İçeriğe atla

Krasnoyarsk Krayı

Krasnoyarsk Krayı
Красноярский край
BayrakArma
Bayrak Arma
Konum
Krasnoyarsk Krayı
Krasnoyarsk Krayı
Krasnoyarsk Krayı
Yönetim
Ülke: Rusya
Federâl Bölge:Sibirya
Ekonomik Bölge:Batı Sibirya
Başkent:Krasnoyarsk
Vali:Aleksandr Hloponin
Yasama organı:Duma
Genel bilgiler
Yüzölçüm: 2.366.797 km² (913.825 sq mi)
 - Rusya içinde:2.
Nüfus:2.889.785 (10/2009)
 - Rusya içinde:13.
 - Yoğunluk:1 /km² (3 /sq mi)
Diğer bilgiler
Kuruluş tarihi:7 Aralık 1934
Kodu:24, 84, 88
Resmî
İnternet sayfası:
[1]

Krasnoyarsk Krayı (Rusça: Красноярский край / Krasnoyarsk Kray), Rusya'nın Sibirya Federal Bölgesi'nde bulunan kray. Krayın idarî merkezi Krasnoyarsk'tır. Yüzölçümü 2.366.797 km²'dir. Yakutistan ve Batı Avustralya'dan sonra dünyanın en büyük üçüncü idari-bölgesel birimidir.

Konumu

Rusya Federasyonu'nun içinde Tıva, Altay ve Altay krayı, Hakasya, Kemerovo, Novosibir, Tom oblast, Om oblast ve İrkut oblastı ile birlikte Sibir Federal okrug içinde, ekonomik bölge olarak ise Doğu-Sibir ekonomik bölgeye dahildir. Doğuda özerk Türk ülkesi Yakutistan ve az sayıda Türk'ün yaşadığı İrkut Oblastı, güneyde özerk Türk ülkesi Tuva ve Hakasya, Kemerovo ve Tomsk Oblastları ve batıda Hantı-Mansi ve Yamalo-Nenets Özerk Okrugları ile sınır komşusudur. Kuzeyde, Kuzey Kara Denizi'nin karşısında, Arkhangelsk Bölgesi'nin Yeni Toprak (Novaya Zemlya) takım adaları ile sınır komşusudur.

Sözkökü

Krasnoyarsk kelimesi Krasno-yar-sk kelimelerinden oluşur. Krasno, Rusçada kırmızı, kızıl demektir. Bölgedeki Türk toplulukları Krasno yerine Kızıl kelimesini kullanıyorlardı. Yar kelimesi ise Türkçe olup -sk eki Rusçada yer betimlemesidir. Türk toplumları buraya Kızılyar demişlerdir.

Tarih

Yazı öncesi dönemler

Üjür (Moğolca: Üzüür, Rusça: Ujur) ilçesinin köylerinden Andronovo köyü yakınlarındaki Tunç Çağı mezarlarına göre, Andronovo kültürü (M.Ö. XVII-IX. yüzyıllar) olarak adlandırılmıştır.

Güney Sibirya'da ilk Türk devletleri

Yenisey Kırgız Kağanlığı

Güney Sibirya topraklarındaki ilk devlet M.Ö. IV-III yüzyıllarda ortaya çıktı Eski Çin kronikleri, onu yaratan insanlara "Dingling" (Çince: 丁零) ve devletin kendisi - "Dingling-guo" (丁零国) adını verdi. MÖ 201 civarında, Dingling Kağanlığı, Asya Hun Kağanlığı birlikleri tarafından yenildi. Hunlar, MÖ 220'den MS II. yüzyıla kadar Çin'in kuzeyindeki bozkırlarda yaşayan eski bir Türk halkıdır. Hunlar'ın bir kısmı Avrupa'ya ulaştı ve Ural halklarını da içine dahil ederek Avrupa'da Hunlar olarak bilinen yeni bir devletin ortaya çıkmasına neden oldu. Dingling'in Hun birlikleri tarafından yenilgiye uğratılmasından sonra, Yenisey Kırgızlarının Türkçe konuşan kabilesi Hakasya-Krasnoyarsk Minusinsk havzasına taşındı. VI-VII yüzyıllarda, Yenisey Kırgızları bir genel vali olan İlteber başkanlığındaki Orta Asya devletlerinin periferik uzantısını oluşturdular. VIII. yüzyılda, hanın saygınlığını talep eden kendi bey ve inalları tarafından yönetilen özel bir yönetim bölgesi oluştu (bk. Bars Beg).

