İçeriğe atla

Krystyna Żywulska

Krystyna Żywulska
Krystyna Żywulska (1914—1992)
Krystyna Żywulska
Kendi dilinde adıZofia (Sonia) Landau
DoğumZofia (Sonia) Landau
1 Eylül 1914
Łódź, Polonya
Ölüm1 Ağustos 1992
Düsseldorf, Almanya
MeslekŞair, eleştirman, yazar

Krystyna Żywulska, (asıl adı Zofia (Sonia) Landau) (d. 1 Eylül 1914 Łódź'da; ö. 1 Ağustos 1992 Düsseldorf), Yahudi kökenli Polonyalı yazar, köşe yazarı, söz yazarı ve grafik tasarımcısıydı.

Biyografi

Varşova Üniversitesi'nde hukuk okudu ancak II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle öğrenimi kesintiye uğradı. 1941'de o ve ailesi Varşova gettosuna yerleştirildi. İki yıl sonra o ve annesi kaçmayı başardılar (dramatik koşullar altında babasını gettoda bırakmak zorunda kaldı). Daha sonra sahte belgeler üreten bir grupta çalışarak Zofia Wiśniewska takma adı altında Polonya direniş hareketine dahil oldu. 1943'te Gestapo tarafından tutuklandı. Szucha Bulvarı'nda (zalim sorgulamalarıyla tanınan Varşova'daki Gestapo merkezi) sorguya çekildi ve adını Krystyna Żywulska olarak verdi.[1] Pawiak hapishanesinde hapsedildi ve ardından siyasi mahkûm olarak Alman Nazi toplama ve imha kampı Auschwitz'e gönderildi. Oradan da Birkenau alt kampına gönderildi. O, 800 kişinin Pawiak'tan kampa nakledilmesinden sağ kurtulan yedi kişiden biriydi.[2] Gaz odalarının hemen yakınında, yeni mahkûmları kaydeden kadınlar biriminde (Kanada olarak adlandırılıan) çalıştı.[3] Kampta Krystyna Żywulska şiirler yazdı (bunlar yazıya geçirilemezdi). Şiiirler zamanla mahkûm arkadaşları için çok önemli hale geldi. Bunları ezberlediler ve aktardılar. En ünlüsü, kampın kurtarıldığı gün söylenecek olan "Wymarsz przez bramę" idi. Diğer başlıklar arasında "İtiraz", "Dans, kız", "Gönderilmemiş mektup", "Geçit töreni", "Burada huş ağaçları büyüdükten önce" yer alıyordu ve bunlar da gizlice diğer kadın mahkûmlara aktarılıyor ve ezberleniyordu.[4][5] Bu şiirlerin çoğu kayboldu. Yalnızca sekizi hayatta kaldı. Bunlardan dördü Żywulska , I Survived Auschwitz adlı kitabına dahil edildi. 18 Ocak 1945'te, toplama kampının Oświęcim'den Wodzisław Śląski'ye boşaltıldığı ölüm yürüyüşü sırasında Żywulska, Brzeszcze ve Jawiszowice sınırından kaçmayı başardı ve ardından yerel yerleşimcilerle birlikte saklandı.[6]

Varşova'ya döndükten sonra komünist güvenlik biriminin görevlisi olan çocukluk arkadaşı Leon Andrzejewski (1910-1978) ile evlendi ve ondan iki çocuğu oldu. Polonya Birleşik İşçi Partisi'ne (PZPR) katıldı ve 1950'de Polonya Yazarlar Birliği Ana Kurulunda partinin yürütme organının bir üyesi oldu.[7]

1950'lerin sonlarında, Varşova'da, babası Veit Harlan'ın Nasyonal Sosyalist dönemde propaganda filmleri yönettiği Thomas Harlan'la tanıştı. Thomas Harlan, artık Federal Almanya Cumhuriyeti'nde önemli figürler haline gelen kişilerin Nazi suçlarının izini sürmekle meşguldü. Federal Almanya Cumhuriyeti'nde yayınlanması hoş karşılanmayan ancak sonunda 1960'larda Almanya'da birkaç eski Nazi'nin yargılanmasının tetiklenmesine yardımcı olan araştırmada ona yardımcı oldu. Harlan ve Żywulska, Alman Demokratik Cumhuriyeti'ndeki eski Nazilerin benzer kariyerlerini ortaya çıkarmaya başladığında, araştırmalarının yayınlanacağı kitabın komisyon üyeleri projeyi durdurdu.[8]

