İçeriğe atla

Kuş çarpması

Kuş çarpmasından etkilenmiş bir UH-60 Black Hawk.

Kuş çarpması (İngilizce: bird strike), hava araçları ile kuşların havada çarpışması olayıdır. Uçuş güvenliğini etkileyen önemli olaylardan biridir ve büyük maddi hasara ve bazı durumlarda can kayıplarına yol açabilir.

Birçok olası kuş çarpmasının, kuşların son anda yön değiştirmeleri neticesinde önlendiğine inanılmaktadır. Ancak, özellikle kuşlara yön değiştirmeleri için çok az bir zaman bırakan uçaklar, yüksek hızlarda hareket ettikleri için büyük bir tehlikenin altında olurlar. Çarpışmaların büyük çoğunluğu kuşların çoğunun bulunduğu yere yakın yerlerde meydana gelmektedir. Bundan ötürü de kuş çarpmalarının çoğunluğu hava araçlarının kalkış ya da inişleri esnasında oluşmaktadır. Fakat yerden 20.000 ya da 30.000 feet (~7.000 m - 10.000 m) gibi yüksek irtifalarda da gerçekleşmiş kuş çarpmaları rapor edilmiştir. Uçak ve kuş çarpışmalarının %90 gibi büyük çoğunluğu (ICAO raporlarına göre) havaalanları yakınında ve kalkış ya da inişle ilgili uçuş fazlarında meydana gelmektedir.

Etkileri

Bir JT8D Jet motorunun Kuş çarpması neticesinde hasara uğramış fan pallerinin görünümü

Çarpmaların çoğunluğunun etkisi hava aracının öne bakan kısımlarında kendini gösterirken, birçok durumda da kuş, hava aracının jet motoru tarafından emilir ve motorun pallerinin ve gövdesinin hasara uğramasına neden olur. Darbenin kuvveti, çarpan hayvanın ağırlığına, darbe esnasındaki hızın farkına ve yönüne bağlıdır. Aracın ağırlığı genellikle göz ardı edilir çünkü çoğunlukla kendisine çarpan hayvanla kıyaslandığında çok çok büyüktür. Darbenin enerjisinin büyüklüğü hız farkının karesi ile orantılı olarak artar.

Darbenin şiddetine bağlı olarak, çarpışma neticesinde çarpan hayvan ölürken, hava aracının da darbenin meydana geldiği bölümü hasara uğrayabilir. Hatta çarpmanın olduğu yüzeye bağlı olarak hava aracının içindeki insanların yaralanmalarına da sebep olabilir. Özellikle çarpışma bir kuş sürüsü ile yapılmış ise durum uçuş güvenliği açısından çok daha vahimdir, çünkü aynı anda birçok hasar meydana gelebilir ve hatta hava aracının tüm motorları birden zarar görebilir. Böyle bir durum meydana geldiğinde ve uçağın tüm motorları birden hasara uğradığında eğer uçak yere çok yakın bir konumda ise, pilotun durumu toparlaması için yeterince zaman ve yükseklik mevcut olmadığından, kuş çarpması neticesinde uçağın düşmesi de olasıdır.

Kuş Çarpması olaylarındaki etkiyi azaltmak için havacılıkta 10000 feet (fl100)(3000 metre) altı uçuşlarda saate 250 kias (450 km) hız sınırlaması getrilmiştir.

Kuş türleri

Kuş çarpması olaylarının büyük çoğunluğu, göçmen kuşların göç hareketlerinin başladığı dönemlere denk geldiği bilinmektedir. Böyle zamanlarda Hava Trafik Kontrol kuleleri, pilotları muhtemel sürülere karşı uyarmaktadırlar.

Kuş çarpmalarına karışan kuşlar, çoğunlukla büyük nüfusa sahip kuşlardır. Özellikle kazlar ve martılar çok ciddi hasarlara neden olurlar. ABD'de rapor edilmiş kuş çarpmalarında, ördekler %32, martılar %28 ve avcı kuşlar %17 oranında yer almaktadır.

