İçeriğe atla

Kral John

Kral John
The Life and Death of King John
The Life and Death of King John
Drury Lane Tiyatrosu'nda Kral John oyununun son sahnesi[Illustrated London News, 9 Aralık, 1865
Drury Lane Tiyatrosu'nda Kral John oyununun son sahnesi[Illustrated London News, 9 Aralık, 1865
YazarWilliam Shakespeare
İlk gösterim1594-1597
Ülkeİngiltere
Orijinal dilİngilizce
TürTarihsel oyun
Zaman ve mekânLondra
King John oyununun 1623de basılmış birinci folyo edisyonu baş sayfası

Kral John (İngilizce: The Life and Death of King John) ünlü İngiliz oyun yazarı ve ozanı William Shakespeare tarafından yazılmış olan 5 perdelik bir oyundur. Bu oyunun janrı tarih oyunu olarak verilmektedir; çünkü İngiliz Kralı II. Henry ve kraliçe Akitanya Düşesi Eleanor'un oğlu ve İngiliz Kralı III. Henry'nin babası olan 1199 – 1216 döneminde İngiliz Kralı olan Kral John'un hayat hikâyesini dramatik bir şekilde temsil etmektedir. Bu oyun 1590'li yılların ortalarında yazılıp temsil edilmiş olduğu sanılmaktadır; fakat ilk basılı şekli 1623 tarihli birinci folyo edisyonunda bulunmaktadır.

Kaynaklar, temsilleri ve basılımı

Shakespeare'in bu oyunu daha önce (yaklaşık olarak 1589'da) temsil edilmiş ve (olasılıkla Marlowe tarafından) yazılmış olan Kral John'un Zahmetli Saltanatı adlı bir tarihsel oyuna çok benzerlik göstermekte ve birçok modern edebiyat otoritesi tarafından Skakespeare'in eserinin modelinin ve kaynağının bu oyun olduğu kabul edilmektedir.[1] Fakat bu önerinin aksini iddia eden büyük bir grup kritik de bulunmaktadır. Bunlar ya Shakespeare'in oyunun daha önce yazıldığını; ya Shakespeare'in daha önce aynı konuda bir başka oyun yazıp şu anda elimizdeki metinin bu önceki metinden ortaya çıkardığını ya da Zahmetli Saltanat metinin zaten Skakespeare'in eseri olup bir korsan temsili ve basımı olduğunu iddia etmektedirler. Eğer Shakespeare'in oyunu her ne sebeple daha önce ise, o zaman bunun kaynağı önceden yazılıp basılmış olan tarih kitaplarıdır ve bu tarih kitapları arasında Holinshed'in vakanameleri (chronicles) veya John Foxeun Kanunlar ve Anıtlar veya Matthew Parisin Historia Maior eserlerinden biri veya birkaçı Shakepeare'in oyununun kaynağı olmalıdır.

Bu isimli oyun 1598'de Francis Meres'in verdiği Shakepeare'in oyunları listesinde bulunmaktadır. Fakat bundan sonra ta 1737'ye Kral John oyunu hiçbir tiyatronun temsiller listesinde bulunmamaktadır. Ancak 1737'de Drury Lane'deki Kraliyet Tiyatrosu'nda, 1745'te Covent Garden ve Drury Lane Tiyatrosunda temsillerin belgeleri bulunmaktadır. 19. yüzyılda 1823'te bu oyunun temsili Shakespeare oyunlarının tarihî bakımdan doğru olmasına itina edilerek hazırlanması modasını açmıştır. Kraliçe Viktorya devrinde İngiltere'nin daha milliyetçi tutumu ve bu oyunun parlak gösterilerle dolu olması dolayısıyla bu eser çok popüler olarak İngiliz sahnelerinde oynanmıştır. Fakat 20. yüzyılda bu popülerliğini aynı nedenlerin etkilerinin azalması sebebiyle, kaybetmiş ve Shakespeare'in en az bilinen ve nerede ise hiç temsil edilmeyen oyunlarından biri olmasına yol açmıştır.

1595 veya 1596'da ilk defa temsil edilmiş olan Kral John oyununun ilk basılı edisyonu 1623'te basılan birinci folyo yayını iledir.

