İçeriğe atla

Krasnoyarsk

Krasnoyarsk
Kentsel belediye
Krasnoyarsk şehri
Красноярск
Krasnoyarsk bayrağı
Bayrak
Krasnoyarsk arması
Arma
Krasnoyarsk belediyesinin sınırları
Krasnoyarsk belediyesinin sınırları
ÜlkeRusya Rusya
İdare
 • Belediye başkanı ve valiPyotr Pimashkov
Nüfus
 (2010)
 • Toplam973.900
 • Yoğunluk2799/km²
Zaman dilimiUTC+08.00 (UTC+8)
Alan kodu+7 391
Resmî site
Resmi web sitesi

Krasnoyarsk (Rusça: Красноярск) veya Kızıl Yar (orijinal adı Altayca Кызылјар, Kızıljar, Hakasça: Xızıl Çar, Хызыл Чар,[1] TatarcaQızıl Yar, Кызыл Яр, BaşkurtçaQıðıl Yar, Ҡыҙыл яр), Krasnoyarsk Krayı'nın idari merkezi ve Sibirya idari bölgesinin üçüncü büyük şehridir. Krasnoyarsk ve Yenisey nehirleri arasındadır. Trans-Sibirya demiryolu hattının üzerinde önemli bir kavşaktır. Kentte Yemelyonovo Havalimanı da mevcuttur. Kent 19 Ağustos 1628'de kurulmuştur.

Sözkökü

Yerleşim yerinin aslının etimolojisi Türkçe kökenli olup Kızıl Yar anlamına gelmektedir.

Tarihçe

Kızılyar: şehir, Ağustos 1628'de bir Rus sınırına kale olarak kurulmuştur. Bu kale Krasny Yar tarafından inşa edilen yerin Sibirya Türkçesindeki adı Kızıl Yar yani Kızılyar[2] veya Eski Rusça Krasny Yar'dır. Krasnoyarsk adı, Ruslar tarafından söylenegelen Krasny Yar köyünün şehir statüsünü aldığı için verilmiştir.

Krasnoyarsk'daki hidroelektrik santrali

1741'de yoğun bir gelişme gösterdi ve 1895 demiryolu hattının gelmesiyle de devam etti. 1749 yılında Krasnoyarsk'ın güneyinde 700 kg ağırlığında bir göktaşı bulundu. 1742'de Krasnoyarsk'ta üretim tesisleri ve demiryolu atölyeleri kuruldu.

Rus Devrimi'nden sonra Krasnoyarsk'ta kâğıt ve hidroelektrik santralleri (Yenisey) kuruldu. 1934'te ikinci büyük Rus idari merkezi oldu. Bu dönemde kurulan fabrikalarla önemli bir sanayi merkezi oldu.

1970 Sovyetler Birliği'nde Krasnoyarsk'a radar istasyonu kuruldu. 1992'de de Rusya Federasyonu'na katıldı.

Kaynakça

  1. ^ Бутанаев В. Я. Топонимический словарь Хакасско-Минусинского края. Абакан, 1995.
  2. ^ Бутанаев В. Я. "Топонимический словарь Хакасско-Минусинского края". Абакан, 1995.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Baraba Tatarları; Batı Sibirya'da, Altay ve Tuva cumhuriyetlerinin kuzeyinde, Tomsk, Abakan, Krasnoyarsk kentleri çevresinde ve bu bölgenin batısındaki Tobol Nehri'nin kenarına kurulu, Tümen, Tobolsk, Tara, Barabinsk kentleri çevresinde, ayrıca yukarıda saydığım iki bölgenin arasındaki Baraba bozkırlarında yaşarlar.

<span class="mw-page-title-main">Sibirya</span> Rusyanın, Ural Dağlarından Büyük Okyanusa kadar uzanan toprakları

Sibirya, Rusya'nın, Ural Dağları'ndan Büyük Okyanus'a kadar uzanan topraklarına verilen ad. Sibirya, Kazakistan ve Orta Asya'yı meydana getiren diğer cumhuriyetleri de ihtiva eder. Yaklaşık olarak 13 milyon km²'lik bir yüzölçümüne sahiptir. Sibirya bölgesinde 30 milyon civarında insan yaşar. Kuzeyinde Arktik Okyanusu, doğusunda Pasifik Okyanusu, güneyinde Kazakistan, Moğolistan ve Mançurya ülkeleri bulunur. Batısında ise Ural Dağları bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Tuva Cumhuriyeti</span> Rusya Federasyonu’nda Güney Sibiryada özerk bir Türk cumhuriyeti

