İçeriğe atla

Kruşçev çözülmesi

Kruşçev ve Stalin, 1936.

Kruşçev çözülmesi (Rusça: хрущёвская о́ттепель; khrushchovskaya ottepel veya kısaca ottepel[1]) Sovyetler Birliği'nin 1950'lerin sonu ve 1960'ların başındaki Nikita Kruşçev dönemi için kullanılan terim. Sovyetler Birliği'ndeki siyasi baskıların ve sansürün görece azaldığı, destalinizasyon süreci ile birlikte Gulag kamplarındaki çok sayıda siyasi mahkûmun tahliye edildiği ve diğer uluslarla barış içinde bir arada yaşama politikalarının benimsendiği dönemi ifade eder.[2]

Dönemin başlangıcı Mart 1953'te Joseph Stalin'in ölümünden sonra mümkün oldu. Parti Genel Sekreteri Kruşçev, Komünist Parti'nin 20. Kongresi'ndeki Gizli Söylev'de eski Genel Sekreter Stalin'i açıkça kınadı.[3][4] Ardından Kremlin'deki iktidar mücadelesinde Stalin yanlılarını yönetimden uzaklaştırdı. Terim İlya Ehrenburg'un 1954 yılında yazdığı Çözülme (Оттепель) adlı eserinden gelmektedir.[5]

Çözülme süreci Sovyetler Birliği ve Doğu Bloku ülkelerinde bazı ekonomik reformlara, uluslararası ticarete, eğitim ve kültür alanlarında temaslara, festivallere, yabancı yazarların kitaplarına erişime, yabancı filmlere, sanat gösterilerine, Batı'nın popüler müziklerine, danslara ve yeni modalara daha rahat erişimi sağladı. Bu süreçte Kruşçev yanlıları ile Stalin yanlıları arasındaki iktidar mücadelesi hiçbir zaman bitmedi.[6][7][8]

Kaynakça

  1. ^ William Taubman, Khrushchev: The Man and His Era, London: Free Press, 2004
  2. ^ "Joseph Stalin killer file". 3 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2019. 
  3. ^ Tompson, William J. Khrushchev: A Political Life. New York: St. Martin's Press, 1995
  4. ^ Rettie, John. "How Khrushchev Leaked his Secret Speech to the World", Hist Workshop J. 2006; 62: 187–193.
  5. ^ Ilya Ehrenburg (1954). "Оттепель" [The Thaw (text in original Russian)]. lib.ru (Rusça). 17 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2004. 
  6. ^ Stites, Richard (1992). Russian Popular Culture: Entertainment and Society Since 1900. Cambridge University Press. ss. 123-53. ISBN 052136986X. 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2015. 
  7. ^ Sergei Khrushchev, Nikita Khrushchev and the Creation of a Superpower, Penn State Press, 2000.
  8. ^ Schecter, Jerrold L, ed. and trans., Khrushchev Remembers: The Glasnost Tapes, Boston: Little, Brown and Company, 1990

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nikita Kruşçev</span> 1953ten 1964e kadarki Sovyetler Birliği lideri

Nikita Sergeyeviç Kruşçev, Sovyet devlet adamı ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi Birinci Sekreteri. Doğru okunuşu ve Türkçe yazım kurallarına göre soyadının doğru yazılışı Hruşçov olmasına rağmen, Türkçeye İngilizce Khrushchev kelimesinin okunuşu olan Kruşçev kelimesi geçmiş ve yaygınlık kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ya da kısaca Ermenistan SSC, Sovyetler Birliğini oluşturan Sovyet cumhuriyetlerinden biriydi. Bu dönemden önce bağımsız Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti bazen "Birinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırıldığı için Ermenistan SSC bazen "İkinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırılır. 37 rayondan oluşan ve başkenti Erivan olan Ermenistan SSC, Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin Ermenistan kolu olan Ermenistan Komünist Partisi tarafından yönetiliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Destalinizasyon</span> Stalinin ölümünün ardından yeni genel sekreter seçilen Nikita Kruşçev ile başlayan bir dizi siyasî reform

Destalinizasyon, Sovyetler Birliği'nde Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin'in ölümünün ardından yeni genel sekreter seçilen Nikita Kruşçev ile başlayan süreci ifade eden terim. Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin 20. Kongresi, Stalin'in ölümünden 3 yıl sonra 14 Şubat-25 Şubat 1956'da yapıldı ve bu tarihten itibaren Stalin dönemine ait uygulamalar, "kişinin putlaştırılması" olarak değerlendirildi ve destalinizasyon süreci başlatılmış oldu. Stalin'e ait görüşlerin etki ve gücünün çözülmesi, buna bağlı hiyerarşik yapı ve ideolojik hâkimiyetin geriletilmesi girişimi; destalinizasyon olarak ifade edilir.

