İçeriğe atla

Ktesibios

Bu madde mucit ve matematikçi hakkındadır. Ay'daki krateri için Ctesibius (krater) sayfasına bakınız. Böcek cinsi için Ctesibius (böcek) sayfasına bakınız.
Ktesibios
DoğumMÖ 285
İskenderiye, Mısır
ÖlümMÖ 222
İskenderiye, Mısır
VatandaşlıkYunan-Mısırlı
Kariyeri
DalıFizik, Matematik, Mühendislik

Ctesibius, Ktesibios veya Tesibius (Grekçe: Κτησίβιος), (Aktif olduğu yıllar MÖ 285-222) antik İskenderiye'deki Yunan mühendisliği ekolünün ilk ve önemli temsilcilerindendir.[1] Aristotales'ten sonra Arşimed'den önce yaşamıştır. Ktesibios tarafından İskenderiye'de yazılmış olan eserlerin tümü kaybolmuştur. Ktesibios'u kaynak olarak gösteren diğer eserler ve yazarlar (Vitruvius, Athenaeus, Filon)[2] sayesinde kendisi hakkındaki mevcut bilgiye ulaşılmıştır.

Hayatı

Ctesibius muhtemelen İskenderiye Müzesi'nin ilk başkanıydı. Hayatı hakkında çok az şey biliniyor, ancak icatları iyi biliniyordu. İlk kariyerinin berber olduğu söylenir (muhtemelen Diogenes Laërtius tarafından). Diogenes Laërtius'a göre, Ctesibius çok fakirdi. Laërtius, filozof Arcesilaus ile ilgili olarak şunları anlatarak bunu detaylandırmaktadır:

Hasta Ctesibius'u ziyarete gittiğinde, onu büyük bir sıkıntı içinde görünce, gizlice yastığının altına para kesesini soktu ve Ctesibius onu bulduğunda, "Bu, Arcesilaus'un eğlencesidir." dedi.

Çalışmaları

Basınçlı hava bilimi ve pompalarda (ve hatta bir tür topta) kullanımı üzerine ilk incelemeleri yazdı. Bu, pnömatik ve hava esnekliği üzerine yaptığı çalışmayla birlikte ona "pnömatiklerin babası" unvanını kazandırdı. Athenaeus tarafından alıntılanan araştırmasının bir derlemesi olan Memorabilia da dahil olmak üzere yazılı çalışmalarının hiçbiri hayatta kalmadı. Ctesibius'un günümüzde en çok bilinen buluşu, daha sonra piyanonun icadının dayandığı bir borulu orgdur (hydraulis).

Vitruvius, Athenaeus, Yaşlı Pliny ve Bizanslı Philo tarafından Ctesibius'un çalışmalarından defalarca bahsedilir ve Ctesibius gibi ilk mekanikçilerin şöhreti seven ve sanatı destekleyen kralların himayesinde olma avantajına sahip olduklarını da sözlerine eklerler. Proclus (Öklid'in yorumcusu) ve İskenderiyeli Heron (antik çağ mühendislerinin sonuncusu) da ondan bahseder.

İcatları

Su Orgu (ya da hydraulis)

İskenderiye'li Ktesibios berber çırağı iken tahminen MÖ 275 yıllarında su orgu müzik aletini geliştirmiştir. Bu alet aynı zamanda bilinen ilk tuşlu çalgı ve kilise orgunun da atası kabul edilmektedir. Su organı ve daha geliştirilmiş çeşitleri Roma imparatorluğunda ve daha sonra Bizans imparatorluğunda dini törenlerde kullanılmıştır.[3] Bu alet çok sayıda borudan oluşmaktaydı, pompalı bir körükle çalışmakta ve klavye ile çalınmaktaydı. Suyun havayı sıkıştırmadaki rolü nedeniyle “su orgu” (Yunanca: Ύδραυλις) adını almıştır. Berber olduğu süre boyunca, ayrıca karşı ağırlık ayarlı bir ayna da icat etti.

