Kozmos (Carl Sagan kitabı)

Kozmos Evrenin ve Yaşamın Sırları

Yazar	Carl Sagan
Tür	Popüler bilim
Yayım	1980 (özgün), 1998 (Türkçe)
Yayımcı	Altın Kitaplar
ISBN	975-405-162-3

Kozmos (1980), astronom ve Pulitzer Ödül’lü bilim insanı Carl Sagan’ın popüler bilim kitabıdır. 13 görselleştirilmiş bölümü, birbirini tamamlaması maksadıyla kitapla birlikte geliştirilen kozmos Televizyon programının 13 bölümüne denk gelmektedir. Carl Sagan’ın bu çalışmalarındaki asıl amacı, karmaşık bilimsel fikirlerin öğrenmek isteyen herkese iletilmesini sağlamaktır. Carl Sagan ayrıca televizyonun icat edilmiş en iyi öğretme aracı olduğuna inanmaktaydı, bu nedenle televizyonu dünyayı eğitme aracı olarak kullanmayı istiyordu. Televizyon programının popülerliğinin de etkisiyle Cosmos, New York Times Çok Satanlar Listesi ‘nde 70 hafta kalarak zamanın en çok satılan bilim kitabı oldu. Bir bilim kitabının benzeri görülmemiş bu başarısı bilim temalı edebi eserlerin görünürlüğünü büyük ölçüde artırdı. Aynı zamanda kitabın bu başarısıyla Carl Sagan edebi çalışmalarına güçlü bir başlangıç yapmış olmuştur. “Soluk mavi nokta”, Kozmos’un devam kitabı olarak 1994’de kaleme alınmıştır.

2013 yılında Kozmos, Ann Druyan ve Neil deGrasse Tyson ‘un önsöz ve makalelerini bulunduran yeni bir baskısı ile yayımlanmıştır.

Kitapta, Kozmos televizyon programına denk gelen 13 bölüm bulunmaktadır. Kitabın asıl baskısında her bölüm yoğun şekilde görselleştirilmişti. Kitap geniş bir konu aralığını kapsamakta olup, evrenbilim, antropoloji, biyoloji, astronomi gibi konuları çağlar boyu gelişimi ile birlikte ele almıştır. Carl Sagan, evrenin bu büyüklüğüyle binlerce dünya dışı uygarlığa ev sahipliği yapabileceğini, bunun mümkün olduğunu ancak böyle bir uygarlığın Dünya'ya uğramış olabileceği konusunda hiçbir kanıt bulunmadığını savunmuştur. Evrenin 15 milyar yıllık evrimini, uygarlıkların ve bilimin gelişimini irdelemiş, bilimsel yöntemin kökenlerini, gelecekteki durumunu felsefi ve bilimsel şekilde işlemiştir. Aynı zamanda bilim insanlarının hayat öykülerine yer vermiş, bu öyküleri daha geniş bir çerçevede ele alıp, çağdaş bilime olan katkılarına değinmiştir.

Tıpkı televizyon programında olduğu gibi, kitapta da üstü kapalı olarak, silah yarışının faydasızlığı gibi anlatılarla Soğuk Savaş ‘a atıfta bulunulmuştur.

Kozmos, akıcı ve hafif bir konuşma diliyle yazılmış, bu sayede karmaşık bilimsel konuların toplumun her kesimi tarafından kolayca okunabilmesi sağlanmış, kısa ve öz bir anlatım korunmuştur.

Carl Sagan, kitabın her bölümüne felsefi bir alıntıyla başlamış, bununla okuyuculara evrenin sadece yıldızlar ve gezegenlerden ibaret olmadığını, her şeyin birbiriyle bağlantılı olduğunu vurgulamıştır. Okuyuculara “hepimiz yıldızlardan geldik” düsturunu benimsetmiş. Mevcut haliyle insanların evrende yapayalnız olduğu gözükse de, evrenin sadece bizim türümüz yaşasın diye var olmadığı, aksine bizlerin daha büyük bir olgunun ürünleri olduğumuzu ifade etmiştir. Kitapta dünya dışı zeki yaşamın araştırılması açıkça desteklenmiş, bu çabanın dünyamızdaki yaşamda da büyük değişikliklere gebe olabileceği ifade edilmiştir.

Yayımlanmasından kısa süre sonra Kozmos, İngilizce dilde yazılmış tüm zamanların en çok satan bilim kitabı olmuştur. Yarım milyondan fazla satılan ilk bilim kitabı olma unvanını da almıştır. Televizyon programının bu başarıda etkisi bulunsa da, kozmos kendi başına en çok satanlardan biri olmuş, yüz binlerce okuycuya ulaşmıştır. Devam eden popülerliğinin de etkisiyle dünya genelinde 5 milyona yakın satılmıştır. Carl Sagan 2 milyon dolar gelir elde etmiş, kurgu olmayan bir eser için zamanın en yüksek gelirini kazanan kişi olmuştur. Kozmos'un bu başarısı Carl Sagan'ı “hem ünlü hem zengin” yapmıştır, ayrıca bilimsel kitapların görünürlüğünde büyük bir artışa katkıda bulunmuştur.

Carl Sagan'ın kitabı genel olarak olumlu anıldı. New York Times Book Review ‘de roman yazarı James Michener Kozmos’tan “Rengarenk bir ışık hüzmesi gibi tarzıyla, peşi sıra dizilmiş farklı fikirlerin aydınlatıldığı bir kitap, evrenimiz hakkındaki derin fikirlerinin zekice yazılmış, yaratıcı şekilde görselleştirilmiş özeti.“  şeklinde övgüyle bahsetmiştir.^[1]