İçeriğe atla

Kozan Sancağı

Kozan Sancağı

Sancak-ı Kozan/Sis

Osmanlı İmparatorluğu Sancağı
1519–1926
Kozan Sancağı harita üzerinde
Kozan Sancağı harita üzerinde
MerkezKozan (Sis)
Tarih
 - Kuruluş 1519
 - Kaldırılış 1926
Bugün parçasıTürkiye

Kozan Sancağı (Osmanlıca: Sanjak-ı Kozan), ilk olarak 1519-1540 yılları arasında Osmanlı Tahrir Defterlerinde kayıt altında gözükmüştür. 1700'lü yıllarından başından itibaren 1865 yılına kadar bölgede Kozanoğulları Türkmen beyleri hüküm sürmüştür. İlk olarak Feke kazasının Belenköy yöresini kontrol altına alan Kozanoğulları kısa sürede tüm sancağı hakimiyetleri altına almışlardır. Ancak 1865 yılında, Derviş Paşa ve Cevdet Paşa'nın kumandasındaki Fırka-i İslahiye ordusunun müdahalesi sonucu sancak yeniden Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Sancak kuruluşundan yıkılışına kadar Adana Eyaleti'nin bir sancağı olmuştur.[1][2] Sancak, Osmanlı'nın yıkılışına kadar devam etmiş, yıkıldıktan sonra Türkiye Cumhuriyeti'nin yeni idari birim düzenlemeleriyle birlikte 1926'ya kadar il olarak kalmıştır. 1926'da Adana'ya bağlı bir ilçe konumuna getirilmiştir.

Alt İdari Birimleri

Kozan Sancağı'nın alt birimleri; 4 kazadan ve bu kazaların içinde bulunan 7 nahiyeden oluşmuştur.[3]

Kazaları

Kozan Sancağı'nın, tüm dönemlerinde 4 kazadan (ilçeden) oluştuğu sanılmaktadır.[3]

  • Sis Kazası (Sis kazası aynı zamanda sancağın merkezidir. Sis kazası ve buna bağlı Aşağıkaracalar Oruçlu ve Dağlıoğlu nahiyelerinden ve 89 köyden oluşmuştur.)
  • Kars-ı Zülkadiriyye Kazası (Kars-Zülkadiriyye kazasından oluşmuştur.)
  • Haçin Kazası (Haçin kazasından oluşmuştur.)
  • Feke Kazası (Feke kazası ve buna bağlı Araklı, Yukarıkaracalar, Mansurlu ve Oruçlu nahiyelerinden oluşmuştur.)[3]

Nüfus

Kozan Sancağı'nın nüfusunun kazalara göre bilgileri;

  • Sis Kazası (Kazada yok denecek kadar az müslüman olmayan bir grup vardı ki toplam olarak sayıları 981 idi. Buna karşılık Müslüman Türk nüfusu 8835 olarak tespit edilmektedir.)
  • Kars-ı Zülkadiriyye Kazası (Bu kazanın ise toplam olarak 8406 olan nüfusunun 7929'u Türk, 477'si Hristiyandı.)
  • Haçin Kazası (Bu kazanın ise nüfusun çoğu Haçin de olmak üzere 5939 Hristiyan, 4621 de Türk Nüfusu vardı.)
  • Feke Kazası (Kazanın toplam nüfusu 6382 dolaylarında idi. Bu nüfusun 5188'i Türklerden, 1194'ü Müslüman olmayanlardan meydana gelmekteydi.)[3]

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2022. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2013. 
  3. ^ a b c d "Arşivlenmiş kopya". 29 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kozan</span> Adana ilçesi, Türkiye

Kozan, Adana ilinin bir ilçesidir. Adana ovasının Yukarı Ova denilen kısmında düz arazinin tepelik bölgeye geçtiği kesimde kurulmuş olup, il merkezine uzaklığı 73 km'dir. İlçe kuzeyde Kayseri, Yahyalı, Feke, Saimbeyli; doğuda Osmaniye, Kadirli; güneyde Ceyhan, İmamoğlu; Batıda Aladağ ilçeleriyle çevrilmiştir. İlçenin yüzölçümü 1690 km²'dir. Adana'nın iki büyük ilçesinden birisidir. Ayrıca Adana İl Sınırları içindeki en geniş ilçe durumundadır. Tarih boyunca önemli bir yerleşim olan Kozan Kilikya Ermeni Krallığı'nın başkentliğini yapmış olup Osmanlı Dönemi ve Cumhuriyet Dönemindeyse 1926'ya kadar vilayetlik yapmıştır. Ancak 1926'da bazı milletvekilleri yüzünden vilayetliği lağvedilmiştir. Ayrıca vilayetken Fevzi Çakmak'ı TBMM'ye milletvekili olarak göndermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Feke</span> İlçe, Adana, Türkiye

Feke, Adana ilinin bir ilçesidir. Adana'ya 122 km uzaklıkta olup deniz seviyesinden 620 m yüksekliktedir.

<span class="mw-page-title-main">Lofça, Bulgaristan</span> Kuzey-Merkez Bulgaristanda şehir

Lofça, Bulgaristan'ın kuzeyinde bulunan 36.000 nüfuslu bir şehirdir. Lofça ilinin merkezidir. Filibe, Troyan ve Teteven şehirleri ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Kayılar (şehir)</span> Yunanistanın Batı Makedonya bölgesi, Kozani ilçesi, Eordea belediyesine bağlı kent

Kayılar Yunanistan’da Kozana ili Eordia Belediyesine bağlı bulunan kasaba. Rumca adı 1927'de Ptolemaida olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Tırnovo</span> Kuzey-Merkez Bulgaristanda şehir

Tırnovo, Bulgaristan'ın bir şehridir. 1187-1393 yılları arasında İkinci Bulgar İmparatorluğu'na başkentlik yaptığı için Bulgar tarihi açısından önemli bir şehir olan Tırnova'ya, 1965 yılında büyük, yüce anlamlarına gelen veliko unvanı verildi.

