İçeriğe atla

Kronik dağ hastalığı

Kronik dağ hastalığı, kırmızı kan hücreleri tarafından işgal edilen kan hacmi oranının arttığı ve kanda anormal derecede düşük oksijen seviyesine sebep olan bir hastalıktır. Kronik dağ hastalığı yüksek irtifada (2.500 metre ve üzeri) uzun süre yaşadıktan sonra gözlenir. Genellikle Yüksek irtifalı bölgelerin yerlilerinde gözlemlenir.

Tarihçe

Kronik dağ hastalığı ilk olarak 1925'te yüksek irtifa hastalıklarında uzmanlaşmış Perulu doktor Carlos Monge Medrano tanımlamıştır. Akut dağ hastalığı yüksek irtifaya çıktıktan kısa bir süre sonra yaşanırken, kronik dağ hastalığı uzun yıllar yüksek rakımda yaşadıktan sonra gelişir. Tıpta yüksek rakım 2.500 metrenin üstü olarak tanımlanır ama çoğu kronik dağ hastası 3.000 metrenin üzerinde gözlemlenir. Son zamanlarda ANP32D ve SENP1 genlerinin artan ekspresyonu ile ilişkilendirilmiştir.

Belirtiler

Teşhis

Kronik dağ hastalığı polisitemi ve hipoksemi ile karakterizedir. Akciğerlerdeki artan kan basıncı (pulmoner hipertansiyon) zamanla gelişebilir ve bazı durumlarda kalp yetmezliğine dönüşebilir (kor pulmonale). Kronik dağ hastalığının yüksek irtifalarda azalan oksijen miktarını tolere etmek için vücudumuzun kırmızı kan hücresi (eritrositl) üretmesinden kaynaklı olduğu düşünülmekte. Artan eritrosit seviyeleri, kan viskozitesinin artmasına ve akciğerlerden düzensiz kan akışına neden olur. Kronik dağ hastalığının klinik teşhisi için laboratuvar değerlerini kullanır: Erkeklerde hemoglobin ≥ 21 g/dL; Kadınlarda ≥ 19 g/dL, hematokrit > %65 oksijen doygunluğu (SaO2) < %85 her iki cinsiyette

Tedavi

Vücut deniz seviyesinin yakınında normal oksijen seviyesine uyum sağladığından ve hematokrit normalleştiğinden, alçak irtifaya göç hemen olmasa da iyileştiricidir. Alternatif olarak, hematokriti geçici olarak düşürmek için kan alma (flebotomi) yapılabilir. Bir karbonik anhidraz inhibitörü olan asetazolamid ile tedavinin, eritropoietini ve bunun sonucunda ortaya çıkan polisitemiyi azaltarak kronik dağ hastalığını iyileştirir. Bu tedavi kandaki oksijen miktarını artırır ve kalp hızını düşürür. Oksijen tedavisi ve yavaş nefes alma teknikleri eğitiminin, kan oksijenlenmesini artırarak semptomları azalttığı gösterilmiştir.

Kaynakça

  1. León-Velarde, F; Maggiorini, M; Reeves, JT; Aldashev, A; Asmus, I; et al. (2005). "Consensus statement on chronic and subacute high altitude diseases". High Altitude Medicine & Biology. 6 (2): 147–57. doi:10.1089/ham.2005.6.147. PMID 16060849.
  2. ^ Wu, TY (20 January 2005). "Chronic mountain sickness on the Qinghai-Tibetan plateau". Chinese Medical Journal. 118 (2): 161–8. PMID 15667803.
  3. ^ Monge, CC; Whittembury, J (December 1976). "Chronic mountain sickness". The Johns Hopkins Medical Journal. 139 SUPPL: 87–9. PMID 1011412.
  4. ^ Zhou, D; Udpa, N; Ronen, R; Stobdan, T; Liang, J; et al. (5 September 2013). "Whole-genome sequencing uncovers the genetic basis of chronic mountain sickness in Andean highlanders". American Journal of Human Genetics. 93 (3): 452–62. doi:10.1016/j.ajhg.2013.07.011. PMC 3769925. PMID 23954164.
  5. ^ Cole, AM; Petousi, N; Cavalleri, GL; Robbins, PA (December 2014). "Genetic variation in SENP1 and ANP32D as predictors of chronic mountain sickness". High Altitude Medicine & Biology. 15 (4): 497–9. doi:10.1089/ham.2014.1036. PMC 4273201. PMID 25225945.
  6. ^ Zubieta-Castillo G, Sr; Zubieta-Calleja GR, Jr; Zubieta-Calleja, L (September 2006). "Chronic mountain sickness: the reaction of physical disorders to chronic hypoxia". Journal of Physiology and Pharmacology. 57 Suppl 4: 431–42. PMID 17072074.
  7. ^ Richalet, JP; Rivera, M; Bouchet, P; Chirinos, E; Onnen, I; et al. (1 December 2005). "Acetazolamide: a treatment for chronic mountain sickness". American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 172 (11): 1427–33. doi:10.1164/rccm.200505-807OC. PMID 16126936.
  8. ^ Sahota, I; Panwar, N (September 2013). "Prevalence of Chronic Mountain Sickness in high altitude districts of Himachal Pradesh". Indian Journal of Occupational and Environmental Medicine. 17 (3): 94–100. doi:10.4103/0019-5278.130839. PMC 4035612. PMID 24872667.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Düşük tansiyon</span> sistolik kan basıncının 90 mmHgdan az olması

