İçeriğe atla

Koyballar

Koyballar
(Хойбаллар)
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
Din

Koyballar ya da Hoyballar (kendilerince: Хойбаллар Ḫoyballar; Rusça Койбалы Koybalı), Rusya'nın orta güney bölgesindeki Hakasya'da yaşayan Türk halklarından Hakasların kabilesi.

Coğrafya

Hakasya'da Kaçlar ile Sagayların kesişme noktalarına yakın dar bir alanda ve en doğuda yaşarlar.

Dil

Etnik olarak Kamasince konuşan Samoyed kökenli halkların (Abugaç, Baikot, Kandık, Tarajak, Kol ve Arş) 19. yy sonunda karışımıyla oluşan Koybalların Samoyed kökenli anadilleri ile sonradan aldıkları Hakas ağzı bugün kaybolmuş ve bir kısmı Kaçların diğer bir kısmı da Sagayların ağzını alırken başka bir kısmı da yerli Rusların dilini alıp asimile olmuşlardır. Beysk rayonunda yaşayanlar tamamen Rus diline geçmiş, Askiz ve Altay rayonunda yaşayanlar Kaçlaşmış, Askiz rayonunda yaşayan bir grup da Sagaylaşmıştır.[1]

Kaynakça

  1. ^ Gülsüm Killi Yılmaz (2007), Hakas Ağız Araştırmaları Tarihi Üzerine 5 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (2007), 4/3:105-124

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hakaslar</span> Rusyada etnik grup

Hakaslar, Sayan dağlarından kuzey denizine doğru Yenisey Nehri boyunca uzanan bölgede oturan göçebe Türk boylarına denir. Hakaslar, Abakan Türkleri, Yenisey Kırgızları, Minusinsk Tatarları veya Abakan Tatarları gibi değişik adlarla da anılmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Hakasya</span> Sibirya bölgesinde Rusyaya bağlı özerk cumhuriyet

Hakas Cumhuriyeti veya Hakasya Rusya Federasyonu'na bağlı Türk soylu Hakas Türklerinden adını alan özerk bir cumhuriyet.

<span class="mw-page-title-main">Samoyedler</span> Yerli Sibirya halkı

Samoyed Halkları günümüzde ve tarihte Samoyed dillerini konuşmuş olan halk ve topluluklara verilen toplu isimdir. Dil akrabalığından dolayı Ural halklarının Fin-Ugor kolundan sayılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kafkasya halkları</span>

Kafkasya halkları, Kafkasya'da yaşayan halklar. Bu halklar, coğrafi olarak Kuzey Kafkasya halkları ve Güney Kafkasya halkları biçiminde adlandırılırlar. Etnik açıdan, özellikle dil açısından da Kafkasya yerlileri, Hint-Avrupa kökenliler ve Türk asıllı halklar biçiminde üç öbeğe ayrılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Abakan Nehri</span>

Abakan Nehri, Batı Sibirya´da Sayan Dağlarının bir kolu olan Abakan Dağından doğan bir ırmak. Hakasya Cumhuriyeti sınırları içerisinde kalır. "Büyük Abakan" ve "Küçük Abakan" olarak adlandırılan kolların birleşmesiyle Abakan Irmağı. "Minusinsk Havzası" boyunca kuzeydoğuya doğru akar ve Yenisey Nehri ile birleşir. Irmak, sulama ve kerestelerin nakliyesinde kullanılır.

Tubalar, Rusya'da Altay Cumhuriyetinde Altay Türkleri arasında bir Türk boyudur. Rusya'da 2002 yılında yapılan nüfus sayımına göre sayıları 2000'e yakın Tuba Türkleri yaşarlar. Tubaların en fazla yoğun nüfusu Artıbash, Iogach, Novotroitsk, Tuloi, Tondoshka, Kebezen, Ust-Pyzha, Biyka, Yailu, Chuyka, Torochak, Paspaul, Salganda, Karakoksha, Tunzha, Krasnoselskoye, Uskuch, Uimen ve Karasuk gibi kasaba ve köylerdir.