Karakterler

Kral John portresi. Ressam bilinmiyor
  • Kral John
  • Prens Henri - Kralın oğlu (Kral John'u takiben İngiltere Kralı Henri III)
  • Arthur, Brötanya Dükü - Kralın yeğeni
  • William Marshall - Birinci Pembroke Baronu
  • Geoffrey Fitz Peter - Birinci Essex Baronu
  • Lord Bigot
  • Hubert de Burgh
  • Robert Faulconbridge - Sir Robert Faulconbridge'in oğlu
  • Gayrimeşru Philip - Üvey kardeşi (Richard olarak da adlandırılır)
  • James Gurney - Lady Faulconbridge'in uşağı
  • Pomfretli Peter - bir kahin falcı
  • II. Philippe - Fransa Kralı
  • Lewis - Fransa veliahtı (sonra Fransa Kralı VIII. Louis)
  • Limoj - Avusturya Dükü[2]
  • Kardinal Pandulph - Papa III. İnnocentius'un İngiltere elçisi.
  • Melune - bir Fransız Lordu
  • Chatillion - Kral John'a Fransız elçisi
  • Akitanyali Elinor - Kral John'un annesi, önceki İngiliz kralı Henri II dul karısı.
  • Konstans - Kral John'un ölmüş ağabeyi olan Brötenya Dükü II. Geoffrey'nin dul karısı, Arthur'un annesi
  • Kastilli Blanş - Kastil Kralı VIII. Alfonso'in kızı ve Kral John'un teyze kızı
  • Leydi Faulconbridge - Sir Robert Faulconbridge'in dul karısı
  • Lordlar, ulaklar, vb..

Konu özeti

Bu oyun Fransız Kralı II. Philippe'nin Kral John'a yeğeni (John'un ağabeyi Geoffrey'nin oğlu) olan Brötanya Dükü I. Artur lehine tahttan feragat etmesini söylemesi ile başlar. Bundan sonra 5 perdede insanın başını döndürecek kadar çok sayıda ve çok karmaşık ittifaklar, Papa tarafından aforoz edilme ve sonra da Papa ile aranın bulunması ile Papa'ya yaklaşma siyasetleri ile oyun devam eder. Oyun bir keşiş tarafından sağlanan yavaş fakat öldürücü tesirli bir zehir nedeniyle Kral John'un ölümüne yavaş bir şekilde gidişini gösterdikten sonra sona erer.

Oyunun devam ettiği sürece Gayri-meşru/Piç adı verilen bir hayali karakter asalet, bencillik, siyasi mallar ve İngiliz egemenliği konularında resmi görüşlere karşı kuşkular yaratacak aksi düşünceleri kapsayan birçok yorumlar verir.

İngiliz tarihleri Kral John'un Magna Carta adlı bir bildiriyi imzalaması ile ünlü olduğunu bildirirler. Magna Carta şahsi hürriyetleri sıralayıp kralın bu alanda yetkilerine hukuksal kısıntılar getiren bir ünlü belge olup bu surette İngiltere'nin bir hukuk devleti olmasını doğurmuştur. Bu bildiriyi imzalaması ile Kral John büyük bir kral olarak bilinmektedirler. Halbuki Shakespeare'in bu Kral John'un hayat hikâyesini bildirmek amaçlı bu oyununda Magna Cartadan hiçbir bahis bulunmaz. Buna baş neden Shakespeare'in zamanında Magna Cartayı şahsi hürriyetlerin bir ifadesi değil, ülkenin merkezsel monarşik idaresini zayıflatmak için güçlü soylu baronlar tarafından gerçekleştirilen utanılacak bir girişim olarak görülmesidir.[3] Oyunun ana odağının, eski kralın ölmesi veya görevden ayrılması ile onu takip edecek yeni kralın devlet idaresini nasıl kendi eline alacağı sorunlarının incelenmesi olduğu görülmektedir.

Uyarımlar

Bir Shakespeare oyunun ilk defa sinema perdesine geçirilip halka gösterilmesi, 1899'da temsil edilen ve başrolünü Herbert Beerbohm Roundtreenin oynadığı Kral John oyununun sahnede temsili sırasında sessiz bir film olarak çekilmesi ve bu filmin genişce dağılımı şeklinde olmuştur.