1963'te Żywulska, Varşova Gettosu deneyimini anlatan bir sonraki kitabı Boş Su'yu yazdı. Mart 1968'den sonra Polonya'da Yahudi karşıtı bir kampanya geliştirildiğinde, Yahudi geçmişini yalnızca Boş Su'da açıklayan Żywulska dışlandı ve oğulları ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Onlarla önce Münih'e, sonra da kalıcı olarak yerleştiği Düsseldorf'a geçti. Orada her iki otobiyografik kitabını da Almancaya çevirdi. Hayatının sonlarına doğru resim yapmaya başladı. Lösemiden öldü. Düsseldorf'ta gömüldü.

Çalışmaları

İlk çıkışını 1946'da Auschwitz'de Hayatta Kaldım anı kitabıyla yaptı. Kitap, ölüm kampındaki hayatın üzücü anılarının bir kaydıdır. İngilizce olarak da yayınlandı: Auschwitz'de hayatta kaldım, Fransızca J'ai survecu Auschwitz, Almanca Ich überlebte Auschwitz, Rusça Я пережила Освенцим ve Çekçe Přežila jsem Osvětim . Savaş dönemi aynı zamanda yukarıda adı geçen Auschwitz şiirlerinde ve İngilizce Empty Water, Fransızca L'eau vide, Almanca Leeres Wasser, Japonca空の水dillerinde yayınlanan Empty Water (1963) romanında da ele alınmaktadır. Polonyalılar, Yahudiler ve Almanlar hakkında yazarken basitleştirmelerden kaçındı ve olaylara objektif baktı.[9]

Hicivler, köşe yazıları, epigramlar ve şiirler yazdı (1956'da So Called Life kitabında yayınlandı). Kabare monologları ve şarkıları radyoda ve filmlerde seslendirildi. Ayrıca basında (örneğin Szpilki dergisi tarafından) yer aldı.1968'de Sława Przybylska "Żyje się raz" şarkısını seslendirdi.[10] Wagabunda ve U Lopka kabarelerinin yanı sıra şarkı sözleri de yazdı. En popülerleri: "Dopóki życie trwa" [1], "Taka jestem zakochana" [2], "Żyje się raz" [3], "Kochajmy syrenki" (1966) filmi için "Tańcz ze mną, tańcz", "Kulig" (1968) filmi için "Ty i ja, i noc".

Krystyna Żywulska'nın hayatı ve eserlerine atıflar

1991 yılında Maria Nurowska, daha önce Krystyna Żywulska ile yaptığı konuşmalara dayanarak Aşk Mektupları adlı kitabında toplama kampında geçirdiği döneme ait biyografisindeki konulardan birini değerlendirdi.[11]

1998'de Liane Dirks, Krystyna adlı kitabında Żywulska'nın günlük kayıtlarını ve onunla yapılan röportajlardan notları kullandı. Andrzej Szczypiorski'ye göre, bu yarı belgesel, yarı edebi stilizasyon, kişinin Żywulska hakkındaki gerçeğe yalnızca kısmen görmeye izin veriyor.[12]

2012 yılında Jake Heggie, "Another Sunrise" adlı kısa bir opera besteledi. Bu operada baş karakter (Żywulska), her gece anılarını kasete kaydedebilmek için uygun söylemler bulmaya çalışıyor.[13]

Boş Su kitabına dayanan bir uzun metrajlı film projesi 2012'den beri geliştirilmektedir.[14]

