İçeriğe atla

Kriptogram

Örnek kriptogram. Şifre çözüldüğünde şöyle yazıyor: "Style and structure are the essence of a book; great ideas are hogwash."[a] ―Vladimir Nabokov

Bir kriptogram, kısa bir şifrelenmiş metin parçasından oluşan bir bulmaca türüdür.[1] Genellikle metni şifrelemek için kullanılan şifre, kriptogramın elle çözülebileceği kadar basittir. Her harfin farklı bir harf veya sayı ile değiştirildiği ikame şifresi sıklıkla kullanılır. Bulmacayı çözmek için orijinal harfleri kurtarmak gerekir. Bir zamanlar daha ciddi uygulamalarda kullanılmış olsalar da, artık çoğunlukla gazete ve dergilerde eğlence amaçlı basılmaktadırlar.

Diğer klasik şifre türleri bazen kriptogram oluşturmak için kullanılır. Buna bir örnek, bir mesajı şifrelemek için bir kitap veya makalenin kullanıldığı kitap şifresidir.

Tarihçe

Kriptogramlarda kullanılan şifreler eğlence amaçlı değil, askeri veya kişisel sırların gerçekten şifrelenmesi için oluşturulmuştur.[2]

Kriptogramın eğlence amaçlı ilk kullanımı Orta Çağ döneminde entelektüel oyunlar için boş zamanı olan keşişler tarafından gerçekleşmiştir. Bamberg'de bulunan bir el yazması, Galler'deki Gwynedd kralı Merfyn Frych ap Gwriad'ın (ö. 844) sarayına gelen İrlandalı ziyaretçilere, yalnızca harfleri Latinceden Yunancaya çevirerek çözülebilecek bir kriptogram verildiğini belirtir.[3] On üçüncü yüzyıl civarında, İngiliz keşiş Roger Bacon yedi şifre yöntemini listelediği bir kitap yazdı ve "bir sırrı, onu avamdan gizleyecek bir yöntemden başka bir şekilde yazan bir adam delidir" dedi. 19. yüzyılda Edgar Allan Poe birçok gazete ve dergi makalesi ile kriptogramların popülerleşmesine yardımcı olmuştur.[4]

Çağdaş kültürde kriptogramların iyi bilinen örnekleri King Features tarafından yayınlanan Cryptoquip ve Cryptoquote adlı gazete bulmacalarıdır.[5] Andrew McMeel tarafından dağıtılan Celebrity Cipher, çağdaş kültürdeki bir başka şifre oyunudur ve oyuncuyu ünlü kişiliklerden alıntıların şifresini çözmeye zorlar.[6]

Yazar J. M. Appel, 28 Eylül 2014'te halka açık bir meydan okumayla, Azrail'in İzinde ("Scouting for the Reaper") adlı kısa öykü koleksiyonunun içindekiler sayfasının bir kriptogram olarak ikiye katlandığını duyurdu ve bunu ilk çözene bir ödül vaat etti.[7]

Kriptogram çözme

İkame şifrelere dayalı kriptogramlar genellikle frekans analizi ve İngilizce'de yalnızca "i" veya "a" (ve bazen "o") olabilen tek harfli kelimeler gibi kelimelerdeki harf kalıplarını tanıyarak çözülebilir. Çift harfler, kesme işaretleri ve şifrede hiçbir harfin kendi yerine geçemeyeceği gerçeği de çözüme yönelik ipuçları sunar. Bazen kriptogram bulmacası yapımcıları çözücüyü birkaç harfle başlatırlar.

Diğer kripto bulmacaları

Kriptogram popülerliğini korurken, zaman içinde buna benzer başka bulmacalar da ortaya çıkmıştır. Bunlardan biri, kriptogramla aynı şekilde şifrelenmiş ünlü bir alıntı olan Cryptoquote'tur. İncil'den esintiler taşıyan daha yeni bir versiyonu ise CodedWord'dür. Bu bulmacanın çözümü sadece çevrimiçi olarak sunulmakta ve İncil metninin kısa bir tefsirini de içermektedir. Üçüncü bir bulmaca ise Cryptoquiz'dir. Bu bulmacanın üst kısmında "Çiçekler" gibi bir kategori (şifrelenmemiş) bulunmaktadır. Bunun altında, belirtilen kategoriyle ilgili şifreli kelimelerin bir listesi yer alır. Kişi daha sonra bulmacayı bitirmek için tüm listeyi çözmelidir. Bir başka türde ise bulmacayı çözmek için mesajlaşmayla ilgili sayılar kullanılır.

