İçeriğe atla

Kronometre

Tipik bir mekanik (analog) kronometre.
Dijital bir kronometre

Süreölçer ya da Kronometre, zamanı hassas bir şekilde ölçmeye yarayan sayaç.

Kronometre denizcilikte uzun zaman geminin hangi boylam üzerinde olduğunu anlamak için kullanıldı.[1]

İlk kronometreler İngiliz parlamentosunun 1700'lü yıllarda gemilerin dünya üzerindeki yerlerini doğu batı yönünde kolayca ve hassas hesaplayabilmelerini sağlamak amacıyla geçirdiği bir mükafat kanunuyla başlayan 40 yıllık bir yarış sonucu, daha önce tahta saat kulesi yapan marangoz John Harrison tarafından geliştirilmiştir. Harrison'un katkıları sürtünme, merkezkaç kuvvetleri ve ısının sarkaç salınımına etkilerini önleme yönlerinde olmuştur. Bu ilk aletler hala Greenwich rasathanesinde sergilenmektedir. İlk gemi ile seyre çıkan kronometre kaptan James Cook tarafından 1769-70 de Yeni Zelanda'ya kadar götürülüp bölgeyi haritalamada kullanılmış, daha sonra 1790 yılında bir seferde Denizde İsyan (Mutiny on the Bounty) filmlerine konu olan isyancılarla birlikte Pitcairn Adalarında kalmış, adaya uzun süre sonra uğrayan balina avcılarınca geri getirilmiştir.

Boylam (kitap) bu ilkleri anlatır. Kronometrenin icadı ile, denizlerdeki boylam problemi olarak bilinen sorun çözülmüş, gemilerin doğu batı yönündeki tam konumu düşük bir hata oranı ile hesaplanmıştır. Sıcaklık, basınç veya nemden etkilenmeyen; saati, dakikayı, saniyeyi ve geçen gün sayısını gösteren John Harrison'un geliştirdiği bu kronometreler, İngiliz devletine denizcilikte (açık denizde kıyı görmeden, rüzgâr ve akıntıları hesaba katmadan nerede olduğunu kesin bilebilme olanağı sayesinde) bir süre için çok büyük üstünlük sağlamıştır.[2]

Kaynakça

  1. ^ "Bir Dünya Bilgi". 28 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Kronometre Nedir, Nasıl Çalışır, Nerelerde Kullanılır?". 29 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2019.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Asya</span> kıta

Asya veya Asya Kıtası, Avrupa'nın doğusunda, Büyük Okyanus'un batısında, Okyanusya'nın kuzeyinde ve Arktik Okyanus'un güneyinde bulunan kıta, yüz ölçümü olarak Dünya'nın en büyük kıtası, aynı zamanda nüfus açısından en kalabalık kıtasıdır. Sınırları değişkenlik gösterse de Avrupa ve Afrika kıtaları ile kara sınırı vardır. Avrupa ile birlikle Avrasya'yı, Avrupa ve Afrika kıtalarıyla birlikte Eski Dünya'yı oluşturur. İnsanlığın Afrika'dan çıktıktan sonra ayak bastığı ilk kıta olan Asya, aynı zamanda Dünya üzerindeki birçok dinin çıkış bölgesidir. Ortadoğu kökenli İslam, Hristiyanlık gibi İbrani dinler ile Hint Yarımadası kökenli Budizm ve Hinduizm gibi Dharmatik dinler buna örnektir. Kuzey Kutup Dairesi'nden Ekvator'a kadar uzanan Asya Kıtası, yeryüzünün en alçak noktası olan Lut Gölü ve en yüksek noktası olan Everest gibi çok farklı yeryüzü şekillerini içinde barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Pitcairn Adaları</span> Büyük Okyanusta Birleşik Krallıka bağlı bölge

Pitcairn Adaları ya da resmî kullanımı ile Pitcairn, Henderson, Ducie ve Oeno Adaları, Büyük Okyanus'un güneyinde volkanik kökenli dört adadan oluşan adalar topluluğu. Pitcairn Adaları, Britanya Denizaşırı Toprakları olarak Birleşik Krallık'a bağlı bir bölgedir. Tahiti'nin 2170 km güneydoğusunda yer almaktadır ve dünyanın nüfus bakımından en küçük ülkesidir. Adalar topluluğunda üzerinde yerleşim bulunan tek ada olan Pitcairn Adası dışında, üzerinde yerleşme bulunmayan Oeno, Henderson ve Ducie adalarından oluşmaktadır. Deniz yüzeyinden yaklaşık 300 metre yükseklikte engebeli bir yarı kraterdir. Sarp kayalarla çevrili olan adada astropik bir iklim hüküm sürer.