2017 yılında Magdalena Łazarkiewicz'in yönettiği "Üç Kadın" filminin yapımına hazırlıklar başladı. Film, Krystyna Żywulska, savaştan sonra komünist gizli polis tarafından zulüm gören bir Alman kampında tutuklu olan Stanisława Rachwal ve ona Nazi kampından zulmeden Maria Mandel'in kesişen kaderlerinin hikayesini anlatacak. Filmin yapımcısı Andrzej Stachecki'ye göre, "Bu hikayelerden, farklı totalitarizmlerle karşı karşıya kalan bir kişinin aşırı durumlarda onurunu nasıl koruyacağını ve en önemlisi affetmeyi nasıl öğreneceğini anlatan bir bakış yaratılabilir."[15]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "tCHu - Krystyna Zywulska - Przezylam Oswiecim". www.tchu.com.pl. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2023. 
  2. ^ "Książka "Przeżyłam Oświęcim" Krystyny Żywulskiej". Onet Wiadomości (Lehçe). 27 Ocak 2005. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2023. 
  3. ^ "Lebensläufe - Deutsch - Dagan Izabela Batsheva". 3 Eylül 2014. 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2023. 
  4. ^ "Antiwar Songs (AWS): Krystyna Żywulska - Tanz, Mädchen". www.antiwarsongs.org (İngilizce). 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2023. 
  5. ^ Zawodna, Marta (2 Aralık 2012). "O porządkowaniu poobozowego świata. Sposoby postępowania ze szczątkami ludzkimi na terenach byłego KL Auschwitz-Birkenau od momentu ostatecznej ewakuacji obozu do powstania muzeum". Zagłada Żydów. Studia i Materiały (8): 145-175. doi:10.32927/zzsim.630. ISSN 2657-3571. 
  6. ^ Gorajczyk, Marta Małgorzata (7 Nisan 2022). "Losy duchowieństwa polskiego więzionego w niemieckich obozach koncentracyjnych w latach 1940-1945 na przykładzie ojców Misjonarzy - więźniów KL Auschwitz i KL Dachau". Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym. 61 (1): 147-174. doi:10.12775/klio.2022.005. ISSN 2719-7476. 
  7. ^ Jarosz, Dariusz (1999). "Działalność Podstawowej Organizacji Partyjnej PZPR przy Zarządzie Głównym Związku Literatów Polskich v latach 1949-1953: w świetle akt własnych" (PDF). Mazowieckie Studia Humanistyczne. 5 (1): 5-45. 13 Ocak 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2023. 
  8. ^ "Wyborcza.pl". wyborcza.pl. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2023. 
  9. ^ "Wyborcza.pl". wyborcza.pl. 1 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2023. 
  10. ^ Sława Przybylska - Żyje się raz (İngilizce), erişim tarihi: 20 Aralık 2023 
  11. ^ "Prawdziwe życie Sonji Landau – DW – 30.08.2014". dw.com (Lehçe). 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2023. 
  12. ^ "Liebe und Erinnerung". Der Spiegel (Almanca). 17 Ocak 1999. ISSN 2195-1349. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2023. 
  13. ^ McKnight, Lynda Keith (December 2014). "Jake Heggie's Another Sunrise: Krystyna Zywulska and the Nature of Survival". Uh-ir.TDL.org. 
  14. ^ "PISF - Wrażenia z Producers on the Move" (Lehçe). 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2023. 
  15. ^ "Andrzej Stachecki – zawód: producent". www.sfp.org.pl (polish). 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Holokost</span> Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyasının azınlıklar, eşcinseller, esirler ve muhaliflere uyguladığı soykırım

Holokost, Yahudi Soykırımı veya HaŞoah, Nazi Almanyası döneminde 1941 ve 1945 yılları arasında, Adolf Hitler ve Heinrich Himmler'in liderliğindeki SS güçleri tarafından işgal edilen sınırlar içerisinde yaklaşık 6 milyon Yahudi'nin sistemli bir şekilde öldürüldükleri soykırımdır.

<span class="mw-page-title-main">Katowice</span>

Katowice, Polonya'nın güneyinde Yukarı Silezya adlı tarihsel bölgenin en büyük kentidir. Katowice Polonya'nın güney-doğusunda bulunan ve 1999'da kurulan Silezya Voyvodalığı idare merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Auschwitz-Birkenau</span> toplama ve imha kampları ağı

Auschwitz-Birkenau, Nazi Almanyası tarafından II. Dünya Savaşı döneminde kurulmuş en büyük toplama, zorunlu çalışma, sistematik katliam ve imha kampı.