Yakın tarih

7 Aralık 1934'te kuruldu. İdari merkezi Krasnoyarsk şehridir. Sınırları eski Yenisey Guberniyası ile neredeyse aynıdır. 1 Ocak 2007'de Evenk Özerk Okrugu ve Taymir Özerk Okrugu da bu rayona katıldılar.

İdari yapı

Krasnoyar Krayı idari bölgeler haritası

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ülkeler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste, egemen devletlere genel bir bakış sağlamaktadır ve ülkelerin egemenliklerinin tanınması hakkında bilgi veren bir listedir.

<span class="mw-page-title-main">Sibirya</span> Rusyanın, Ural Dağlarından Büyük Okyanusa kadar uzanan toprakları

Sibirya, Rusya'nın, Ural Dağları'ndan Büyük Okyanus'a kadar uzanan topraklarına verilen ad. Sibirya, Kazakistan ve Orta Asya'yı meydana getiren diğer cumhuriyetleri de ihtiva eder. Yaklaşık olarak 13 milyon km²'lik bir yüzölçümüne sahiptir. Sibirya bölgesinde 30 milyon civarında insan yaşar. Kuzeyinde Arktik Okyanusu, doğusunda Pasifik Okyanusu, güneyinde Kazakistan, Moğolistan ve Mançurya ülkeleri bulunur. Batısında ise Ural Dağları bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Hakasya</span> Sibirya bölgesinde Rusyaya bağlı özerk cumhuriyet

Hakas Cumhuriyeti veya Hakasya Rusya Federasyonu'na bağlı Türk soylu Hakas Türklerinden adını alan özerk bir cumhuriyet.

<span class="mw-page-title-main">Altay Krayı</span> Rusyanın Sibirya bölgesinde idarî birim

Altay Krayı, Rusya'nın Sibirya Federal Bölgesi'nde yer alan ve Altay-Sayan Dağları bölgesinde Obi, Abakan-Yenisey civarında bulunan kraydır. Kuruluşu 28 Eylül 1937'dir.

<span class="mw-page-title-main">Taymır Özerk Okrugu</span> Rusyada eski bir irade birim

Taymir Özerk Okrugu, Rusya'nın Krasnoyarsk Krayı'na bağlı bir eski özerk okrug. Taymır bölgesinin özerkliği 1 Ocak 2007 yılında kaldırılıp Krasnoyarsk Krayı'na bağlanmıştır. Rusya'nın ve Asya'nın en kuzey noktasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Şorlar</span>

Şorlar Rusya'nın Kemerovo Oblastı'nda yerli bir Türk etnik grubudur. 1926 yılına kadar Şorların tüm boy gruplarının ortak adı Tadar-Kizhi idi. Güney Kuzbass'ın Türkçe konuşan nüfusunun "Şorlar" adı, Akademisyen V. Radlov'un sözde Mras ve Kondoma Tatarlarının etnokültürel birliği hakkındaki açıklamaları dikkate alınarak, yetkililer tarafından tüm resmi belgelerde yer aldı. Şor ülkesinde Rus egemenliği ve misyonerlik faaliyetleri</ref> sonucu anadilini bilenlerin sayısı azalmıştır. Ak Şor, Kızıl Şor, Kara Şor, Sarı Şor olarak ayrılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Çulımca</span>

Çulımca Rusya'da Sibirya'nın ortasında genellikle Krasnoyarsk krayı, Novosibirsk oblastı ve Tomsk oblastında konuşulan bir Türk lehçesidir. Bu lehçenin tüm konuşurları Rusçayı da bilir. Sovyetler Birliği zamanında Rusça konuşmaları için yapılan baskılar sonucunda çoğu Çulım Türkü, Çulımcayı öğrenememiş, unutmuş ve böylece Çulım Türkçesinin konuşanları azalmıştır. Çulımlar Sibirya'da Kızılyar bölgesi ve Tom bölgesinde yaşarlar. Kendi aralarında kendi dillerini ifade etmek için Ös sözünü de kullanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Rusya'daki Türk halkları</span>

Rusya Federasyonu Özerk Türk Devletleri veya Rusya Türkleri Rusya dahilinde yaşayan Türk halkları.