<span class="mw-page-title-main">Boylam</span> (Meridyen)

Boylam, başlangıç meridyeninin doğusundaki veya batısındaki herhangi bir noktanın açısal mesafesi. Boylam anlamında tul derecesi, tul dairesi ve uzunluk dairesi sözleri de kayıtlıdır. Boylamlar, doğu ve batı boylamları olmak üzere ikiye ayrılır; derece, dakika ve saniye cinsinden ifade edilir. Dünya üzerindeki aynı boylama sahip noktaların birleşmesi ile oluşan yarım daire şeklindeki varsayımsal yaylara ise meridyen denir. Meridyenler bir kutuptan diğerine uzanır ve Dünya'yı portakal dilimi gibi dilimlere ayırır.

Sekstant, yerküre üzerinde bulunulan yerin enlemini ve boylamını belirlemek amacıyla, bir gök cismiyle ufuk düzlemi arasındaki açısal mesafeyi ölçmekte kullanılan optik seyir cihazı. 60 derecelik yaya sahip olduğu için Latincedeki sextus kelimesinden hareketle sextant adı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sömürgecilik</span> Bir devletin başka toplumları siyasal ve ekonomik olarak egemelik altına alma politikası

Sömürgecilik; kolonicilik, kolonyalizm ya da müstemlekecilik, genellikle bir devletin başka ulusları, devletleri, toplulukları, siyasal ve ekonomik egemenliği altına alarak yayılması veya yayılmayı istemesidir.

<span class="mw-page-title-main">Ferrol</span> İspanyanın A Coruña ilinde belediye

Ferrol, Galiçya'daki A Coruña Eyaletinde, kuzeybatı İspanya'da Atlantik kıyısında, Strabon'un Nerium Burnu civarında bir şehirdir. Ülkenin en önemli denizcilik şehri olmasını yanında İspanyol Donanması'nın da en güçlü gemileri şehrin tersanelerindedir. 17. yüzyılda Avrupa'nın en önemli tersaneleri bu bölgedeydi. Şehrin alanı 81,9 km² nüfusu ise 214.000 kişidir. Şehir ayrıca İspanyol General Francisco Franco'nun da doğum yeridir.

<i>Boylam</i> (kitap) Dava Sobelin 1995 tarihli kitabı

Dava Sobel'in 1995 yılında basılan Boylam ya da özgün adıyla Longitude: The True Story of a Lone Genius Who Solved the Greatest Scientific Problem of His Time adlı kitabı.

<span class="mw-page-title-main">Mekanik saat</span>

Mekanik saatler içindeki mekanizmaya yüklenen enerjiyi, ölçülü şekilde ritmik hareketlere çeviren, bu hareketleri dişlilerle sayan, belli sayılara ulaşıldığında bunu insanın algılayabileceği şekilde, örneğin çan sesi veya kadran üzerinde değişen açılar şeklinde, zaman ölçümü olarak sunan birer düzenektir.

Kitle kaynak, bir sorunun çözümünün hazırı yoksa, kendi çalışanlarından veya piyasadaki seçme profesyonel danışman ya da uzmanlardan değil de, kitlelerden, yani becerebilen herhangi birisinden sağlanması sürecine verilen isim ya da sıfattır.

Diyelim ki bir teşkilatın/kurumun bir sorunu var. Kurum bu sorunu dört yoldan çözmeye çalışabilir.
  1. En ucuzu ve en kolayı hazır almaktır.
  2. Hazır yoksa sorunun önce kendi çalışanları tarafından çözülmesi yolunu deneyecektir.
  3. O da olmazsa fiyat ve diğer olanaklar el verdiği kadarıyla piyasadaki seçme profesyonel danışman ya da uzmanlardan faydalanma yolunu deneyecektir.
  4. O da mümkün değilse yapılabilecek tek şey kalmıştır: Gereksinimi ilan etmek ve tahmin edilemeyen bir örgüt ya da kişinin olası çözümünü beklemek. Kitle kaynak bu sonuncusudur.
<span class="mw-page-title-main">Başlangıç meridyeni</span>

Başlangıç meridyeni, boylamı 0° olarak tanımlanan, başlangıç meridyenidir.

<span class="mw-page-title-main">Portekiz coğrafi keşifleri</span> Avrupada Portekiz öncülüğünde başlatılan coğrafî keşifler

Portekiz Coğrafi Keşifleri (1415-1542), 15. ve 16. yüzyılda Portekizliler tarafından dünya çapında özellikle denizde yapılan coğrafi keşifleri tanımlar. Bu dönemde Portekiz, Afrika kıtasının etrafını Ümit Burnu yoluyla dolanıp Hindistan'a giden doğu yolunu keşfetmiş, bu sayede Güneydoğu Asya'nın neredeyse tamamıyla temas kurmuş, Afrika'nın bazı bölgelerini sömürgeleştirmiş, Brezilya'yı keşfetmiş ve Çin'e, Avrupa'dan giden ilk ticari ve diplomatik elçileri göndermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Saat</span> zamanı ölçmeye yarayan alet

Saat, zamanı ölçmeye yarayan alettir. İki farklı zaman arasındaki farkı insanlar tarafından oluşturulan ölçüler dahilinde ölçmeyi sağlar. Saatin rakamları arasındaki açılar 30 derecedir.