<span class="mw-page-title-main">Majdanek toplama kampı</span>

Majdanek toplama kampı, II. Dünya Savaşı'nda Polonya'nın Alman işgali sırasında Schutzstaffel tarafından Lublin şehrinin eteklerinde inşa edilen ve işletilen bir Nazi toplama ve imha kampıydı. Yedi gaz odası, iki ahşap darağacı ve toplam 227 yapısıyla Nazi toplama kamplarının en büyükleri arasında yer alıyordu. Başlangıçta imhadan ziyade zorla çalıştırma amaçlı olsa da, Almanların işgal altındaki kendi anavatanlarındaki tüm Polonya Yahudilerini öldürme planı olan Reinhardt Operasyonu sırasında insanları endüstriyel ölçekte öldürmek için kullanıldı. 1 Ekim 1941'den 22 Temmuz 1944'e kadar faaliyette olan kamp neredeyse hiç bozulmadan ele geçirildi. Bagration Harekâtı sırasında Sovyet Kızıl Ordusu'nun hızlı ilerleyişi SS'lerin altyapısının çoğunu yok etmesini engelledi.

<span class="mw-page-title-main">Rudolf Höß</span> Auschwitz toplama kampının ilk komutanı

Rudolf Franz Ferdinand Höss, Holokost faili Alman SS subayı. Höss, Auschwitz toplama ve imha kampında en uzun süre görev yapan komutandı. Hitler'in "Nihai Çözüm" olarak bilinen Nazi işgali altındaki Avrupa'da Yahudi nüfusunu sistematik olarak yok etme emrini hızlandırmanın yollarını test etti ve uyguladı. Astlarından biri olan Karl Fritzsch'in girişimiyle Höss, 1 milyondan fazla insanın öldüğü gaz odalarında kullanılmak üzere Zyklon B pestisitini tanıttı.

<span class="mw-page-title-main">Ravensbrück toplama kampı</span> nazi almanyasında masum sivillerin ve esirlerin sistematik olarak yok edilmesi için kurulan yerleşke

Ravensbrück toplama kampı, 1939'dan 1945'e kadar Kuzey Almanya'da, Berlin'in kuzeyine 90 km uzaklukta Ravensbrück köyünün yakınındaki bir bölgede yalnızca kadınlara yönelik bir Nazi toplama kampıydı. Kamp anıtının, savaş sırasında kampta bulunan 132.000 kadına ilişkin tahmini rakamı arasında, yaklaşık 48.500'ü Polonya'dan, 28.000'i Sovyetler Birliği'nden, neredeyse 24.000'i Almanya ve Avusturya'dan, yaklaşık 8.000'i Fransa'dan ve binlercesi diğer ülkelerden yer aldı. Toplamda 20.000'den fazla mahkûm Yahudiydi. Yüzde seksen beşi diğer ırklardan ve kültürlerdendi. Yüzde 80'den fazlası siyasi mahkûmlardı. Pek çok mahkûm Siemens & Halske tarafından köle işçi olarak çalıştırıldı. 1942'den 1945'e kadar Naziler, sülfonamidlerin etkinliğini test etmek için Ravensbrück mahkûmları üzerinde tıbbi deneyler yaptı. 1941 baharında SS, 1944'te kampın gaz odalarını inşa eden ve yöneten erkek mahkûmlar için bitişikte küçük bir kamp kurdu. Ravensbrück kampından geçen kadın mahkûmlardan yaklaşık 50.000'i öldü, gaz odalarında yaklaşık 2.200 kişi öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Krystyna Sienkiewicz</span>

Krystyna Waleria Sienkiewicz, Polonyalı kadın şarkıcı ve oyuncudur.

<span class="mw-page-title-main">Kazimierz Kutz</span> Polonyalı yönetmen

Kazimierz Julian Kutz, Dünyaca ünlü Polonyalı film yönetmeni ve senaristtir.

<span class="mw-page-title-main">Alman toplama kamplarındaki mahkûmların belirlenmesi</span>

Alman toplama kamplarındaki mahkûmların belirlenmesi, çoğunlukla kıyafet üzerine veya daha sonra cilt (deri) üzerinde dövme ile işaretlenmiş kimlik numaralarıyla yapılırdı. Giysilerdeki Alman toplama kampı rozetleri ve ayrıca kolluklarıyla daha özel bir tanımlama yapılırdı.