<span class="mw-page-title-main">İvraca, Bulgaristan</span> Kuzeybatı Bulgaristanda şehir

İvraça veya İvrace, Bulgaristan'da bir şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Nablus</span>

Nablus Batı Şeria Filistin Otoritesinin idaresinde olan büyük bir şehir.

<span class="mw-page-title-main">Oruçlu, Artvin</span> Artvin, Merkez köyü

Oruçlu, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Çalık, Gümüşhane</span>

Çalık, Gümüşhane ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Hamurlu, Ardanuç</span>

Hamurlu, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Adana Vilayeti</span>

Adana Vilayeti, Osmanlı Devleti vilayetidir. 1869 yılında kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Trabzon Vilayeti</span> Osmanlıda bir vilayet

Trabzon Vilayeti, Osmanlı Devleti'nde, 19. yüzyılın ikinci yarısında girişilen idari reformlar sonucunda kurulan vilayetlerden biridir. 1867 yılında Trabzon Eyaleti'nin kaldırılmasıyla kurulmuştur. İdari merkezi Trabzon olan vilayet, Alaçam'dan Çürüksu'ya kadar Karadeniz kıyı şeridi boyunca uzanıyordu. Dört sancaktan oluşuyordu ve Gümüşhane sancağı dışındaki üç sancağın Karadeniz'e kıyısı bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Belogradçik</span> Bulgaristanın Vidin ili, Belgradçık ilçesine bağlı kent

Belgradcık Bulgaristan'ın Vidin ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Lazistan Sancağı</span>

Lazistan Sancağı, Osmanlı Devleti'nde önce Trabzon Eyaletine, sonra Trabzon Vilayeti'ne bağlı idari birimlerden biridir. 1920 yılında ise bağımsız hale getirilmiştir. Sancağın idari merkezi önce Batum, 1878 yılında Batum Rusya'ya geçtikten sonra Rize kenti idi.

Humus Sancağı veya Hıms Sancağı, ilk başta, 1516'daki, Mercidabık Muharebesi sonucu Suriye ve civarındaki toprakların Memlükler'den alınmasıyla beraber 1517'de kurulan Şam Eyaleti'nin bir sancağı olmuştur. Daha sonra, 1522'de, ayrı sancaklar olan, Hama ve Humus sancakları birbirine bağlanarak Hama ve Humus Sancağı kurulmuştur. 1550lere kadar böyle devam eden sistem, o yıllarda ayrılarak, Hama sancağı Şam Eyaleti'nde kalmış, Humus Sancağı ise, yeni kurulan, Halep Eyaleti'ne bağlanmıştır. 1565'te tekrar Şam Eyaleti'ne bağlanan Humus Sancağı, 14 yıl sonra, nihayet, yeni teşkil edilen Trablusşam Eyaleti'ne bağlanmış ve Osmanlı Eyalet Dönemi'nin sonuna kadar, Trablusşam Eyaleti'ne bağlı 5 sancaktan birisi olarak kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Vidin Sancağı</span>

Vidin Sancağı, Osmanlı İmparatorluğu'nun bir sancağı. Merkezi, günümüzde Bulgaristan sınırlarında bulunan Vidin idi.

Varsaklar, adını Varsak adlı bir Türkmen beyinden alan, geçmişte Tarsus Sancağı'nde, güney Anadolu'da Mersin iline bağlı Tarsus ilçesinde ve Adana ile Osmaniye illerinde,Tunceli (Nazimiye) Aydın ve Kayseri'de yaşayan Türkmenlerdir. 14. yüzyıla ait bir Memlûk (Devletü't-Turkiyye) kaynağında Tarsus Türkmenleri tabiri kullanılan Varsaklar Oğuz (Türkmen) boylarından biri olarak zikredilmiştir. 14-15. yüzyıllarda büyük bir kısmı Tarsus'un kuzeybatı ve Silifke'nin kuzeydoğusundaki dağlık bölgede olmak üzere, bir kısmı da Taş-İli'nde yaşamaktaydı. 16. yüzyılda büyük kısmı Çukurova ve Konya Ovalarına iskan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Menteşe Sancağı</span> Osmanlı idari yapılanmasında bir birim

Menteşe Sancağı, Osmanlı Devleti zamanında günümüzdeki Muğla iline denk gelen sancak.

<span class="mw-page-title-main">Teke Sancağı</span>

Teke Sancağı ya da Teke İli, günümüzde Türkiye'nin Antalya şehrinin merkeziyle birlikte; Finike, Kaş, Kalkan, Gömbe, Elmalı, Kızılkaya, Kocaaliler ve Afyonkarahisar'ın bir kısmını içine alan bir Osmanlı sancağıydı. II. Murad zamanında Osmanlıların kontrolüne giren sancağın kuzeyinde Hamîd Sancağı, kuzey doğusunda Karaman, doğusunda Alanya ve batısında Menteşe Sancağı bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Ardanuç nahiyesi</span>

Ardanuç nahiyesi, Osmanlı Devleti'nin Gürcülerden ele geçirdiği tarihsel Tao-Klarceti bölgesinde 16. yüzyılın ortalarında kurduğu Ardanuç livasının nahiyelerinden biriydi. Ardanuç nahiyesi, yaklaşık olarak bugünkü Ardanuç ilçesi sınırlarını kapsıyordu. Bu bölge, değişik zaman dilimlerinde idari olarak kazaya (ilçe) dönüşmüştür.