Ktesibios'un Clepsydra (Yunanaca κλέπτειν kıleptin, 'çalmak'; ὕδωρ idor, 'su')'sının 19.yy çizimi. Bu düzenekte saat göstergesi su dolmaya devam ettikçe yükselir.

Ayrıca Ktesibios kendinden önce de bilinen su saatini geliştirmiştir. Ktesibios'un su saati (clepsydra; Yunanca κλέπτειν kıleptin, 'çalmak'; ὕδωρ idor, 'su') içine belli bir ritmle su dolan bir depodan oluşuyordu, Depoya su doldukça, içindeki duba yükseliyordu. Dubanın ucundaki iğne ise, bir silindirin üzerine bu yükselmeyi işaretliyordu.[4][5] Ktesibios'un su saati, ayrıca "servo kontrol" kavramına yapılan ilk katkı olarak değerlendirilmektedir.[6] Hollandalı fizikçi Christiaan Huygens'in 1656'da sarkaçlı saati icat etmesine kadar, 1.800 yıldan fazla bir süredir clepsydra şimdiye kadar yapılmış en doğru saatti.

Ctesibius, su jeti üretmek veya kuyulardan suyu kaldırmak için ilk kuvvet pompalarından birini tasarladı. Örnekler, Britanya'daki Silchester gibi çeşitli Roma sitelerinde bulunmuştur. Sifonun prensibi de ona atfedilmiştir.

Kaynakça

  1. ^ "Ctesibius-Of-Alexandria" (İngilizce). britannica. 20 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2012. 
  2. ^ Lahanas, Mihalis. "Ctesibius of Alexandria". 7 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2012. 
  3. ^ Williams, C. F. Abdy (1924). "Evolution of the Organ". Music & Letters (İngilizce). 5 (3). Oxford University Press. s. 253-263. 
  4. ^ Price, Derek J. de Solla (1964). "Automata and the Origins of Mechanism and Mechanistic Philosophy". Technology and Culture. 5 (1). 19 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2012. 
  5. ^ "antik-yunanda-grek-bilginleri". 5 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2012. 
  6. ^ Kiong,Tan Kok, Putra, Andi Sudjana - Drives and Control for Industrial Automation - 2011 - Londra - 978-1-84882-424-9

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Demokritos</span> Antik Yunan filozofu, Leucippusun öğrencisi, atom teorisinin kurucusu

Demokritos, geliştirdiği atomcu evren teorisi formülasyonu ile tanınan Sokrates öncesi Antik Yunan filozof.

<span class="mw-page-title-main">Hrisippos</span> Yunan Stoacı filozof

Solili Chrysippus veya Hrisippos, Yunan Stoacı bir filozoftur. Kilikya'nın Soli kentinin yerlisiydi, ancak genç bir adam olarak Atina'ya taşındı ve burada Stoacı okulda Cleanthes'in öğrencisi oldu. Cleanthes, MÖ 230 civarında öldüğünde, Chrysippus okulun üçüncü başkanı oldu. Üretken bir yazar olan Chrysippus, okulun kurucusu Citium'lu Zeno'nun temel doktrinlerini genişletti ve ona Stoacılığın İkinci Kurucusu unvanını kazandırdı.

<span class="mw-page-title-main">Elealı Zenon</span> Paradokslarıyla tanınan antik Yunan filozofu

Elealı Zenon veya Zeno, Magna Graecia'nın Sokratik öncesi bir Yunan filozofu ve Parmenides tarafından kurulan Elea Okulu'nun bir üyesiydi. Aristo, onu diyalektiğin mucidi olarak adlandırdı. Bertrand Russell'ın "ölçülemez derecede incelikli ve derin" olarak tanımladığı paradokslarıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Filolaos</span> Yunan filozof, astronom ve Pisagorcu (MÖ yak. 470 - yak. 385)

