İçeriğe atla

Koryakça

Wikimedia Incubator
Wikimedia Incubator
Wikimedia Incubator'de Koryakça Vikipedi deneme projesi bulunmaktadır.
Koryakça
нымылг’ын
Ana dili olanlarRusya (Koryak Okrugu)
EtnisiteKoryaklar
Konuşan sayısı1665  (2010)
Dil ailesi
Yazı sistemiKiril
Dil kodları
ISO 639-3kpy

Koryakça ya da Koryak dili (kendilerince нымылг’ын - nımılg'ın), Rusya'ya bağlı Koryak Bölgesinde Koryaklar tarafından konuşulan Çukçi - Kamçatka dilleri ailesinden Paleosibirya dili.

Rusya 2002 nüfus sayımına göre, 8.743 kişilik Koryak nüfusundan yalnızca 3.000 kişi anadilini konuşabiliyor. 2010 sayımında ise 1665 kişi bu dili konyştuğunu beyan etmiştir bu da toplam Koyak nüfusunun %21'ine denk gelmektedir.

Alfabe

Koryakçanın ilk alfabesi 1931 yılında düzenlenen Latin kökenli alfabedir:

A a B в Є є D d E e Ә ә F f G g
H h I i Ь ь J j K k L l M m N n
Ņ ņ Ŋ ŋ O o P p Q q R r S s T t
Ţ ţ U u V v W w Z z

NOTLAR:

  1. 1933 yılında Є є harfi C c biçiminde değiştirildi

1937 yılında Kiril kökenli alfabe kullanılmaya başlandı. 1960'larda şekillenen en son biçimi:

А а Б б В в В' в' Г г Г' г' Д д Е е
Ё ё Ж ж З з И и Й й К к Ӄ ӄ Л л
М м Н н Ӈ ӈ О о П п Р р С с Т т
У у Ф ф Х х Ц ц Ч ч Ш ш Щ щ Ъ ъ
Ы ы Ь ь Э э Ю ю Я я

NOTLAR:

  1. 1937 yılındaki ilk alfabe Rus haflerine Нг нг harfleri eklenerek oluşturuldu
  2. 1950'lerde yeni harfler eklendi: В'в' Г'г' К'к' Н'н

Örnekler

  • г'ыла ; ылла g'ıla ; ılla - anne
  • эньпич enpiç - baba
  • кайтакалнын kaytakalnın - erkek kardeş
  • ылвэг'ыл ılveg'ıl - yabani ren geyiği
  • ӄойаӈа ; ӄораӈа qoyanya ; qoranya - evcil ren geyiği
  • явакой yavakoy - kızağa sürülen ren geyiği
  • г'эякой g'eyakoy - binilen ren geyiği
  • ынныын ınnıın - balık
  • чолёна çolyona - tuzlama balık
  • тэв'г'эл tev'g'el - kurutma balık
  • лиглиг liglig - yumurta
  • ывынг'ын ıvıng'ın - meyve
  • тигыт tigıt - kayak
  • в'алвыягыт v'alvıyagıt - avcı kayağı
  • мылгыг'ый mılgıg'ıy - av tüfeği
  • нутэнут nutenut - tundra
  • умкылв'ын umkılv'ın - tayga
  • гыйник gıynik - hayvan
  • налтын naltın - deri

Kaynakça

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Alfabe veya abece, her biri dildeki bir sese karşılık gelen harfler dizisidir. "Abece" kelimesi, Türkçedeki ilk üç harfin okunuşundan oluşur. Benzer biçimde Fransızca kökenli “Alphabet” kelimesinden Türkçeye geçen "alfabe" sözcüğü, eski Yunancadaki ilk iki harf olan "alfa" ile "beta"nın okunuşundan gelir.

<span class="mw-page-title-main">Rusça</span> Doğu Slav dili

Rusça, Hint-Avrupa dil ailesinin Slav dilleri koluna bağlı bir dil. Rusça, Belarus ve Ukrayna dilleri ile yaşayan üç Doğu Slav dilinden biridir. Yaklaşık 260 milyon konuşanı olan Rusça dünyanın en çok konuşulan dillerinden biri olup Rusya, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova (Gagavuzya) ile kısmî olarak tanınan Abhazya, Güney Osetya, Transdinyester'de resmî dil statüsündedir. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biri ve Uluslararası Uzay İstasyonu'nun İngilizce ile birlikte kullanılan iki dilinden biridir. Orta Asya, Kafkasya, Ukrayna ve kısmen Baltık devletlerinde lingua franca olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kiril alfabesi</span> Slav dillerinin kullanımında rol oynayan bir alfabe

Kiril alfabesi, Avrasya'da çeşitli dillerin yazımı için kullanılan alfabedir. Çeşitli Slav, Kafkas, Moğol, Ural, ve İranî dillerinin resmî alfabesidir. En eski Slav kitaplarının yazıldığı iki alfabeden biri olan Kiril yazısı, Aziz Kiril ve kardeşi Metodius tarafından 9. yüzyılın ilk çeyreğinde oluşturulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Yakutlar</span>

Yakutlar ya da Sahalar, Rusya içindeki Saha Cumhuriyeti'nde yaşayan Türk halkı.