Bundan sonra Kral John oyunu iki defa İngiltere'de televizyon filmi olarak çekilip televizyonla yayınlanmıştır. 1951'deki çekilişte başrolü Donald Wolfit ve 1984'te çekilişinde ise Leonard Rossiter oynamıştır.[4]

Dipnotları

  1. ^ Hunter, G. K. English Drama 1586-1642: The Age of Shakespeare (Oxford: Clarendon Press, 1997): 223.
  2. ^ Bu karakter gerçekte İngiliz Kralı Arslan Yürekli Rişar'ı Üçüncü Haçlı Seferi'nden dönerken yakalayıp Tuna Nehri üzerinde bir kaleye hapseden Avusturya Dükü; Rişar'dan hapisten kurtulma bacını alan Alman Kutsal Germen-Roma İmparatoru Henri VI ve Rişar'ın hapisten kurtulduktan sonra şatosunu kuşattığı Kont Limoj'lu Aimar Vin bir bileşiği olup, temsildeki aktör sayısını azaltmak için böyle birleşme yapılmıştır. Rişar bu kuşatma sırasında ölmüştür.
  3. ^ Irving Ribner, The Complete Pelican Shakespeare 1981 p. 175.
  4. ^ Charles Boyce, Shakespeare A to Z, Roundtable Press (1990).

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Kral John ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

İngilizce edebiyat, İngilizce olarak icra edilen edebiyat türüdür. Bu alanda eser veren sanatçıların ille de İngiliz olması gerekmez. Polonyalı Joseph Conrad, İskoç Robert Burns, İrlandalı James Joyce, Galli Dylan Thomas, Amerikalı Edgar Allan Poe, Hint Salman Rushdie, Karayipli V.S Naipaul İngilizce olarak birçok edebi eser vermişlerdir. Diğer bir deyişle, İngilizce Edebiyat dünyada konuşulan İngilizcenin çeşitli varyasyonları ve lehçeleri gibidir. Akademik alanda, İngilizce Edebiyat, İngilizce üzerinde çalışan bazı bölümlere, ikincil ve üçüncül eğitim sistemlerine ad olabilmektedir. İngiliz Edebiyatı'ndaki çok sayıda yazar çeşitliliğine rağmen, William Shakespeare'in eserleri, İngilizce konuşan dünya genelinde en önemli noktada yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">John (İngiltere kralı)</span> 1199-1216 yılları arasında İngiltere Kralı

Yurtsuz John, 1215'te Magna Carta'yı imzalayan İngiltere kralıdır.

<i>III. Richard</i> (oyun)

Kral III. Richard'ın Trajedisi William Shakespeare'in Kral III. Richard'ın kısa hayatını anlattığı oyunudur. Yazarın ilk oyunlarından biri olduğu düşünülmektedir. 1592-3 yılları arasında yazıldığı varsayılmaktadır. III. Richard Shakespeare'in bir tarihi oyunlar dörtlüsünün sonuncusudur. Pek çok edebiyat ve tiyatro otoritesi tarafından Shakespeare'in en önemli oyunlarından biri olduğu kabul edilmektedir.

<i>V. Henry</i> (oyun) Shakespearein bir oyunu

V. Henry, William Shakespeare'in İngiltere kralı V. Henry'nin hayatına dayanarak yazdığı tarihsel bir oyundur. Agincourt Savaşı öncesi ve sonrası olayları konu alır. 1599 yılının ilk aylarında yazıldığı düşünülmektedir. Kendi başına ayrı bir oyun olmayıp bir dörtlü oyun grubunun birinci oyunu olduğu iddia edilmektedir. Bu Henriad oyun grubunun diğerleri esere konu olan kralın hükümdarlığa geçiş tarihi itibarıyla şöyle sıralanabilir: IV. Henry, Bölüm 1, IV. Henry, Bölüm 2 ve V. Henry.

<i>II. Richard</i> (oyun)

Kral II. Richard ünlü İngiliz yazar William Shakespeare'in tarihsel trajedilerinden biridir. 1595'te yazıldığı varsayılmaktadır. 1377-1399 döneminde saltanat süren İngiltere Kralı II. Richard'ın hayatını anlatır. Kendi başına ayrı bir oyun olmayıp bir dörtlü oyun grubunun birinci oyunu olduğu iddia edilmektedir. Bu Henriad oyun grubunun diğer ucu esere konu olan kralın hükümdarlığa geçiş tarihi itibarıyla şöyle sıralanabilir: IV. Henry, Bölüm 1, IV. Henry, Bölüm 2 ve V. Henry.