Filolaos Pisagorcu ve Sokrates öncesi bir Yunan filozof idi. Her şeyin temelinde, uyum içinde bir araya gelen, sınırlayıcı ve sınırsızın oynadığı rol olduğunu savundu. Ayrıca, Dünya'nın Evrenin merkezi olmadığı teorisi olan güneşmerkezciliğin ortaya çıkmasıyla da tanınır. Nicomachus'tan alıntı yapan August Böckh'e (1819) göre Philolaus, Pisagor'un halefiydi. MÖ 5. yüzyılda Pisagorcu okulun önemli filozoflarından biri olmuştur. Çoğulculuk Okulu gibi Pisagorcuların da çatışan iki görüş arasında bir çözüm arayışında oldukları söylenebilir. Bir yanda sürekli olarak değişen bir evren düşüncesi, öte yandan değişmez bir evren düşüncesi arasındaki çatışmadır söz konusu olan. Pisagorcular bu yönde çözümlerini matematikte bulmaya çalışırlar. Filolaus da diğer Pisagorcu filozoflar gibi matematik ve müzik ile ilgilenmiş, evrenin ve varlığın açıklanmasında bunlardan yararlanmıştır. O da diğerleri gibi evrenin temelinin sayı olduğu fikrinden hareket etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İskenderiyeli Heron</span> MS 1. yüzyıl Greko-Mısırlı matematikçi ve mühendis

İskenderiyeli Hero, memleketi İskenderiye, Roma dönemi antik Mısır'da faal olan bir Greko-Mısır matematikçi ve mühendisti. Genellikle antik çağın en büyük deneycisi olarak kabul edilir ve çalışmaları Helenistik bilimsel geleneğin temsilcisidir.

<span class="mw-page-title-main">Borulu org</span>

Borulu org, körükle verilen basınçlı havanın tahta veya metal borulardan geçerken içerideki hava sütunlarının titreşmesi sayesinde ses üreten bir müzik enstrümanıdır. Klavyeli ve pedallı bir enstrümandır. Değişik ses tonları ve notalar piyanoda olduğu gibi tuşlarla denetlenir. En çok bilinen türü kilise orgudur.

<span class="mw-page-title-main">Antik Yunan mutfağı</span>

Antik Yunanistan'da mutfak kültürü, yalınlığı ve dönemin tarımsal yetersizliklerini yansıtmasıyla bilinir. Bu dönemde beslenme alışkanlıkları, Akdeniz mutfağının üç ana ögesi olan buğday, zeytin yağı ve şarap üzerine kuruludur.

Bizantiyonlu Filon, milattan önce 280 ve 220 yılları arasında yaşadığı tahmin edilen bir askerî mühendistir.

<span class="mw-page-title-main">Saat</span> zamanı ölçmeye yarayan alet

Saat, zamanı ölçmeye yarayan alettir. İki farklı zaman arasındaki farkı insanlar tarafından oluşturulan ölçüler dahilinde ölçmeyi sağlar. Saatin rakamları arasındaki açılar 30 derecedir.

Abdaraxus, Laterculi Alexandrini adlı eserde MÖ 4. yüzyılda İskenderiye'de yaşayan, dikey su değirmeni ve çeşitli makineleri icat eden kişi olarak bahsi geçen antik mühendis.

<span class="mw-page-title-main">Herakleia Pontiki</span> Bitinya sahilinde antik bir kent

Herakleia Pontiki Küçük Asya'da Bitinya sahilinde antik bir kent olup, Likus nehrinin ağzında yer alır. Yunan şehir-devleti Megara tarafından kurulmuştur, kuruluş tarihi yaklaşık MÖ 560-558'dir ve Yunanların Archerusian çıkıntısına (Bababurnu) bitişik mağaradan yeraltı dünyasına girdiğine inandıkları Herakles'in ismi verilmiştir. Antik şehrin yerinde günümüzde Türkiye'de Zonguldak ilinde Karadeniz Ereğlisi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Klavyeli çalgılar</span>

Klavyeli çalgılar veya tuşlu çalgı, bir klavye kullanarak çalınan müzik aletleridir. En yaygın klavyeli çalgılar piyano, org ve synthesizer ve dijital piyanolar dahil olmak üzere çeşitli elektronik klavyelerdir. Diğer klavye aletleri ise bir klavye ile idiofonlarla vurulan çelestalar ve genelde çan kulelerinde veya kiliselere veya belediye binalarına yerleştirilen carillonlardır.