Düşük tansiyon ya da hipotansiyon, düşük kan basıncı demektir; sistolik kan basıncının 90 mmHg'dan az olmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yüksek tansiyon</span> atardamarlardaki kan basıncının yükseldiği kronik bir tıbbi durum

Yüksek tansiyon da denilen hipertansiyon, atardamarlardaki kan basıncının sürekli yükseldiği uzun süreli tıbbi bir durumdur. Yüksek tansiyon genellikle semptomlara neden olmaz. Ancak felç, koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği, atriyal fibrilasyon, periferik arter hastalığı, görme kaybı, kronik böbrek hastalığı ve demans için önemli risk faktörüdür.

<span class="mw-page-title-main">Kansızlık</span>

Anemi, yani halk arasında bilinen adıyla "kansızlık", toplam kırmızı kan hücresi/alyuvar/Eritrosit sayısının azalması veya eritrositlerin içindeki hemoglobin miktarının azalması veya her ikisinin birlikte olması sonucu oluşan bir hastalıktır. Anemi ismi Grekçe: ἀναιμία Grekçe: anaimia, ἀν- an-, "-sız" + αἷμα haima, "kan" kelimelerinden türetilmiştir. Eritrositlerin içinde bulunan hemoglobinin, oksijeni akciğerlerden kapiller arterlere taşıması nedeniyle anemi hücre, doku ve organlarda hipoksiye neden olabilir. Oksijenin hücre canlılığı için elzem olması nedeniyle eksikliği pek çok klinik sonuca neden olur.

<span class="mw-page-title-main">Aspirin</span> ağrı, ateş ve iltihaplanmayı azaltmak için kullanılan bir ilaç

Asetilsalisilik asit (ASA) olarak da bilinen aspirin, ağrı, ateş ve/veya inflamasyonu azaltmak için ve antitrombotik olarak kullanılan nonsteroid antiinflamatuar bir ilaçtır (NSAID). Aspirinin tedavi etmek için kullanıldığı spesifik inflamatuar durumlar arasında Kawasaki hastalığı, perikardit ve romatizmal ateş yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Romatoid artrit</span>

Romatoid artrit (RA), öncelikle eklemleri etkileyen uzun süreli bir otoimmün hastalıktır. Tipik olarak sıcak, şiş ve ağrılı eklemlerle sonuçlanır. Ağrı ve sertlik genellikle istirahatten sonra kötüleşir. En yaygın olarak, bilek ve eller tutulur ve aynı eklemler tipik olarak vücudun her iki tarafında tutulur. Hastalık ayrıca cilt, gözler, akciğerler, kalp, sinirler ve kan dahil olmak üzere vücudun diğer kısımlarını da etkileyebilir. Bu, düşük alyuvar sayısı, akciğer çevresinde iltihaplanma ve kalp çevresinde iltihaplanma ile sonuçlanabilir. Ateş ve düşük enerji de mevcut olabilir. Genellikle semptomlar haftalar ve aylar içinde kademeli olarak ortaya çıkar.

<span class="mw-page-title-main">Parkinson hastalığı</span> beynin alt kısımlarındaki gri cevher çekirdeklerinin bozukluğuna bağlı bir sinir sistemi hastalığıdır

Parkinson hastalığı (PH) veya kısaca Parkinson, başlıca merkezî sinir sisteminin etkilendiği, uzun süreli bir nörodejeneratif hastalıktır ve hem motor hem de motor olmayan sistemleri etkiler. Semptomlar genellikle yavaş yavaş ortaya çıkar ve hastalık ilerledikçe motor olmayan semptomlar daha yaygın hale gelir.