<span class="mw-page-title-main">Stalinizm</span> Marksist-Leninist ideolojinin teori ve pratiği

Stalinizm veya Stalincilik, Marksist-Leninist ideolojinin 1928-1953 yılları arasında Sovyetler Birliği’ni yöneten Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin’in uyguladığı siyasi sistemde kullanılan teori ve pratiğine verilen addır.

Çin-Sovyet Ayrılığı, dönemin iki büyük komünist devleti olan Çin ve Sovyetler Birliği (SSCB) arasında 1960-1989 yılları arasında Marksizm-Leninizm'e dair teorik ve ideolojik tartışmalardan kaynaklanan ciddi bir diplomatik ayrılıktır. Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin'in 1953 yılındaki ölümünden sonra Nikita Kruşçev tarafından başlatılan destalinizasyon ve barış içinde bir arada yaşama politikaları sonucunda doktriner ayrılıklar kısmen başlamış, 1969'da zirveye ulaşmış ve farklı yollarla 1980'lerin sonuna kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri</span> Fiilen Sovyetler Birliğinin lideri

Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri, 1924'ten 1991'de birliğin dağılmasına kadar, makam sahibi Sovyetler Birliği'nin tanınmış lideriydi. Genel Sekreter Komünist Parti'yi doğrudan tek başına kontrol ediyordu. Bununla birlikte, parti siyasi güç üzerinde tekele sahip olduğundan, Genel Sekreter Sovyetler Birliği hükûmetini yürütme kontrolüne sahipti. Makamın devletin hem dış hem de iç politikalarını yönlendirme kabiliyeti nedeniyle Sovyetler Birliği'nin fiili olarak en yüksek makamıydı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği liderleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Sovyetler Birliği'nin yaklaşık yetmiş yıllık tarihinin hiçbir döneminde ülkenin resmî bir lideri olmadı ve devlet başkanı de facto olarak yöneticilik yaptı, çünkü ülkedeki siyasi sistemi oluşturan iktidar tüm sovyetler arasında paylaştırılmıştı. Buna karşın her dönem pratikte üst düzey liderler bulunmaktaydı ve bu liderlerin genellikle Halk Komiserleri Konseyi Başkanlığı ya da Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreterliği makamları vasıtasıyla sorumlukları ve yetkileri bulunurdu. Devletin kuruluşunda Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) öncü parti ilkesine uygun olarak devletin ana yönetim organı olarak konumlandı ve bu durum Sovyet Anayasası 6. maddesi ile anayasal olarak koruma altına alındı. Böylelikle SBKP toplumunda öncü rolü oynayan parti olarak tek parti yönetimi ile devlet yönetiminde söz sahibi oldu.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Bulganin</span>

Nikolay Aleksandroviç Bulganin Rus asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Gizli söylev</span>

Gizli Söylev veya Kruşçev Raporu, Sovyetler Birliği Komünist Partisi 20. Kongresinde Genel Sekreter Nikita Kruşçev tarafından 25 Şubat 1956 tarihinde yapılan konuşmadır. Konuşmada, 1953 yılına kadar iktidarda olan Sovyet lideri Josef Stalin tarafından yapılan yanlış uygulamalar, orduda ve partide gerçekleştirilen tasfiyeler, kişi kültünün oluşturulması eleştirilir. Kruşçev konuşmasında Stalin'i kıyasıya eleştirirken Bolşevik lider Vladimir Lenin'e ve Sovyetler Birliği Komünist Partisine sahip çıkacaktır.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Poskryobışev</span>

Aleksandr Nikolayeviç Poskrebişev Sovyet asker, siyasetçi ve devlet adamı. 1917 yılından itibaren Sovyetler Birliği Komünist Partisi üyesi ve 1928 – 1953 yılları arasında Merkez Komitesi Sekretaryası sorumlusu.