Zodyak Katili, hala aktif olduğu dönemde polise dört kriptogram göndermiştir. Çok fazla araştırma yapılmasına rağmen, bunlardan sadece ikisi tercüme edilebilmiştir ve bu da seri katilin kimliğinin belirlenmesine yardımcı olmamıştır.[8]

Ayrıca bakınız

Notlar

  1. ^ "Üslup ve yapı bir kitabın özüdür; büyük fikirler saçmalıktır."

Kaynakça

  1. ^ Danesi, Marcel (22 Eylül 2010). "Cryptograms and the Allure of Secret Codes". Psychology Today. 21 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2017. 
  2. ^ Sutherland, Denise w/Koltko-Rivera, Mark (2009). Cracking Codes and Cryptograms For Dummies. John Wiley & Sons. ISBN 978-1-1180-6847-2. 
  3. ^ Kenney, J. F. (1929), The Sources for the Early History of Ireland (Ecclesiastical), Dublin, Four Courts Press, p. 556 (363).
  4. ^ "Edgar Allan Poe and cryptography: Are there hidden messages in Eureka?". baltimorepostexaminer.com (İngilizce). Erişim tarihi: 28 Eylül 2017. 
  5. ^ "Games and Puzzles | King Features Weekly Service". weekly.kingfeatures.com (İngilizce). 20 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2018. 
  6. ^ Imi, K (22 Mart 2023). "Celebrity Cipher Today Answer". Cryptoquip.net. s. 1. 27 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2023. 
  7. ^ "A Challenge," Hoosier Topics, (Cloverdale, IN) Sept 29, 2014
  8. ^ "The obsessive amateur code-breakers hoping to crack the Zodiac killer's cipher". kernelmag.dailydot.com. 28 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sezar şifrelemesi</span> Basit, bilinen ve sıkça kullanılmış bir şifre türü

Kriptografide, Sezar şifresi, kaydırma şifresi, Sezar kodu veya Sezar kaydırması olarak da bilinen Sezar şifrelemesi, en basit ve en yaygın bilinen şifreleme tekniklerinden biridir. Bu, düz metindeki her harfin alfabede belirli sayıda pozisyondaki bir harfle değiştirildiği bir yerine koyma şifrelemesi türüdür. Örneğin, 3'lük bir sola kaydırma ile D, A ile değiştirilir, E, B olur ve bu böyle devam eder. Bu yöntem adını özel yazışmalarında bu şifrelemeyi kullanan Romalı lider Julius Caesar'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Şifre</span> bilginin şifrelenmesi ve şifresinin çözülmesi için algoritma

Kriptografide, bir şifre şifreleme veya şifre çözme—bir prosedür olarak izlenebilen bir dizi iyi tanımlanmış adım gerçekleştirmek için bir algoritmadır. Alternatif, daha az yaygın bir terim şifrelemedir. Şifrelemek veya kodlamak, bilgiyi şifreye veya koda dönüştürmektir. Yaygın kullanımda "şifre", "kod" ile eş anlamlıdır, çünkü her ikisi de bir mesajı şifreleyen bir dizi adımdır; ancak kriptografide, özellikle klasik kriptografide kavramlar farklıdır.

Vigenere tablosu, kriptografide Vigenere şifrelemesi için kullanılan ve Fransız şifrecisi Blaise de Vigenere'e atfedilen bir tablodur. Bu tablo şifre için gerekli her harfin hangi harf ile değiştireleceğini gösterir. Harflerin değiştirilmesi için birçok alfabe kullanılır. Her harfin kelimedeki sırasına göre şifreleme alfabesi de değişir. Böylece aynı harflerin aynı harfler ile değiştirilmesi engellenmiş olur. Çoklu alfabe kullanma yöntemiyle şifrenin frekans analizi ile çözülmesi zorlaştırılmış olur.