<i>Mary Celeste</i> 1872de Atlantik Okyanusunda terk edilmiş olarak bulunan gemi

Mary Celeste 4 Aralık 1872 tarihinde Atlantik Okyanusu'nda terk edilmiş olarak bulunduğundan beri gizemini koruyan bir ticari gemidir. Gemi bulunduğunda bir filikası kayıptı ve iyi bir durumdaydı, rüzgarın da etkisiyle Cebelitarık Boğazı'na doğru ilerliyordu. Yaklaşık bir ay önce yola çıkmıştı ve halihazırda güvertesinde altı aylık su ve erzak mevcut idi. Kargosuna dokunulmamıştı, yolcu ve tayfaların da şahsi eşyaları yerlerinde duruyordu. Gemi mürettebatı bir daha hiç bulunamadı ve hiç haber alınamadı. Bu terk edilmiş ve başıboş gemi denizcilik tarihinin en gizemli hikâyelerinden biri olarak hala çözümlenememiş sebepsel teorilere sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Zırhlı kruvazör</span>

Zırhlı kruvazör, 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarındaki, uzun menzilli ve bağımsız bir savaş gemisi tipidir. Savaş gemileri dışındaki bütün gemileri yok edebilecek ve çarpıştığı çoğu savaş gemisine ise büyük zarar verebilecek niteliktedir.

<span class="mw-page-title-main">Jean-Charles de Borda</span> Fransız bilim insanı, siyasi danışman ve denizci (1733 - 1799)

Jean-Charles de Borda Fransız matematikçi, fizikçi, sosyal bilimci ve denizci.

<span class="mw-page-title-main">John Harrison</span>

John Harrison, İngiliz marangoz ve saat ustası. Deniz kronometresinin mucidi olarak bilinir. Yaptığı cihazla, denizde boylam hesaplama problemini çözüme ulaştırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">King George V sınıfı zırhlı (1911)</span> Kraliyet Donanması için 1910ların başında üretilmiş dretnot sınıfı zırhlı savaş gemileri

King George V-sınıfı zırhlılar, Kraliyet Donanması için 1910'ların başında üretilen ve zaman zaman "süper-dretnot" olarak anılan dretnot sınıfı zırhlı savaş gemileri. Bu sınıftaki kardeş gemiler kariyerlerinin çoğunu donanmanın 2. Savaş Filosu'nda, zaman zaman bayrak gemisi görevi yaparak geçirdiler. Ekim 1914'te Audacious bir mayına çarparak battı. Scarborough, Hartlepool and Whitby bombardımanına katılan Alman gemilerini yakalamaya yönelik başarısız bir saldırı, 31 Mayıs-1 Haziran 1916'daki Jutland Muharebesi ve sonuçsuz kalan 19 Ağustos muharebessi dışında gemilerin I. Dünya Savaşı'ndaki kariyerleri Kuzey Denizi'nde rutin devriyeler ve eğitim görevleriye geçti.

<span class="mw-page-title-main">Edward Smith (gemi kaptanı)</span>

Edward John Smith İngiliz deniz subayıdır. Çok sayıda White Star Line şirketine ait geminin kaptanı olarak görev yaptı. RMS Titanic'in kaptanıydı ve gemi ilk yolculuğunda battığında öldü. Edward, tüccar donanmasına ve Kraliyet Donanma Rezervine katılmak için genç yaşta okulu bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Franklin'in Kayıp Seferi</span> İngiliz Kuzey Kutbu seferi

Franklin'in Kayıp Seferi 19. yy'da coğrafya ve denizcilik alanında önemli bir yer kaplayan Kuzeybatı Geçidi'ni bulma çabaları üzerine girişilmiş önemli bir keşif seferidir.

<span class="mw-page-title-main">Atlantik Savaşı</span> Deniz Savaşı

Atlantik Savaşı, tarihteki en uzun, en büyük ve en karmaşık deniz savaşı olarak bilinir. Mücadele, II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle başlamış, Mayıs 1945'teki Alman teslimine kadar sürmüştür. II. Dünya Savaşı'nın ilerleyişine göre savaşa dahil olan ülkeler, deniz muharebelerinden geriye çekilmek durumunda kalan ülkeler olmuştur. Atlantik Savaşı'nın ilk dönemlerinde İngiltere, alman denizaltıları (U-bot) karşısında zorluk yaşamıştır, savaşa ABD'nin katılmasıyla ve teknolojik gelişmelerin muharebe sahasına uygulanmasıyla beraber U-bot saldırıları geriletilmiştir.