Barış içinde bir arada yaşama, Soğuk Savaş döneminde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği tarafından geliştirilmiş teoridir. Buna göre nükleer silahlara sahip Sovyetler Birliği ve sosyalist ülkeler ile kapitalist devletler bir arada barışçıl bir şekilde varlıklarını devam ettirebilirler. Bu teori sosyalizm ile kapitalizmin uzlaşmaz çelişki içinde olduklarından bir arada yaşayamayacaklarını söyleyen marksizmin genel söylemiyle çelişmektedir. Teori Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı ülkeleri tarafından ABD ve NATO örgütüne üye ülkeleriyle olan ilişkilerinde bir dönem hakim olmuştur.

<i>Kruşçevin Anıları</i>

Kruşçev'in Anıları, Sovyetler Birliği'nin üçüncü lideri Nikita Kruşçev'in görevden alındıktan sonra 1966'da yazmaya başladığı, ancak KGB'nin baskısı üzerine ülke dışına gizlice gönderterek 1970'te orada İngilizce olarak bastırttığı anı kitabıdır. SSCB resmi yetkilileri Batı dünyasında büyük sansasyon yaratan ve onlarca dile çevrilen kitabın sahte olduğunu ilân etmişlerdi. Kitap orijinalinden iki ay sonra da Türkiye'de yayımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Komünist Partisi 22. Kongresi</span> Moskovada 1961de yapılan kongre

Sovyetler Birliği Komünist Partisi 22. Kongresi 17 Ekim ile 31 Ekim 1961 tarihleri arasında Moskova'da toplanmıştır. 4413 Sovyet delegesi ve 83 yabancı Komünist Partisinden gözlemci Nikita Kruşçev ve diğerlerinin politikalar konularında değerlendirmelerini dinlemişlerdir. Çin-Sovyet ayrılığının kesinleştiği kongre olmuştur ve bu nedenle Çin Komünist Partisi'nin katıldığı sonuncu kongre olmuştur. Kongre, 22. Merkez Komitesi'ni seçti.

Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi, Rusça kısaltması ile ЦК ("Tse-ka"), Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin (SBKP) de jure olarak en yüksek yönetim organıydı. Merkez Komite, parti tüzüğüne göre partinin iki kurultayı arasındaki dönemde tüm parti ve hükûmet etkinliklerini yönetmekteydi. Komite üyeleri, parti kurultayında seçilmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Podgorni</span>

Nikolay Podgorni,, Ukrayna asıllı Bolşevik lider, Sovyet devlet adamı ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Anti Parti Grubu</span>

Anti Parti Grubu, Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri Nikita Kruşçev'in başlattığı destalinizasyon sonrası Haziran 1957'de Kruşçev'i görevden alınmasına çalışan fakat başarısız olan grup. Kruşçev'in tanımlaması olan Anti Parti Grubu, Bolşevik liderler Georgi Malenkov, Vyaçeslav Molotov, Lazar Kaganoviç, Dmitri Şepilov gibi isimlerin önderliğindeki muhaliflerden oluşmaktaydı. Grup destalinizasyon sürecinde Stalin'in etkisizleştirilmesine şiddetle karşı çıktı.

Sovyetler Birliği Komünist Partisi'ndeki muhalefet gruplarının yasaklanması, ilk olarak 1921'de gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kruşçevcilik</span>

Kruşçevcilik, Nikita Kruşçev'in ve Sovyetler Birliği'ndeki yönetiminin teori ve politikalarından oluşan bir Marksizm-Leninizm biçimiydi.

<span class="mw-page-title-main">Ayakkabı Vurma Olayı</span>

Ayakkabı vurma olayı, Sovyetler Birliği Komünist Partisi Birinci Sekreteri Nikita Kruşçev'in, 12 Ekim 1960'ta New York'ta düzenlenen Birleşmiş Milletler 902. Genel Kurulu sırasında Filipinli delege Lorenzo Sumulong'un konuşmasına yönelik delege masasına ayakkabısını vurarak gerçekleştirdiği protestodur.

<span class="mw-page-title-main">Dmitri Şepilov</span>

Dmitri Trofimovich Şepilov(5 Kasım 1905 - 18 Ağustos 1995) Dışişleri Bakanı olarak görev yapan bir Sovyet ekonomist, avukat ve politikacıydı. 1957'de Nikita Kruşçev'i iktidardan uzaklaştırmaya yönelik başarısız komploya katıldı ve suçlanarak iktidardan uzaklaştırıldı. Kruşçev'in devrilmesinden sonra rehabilite edilerek, büyük ölçüde sessiz bir emeklilik yaşadı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.