<span class="mw-page-title-main">Dizi şifresi</span> simetrik anahtar şifreleme metodu

Kriptografide, bir kesintisiz şifreleme, dizi şifresi veya akış şifresi bir simetrik anahtardır. Düz metin bitlerinin bir exclusive-or (XOR) işlemi kullanılarak bir sözde rastgele şifre bit akışı ile birleştirildiği şifrelemedir. Bir akış şifresinde düz metin sayısal basamakları her seferinde bir tane şifrelenir ve ardışık basamakların dönüşümü şifreleme durumu sırasında değişir. Her bir basamağın şifrelenmesi mevcut duruma bağlı olduğundan alternatif bir isim durum şifresidir. Pratikte, basamaklar tipik olarak tek bitler veya baytlardır.

Atbash, başlangıçta İbrani alfabesini şifrelemek için kullanılan monoalfabetik bir ikame şifresidir. Standart bir harmanlama düzeni ile bilinen herhangi bir yazı sistemi ile kullanılmak üzere değiştirilebilir. Orijinal Kabalacı yöntem, dinî metinlerde saklı olduğuna inanılan bir anlamın çözülebilmesi amacını taşıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Vigenère şifrelemesi</span> bir kriptoloji yöntemi

Vigenère şifrelemesi, alfabetik bir şifreleme metni kullanarak bir dizi farklı Sezar şifrelemesine dayalı harfleri kullanan bir şifreleme yöntemidir. Bu bir çeşit poli alfabetik ikame tablosudur.

Bilinen açık metin saldırısı, kriptanaliz için bir saldırı modelidir ve saldırganın hem açık metin hem de şifrelenmiş haline erişimi vardır. Bunlar gizli anahtarlar ve kod kitapları gibi daha fazla gizli bilgiyi açığa çıkarmak için kullanılabilir. "Yemlik" terimi, Bletchley Park, İngiliz İkinci Dünya Savaşı şifre çözme operasyonundan kaynaklanmıştır.

'Kod Kitabı: Eski Mısır'dan Kuantum Kriptografisine Gizlilik Bilimi', Simon Singh tarafından 1999'da yazılan, Birleşik Krallıkta Fourth Estate ve ABD'de Doubleday tarafından yayınlanan, şifreleme tarihi ile ilgili bir popüler matematik kitabıdır.

Kriptografide, bir yerine koyma şifrelemesi veya ikame şifresi veya ornatmalı şifreleme, düz metin birimlerinin bir anahtar yardımıyla tanımlanmış bir şekilde şifreli metin ile değiştirildiği bir şifreleme yöntemidir; "birimler" tek harfler, harf çiftleri, harf üçlüleri, yukarıdakilerin karışımları ve benzeri olabilir. Alıcı, orijinal mesajı çıkarmak için ters ikame işlemini gerçekleştirerek metni deşifre eder.

<span class="mw-page-title-main">Şifreli metin</span> şifrelenmiş bilgi

Kriptografide, şifreli metin, şifreleme adı verilen bir algoritma kullanılarak düz metin üzerinde gerçekleştirilen şifreleme işleminin sonucunda elde edilen çıktıdır. Şifreli metin, aynı zamanda şifrelenmiş veya kodlanmış bilgi olarak da bilinir çünkü orijinal düz metnin, şifresini çözmek için uygun şifre olmadan bir insan veya bilgisayar tarafından okunamayan bir biçimini içerir. Bu işlem, hassas bilgilerin bilgisayar korsanlığı yoluyla kaybolmasını önler. Şifrelemenin tersi olan Şifre çözme, şifreli metni okunabilir düz metne dönüştürme işlemidir. Şifreli metin, kod metni ile karıştırılmamalıdır çünkü ikincisi bir şifrenin değil bir kodun sonucudur.

<span class="mw-page-title-main">Frekans analizi</span> bir şifre metnindeki harflerin veya harf gruplarının sıklığının incelenmesi

Kriptanalizde, frekans analizi veya sıklık analizi harflerin sıklığı veya bir şifreli metin içindeki harf gruplarının incelenmesidir. Bu yöntem klasik şifrelerin kırılmasına yardımcı olarak kullanılır.

Affine şifreleme veya Doğrusal şifreleme, bir tür monoalfabetik ikame şifresi olup, bir alfabedeki her harf sayısal eşdeğeriyle eşleştirilir, basit bir matematiksel fonksiyon kullanılarak şifrelenir ve tekrar bir harfe dönüştürülür. Kullanılan formül, her harfin başka bir harfe şifrelendiği ve tekrar geri döndüğü anlamına gelir, yani şifre esasen hangi harfin hangisine gideceğini düzenleyen bir kurala sahip standart bir ikame şifresidir. Bu nedenle, tüm ikame şifrelerinin zayıflıklarına sahiptir. Her harf (ax + b) mod 26 fonksiyonu ile şifrelenir, burada b kaydırmanın büyüklüğüdür.