<i>Kral Lear</i> William Shakespearein bir oyunu.

Kral Lear, İngiliz oyun yazarı William Shakespeare tarafından yazılmış bir oyundur. Yaklaşık olarak 1605 yılında yazıldığı tahmin edilen oyun, Shakespeare'in önemli trajedilerinden biridir.

<i>Veronalı İki Centilmen</i>

Veronalı İki Gentilmen, İngiliz oyun yazarı William Shakespeare tarafından tiyatro yazarlığı mesleğinin başlarında yazılmış komedi janrında bir oyundur. Shakespeare'in oyunları arasında en az sayıda oyuncu ile oynananıdır ve bir kadın kahramanın erkek çocuk elbiseleri ile sahneye çıkması ilk defa bu oyunda olmuştur. Oyunda işlenen ana temalar arkadaşlık ve sadakatsizliktir. Bazı yazarlar, oyunun en önemli olayının Proteus'un uşağı olan Launce'ın, köpeği ile birlikte sahnede soytarılık yapması ve böylelikle bir bakıma oyunu esas kahramanlarından çalmaları olduğunu iddia ederler.

<i>Kısasa Kısas</i> Ünlü İngiliz yazarı William Shakespeare tarafından yazılmış bir oyundur

Kısasa kısas ünlü İngiliz yazarı William Shakespeare tarafından yazılmış bir oyundur. Kesin olarak ne zaman yazıldığı belgelenememekle beraber 1603 veya 1604 yıllarında yazıldığına dair ipuçları bulunmaktadır. Önce bir komedi olarak sınıflandırılmıştır fakat çağımızda ne komedi ne de trajedi olarak görüldüğü için problem oyunlar sınıfına konulmaktadır. İlk defa basılması Birinci Folyo içinde 1623'tedir. Bu oyunun belgelenen ilk sahneye konulması 1604'tedir. Oyunun ele aldığı önemli temalar merhamet ile gerçek ve bunların gurur ile alçak gönüllükle ilişkileridir. "Bazıları günahla yükselir ve bazıları faziletle yere düşer."

<i>İki Soylu Akraba</i>

İki Soylu Akraba İngiliz Kralı I. James çağında 1613-1614'te yazılmış, 1634'te basılmış bir trajedi-komedi oyunudur. Bu oyunun zamanın İngiliz yazarlarından John Flecther ile daha ünlü William Shakespeare tarafından birlikte yazıldığı edebiyat otoriteleri tarafından genel olarak kabul edilmektedir. Araştırmacılar çok geniş kapsamlı testler ve teknikler uygulayarak hangi kısımların Shakespeare hangilerinin Fletcher tarafından yazıldığını şöyle tahmin etmektedirler: Shakespeare -

I.Perde, 1.-3.Sahneler;
II.Perde, 1.Sahne;
III.Perde, 1.Sahne;
V.Perde, 1.Sahne 34-173 satirlar ve 3.-4. Sahneler
Fletcher -
Prolog;
II.Perde, 2.-6. sahneler;
III.Perde, 2.-6. sahneler;
IV.Perde, 1. ve 3.sahneler;
V.Perde: 1.Sahne, 1-33 satırlar, 2.Sahne ;
Epilog.
Bilinmeyen-
I.Perde, 4.-5. sahneler;
IV.Perde 2.Sahne
<i>Perikles</i> (oyun)

Perikles, Sur Prensi ünlü İngiliz oyun yazarı ve ozanı William Shakespeare tarafından yazılmış bir tiyatro oyunudur. Bu eser Shakespeare'in ilk yayınlanan tüm eserlerini kapsayan Birinci Folyo edisyonunda bulunmaktadır.

<i>Kış Masalı</i>

Kış Masalı ünlü İngiliz oyun yazarı William Shakespeare tarafından yazılmış bir tiyatro eseridir. 1611'de ilk defa I. James'in sarayında sahnelenmiştir. İlk yazılı baskısı, 1623'te William Shakespeare'in toplu eserlerini ıhtivâ eden "Birinci Folyo" baskısında kaydedilmiştir. Oyun ilk sahnelendiğinde komedi olarak tanımlanmakla beraber, bazı modern eleştirmenler eseri "romans" türüne dahil etmektedir. Birtakım eleştirmenler ve araştırmacılar da eseri bir "problem oyun" olarak görmektedirler; çünkü oyunun başındaki üç perde çok güçlü psikolojik dram türünde fakat son iki perde de komedi unsuru ağırlık kazanmakta ve oyun nihâyetine mutlu sonla sona ermektedir.