Tuva Cumhuriyeti veya Tıva Cumhuriyeti ; Rusya Federasyonu’nda Güney Sibirya'da özerk bir Türk cumhuriyetidir. Tuva cumhuriyeti, adını, Türk halklarından biri olan Tuvalardan alır. Tıva Cumhuriyeti olarak da Türkiye Türkçesinde kullanımı vardır. Moğolistan'a komşu olan cumhuriyetin yüzölçümü 170.500 km²'dir. Nüfusu 313.612 kişidir. Konumu ise kuzeyinde Rusya Federasyonuna bağlı Krasnoyarsk Krayı, kuzeybatısında Hakas Özerk Cumhuriyeti, batısında Altay Özerk Cumhuriyeti, güneyinde Moğolistan, doğusunda Buryatya çevrelemiştir. Çevresindeki ülkelere göre Türk nüfusunun en yoğun olduğu Güney Sibirya ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Hakasya</span> Sibirya bölgesinde Rusyaya bağlı özerk cumhuriyet

Hakas Cumhuriyeti veya Hakasya Rusya Federasyonu'na bağlı Türk soylu Hakas Türklerinden adını alan özerk bir cumhuriyet.

<span class="mw-page-title-main">Altay Krayı</span> Rusyanın Sibirya bölgesinde idarî birim

Altay Krayı, Rusya'nın Sibirya Federal Bölgesi'nde yer alan ve Altay-Sayan Dağları bölgesinde Obi, Abakan-Yenisey civarında bulunan kraydır. Kuruluşu 28 Eylül 1937'dir.

<span class="mw-page-title-main">Çelyabinsk</span> Rusya, Çelyabinsk Oblastının yönetim merkezi şehir

Çelyabinsk - Rusya'nın büyük bir şehri, Çelyabinsk Oblastı'nın yönetim merkezi olan şehrin 2019 sayımına göre nüfusu 1 200 720'tir. Büyük transport kavşağı. Şehirde Çelyabinsk Balandino ve Çelyabinsk Şagol isimli iki havaalanı bulunmaktadır. Büyük sanayileşmiş merkez Metalurji, Makine mühendisliği, metal işi, cihaz işi, hafif sanayi, gıda kaynaklı sanayi. 1795 yılında 2700 civarı olan nüfusu 1897 yılından beri hızla artmıştır. 2020 itibarıyla nüfusuna göre Rusya'nın en büyük yedinci şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl (şehir)</span>

Kızıl. Rusya’da, Tuva Cumhuriyeti'nin başkenti. Kızıl, pek çok Türki dilde ve Ana-Türki dilinde olduğu gibi Tuvaca'da da “kırmızı” anlamına gelir. Kentin nüfusu: 104.105 (2002) iken 110.000 (2010) olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Novosibirsk</span> Rus şehri

Novosibirsk, Novosibirsk Oblastı ve Sibirya Federal Bölgesi'nin başkenti ve 2018 nüfus sayımına göre Sibirya'nın en kalabalık, bütün Rusya'nın ise Moskova ve Sankt-Peterburg'dan sonra 1.612.833 kişilik nüfusuyla en kalabalık üçüncü kentidir. Şehir, Güneybatı Sibirya'da Obi Nehri kıyısında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Krasnoyarsk Krayı</span> Rusyanın Sibirya bölgesinde idarî birim

Krasnoyarsk Krayı, Rusya'nın Sibirya Federal Bölgesi'nde bulunan kray. Krayın idarî merkezi Krasnoyarsk'tır. Yüzölçümü 2.366.797 km²'dir. Yakutistan ve Batı Avustralya'dan sonra dünyanın en büyük üçüncü idari-bölgesel birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Kaa-Hem (il)</span>

Kaa-Hem ili ; Rusça:Каа-Хемский кожуун), Tuva Cumhuriyetinin 17 idari biriminden biridir. Yönetim merkezi Sarıg-Sep'tir.

