Kotelia - Turkipedia

Kotelia (Gürcüce: კოთელია; okunuşu: "k'otelia"), Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde köy ve aynı adlı temi'nin merkezidir. Ahalkalaki Ovası'nda, Bakuriani-Ahalkalaki yolu kıyısında, deniz seviyesinden 1.680 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 15 km uzaklıktadır.

Tarihçe

Kotelia'da 14-16. yüzyıldan kalma bir kilisenin varlığı ve köyün 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde yer alması, buranın eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Osmanlılar Kotelia'yı 16. yüzyılın son çeyreğinde Gürcü atabeglerin yönetimindeki Samtshe-Saatabago'dan (1268-1625) ele geçirdi. Osmanlı idaresinin Kotelya (كوتلیە) olarak kaydettiği köy, 1595 tarihli tahrir defterinde Hertvis livasına bağlı Meşe-Cavahet nahiyesinde yer alıyordu. Köyde ispenç vergisi vermekle yükümlü 3 hane vardı ve hane resileri Vardzel, Batata ve Zakara adları taşıyordu. Bu kayıttan köyün küçük bir Hristiyan Gürcü köyü olduğu anlaşılmaktadır. Bir kilisesi bulunan Kotelia'nın nüfusunun bu kadar az olması, Müslümanların eline geçen köyden Hristiyan nüfusun göç etmesiyle açıklanabilir. Kotelia'da buğday, arpa, çavdar ve keten tarımı yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu.^[1]

Yaklaşık 250 yıl Osmanlı egemenliğinde kalan Kotelia, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Çarlık Rusyası'nın eline geçti. Bu dönemde Gürcistan bu imparatorluğunu bir parçasıydı ve köy bu şekilde yeniden Gürcistan'a katılmış oldu.

Kotelia'daki tek nefli köy kilisesi, Orta Çağ'da, 14-16. yüzyılda inşa edilmiştir. Çan kulesi çatının batı kısmındaki bulunmaktadır. Kotelia Kilisesi'nin duvarları kızılımsı kesme taştandır. Kuzey ve güney duvarlarında kabartma haçlar yer alır. Güney cephesinde yer alan gri taşlar üzerinde, Gürcü alfabesinin Mhedruli tarzı Gürcüce yazı bulunmaktadır. Bu yazısa kilisenin banisinin adı geçmektedir.^[2]

Nüfus

2014 yılı verilerine göre köyde 441 kişi yaşıyordu. Nüfusun çoğunluğu Gürcülerden oluşuyordu.^[2]

Yılı	Nüfus
2002	490
2014	441

Galeri

Kotelia Kilisesi'nin kuzey duvarı
Üzerinde Mhedruli tarzı Gürcüce yazılı mezar taşı
Güney duvarında Mhedruli Gürcüce yazı
Kotelia Kilisesi'nin kabartmalı penceresi
Kotelia Kilisesi'nin batı cephesinde giriş kapısı
Güneybatı tarafından kilisenin görünümü

Kaynakça

^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947) s. 194, II. cilt (1941) s. 195, III. cilt (1958) s. 269". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2021.
^ ^a ^b Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 132 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7

İlgili Araştırma Makaleleri

Aspindza, Gürcistan’ın güney kesiminde, Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nin merkezi kasabadır (daba). Kura ırmağının sağ yakasında, Ahalkalaki ile Ahaltsihe arasında yer alır. Tedavi merkezi kaplıcalarıyla ünlüdür. Nüfusu yaklaşık 2.793’tür (2014).

Orca, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nda, Paravani Irmağı'nın sağ kolu olan Baraleti Deresi kıyısında, deniz seviyesinden 1.680 metre yükseklikte yer alır.

Heoti, Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi’nde bir köydür. Eruşeti Dağı’ın eteğinde, Heoti Deresi vadisinde yer alır. Deniz seviyesinden 1.420 metre yüksekliktedir. Ahaltsihe kentine 22 km uzaklıktadır.

Eliatsminda, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi’nde bir köydür. Ahaltsihe Havzası’nda, Potshovi Çayı’nın sağ yakasında, deniz seviyesinden 1.440 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 10 km uzaklıktadır.

Adigeni, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Adigeni Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Kvabliani Çayı’nın kıyısında, deniz seviyesinden 1.200 metre yükseklikte yer alır. Adigeni Belediyesi’nin merkezi olan Adigeni kasabasına 1 km uzaklıktadır.

Tiseli, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Tiseli Deresi'nin yukarı kesiminde, Oşora Dağı'nın kuzey eteğinde, deniz seviyesinden 1.200 metre yükseklikte yer alır. Atskuri köyüne 9 km uzaklıktadır.

Baraleti, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Ovası'nda, Baraleti Çayı kıyısında, deniz seviyesinden 1.680 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 16 km uzaklıktadır.

Oşora, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nın doğu kesiminde, Kura Nehri'ne sağdan katılan Oşora Çayı kıyısında, deniz seviyesinden 1.200 metre yükseklikte yer alır. Aspindza kasabasına 8 km, Ahaltsihe kentine 37 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Poka</span> Gürcistanda bir köy

Poka, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ninotsminda Belediyesi'nde bir köydür. Paravani Gölü'nün güney kıyısında, deniz seviyesinden 2.080 metre yükseklikte yer alır. Ninotsminda kasabasına 28 km uzaklıktadır.

Hospio, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nda, deniz seviyesinden 1.720 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 5 km uzaklıktadır.

Martuni, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde yer alan bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nda, deniz seviyesinden 1.740 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 5 km uzaklıktadır.

Tsnisi, Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi’nde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nda, Kura Nehri'in sol yakasında, deniz seviyesinden 935 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 8 km uzaklıktadır.

Burnaşeti, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nun kuzey kesiminde, Jirula Deresinin sol kıyısında, deniz seviyesinden 1.900 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 22 km uzaklıktadır.

Hizabavra, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nun batı kısmında, Paravani'nin sağ kolu olan Çobareti Deresi kıyısında, deniz seviyesinden 1.590 metre yükseklikte yer alır. Aspindza kasabasına 19 km uzaklıktadır.

Varevani, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nda, Paravani Deresi'nin sağ kolu olan Çobareti Deresi kıyısında, deniz seviyesinden 1.640 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 19 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Şuatzkali Kilisesi</span>

Şuatzkali Kilisesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı Gönülaçan inşa edilmiş bir Gürcü kilisesidir. Kilise yıkılmış ve yerinde Gönülaçan Köyü Camii inşa edilmiştir.

Hunamisi Kilisesi, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Hunamisi olan Söğütlükaya köyünde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir.

Mere Kilisesi Gürcüce: მერეს ეკლესია), tarihsel Samtshe bölgesinin Türkiye kesiminde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Mere olan Çakırkoç köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisedir. Mere Kalesi'nin yakınındaki kilise, Mere Kalesi Kilisesi olarak da bilinir.

Abuli, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Küçük Abuli Dağı'nın eteğinde, Paravani Irmağı'nın sağ kolu olan Abuli Deresi'nin kaynaklandığı yerde, deniz seviyesinden 1.960 metre yükseklikte yer alır.

Turtshi, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nun kuzey kesiminde, Çeruli Deresi'nin kıyısında, deniz seviyesinden 1.720 metre yükseklikte yer alır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.