Dış bağlantılar

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

11 Eylül saldırıları ile ilgili komplo teorileri, 11 Eylül 2001 günü gerçekleşen ve 11 Eylül saldırıları olarak adlandırılan olayların sahte bayrak saldırısı olduğuna dair çeşitli komplo teorileridir. Kimi iddialara göre 11 Eylül olayları Amerikan hükûmeti ve gizli servisleri tarafından Orta Doğu'ya ve Afganistan'a yönelik işgal faaliyetlerini meşrulaştırmak, ülke ve dünya kamuoyunun desteğini almak amacıyla düzenlenmiş senaryolardır. New York Times gazetesi tarafından yapılan bir ankete göre her dört Amerikalıdan üçü hükûmetin 11 Eylül olayları ile ilgili doğruları söylemediğinden şüphelendiğini belirtmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Uçak</span> Motorlu hava taşıtı

Uçak veya tayyare; hava akımının başta kanatlar olmak üzere kanat profilli parçaların alt ve üst yüzeyleri arasında basınç farkı oluşturması sayesinde havada tutunarak yükselebilen, uçma özellikli motorlu bir hava gemisi ve hava taşıtıdır. Pistonlu ya da jet motorlu, sabit kanatlı ve havadan ağır pek çok hava taşıtı uçak kategorisine dahildir. Günümüzde en temel uçak tipleri, yolcu uçağı, savaş uçağı, kargo uçağı olarak bilinirken, farklı coğrafi şartlara göre özelleştirmiş uçaklar da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Kanat</span> hayvan ya da cansız bir objenin uçmasını sağlayan organ ya da parça

Kanat, uçma veya hareket etme amacıyla kullanılan ve genellikle kuşlar, böcekler veya uçaklar gibi hayvanlar veya araçlar tarafından kullanılan bir yapıdır. Kanatlar, aerodinamik prensiplere dayalı olarak tasarlanmış ve şekillendirilmiştir, böylece hava akışını kontrol ederek uçuş veya hareket sağlayabilirler. Kanat belli bir evrimsel ve biyolojik süreç sonrası oluşabilmesinin yanı sıra beşeri olarak da modellenebilip uçmak veya bir sıvı içerisinde hareket sağlamak için de özelleştirilebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Concorde</span> Yolcu uçağı olarak tasarlanmış hava taşıtı

Concorde, süpersonik yolcu uçağı olarak hazırlanmış bir hava taşıtı. Air France ve British Airways tarafından kullanılmış olup, 26 adet üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Havacılık tarihi</span> İnsanlığın uçuş serüveni

Havacılık tarihi, insanlığın ilk günlerindeki ilkel uçuş denemeleri ve 17 Aralık 1903'te Wright Kardeşlerin ilk havadan ağır motorlu uçuşu yapması da dahil olmak üzere insanlı uçuşun gelişiminin tamamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Boeing 777</span> yolcu uçağı

Boeing 777 Uzun menzilli, geniş gövdeli, Çift koridorlu, çift motorlu yolcu uçağı. Boeing Ticari Uçaklar tarafından üretilmektedir. Dünyanın en büyük ve yaygın büyük çap turbofan motorlu, üç sınıfta 283 ve 368 arasında tek sınıf yapılandırmasında 550 yolcu taşıma olanağına sahip, 5235 ila 9380 deniz mili 'ye kadar menzili vardır. 777'ye dışarıdan bakıldığında diğer uçaklardan ayırt edici özellikleri, yuvarlak gövde kesiti, bıçak-kuyruk konisi, altı tekerlekli ana iniş takımı. Boeing 777'in ilk telesiyejli filosiyeline göre, bilgisayar aracılı kontrolleri var. Ayrıca, tamamen bilgisayar destekli tasarımla tasarlanan ilk ticari uçak.