<span class="mw-page-title-main">Tümen, Rusya</span>

Tümen ya da Tyumen. Sibirce: Цыңқыс-тора (Tsıñqıs-tora), Yakutça: Түмэн (Tümen), Tatarca: Төмән (Tömän), Çuvaşça: Тĕмен (Tĕmen). Rusya'da, Tümen Oblastı'nın merkezi kent. Sovyetler Birliği'nin kurucusu Lenin'in naaşı II.Dünya Savaşı'nda Nazilerin ülkeye saldırması üzerine 1941'de güvenlik amacıyla Kızıl Meydan'daki mozolesinden alınarak Tümen şehrine getirilmiştir. Naaş burada Devlet Tarım Akademisi'nde muhafaza edilmiştir. Nazilerin püskürtülmesinin ardından Lenin'in naaşı Nisan 1945'te tekrar Moskova Kızıl Meydan'daki Lenin Mozolesi'ne nakledilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yenisey Kırgızları</span> Eski bir etnik topluluk

Yenisey Kırgızları ya da Eski Kırgızlar, günümüzde Krasnoyarsk Krayı sınırlarında kalan Sayan-Altay bölgesinde, Baykal Gölü'nün batısında Yenisey Nehri'nin aşağısında Minusinsk'in güney kısımlarında MÖ 3 yüzyıldan MS 13. yüzyıla kadar yaşamış eski Türk halkı. Tarihte Kırgız adıyla anılan en eski ilk halk olup günümüzdeki Hakaslar, Fuyü Gırgıs dilini konuşan Fuyü Kırgızları, Kırgızlar, Altaylar ve Sayan dillerini konuşan Tuvalar/Tofalar/Duhalar/Soyotlar gibi Türk halklarının atalarından biridir. Yenisey Kırgızları Antik ve Orta Çağ Orta Asya'sının askeri-siyasi ve etno-kültürel tarihinde önemli bir rol oynamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Viktor Butanayev</span> Rus etnograf

Viktor Yakovleviç Butanayev ya da Astay Butanayev, Hakas kökenli Rus etnograf, Türkolog, Başta kendi etniği Hakaslar olmak üzere onların ataları olan Yenisey Kırgızları ve yakın oldukları Kırgızlar üzerine çalışmalarıyla bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Tühtet rayonu</span>

Tühtet rayonu, Rusya'da Krasnoyarsk Krayı'nın batı kesiminde ilçe. Nüfus: 8,308 ; 10,386 . İdari merkezi— Tühtet, Krasnoyarsk şehrinin batısında olup 294 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Selkuplar</span>

Selkuplar, . Rusya'da, Batı Sibiryada yaşam süren halk.

<span class="mw-page-title-main">Altay aymağı (Hakasya)</span>

Altay aymağı — Rusya Hakasya Cumhuriyetinde ilçe düzeyinde idari birim.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna Bağımsızlık Savaşı</span>

Ukrayna Bağımsızlık Savaşı, 8 Kasım 1917 ile 17 Kasım 1921 yılları arasında süren, içinde çeşitli siyasi ve askerî kuvvetlerin yer aldığı ve Ukrayna'da cumhuriyetin kurulmasıyla sonuçlanan bir süreçtir. Bu cumhuriyet, daha sonra Sovyetler Birliği tarafından ilhak edilerek, Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne dönüştürülmüştür. Savaşın tarafları arasında; Ukraynalı milliyetçiler, Bolşevikler, anarşistler, İttifak Devletleri'ni oluşturan Alman ve Avusturya-Macaristan imparatorluklarının askerî kuvvetleri, Belarus Gönüllüler Ordusu ve İkinci Polonya Cumhuriyeti kuvvetleri bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Ergek</span>

Ergek Tabiat Parkı, Güney Sibirya'da Krasnoyarsk Krayı'nın güneyinde yer almakta olan bölgesel öneme sahip bir doğal parktır. Özel koruma altındaki tabiat alanı olan tabiat parkı 4 Nisan 2005 tarihinde açılmıştır. Alanı 342.873 hektardır. Batı Sayan'daki Ergek dağ sırtının turizm merkezidir. Büyük Kebeje, Büyük Klüç, Taygiş, Yukarı Buyba, Orta Buyba ve Aşağı Buyba akarsularının kaynağında bulunur. Altay-Sayan ekolojik bölgesi doğa rezervleri ve milli parkları birliğine dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Alyona Tiron</span> Rus ragbi birliği ve yedili ragbi oyuncusu

Alena Dimitrievna Tiron, Rusya'yı Kadınlar Yedili Ragbi Dünya Serisi ve Rugby Yedili Avrupa Kadınlar müsabakalarında temsil eden Rus kadın ragbi oyuncusu.

<span class="mw-page-title-main">Hongoray</span>

Hongoray veya Hoñgoray,Hoñoray,Hoñgoroy, Hakas.: Hooray, Kongurey de denir) – XIV ve XVIII. yüzyıllar arasında Güney Sibirya'da Yenisey akarsuyu kıyılarında, Bin-Su (Minusin) arazisinde yerleşmiş dört Türk beyliğinin birleşimiyle oluşmuş tarihi ülke. Eski Rus kaynaklarında Kırgız ülkesi diye adlandırılan yer.