İçeriğe atla

Krikçe

Krikçe
Mas·ko·ke, Mvs·ko·ke
Ana dili olanlarABD
Konuşan sayısı6.213[1]  (tarih gerekli)
Dil ailesi
Varsayılan
  • Krikçe
Dil kodları
ISO 639-2mus
ISO 639-3mus
Günümüzdeki konuşulma yeri

Krikçe ya da Krik dili (kendilerince Mas·ko·ke, Mvs·ko·ke;[2] İngilizce Muscogee, Creek), Amerika Birleşik Devletlerinde Oklahoma, Alabama, Georgia ve Florida eyaletlerinde Krikler ile Seminoleler tarafından konuşulan Maskoke dilleri ailesinden bir Kızılderili dilidir. Konuşanı 6.213[1] kişidir.

Tek harf farkla birbirinden ayrılan ve Güneydoğu ABD'de Kriklerin konuştuğu Krik (Creek) dilini, Kanada'da yaygın olan Krilerin konuştuğu Kri (Cree) diliyle karıştırmamak gerekir.

Lehçeleri

  • Muscogee Creek
  • Seminole Creek
    • Oklahoma Seminole Creek
    • Florida Seminole Creek

Örnekler

  • ce·rak·ko, co·rak·ko at
  • rv·ro balık
  • v·pes·wv et
  • cus·ta·ke yumurta
  • v·hv-ce·rē·he patates
  • v·pvs·ke mısır
  • hvt·kē ak, beyaz
  • lvs·tē kara, siyah
  • la·nē yeşil
  • ca·tē kırmızı
  • tok·na·wv para
  • ta·fv baba
  • su·tv gök
  • hv·se güneş
  • ue·wv, o·wv, wē·wv su

Kaynakça

  1. ^ a b "Indigenous Languages Spoken in the United States". 23 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2012.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "indiglang" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  2. ^ "Creek Language Project: English - Creek". 14 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2012. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Farsça</span> Bir batı İran dili

Farsça ya da Persçe, Hint-Avrupa dillerinin İran dilleri koluna ait bir batı İran dilidir. Başta İran olmak üzere, kuzeyde Rusya ve Azerbaycan, doğuda Afganistan ve Tacikistan, Orta Asya'da Özbekistan ve Basra Körfezi üzerinde Kuveyt ve Irak gibi ülkelerde 100 milyonun üzerinde kişi tarafından konuşulmaktadır. Antik Pers halkının konuştuğu dilden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sırpça</span> Sırbistanın resmi dili

Sırpça, Slav dillerinin güney grubuna ait, çoğunlukla Sırplar tarafından konuşulan dil. Hırvatça, Karadağca ve Boşnakçanın da dahil olduğu Sırp-Hırvat dili'nin standart bir formu olarak kabul edilmektedir. Sırpça, Sırbistan'ın ve Kosova'nın resmî dilidir. Ayrıca Bosna-Hersek'in 3 resmî dilinden biridir. Dil aynı zamanda Karadağ, Hırvatistan, Makedonya, Romanya, Slovakya ve Çekya'da azınlık dili olarak tanınmaktadır. Yaklaşık 10 milyon Sırp tarafından konuşulmaktadır. Dil, Türkçeden kelimeler almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hintçe</span> Hindistanın resmi dili

Hintçe, ağırlıklı olarak Hindistan'ın kuzey, merkez ve batısında konuşulan Hint-Avrupa dil ailesine mensup bir Hint-Aryan dilidir. Pakistan'ın resmî dili olan Urduca ile beraber Hindustânî dilinin iki standart yazılı formundan birini oluşturur. İngilizce ile birlikte Hindistan'ın iki resmî dilinden biridir. Hindistan'da Devanāgarī yazı sistemi; Pakistan'da ise Arap alfabesi kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Krikler</span>

Krikler veya diğer kullanımıyla Muskogiler, Kuzey Amerika'nın orta güneyini uzun süre kontrol etmiş olan bir Kızılderili halkı. Günümüzde Oklahoma, Alabama, Georgia ve Florida eyaletlerinde yaşarlar. En yakın akrabaları Seminolelerdir. Her iki halk da Maskoke dillerine giren aynı dili konuşur.