<span class="mw-page-title-main">Messerschmitt Me 163</span>

Me 163 Komet, Alexander Lippisch tarafından tasarlanmış, tarihin tek roket itkili savaş uçağıdır. II. Dünya Savaşı sırasında Alman Hava Kuvvetleri tarafından kullanılmıştır. Devrimsel tasarımı ve rakipsiz performansına rağmen, kullanımının tehlikeli oluşu sebebiyle sadece birkaç Müttefik savaş uçağı düşürebilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İrtifa</span> Belirli bir referans noktasına göre yükseklik

İrtifa, havacılık ve astronomide bir cisim ile referans alınan nokta arasındaki dikey mesafeyi ifade eden bir yükseklik kavramı. Coğrafi şekillerin ortalama deniz seviyesinden yüksekliğini belirten rakım kavramından farklı olarak, hava taşıtlarının ortalama deniz seviyesinden yüksekliği ile astronomide gök cisimlerinin ufuk hattından açısal yüksekliğini ifade etmede kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">General Atomics MQ-9 Reaper</span> Amerikan yapımı insansız hava aracı

MQ-9 Reaper General Atomics Aeronautical Systems şirketi tarafından Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri, Amerika Birleşik Devletleri Donanması ve İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri için geliştirilmiş insansız hava aracıdır (İHA). MQ-9'un en önemli özelliği ilk vurucu İHA olmasıdır. MQ-9 Reaper UAV'nin turboprop motoru saatte 250 knot hız yapmasını ve 40.000 feet irtifaya çıkmasını sağlar. Ayrıca MQ-9 Reaper UAV'nin yaklaşık olarak uçuş süresi ise 20 saattir. Uçuş süresi taşıdığı faydalı yüke göre değişiklik gösterebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Scramjet</span> jet motor türü

Scramjet bir ramjet çeşidi olup farklı olarak supersonik yanma odasına sahiptir. Havanın sıkıştırılarak alındığı, yakıtın yakıldığı yanma odası ve egzozun giriş hızından daha hızlı ayrıldığı lüleye (nozzle) sahiptir. Ticari jet motorları havanın motor içine alınıp sıkıştırılması için kompresör kullanır, daha sonra sprey halindeki yakıt sıkıştırılmış havayla birlikte ateşlenerek geriye doğru gider ve thrust oluşturur. Scramjet havayı sıkıştırmak için uçağın hızını kullanır, yani çok az hareketli parçaya ihtiyaç duymaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dümen</span>

Dümen, deniz ve hava taşıtlarının sapma hareketini gerçekleştirmesine yarayan, dikey stabilize üzerindeki kumanda yüzeyi. Hidrolik ve joystick olmak üzere iki tür dümen vardır.

<span class="mw-page-title-main">Tenerife faciası</span> 1977de yaşanan havacılık kazası

Tenerife faciası, 27 Mart 1977 tarihinde, İspanya'nın Tenerife Adasında bulunan Los Rodeos Havalimanı'nda iki Boeing 747 uçağının yerde çarpışmasıyla oluşmuş kazadır. Kaza, pek çok ihmalin ve "İsviçre Peynir Modeli"'ne göre pek çok peynir deliğinin bir araya gelmesi ile oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Zorunlu iniş</span> bir hava aracının normal uçuşuna devam etmesinin mümkün olmadığı koşullarda yaptığı iniş

Zorunlu iniş veya mecburî iniş, bir hava aracının normal uçuşuna devam etmesinin mümkün olmadığı koşullarda yaptığı inişi tanımlamakta kullanılan bir havacılık terimi. Bununla birlikte gündelik konuşmada zaman zaman uçuşa müdahale edilmesi ve pilotun inişe zorlanması durumu için de kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">İşarî hava sürati</span>

İşarî hava sürati (IAS), hava taşıtlarındaki ana sürat göstergesinde görülen hız. IAS, İngilizce indicated airspeed kavramının kısaltmasıdır. İşarî hava sürati, pito-statik sistemden gelen dinamik ve statik basınç verileri ile hesaplanır. Uçağın performans ve aerodinamik hesaplamalarında kullanılan ana sürattir. Pek çok hava taşıtında sürat knot cinsinden kullanılır ve sürat saatlerindeki değerler KIAS olarak verilir.