<span class="mw-page-title-main">Siroz</span> fibrozis ile karakterize kronik karaciğer hastalığı

Karaciğer sirozu veya kısaca siroz, uzun süreli karaciğer hasarının neden olduğu, karaciğer fonksiyonunun yaygın ve çoğu zaman geri dönüşümsüz olarak bozulmasıyla karakterize kronik ve ilerleyici bir hastalıktır. Karaciğerde meydana gelen hasar sonucu zamanla normal karaciğer dokusunun yerini fibröz skar dokusu alır ve bu da karaciğer fonksiyonlarının bozulmasına yol açar. Hastalık tipik olarak aylar veya yıllar içinde yavaşça gelişir. Erken belirtiler arasında yorgunluk, halsizlik, iştah kaybı, açıklanamayan kilo kaybı, bulantı, kusma ve karnın sağ üst kadranında ağrı olabilir. Hastalık ilerledikçe belirtiler arasında kaşıntı, alt bacaklarda şişme, karında sıvı birikmesi, sarılık, kolay morarma ve ciltte örümcek benzeri kan damarlarının gelişmesi yer alabilir. Karında biriken sıvı spontan enfeksiyonlara yol açabilir. Daha ciddi komplikasyonlar arasında hepatik ensefalopati, özofagus, mide veya bağırsaklardaki genişlemiş damarlardan kanama ve karaciğer kanseri yer alır. Sirozun evreleri arasında kompanse siroz ve dekompanse siroz yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kalp krizi</span> Kalbin bir kısmına kan akışının kesilmesi

Kalp krizi, kalp enfarktüsü ya da akut miyokard enfarktüsü, kan akımının azalması veya durması sonucunda koroner arterlerden birinde meydana gelen enfarktüs ile karakterize edilir. Tipik belirtiler arasında, sıklıkla sol omuz, kol veya çeneye yayılan, göğüs kemiğinin arkasında (retrosternal) göğüs ağrısı veya rahatsızlığı bulunur. Bu ağrı, bazen mide yanması gibi algılanabilir.

<span class="mw-page-title-main">İshal</span> gevşek veya sıvı bağırsak hareketleri

İshal veya diyare, bir günde en az üç kez gevşek, sıvı veya sulu bağırsak hareketlerinin olması durumudur. Genellikle birkaç gün sürer ve sıvı kaybı nedeniyle dehidrasyona neden olabilir. Dehidrasyon belirtileri genellikle cildin normal gerginliğini kaybetmesi ve sinirli davranışlarla başlar. Bu durum daha şiddetli hale geldikçe idrara çıkmada azalma, cilt renginde kayıp, hızlı kalp atışı ve yanıt vermede azalmaya kadar ilerleyebilir. Sadece anne sütüyle beslenen bebeklerde gevşek ancak sulu olmayan dışkı normaldir.

<span class="mw-page-title-main">Kalp yetmezliği</span> kalbin karıncıktaki kanı damarlara yeteri kadar gönderememesi sonucu oluşan rahatsızlık

Kalp yetmezliği, kalbin sağ, sol veya her iki karıncığının içindeki kanı, her vuruşunda damarlara yeterli miktarda gönderememesi sonucu oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Kronik obstrüktif akciğer hastalığı</span> Uzun süreli zayıf hava akışını içeren akciğer hastalığı

Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), akciğerlerdeki hava akımında görülen kronik ve yineleyen engellemelerin görüldüğü bir hastalık topluluğudur. Ana belirtileri nefes darlığı, öksürme ve balgam üretimidir. KOAH'nın dört ana tipi vardır: kronik bronşit, amfizem (emfizem), bronşiektazi ve bronşiyal astım. Solunum güçlüğü (dispne) ana bulgudur. Astımdaki solunum güçlüğü, hava kanallarının daralması; bronşiektazi ile emfizem ise akciğerin elastik yapısının bozulması sonucu ortaya çıkar.

<span class="mw-page-title-main">İrtifa hastalığı</span>

İrtifa hastalığı veya akut dağ hastalığı, yüksek irtifa ve rakımlarda oksijen yetersizliğine bağlı olarak görülen patolojik bir rahatsızlık. Genellikle 2.400 metre (8000 ft) üzerinde görülür. Özellikle yüksek rakımlara tırmanan dağcı ve kayakçılar ile yüksek irtifalarda oksijen desteği olmadan uçan kimselerde görülür.

<span class="mw-page-title-main">Hepatit B</span> İnsan viral enfeksiyonu

Hepatit B hastalığı (sarılık), karaciğeri etkileyen hepatit B virüsünün (HBV) neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır ve bir tür viral hepatittir. Hem akut hem de kronik enfeksiyona neden olabilir. Virüs bulaştıktan sonra hastalık bulgularını yaratması, sonrasında iyileşmesi ve virüse ait vücutta bir iz kalmaması akut enfeksiyon iken, virüsün karaciğer hücrelerine yerleşerek orada uzun süreli bulunması ve çoğalması ise kronik enfeksiyondur.