<span class="mw-page-title-main">Peştuca</span> dil

Peştuca ya da Afganca, Afganistan’da ve Pakistan’ın batı kesiminde yaşayan Peştunların konuştuğu dil. Hint-Avrupa dillerinin Hint-İran dilleri öbeğine bağlıdır. Kırk beş harfli bir alfabesi vardır. Bazı sesler Sanskritçede de bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Kernevekçe</span>

Kernevekçe, Güneybatı İngiltere'de Cornwall kontluğunda konuşulan bir Kelt dilidir. Dil %80 oranla Fransa'da konuşulan Bretonca ile ortak kelime hazinesine sahiptir. Bu oran Galce ile %75'tir. Cornwall kontluğunda yaklaşık 3.500 kişinin bu dili konuştuğu tahmin edilmektedir. Dil düzenleyici kurumları; Kesva an Taves Kernewek (KK), Agan Tavas ve Cussel an Tavas Kernuak (RLC)'dır.

<span class="mw-page-title-main">İskoçça (Cermen dili)</span> Kuzey Cermen dil grubuna bağlı bir dil

İskoçça, İskoçya, Kuzey İrlanda ve İrlanda Cumhuriyeti'nin Donegal bölgesinde konuşulan bir Batı Cermen dilidir. 2011 itibarıyla İskoçya'da yaklaşık 1,5 milyon kişi İskoçça konuştuğunu belirtmiştir. Kuzey İrlanda'da ise 30 bin kişi tarafından kullanılmaktadır. İskoçya ve Kuzey İrlanda'da azınlık dili olarak tanınmakla birlikte resmî statüye sahip değildir. Modern Standart İngilizce ile İskoçça, Orta İngilizcenin farklı lehçelerinden evrilmiş olup, kardeş dil olarak sınıflandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Orlando</span>

Orlando, ABD'nin güneydoğusundaki Florida eyaletinde Orange County'de bulunup Orange County'nin idare merkez şehridir.

Tastanaki Hopayi, Kriklerden Kızılderili reisi ve 1780'lerden 1832 yılında ölümüne kadar Chattahoochee ile Flint nehirlerinin kıyılarında yaşayan Aşağı Krikler boyunun temsilcisi. Tvstanagi Rakkē ile birlikte Krik Ulusal Konseyinin liderliğini de yapmıştır.

Tastanagi Rakke, Kriklerin 1826 yılında ölümüne kadar ana şefi. Tastanaki Hopayi ile birlikte Krik Ulusal Konseyinin liderliğini de yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tomochichi</span>

Tomochichi ya da Tomochichi Miko, Kriklerin 17. yüzyıldaki lideri ve Yamacraw kabilesinin baş reisi (mēk·ko). Georgia eyaletinin ilk tarihinde önemli yer tutan bir karakterdir. Yerli nüfus ile İngiliz yerleşimciler arasında arabulucuk görevlerinde de bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Krice</span>

Krice ya da Kri dili veya Kri dilleri, daha çok Kanada'da Kuzeybatı Toprakları ve Alberta'dan Labrador'a kadar uzanan bölgede, biraz da Amerika Birleşik Devletlerinde Montana eyaletinin kuzey orta sınır bölgesinde Kriler tarafından konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Merkezî Algonkin dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. 2006 sayımına göre konuşanı 117.400 kişidir ve Kanada'daki konuşanı en fazla olan Amerika yerli dilleri içinde birinci sıradadır.

Arapahoca ya da Arapaho dili, Amerika Birleşik Devletleri'nde Wyoming eyaletinde Wind River Kızılderili Rezervasyonunda ve Oklahoma'da Arapaholar tarafından konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Ova Algonkin dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. 5.000 etnik Arapahodan 2008 rakamlarına göre 300 kadarı anadilini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Potavatomice</span> Kızılderili dili

Potavatomice, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Michigan, Wisconsin ve Oklahoma eyaletleri ile Kanada'nın Ontario eyaletinde yaşayan Potavatomiler tarafından konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Merkezî Algonkin dilleri grubundaki Anişinabe dilleri grubundan soyu tükenmek üzere olan bir Kızılderili dilidir. 2012 yılı itibarıyla konuşanı yalnızca 9 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri Kızılderililerinin yatılı okulları</span>

