ısrarcılıkları, kuvvetlerinin gücü, taktikleri ve kuşatma makineleri nedeniyle bir şehri veya kaleyi kuşatmakta neredeyse her zaman başarılıydılar.^[4]

Avrupa'daki eski kuşatma toplarının ilk belgelenen oluşum, bir tür büyük tatar yayı olan gastraphetes ("göbek-yay") idi. Bunlar ahşap çerçevelere monte edilirdi. Daha büyük makineler, taşları da içerecek şekilde genişletilen mermileri yüklemek için kasnak sisteminin kullanılmasını zorladı. Daha sonra, kıvrımlı yaylara dayanan burulma kuşatma motorları ortaya çıktı. Onager, sahadaki ana Roma buluşuydu.

Çin'deki eski kuşatma toplarının en eski belgelenen oluşum, 2,43 metre (8 ft 0 in) yüksekliğinde kaldıraç ilkeli çekiş mancınıktır; bunu anlatan belge, geç İlkbahar ve Sonbahar Dönemi ile erken Savaşan Devletler Çağı sırasında ortaya çıkmış bir düşünce olan ve Mozi (Mo Jing) tarafından kurulan Mohist okulu takipçileri tarafından yaklaşık MÖ 4 ile 3. yüzyıllarda yazılmış bir Mohist bir belgede mevcuttur. Zamanın kuşatma teknolojisi hakkında bildiğimiz şeylerin çoğu bize Mo Jing'in 14 ve 15 numaralı Kitaplarda (52 ila 71. Bölümler) Kuşatma hakkında anlattıklarından gelir. Bambu şeritler üzerine kaydedilmiş ve korunmuş, metnin çoğu maalesef son derece bozulmuştur. Bununla birlikte, ağır parçalanmaya rağmen, Mohist titizlik ve Mo Jing'i diğer çalışmalardan ayıran detaylara gösterilen dikkat, Bulut Merdivenleri, Dönen Arcuballistalar ve Kaldıran Mancınıklar gibi mekanik cihazların çalışmalarının yüksek tanımlayıcı detaylarının, kuşatma tekniklerinin ve kullanımının kuşatma silahları bugün hala okunabilir.^[5]

Orta Çağ tasarımları mangonel, onager, balista, çekmeli trebuchet gibi çok sayıda mancınık içerir (ilk olarak MÖ 3. yüzyılda Çin'de tasarlandı ve MS 4. yüzyılda Avrupa'ya getirildi) ve karşı ağırlıklı trebuchet (ilk olarak 12. yüzyılda Mardi ibni Ali el-Tarsusi tarafından zikredilmiştir. ancak kökeni bilinmemektedir). Bu makineler taş duvarları yıkmak için büyük mermileri fırlatmak için mekanik enerji kullandı. Ayrıca, koçbaşı ve saldırganların kale duvarlarına tırmanmalarına izin veren, düşman oklarından biraz koruyan tekerlekler üzerinde ahşap kuşatma kulesi kullanıldı.

Orta Çağ'da tipik bir askeri çatışma, bir tarafın rakibin kalesini kuşatmasıydı. Düzgün bir şekilde savunulduğunda, kaleye doğrudan saldırmayı ya da yiyecek tedarikini engelleyerek insanları aç bırakmayı ya da özellikle kale savunmasını yok etmek ya da atlatmak için tasarlanmış savaş makineleri kullanmayı seçtiler.

Diğer taktiklerden birisi tek tek taşları bir arada tutan çimentoyu ayrıştırmak için kale duvarlarına karşı ateş yakmaktı. Bir başka dolaylı yol, temelleri zayıflatmak ve yok etmek için duvarların altına tünellerin kazıldığı lağımcılık uygulamasıydı. Üçüncü bir taktik ise, Biyolojik savaşın erken bir biçimi olarak savunucuları hasta edip, teslim olmaya zorlamak için hastalıklı hayvanları veya insan cesetlerini duvarların üzerinden fırlatılmasıydı. (Savunma askerleri de trebuchet ve mancınıkları savunma amaçlı olarak kullandılar.)

Barutun ortaya çıkmasıyla, arkebüz ve top gibi ateşli silahlar-en sonunda da petard, havan ve top- geliştirildi. Bu silahlar o kadar etkili oldu ki, şehir surları gibi tahkimat, Vauban'ın tasarımlarında örneklendiği gibi alçak ve kalın olmalıydı.

I. ve II. Dünya Savaşı sırasında sahra topçularından farklı olarak özel kuşatma topları da geliştirilmiştir. I. Dünya Savaşı sırasında, dönemin modern tahkimatlarına karşı Büyük Bertha isimli Alman obüs gibi büyük kuşatma silahları tasarlanmıştır. Kuşatma toplarının zirvesi 800 mm kalibreli raylı Alman Schwerer Gustav silahıdır, II. Dünya Savaşı'nın başlarında inşa edilmiştir. Schwerer Gustav başlangıçta Fransız Maginot Hattı tahkimatı yarmak için kullanıldı fakat zamanında bitirilmedi (zamanın bir işareti olarak) Maginot Hattı'na doğrudan saldırmak yerine, hızlı mekanize kuvvetler tarafından hattın etrafından dolaşıldı. Modern kuşatma silahlarının konuşlandırılması ve taşınması uzun sürüyordu, hava saldırısına karşı savunmasızdılar ve aynı zamanda modern savaşın hızlı birliklerinin hareketlerine uyum gösteremiyorlardı.

Özel

Genel

• Campbell, Duncan B. (2003). Greek and Roman Siege Machinery 399 BC – AD 363. Osprey Publishing. 
• Liang, Jieming (2006). Chinese Siege Warfare: Mechanical Artillery & Siege Weapons of Antiquity. ISBN 981-05-5380-3. 

• Medieval castle siege weapons
• Paolo Santini De Machinis or De machinis bellicis de Mariano Taccola, Paris, BnF, Département des manuscrits, Latin 72392 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Scenes of Siege Warfare9 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.