<span class="mw-page-title-main">Platon Akademisi</span> Dünyadaki ilk yükseköğretim kurumu

Platon Akademisi, Antik Yunanistan'da Atina'da Platon tarafından kurulan bir felsefe okuluydu. Akademi, Helenistik dönem boyunca, MÖ 83 yılında Philo'nun ölümünden sonra sona erene kadar şüpheci bir okul olarak kalmıştır. Platon Akademisi büyük olasılıkla MÖ 86 yılında Roma diktatörü Sulla tarafından yıkıldığı düşünülmektedir.

Heraclealı Bryson, muhtemelen Sokrates'in öğrencisi olan ve daireyi kareleştirme ve π'yi hesaplama problemini çözmeye katkıda bulunan eski bir Antik Yunan matematikçi ve sofist. Byrson, çemberin alanını hesaplama problemiyle ve Aristoteles'in kendisi hakkında yaptığı eleştirilerle tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Dikaiarhos</span> MÖ 4. yüzyıl Yunan filozof ve coğrafyacı

Messanalı Dicaearchus, ayrıca Dicearchus veya Dicearch olarak da bilinen Yunan filozof, kartograf, coğrafyacı, matematikçi ve yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Hippasus</span>

Metapontumlu Hippasus veya Híppasos, Pisagorcu bir filozof ve matematikçi

<span class="mw-page-title-main">Ksenokrates</span> MÖ 4. yüzyıl Yunan filozofu, matematikçi ve bilgin

Kalkedonlu Ksenokrates, Yunan filozof, matematikçi ve MÖ 339/8'den 314/3'e kadar Platonik Akademinin lideri (bilgin) Öğretileri, genellikle matematiksel öğelerle daha yakından tanımlamaya çalıştığı Platon'un öğretilerini takip etti. Ayrıca otuz üçler konseyinin hevesli bir öğrencisiydi. Üç varoluş biçimini ayırt etti: Duyarlı, anlaşılır ve ikisinin birleşiminden oluşan üçüncüsü, sırasıyla duyu, akıl ve görüşe karşılık geliyordu. Birliği ve dualiteyi evreni yöneten tanrılar ve ruhu kendi kendine hareket eden bir sayı olarak görüyordu. Tanrı her şeyi kuşatır ve ilahi ile ölümlü arasında, ruhun koşullarından oluşan iki şeytani güç vardır. O, matematiksel nesnelerin ve Platonik Fikirlerin, onları ayıran Platon'un aksine aynı olduğunu savundu. Ahlakta, erdemin mutluluk ürettiğini, ancak harici malların ona hizmet edebileceğini ve amacını gerçekleştirmesini sağlayabileceğini öğretti.

<span class="mw-page-title-main">Leontion</span>

Leontion, Epikourosçu filozoftu.

<span class="mw-page-title-main">Kireneli Arete</span> Antik Yunan filozofu

Kireneli Arete Kirene, Libya'da yaşamış Kirene Okulu'ndan bir filozoftur. Kireneli Aristippus'un kızıydı.

<span class="mw-page-title-main">Antik teknoloji</span>

Antik teknoloji, antik zamanlardaki antik medeniyetlerin gelişimi sırasında, mühendislik alanındaki ilerlemelerin bir sonucuydu. Teknoloji tarihindeki bu ilerlemeler, toplumları yeni yaşam ve yönetim biçimlerini benimsemeye teşvik etmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.