<span class="mw-page-title-main">Çulım Tatarları</span>

Çulım Tatarları Rusya'nın Tomsk Oblastı'nda, Ob nehri ile Çulım nehirlerinin birleştiği yerin güneyinde ve Krasnoyarsk Krayı'nda yaşayan bir Türk halkıdır. Bu bölge, Altay ve Tuva özerk bölgelerinin 400 km. kadar kuzeyindedir. Dilleri Türk dilleri grubuna ait Çulım Tatarcası'dır. Konuştukları dile Ös adını verirler. 2002 nüfus sayımına göre sayıları 1000'den azdır.

<span class="mw-page-title-main">Kamçatka Krayı</span>

Kamçatka Krayı, Rusya'nın Uzak Doğu Federal Bölgesi'nde Kamçatka Yarımadasında yer alan kray.

Tubalar, Rusya'da Altay Cumhuriyetinde Altay Türkleri arasında bir Türk boyudur. Rusya'da 2002 yılında yapılan nüfus sayımına göre sayıları 2000'e yakın Tuba Türkleri yaşarlar. Tubaların en fazla yoğun nüfusu Artıbash, Iogach, Novotroitsk, Tuloi, Tondoshka, Kebezen, Ust-Pyzha, Biyka, Yailu, Chuyka, Torochak, Paspaul, Salganda, Karakoksha, Tunzha, Krasnoselskoye, Uskuch, Uimen ve Karasuk gibi kasaba ve köylerdir.

<span class="mw-page-title-main">Rusya'nın ekonomik bölgeleri</span>

Rusya on iki tane "ekonomik bölge" 'ye bölünmektedir. Bu ekonomik bölgeler, ekonomik ve istatistiksel gereksinmeler için Rusya'nın federal yapılarının yeniden bir araya getirilmeleridir. Bu ekonomik bölgelere bölünme, ülkenin federal bölgelere bölünmesinden değişiktir, çünkü federal bölgelerinin tek amacı idareciliktir.

<span class="mw-page-title-main">Tühtet rayonu</span>

Tühtet rayonu, Rusya'da Krasnoyarsk Krayı'nın batı kesiminde ilçe. Nüfus: 8,308 ; 10,386 . İdari merkezi— Tühtet, Krasnoyarsk şehrinin batısında olup 294 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çulım</span>

Çulım — Sibir alanındaki akarsu. Ob akarsuyunun ön ırmağı. Uz. 1799 km, havzasının alanı 134 bin km². Kuznetskten başlayan Beliy ve Çyorniy İyus akarsularının katılmasından hasıl olmuştur. Esasen, kardan çok su almaktadır. Ortalama su sarfiyatı 785 m³/san. Ekim— Kasım aylarında buzlanır. Nisandan sonra buzları erimeye başlar. Çulım akarsuyu boyunda Nazarovo, Açin, Asino şehirleri yerleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Selkuplar</span>

Selkuplar, . Rusya'da, Batı Sibiryada yaşam süren halk.

<span class="mw-page-title-main">Şira aymağı</span>

Şira aymağı — Rusya Federasyonu'na bağlı özerk Türk cumhuriyetlerinden Hakasyanın belediyeli olan bir aymağı. Aymak merkezi — 2009 yılından beri Şira köyüdür.

<span class="mw-page-title-main">Taştagol ilçesi</span>

Taştagol ilçesi, Taştagol rayonu — Rusya Federasyonu Kemerova Oblastında rayon. Dağlık Şor ülkesi olarak da bilinir. Yönetim merkezi — Taştagol şehri.

Rusya'daki posta kodları listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Sibirya Ovası</span>

Kuzey Sibirya Ovası, ayrıca Taymır Ovası olarak da bilinir, Krasnoyarsk Krayı ve Yakutistan'da Yenisey ve Olenyok Irmakları alt ulaşımları arasındaki Rusya'ya ait bir düzlüktür. 1,400 km uzunluğunda ve 600 km genişliğindedir. Bu ovada, çok sayıda thermokarst gölünün bulunduğu geniş ve yoğun bataklıklar üzerinde yaklaşık 200–300 m yüksekliğinde düz tepe sırtları yükselir.