<i>VIII. Henry</i> (oyun) Shakespeare oyunu

VIII. Henry, ünlü İngiliz oyun yazarı ve ozanı William Shakespeare tarafından (kısmen) yazılmış ve İngiltere Kralı VIII. Henry'nin yaşam hikâyesini dramatik olarak temsil eden bir tarihsel janr tiyatro oyunudur. Zamanının belgelerinde bu oyunun ismi Her şey Gerçek olarak geçmektedir. Bu eserin ilk basılışı 1623'te yayımlanan Birinci Folyo edisyonundadır ve burada ilk defa oyunun ismi Henry VIII olarak verilmektedir. Oyunun bünyesi Shakespeare'in yazım hayatının sonlarına hazırladığı diğer romans janrlı eserlere çok benzemektedir. Fakat oyunun dilinin stilini inceleyen araştırmacılar bu eserin Shakespeare'in takipçisi olan oyun yazarı John Fletcher ile birlikte yazıldığına dair çok inandırıcı deliller bulunduğunu bildirmektedirler.

<i>IV. Henry, Bölüm 2</i> Shakespare oyunu

IV. Henry, Bölüm 2, William Shakespeare tarafından 1596–1599 yılları arasında yazıldığı düşünülen tarihsel oyundur. Yapıt; II. Richard, IV. Henry, Bölüm 1 ve V. Henry'nin oluşturduğu Henriad adı da verilen dörtlemenin üçüncü oyunudur.

<i>IV. Henry, Bölüm 1</i>

IV. Henry, Bölüm 1 William Shakespeare tarafından en geç 1597 yılında yazıldığı düşünülen tarihsel oyundur.

<i>VI. Henry, Bölüm 1</i>

VI. Henry Bölüm 1, İngiliz oyun yazarı William Shakespeare tarafından yaklaşık olarak 1588-1590’da yazılmış olduğu kabul edilen tarihsel bir oyundur. Bu oyun üç bölüm olan VI. Henry oyunları ile birlikte III. Richard oyunlarından oluşan Shakespeare'in tarihi oyunlar dörtlemesinin birincisidir.

<i>VI. Henry, Bölüm 2</i>

VI. Henry Bölüm 2, İngiliz oyun yazarı William Shakespeare tarafından yaklaşık olarak 1588-1592 yılları arasında yazıldığı kabul edilen bir tarihsel oyundur. Bu oyun üç bölüm olan VI. Henry oyunları ile birlikte III. Richard oyunlarından oluşan Shakespeare'in bir tarih oyunlar dörtlemesinin ikincisidir.

<i>VI. Henry, Bölüm 3</i>

VI. Henry Bölüm 3 1591'de yazıldığı kabul edilen ve konusunun zamanının İngiltere Kralı VI. Henry'nin hayat dönemini olan bir Shakespeare tarihsel oyunudur. Bu oyun üç bölüm olan VI. Henry oyunları ile birlikte III. Richard oyunlarından oluşan Shakespeare'in bir tarih oyunlar dörtlemesinin üçüncüsüdür.

<span class="mw-page-title-main">VIII. Louis</span> Fransız Capet Hanedanı üyesi

VIII. Louis, Capet Hanedanı üyesidir. 1223 ile 8 Kasım 1226 arasında Fransa Kralı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">IV. Henry</span> 1377 - 1399 yılları arasında İngiltere ve İrlanda kralı.

IV. Henry veya Henry Bolingbroke, 1399 - 1413 yılları arasındaki İngiltere ve İrlanda kralı. Plantagenet Hanedanı'nın 9. kralı ve bu hanedanın Lancaster Hanedanı koluna mensup ilk hükümdardır. Büyükbabası olan III. Edward gibi meşru Fransa Kralı olma iddiasında da devam etmiştir. Norman Fethi'nden bu yana ana dili Fransızca yerine İngilizce olan ilk İngiltere kralıydı.

The Lion in Winter, 1968 yılı İngiliz-Amerikan ortak yapımı tarihsel drama filmi. Senaryo, James Goldman'ın 1966 tarihli aynı adlı tiyatro oyunundan uyarlanmış.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.