Westerbork Kampı II. Dünya Savaşı sırasında Hollanda'nın kuzeydoğusundaki Drenthe ilinde kurulan transit kamp. 1939 yazında Hollanda hükûmeti tarafından Hollanda'ya yasadışı yollardan giren Yahudiler için bir mülteci kampı olarak inşa edilmişti.

<span class="mw-page-title-main">Suzanna von Nathusius</span> Polonyalı televizyon oyuncusu

Suzanna von Nathusius, Polonyalı bir televizyon oyuncusudur.

<span class="mw-page-title-main">Henryk Schönker</span>

Henryk Schönker, İsrailli ve Polonyalı mühendis ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Zofia Posmysz</span>

Zofia Posmysz-Piasecka, Polonyalı gazeteci, aktivist, yazar ve romancı.

Alman Ekipman İşleri, II. Dünya Savaşı sırasında merkezi Berlin'de olan, Schutzstaffel'in (SS) sahibi olduğu ve işlettiği bir Nazi Alman savunma yüklenicisiydi. Alman işgali altındaki Avrupa'da, Nazi toplama kamplarından ve işgal altındaki Polonya'daki Yahudi gettolarından esir köle emeğini sömüren, el konulmuş fabrikalar ve kamp atölyelerinden oluşan bir ağdan oluşuyordu. Deutsche Ausrüstungswerke, Alman ordusunu beklenmedik bir kârla doğu cephesinde botlar, üniformalar ve malzemelerle donattı ve ahşap ve metal malzemelerin yanı sıra demiryolu hatları ve yük trenlerinde yeniden yapılanma çalışmaları sağladı.

<span class="mw-page-title-main">31000'lerin konvoyu</span>

31000'lerin konvoyu sürmekte olan II. Dünya Savaşı sırasında Fransa Muharebesi'nin ardından Nazi Almanyası işgaline uğramış olan Fransa'da Vichy rejimi ve Nazilere karşı direniş eylemleri içindeki Fransız Komünist Partisi üyesi 230 kadının Romainville'den Auschwitz Toplama Kampına gönderildiği konvoydur. Bu konvoy Fransız Direnişi için özel olarak ayarlanmıştır. 230 kadından ancak 49 kişi savaşın sonunda hayatta kalabilmiştir. Bu kişiler Nazilerin işlediği suçlara karşı şahitlik yapmış ve Légion d'honneur nişanıyla ödüllendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Johann Kremer</span>

Johann Paul Kremer Alman profesör, doktor ve savaş suçlusuydu.

Wilhelm Brasse – 23 Ekim 2012), Polonyalı bir profesyonel fotoğrafçı ve II. Dünya Savaşı sırasında Auschwitz'de bir mahkûmdu. "Auschwitz toplama kampının ünlü fotoğrafçısı" olarak tanındı. Hayatı ve çalışmaları, ilk olarak 1 Ocak 2006'da Polonya TVP1'de Günümüze Gurur dizisinde yayınlanan 2005 Polonya televizyon belgesel filmi The Portraitist'e konu oldu.

<span class="mw-page-title-main">Varşova toplama kampı</span> İkinci Dünya Savaşı sırasında Varşovadaki Nazi toplama kampı

Varşova toplama kampı, İkinci Dünya Savaşı sırasında işgal altındaki Polonya'da bulunan bir Alman toplama kampıydı. Reichsführer-SS Heinrich Himmler'in emriyle, bugün Muranów'un Varşova mahallesi olan, şu anda var olmayan Gęsiówka hapishanesinin temelinde kuruldu. Kamp Temmuz 1943'ten Ağustos 1944'e kadar faaliyet gösterdi.

<span class="mw-page-title-main">Anna Smoleńska</span>

Anna Smoleńska, takma adı "Hania" olan Varşova Üniversitesi'nde Polonyalı sanat tarihi öğrencisidir. İkinci Dünya Savaşı sırasında Polonya ile Mücadele sembolünün yazarı, kız izci Gray Ranks.

<span class="mw-page-title-main">Anna Maria Hinel</span>

Anna Maria Hinel Polonyalı izci kızdı. II. Dünya Savaşı sırasında yeraltı bağımsızlık hareketinin aktivisti, Alman Nazi işgaline ait bir günlüğün yazarıydı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.