<span class="mw-page-title-main">Dolganlar</span> etnik grup

Dolganlar, — Rusya'nın kuzeyindeki Taymır yarımadası çevresinde yaşayan etnik grup. Soyları Evenkiler başta olmak üzere birkaç farklı Sibirya halkına dayanan Dolgalar, 18. yüzyıldan sonra Türk dillerini kabul etmiştir. Taymir yarımadası, idari olarak Krasnoyarsk Kray'a bağlıdır. Dolganlar'ın özerk illeri vardır. Bu özerk ilin adı, Taymir Özerk Okruğu'udur.

Hakasça veya Hakas Türkçesi Hakas Türklerinin dili. çağdaş Türk yazı dillerinden Sibirya kesiminde konuşulup yazılan kollarından biridir. Hakas eski Kırgız devletinin ismidir. Hakas Türkleri tarafından konuşulmaktadır. Hakaslar Hakasya adı verilen ülkede yaşamakta olup, Güney Sibirya bölgesindedir. Hakas Cumhuriyeti veya Hakasya, Rusya'da yer alır. Hakasların nüfusu 78,500 olup, bunun 60,168 kadarı Hakasça konuşmayı bilmektedir.

Sagaylar ya da Sağaylar, Rusya'nın orta güney bölgesindeki Hakasya'da yaşayan Türk halklarının bir parçasıdır.

Kızıllar ya da Hızıllar, Rusya'nın orta güney bölgesindeki Hakasya'da yaşayan Türk halklarından Hakasların kabilesi.

Kaçlar ya da Haaslar, Rusya'nın orta güney bölgesindeki Hakasya'da yaşayan Türk halklarından Hakasların kabilesi.

<span class="mw-page-title-main">Yenisey Kırgızları</span> Eski bir etnik topluluk

Yenisey Kırgızları ya da Eski Kırgızlar, günümüzde Krasnoyarsk Krayı sınırlarında kalan Sayan-Altay bölgesinde, Baykal Gölü'nün batısında Yenisey Nehri'nin aşağısında Minusinsk'in güney kısımlarında MÖ 3 yüzyıldan MS 13. yüzyıla kadar yaşamış eski Türk halkı. Tarihte Kırgız adıyla anılan en eski ilk halk olup günümüzdeki Hakaslar, Fuyü Gırgıs dilini konuşan Fuyü Kırgızları, Kırgızlar, Altaylar ve Sayan dillerini konuşan Tuvalar/Tofalar/Duhalar/Soyotlar gibi Türk halklarının atalarından biridir. Yenisey Kırgızları Antik ve Orta Çağ Orta Asya'sının askeri-siyasi ve etno-kültürel tarihinde önemli bir rol oynamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Ashıs</span>

Ashıs — Hakasya Cumhuriyetinde Ashıs ilçesinin idari merkezi olan yerleşim birimidir. Yöredeki en eski yerleşim yerlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Stepan Maynagaşev</span>

Stepan Maynagaşev, Hakas kökenli Türkologdur. Rus İmparatorluğunda etnograf, Hakasça'nın edebi dilinin oluşturucusu, Hakas alfabesinin kurucusu, toplumcu, halkçı siyasi aktivisttir.

Pıdırah — Rusya'da Hakas Cumhuriyetinde Taştıp rayonunda bir köy. Yönetim merkezi Pıdırah (Butrah) köy beldesidir.

<span class="mw-page-title-main">Altay aymağı (Hakasya)</span>

Altay aymağı — Rusya Hakasya Cumhuriyetinde ilçe düzeyinde idari birim.

<span class="mw-page-title-main">Ashıs aymağı</span>

Ashıs aymağı — Rusya Hakasya Cumhuriyetinde ilçe düzeyinde idari birim.

<span class="mw-page-title-main">Pii aymağı</span>

Pii aymağı — Rusya Hakasya Cumhuriyetinde ilçe düzeyinde idari birim.

İlya Prokopeviç Topoev, Hakasyalı öykü/tiyatro yazarı ve ressamdır.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Katanov</span>

Nikolay Fyodroviç Katanov,, Hakas, filolog, Türkolog.