<span class="mw-page-title-main">Uçuş planı</span> (FPL) Flight Plan

Uçuş planı (FPL), uçucuların uçuşa dair niyetlerini ve uçuş hakkındaki çeşitli bilgileri havacılık otoritelerine bildirmek için doldurdukları belgeler. FPL kısaltması, İngilizce flight plan kavramının akronimidir. Uçuş planı kavramıyla genellikle yazılı formlar kastedilmekle birlikte bazı koşullarda uçuş planının pilot tarafından yerde veya uçuş esnasında sözlü olarak bildirilmesi (doldurulması) de mümkündür.

<span class="mw-page-title-main">Tırmanış (uçuş)</span>

Tırmanış veya tırmanma, uçuşun evrelerinden biri. Bir hava aracının kendi takati ve/ya etki eden çeşitli kuvvetler vasıtasıyla bulunduğu irtifâdan daha yüksek bir irtifâya erişmesidir. Havacılıkta daha çok kalkış sonrasında bir hava aracının seyahat irtifâsına veya seviyesine erişmesi evresini tanımlamakta kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Yer sürati</span>

Yer sürati (GS), uçuştaki herhangi bir hava aracının yeryüzü üzerindeki izdüşümünün hızı. GS kısaltması İngilizce ground speed kavramının akronimidir. Havacılıkta yer süratinin hava sürati ile ilişkisinin anlaşılabilmesi için öncelikle şu süratlerin bilinmesi gerekir:

<span class="mw-page-title-main">Japan Airlines'in 123 sefer sayılı uçuşu</span> Havacılık kazası

Japan Airlines'in 123 sefer sayılı uçuşu, Japan Airlines'in 12 Ağustos 1985 tarihinde Tokyo Havalimanı'ndan Osaka Havalimanı'na gerçekleştirdiği iç hat uçuşunda, Boeing 747SR-46 model uçağın kalkıştan yaklaşık 44 dakika sonra bütün kontrollerini kaybederek bir dağa çarpması sonucunda 15'i mürettebat olmak üzere toplam 520 kişinin ölümü ve 4 kişinin de yaralanması ile sonuçlanan dünyanın en büyük ikinci hava yolu felaketidir.

<i>Deep Impact</i> (uzay aracı)

Deep Impact, Cape Canaveral Uzay İstasyonu'ndan 12 Ocak 2005, 18.47 UTC'de fırlatılan bir NASA uzay sondasıydı. Bir çarpma aygıtı bırakarak Tempel 1 (9P/Tempel) kuyruklu yıldızının iç bileşimini incelemek amacıyla tasarlanmıştır. 4 Temmuz 2005, 05.52 UTC'de çarpma aygıtı kuyruklu yıldızın çekirdeğiyle başarılı bir şekilde çarpıştı. Çarpışma, çekirdeğin iç kısmındaki enkazı kazarak bir çarpma krateri oluşturdu. Uzay aracı tarafından çekilen fotoğraflar kuyruklu yıldızın beklenenden daha tozlu ve daha az buzlu olduğunu gösterdi. Çarpışma, beklenmedik derecede büyük ve parlak bir toz bulutu oluşturdu ve çarpma kraterinin görünümünü gizledi.

<span class="mw-page-title-main">Malaysia Airlines'ın 17 sefer sayılı uçuşu</span> Malaysia Airlinesın karıştığı 2014te meydana gelen havacılık kazası

Malaysia Airlines 17 sefer sayılı uçuşu (MH17/MAS17), 17 Temmuz 2014 tarihinde Amsterdam Schiphol Havalimanı'ndan Kuala Lumpur Uluslararası Havalimanı'na giden, Malaysia Airlines'a ait 9M-MRD kuyruk numaralı bir Boeing 777-200ER uçağının Rusya sınırından 60 kilometre uzakta bulunan Ukrayna'nın Donetsk Oblastı'na bağlı Hrabove köyüne düşmesi sonucu 298 kişinin yaşamını yitirmesiyle sonuçlanan hava yolu felaketidir. Uçakta 283 yolcu ve 15 mürettebat bulunmaktaydı. Uçak, Ukrayna birlikleri ile Rusya yanlılarının çatışma halinde olduğu bir bölgede düştü.