<span class="mw-page-title-main">Hepatit D</span>

Hepatit D, hem viroid hem de virüsoid ile benzerlikler paylaşan küçük, küresel zarflı bir partikül olan hepatit delta virüsünün (HDV) neden olduğu bir viral hepatittir HDV, bilinen beş hepatit virüsünden biridir: A, B, C, D ve E. HDV, yalnızca hepatit B virüsü (HBV) varlığında yayılabildiği için bir uydu virüs olarak kabul edilir. HDV bulaşı eş zamanlı olarak HBV enfeksiyonu yoluyla gerçekleşebilir (birlikte-enfeksiyon) ya da kronik hepatit B veya hepatit B taşıyıcılığında sonradan gelişebilir.

Miyaljik ensefalomiyelit (ME) veya kronik yorgunluk sendromu; karmaşık, yıpratıcı, uzun süreli bir tıbbi durumdur. Hastalığın temel neden(ler)i bilinmemektedir ve mekanizmaları tam olarak anlaşılamamıştır. Ayırt edici temel semptomlar, egzersiz sonrası halsizlik olarak bilinen, sıradan küçük fiziksel veya zihinsel aktiviteden sonra hastalığın uzun süreli alevlenmesidir. Hastalıktan önce rutin olan görevleri yerine getirme kapasitesinde büyük ölçüde azalma; ve uyku bozuklukları görülür. Ortostatik intolerans ve bilişsel işlev bozukluğu da tanı koydurucudur. Kronik ağrı yaygındır.

Otoimmün hastalık, bir vücut kısmına anormal bir bağışıklık tepkisinden kaynaklanan bir durumdur. En az 80 otoimmün hastalık türü tanımlanmış olup, bazı kanıtlar 100'den fazla türün olabileceğini düşündürmektedir. Herhangi bir vücut parçası tutulabilir. Semptomlar çeşitlidir ve genellikle hafif ila şiddetli arasında değişen ve geçici olabilen düşük dereceli ateş ve yorgun hissetmeyi içerir.

Sitofosfamid, diğer isimleri arasında sitofosfan olarak da bilinir, kemoterapi olarak ve bağışıklık sistemini baskılamak için kullanılan bir ilaçtır. Kemoterapi olarak lenfoma, multipl miyelom, lösemi, yumurtalık kanseri, meme kanseri, küçük hücreli akciğer kanseri, nöroblastom ve sarkom tedavisinde kullanılır. Bir bağışıklık baskılayıcı olarak, diğer koşulların yanı sıra nefrotik sendrom, polianjiitli granülomatoz ve organ naklini takiben kullanılır. Ağız yoluyla veya damar içine enjeksiyon yoluyla alınır.

Terleme hastalığı veya Latince sudor anglicus, 1485'te başlayan bir dizi salgınla İngiltere'yi ve daha sonra kıtasal Avrupa'yı vuran gizemli ve bulaşıcı bir hastalıktı. Son salgın 1551'de meydana geldi ve ardından hastalık görünüşte ortadan kayboldu. Semptomların başlangıcı aniydi ve ölüm genellikle saatler içinde meydana geliyordu. Terleme hastalığı salgınları, zamanın diğer salgınları ile karşılaştırıldığında benzersizdi: Diğer salgınlar tipik olarak kentsel ve uzun süreliyken, terleme hastalığı vakaları çok hızlı bir şekilde arttı, azaldı ve kırsal nüfusu ağır şekilde etkiledi. Nedeni bilinmemekle birlikte, bilinmeyen bir hantavirüs türünün sorumlu olduğu öne sürülmüştür.

Hipoventilasyon yeterince hava alınmadığında solunumda gerekli olan gaz değişimi için gerçekleşir. Artan bir karbondioksit konsantrasyonuna (hiperkapni) ve solunum asidozuna neden olur. Hipoventilasyon solunum durması ile eş anlamlı değildir. Solunumun durması hipoksiye daha sonrasında anoksiye neden olur. Anoksi sonucu dakikalar içerisinde ölüm gerçekleşir. Hipoventilasyon hipoksinin öncüsü olarak da değerlendirilebilir

Beyin ödemi, beynin hücre içi veya hücre dışı boşluklarında aşırı sıvı birikmesidir (ödem). Bu genellikle sinir fonksiyonlarının bozulmasına, kafatası içindeki basıncın artmasına neden olur ve sonunda beyin dokusunun ve kan damarlarının doğrudan sıkışmasına yol açabilir. Semptomlar ödemin yeri ve derecesine göre değişir ve genellikle baş ağrıları, bulantı, kusma, nöbetler, uyuşukluk, görme bozuklukları, baş dönmesi ve ciddi vakalarda ölüm olabilir.