Kriptografide klasik şifre, tarihsel olarak kullanılmış ancak çoğunlukla kullanımdan kalkmış bir şifre türüdür. Modern kriptografik algoritmaların aksine, klasik şifrelerin çoğu pratik olarak hesaplanabilir ve elle çözülebilir. Bununla birlikte, modern teknoloji ile kırılmaları da genellikle çok basittir. Bu terim Yunan ve Roma dönemlerinden beri kullanılan basit sistemleri, ayrıntılı Rönesans şifrelerini, Enigma makinesi gibi II. Dünya Savaşı kriptografisini ve sonrasını içerir.

Bu bir kriptograflar listesidir. Kriptografi, hasım adı verilen üçüncü tarafların varlığında güvenli iletişim için tekniklerin uygulanması ve incelenmesidir.

Bir polialfabetik şifre veya çok alfabeli şifre birden fazla ikame alfabesi kullanan bir yerine koyma şifrelemesi türüdür. Basitleştirilmiş özel bir durum olmasına rağmen Vigenère şifresi muhtemelen en iyi bilinen polialfabetik şifre örneğidir. Enigma makinesi daha karmaşıktır ancak yine de temelde bir polialfabetik ikame şifresidir.

<span class="mw-page-title-main">Kod (kriptografi)</span> tek tek semboller veya sabit boyutlu bloklar yerine anlamsal belirteçler üzerinde çalışan şifre

Kriptolojide kod, anlam düzeyinde çalışan bir mesajı şifrelemek için kullanılan bir yöntemdir; yani, kelimeler veya ifadeler başka bir şeye dönüştürülür. Bir kod "change" kelimesini "CVGDK" ya da "cocktail lounge" kelimesine dönüştürebilir. ABD Ulusal Güvenlik Ajansı bir kodu şöyle tanımlamıştır: "Açık metin öğelerinin esas olarak sözcükler, ifadeler veya cümleler olduğu ve kod eşdeğerlerinin tipik olarak aynı uzunlukta anlamsız kombinasyonlardaki harflerden veya rakamlardan oluştuğu bir ikame şifre sistemi (kriptosistem)dir." İfadeleri veya kelimeleri şifrelemek ve şifrelerini çözmek için bir kod kitabı gereklidir.

<span class="mw-page-title-main">Alberti şifresi</span> Leon Battista Alberti tarafından 1467 yılında oluşturulan şifre

İtalyan mimar Leon Battista Alberti tarafından 1467 yılında yaratılan Alberti Şifresi, ilk polialfabetik şifrelerden biriydi. De componendis cifris adlı çalışmasının ilk sayfalarında papalık sekreteri Leonardo Dati ile yeni geliştirilen hareketli tip baskı makinesinin onun şifre çarkının geliştirilmesine yol açtığı hakkında yaptığı konuşmayı anlattı.

<span class="mw-page-title-main">Tabula recta</span> kare alfabe tablosu

Kriptografide tabula recta, her satırı bir öncekinin sola kaydırılmasıyla oluşturulan kare şeklinde bir alfabe tablosudur. Bu terim, Alman yazar ve keşiş Johannes Trithemius tarafından 1508 yılında icat edilmiş ve Trithemius cipher adlı eserinde kullanılmıştır.

Trifid şifreleme veya Üçlü şifreleme, Félix Delastelle tarafından icat edilen ve 1902 yılında tanımlanan bir klasik şifredir. Delastelle'in daha önceki bifid şifreleme prensiplerini genişleterek, bölümleme ve transpozisyon tekniklerini birleştirerek belirli bir miktarda karışıklık ve yayılma elde eder: şifreli metnin her harfi düz metnin üç harfine ve anahtarın en fazla üç harfine bağlıdır.

Kriptanalizde, Kasiski sınaması, Vigenère şifresi gibi polialfabetik ikame şifrelerine saldırmak için kullanılan bir yöntemdir. İlk olarak 1863 yılında Friedrich Kasiski tarafından yayımlanmıştır, ancak 1846 gibi erken bir tarihte Charles Babbage tarafından bağımsız olarak keşfedilmiş gibi görünmektedir.