ABD yerli yatılı okulları /Alaska'daki Eskimolar dahil/ ya da ABD Kızılderili yatılı okulları /Eskimo hariç Kıta ABD'si/, Amerika Birleşik Devletleri'nde ABD Kızılderilileri ile Alaska yerlilerine 19. yy sonu ile 20. yy başlarında eğitim-öğretim verilen okullardır. Değişik Hristiyan misyonerleri tarafından özellikle Batı ABD'deki nüfusu az olan bölgelerdeki Kızılderili rezervasyonlarında başlatılmışlardır. Bunun karşılığı olarak ABD hükûmeti tarafından bu dinî kurumlara ödeme yapılmıştır. Carlisle Indian Industrial School meslek lisesinin asimilasyon modeli esas alınarak Kızılderili İşleri Bürosu (BIA) tarafından ek yatılı okullar kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Seminoleler</span>

Seminoleler, Amerika Birleşik Devletleri'nin Florida eyaletinde yaşarlarken sonradan Kızılderili Tehciri sırasında Oklahoma'ya yerleştirilen, Güneydoğu Kızılderilileri kültür grubundan Maskoke halklarının Krikler ile Mikasukiler kabileleri tarafından oluşturulan birleşik bir Kızılderili halkı. Maskoke dilleri ailesine giren Krikçe ile Mikasukice konuşurlar ve en yakın akrabaları Alabamalar, Koasatiler, Çoktavlar ve Çikasovlar gibi Kızılderililerdir. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Seminoleler de yasal olarak Kızılderili rezervasyonu adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderili Tehciri</span>

Kızılderili Tehciri, 19. yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri'nin yönetiminin politikası olarak, güneyde Mississippi Nehri'nin doğusunda yaşayan Amerika Birleşik Devletleri Kızılderililerinden Çerokiler, Çikasovlar, Çoktavlar, Krikler ve Seminolelerden oluşan Beş Uygar Kabilenin MississippiNehri'nin batısına ve kuzeydeki daha ufak kabilelerin Kızılderili Toprakları'na tehcir ettirilmesidir. Kızılderili Tehcir Yasasının Amerika Birleşik Devletleri başkanı Andrew Jackson tarafından 26 Mayıs 1830 tarihinde imzalanmasından sonra yürürlüğe konmuştur. Tehcire karşı direniş gösteren kimi kabileler Kızılderili Savaşları denen bir dizi savaşa girmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderili savaşları</span> Kuzey Amerika yerlilerinin beyaz yerleşimciler tarafından boyunduruk altına alınması

Kızılderili savaşları ya da ABD Kızılderili savaşları, Yeni Dünya'da Kuzey Amerika'nın yerlisi ABD Kızılderilileri ile Eski Dünya'dan gelen Avrupalı göçmen yerleşimciler arasında patlak veren ve 1622-1924 yıllarında aralıklı olarak asırlara yayılan Amerikan Bağımsızlık Savaşı öncesi ve sonrası bir dizi çatışmalar silsilesidir. Savaşın ana sebebi, keşfedildiği andan itibaren Amerika kıtasını doğudan işgal etmeye başlayan Avrupalı sömürgecilerin sürekli artması ve bu artış sonunda yerlileri batıya sürmeleridir. Bu savaşlar Amerika kıtasının doğu kıyısından batı kıyısına kadar genişlemenin mukadder olduğunu ifade eden Kader Manifestosu gibi ideolojiler tarafından teşvik edildiği gibi, politik kaygıyla zorla ya da antlaşmalarla Kızılderili Tehciri gibi etnik temizlik hareketleri de savaşların tetikleyici unsurlarıdır. Bu savaşlar sırasında ABD Kızılderili katliamları da görülür.

<span class="mw-page-title-main">Amerika yerlisi yazarlar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Amerika yerlisi yazarlar listesi, Alaska'dan Arjantin'e Amerika yerlilerinden tanınmış yazarların listesidir. Yasal olarak Kızılderili/Eskimo/Métis statüsü olanlar ile bağlı olduğu yerli toplumunca tanınanlar dahil edilmiştir

Trak dili veya Trakça, Antik dönemlerde Güneydoğu Avrupa'da Traklar tarafından kullanılmış olan ve Hint-Avrupa dili grubuna dahil olduğu öne sürülen bir ölü dildir. Avrupa merkezli yayınlarda, Trak dilinin Hint-Avrupa dillerinin satem grubuna ait olduğu veya satem dillerinden kuvvetle etkilenmiş bir centum dili olduğu iddia edilir.