<span class="mw-page-title-main">Ren geyiği</span>

Ren geyiği, geyikgiller (Cervidae) familyasından arktik ve subarktik bölgelerinde yaşayan bir geyik türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Karaçay-Balkarca</span>

Karaçay-Balkarca, Karaçay-Malkarca ya da Davluca, Kuzey Kafkasya'da yaşayan Karaçaylar ve Balkarların konuştukları dil. İki halkın dilleri birbirine çok yakın olduğu için ortak bir adla adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nogayca</span>

Nogayca, Türk dillerinin Kıpçak öbeğine bağlı, Nogaylar tarafından konuşulan dildir. Ağırlıklı olarak Rusya'nın güney kesiminde konuşulur. Günümüzde Kiril alfabesiyle yazılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çeçence</span> Kuzeydoğu Kafkas dili

Çeçence, çoğunluğu Çeçenya’da ve başka ülkelerde yaşayan Çeçenlerin konuştuğu bir Kuzeydoğu Kafkas dilidir. Yaklaşık olarak 1.300.000 kişi tarafından konuşulduğu tahmin edilmektedir.

Mansice veya eski adıyla Vogulca, Rusya'nın Hanti-Mansi Özerk Okrugu'nda ve Sverdlovsk Oblastı'nda yaşayan Mansilerce konuşulan bir dildir. Obi Nehri çevresi, Mansi dilini konuşulduğu yer olarak gösterilmektedir. 1990 sayımlarına bakıldığında Rusya'da 3.184 kişinin anadili Mansi dili idi. Ancak bu sayı 2002'de 2.746'ya kadar düştü.

Hakasça veya Hakas Türkçesi Hakas Türklerinin dili. çağdaş Türk yazı dillerinden Sibirya kesiminde konuşulup yazılan kollarından biridir. Hakas eski Kırgız devletinin ismidir. Hakas Türkleri tarafından konuşulmaktadır. Hakaslar Hakasya adı verilen ülkede yaşamakta olup, Güney Sibirya bölgesindedir. Hakas Cumhuriyeti veya Hakasya, Rusya'da yer alır. Hakasların nüfusu 78,500 olup, bunun 60,168 kadarı Hakasça konuşmayı bilmektedir.

Finler, Finlandiya'da yaşayan yerli halkın etnik kökenidir.

<span class="mw-page-title-main">Sibirya Yupikleri</span> Eskimo halkı

Sibirya Yupikleri ya da Yuitler, Rusya'ya bağlı Çukçi Yarımadası ile ABD'deki Alaska eyaletine bağlı St. Lawrence Adası'nda yaşayan Yupik kolundan bir Eskimo halkı. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 1.400 kişilik nüfustan 1.000 kadarı, Rusya'daki 900 kişilik nüfustan ise ancak 300 tanesi anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Nunivak Çupikleri</span>

Nunivak Çupikleri, Amerika Birleşik Devletlerinde, Alaska eyaletinin batısında Bering denizinde bulunan Nunivak Adasında (Nuniwar) yaşayan Yupik kolundan bir Eskimo halkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Çukçice</span>

Çukçice ya da Çukçi dili, Rusya'ya bağlı Çukotka Özerk Okrugunda Çukçiler tarafından konuşulan Çukçi-Kamçatka dilleri ailesinden Paleosibirya dili.

<span class="mw-page-title-main">Buckland, Alaska</span> Alaskada şehir

Buckland, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Northwest Arctic Borough ilçesine bağlı İnyupik şehri.

<span class="mw-page-title-main">Petropavlovsk-Kamçatski</span>

Petropavlovsk-Kamçatski, Rusya'nın doğu ucundaki Kamçatka yönetim biriminin merkezi olan şehirdir. Büyük Okyanusun Kamçatka Yarımadasında oluşturduğu bir girinti olan Avaçinskaya Körfezi kıyısında yer alır. 2020 itibarıyla 179586 kişi yaşamaktadır.Rusya Pasifik Filosu üssü buradadır. Hava ve denizle diğer Rus şehirlerine bağlıdır.

Dağlık Şor ya da Dağlık Şor ülkesi Rusya Federasyonu'nun Eski Türklerin ana vatanı olan Güney Sibiryada arazisindeki yöre. Altay Dağlarının doğusuna düşer. Altay Sayan Dağlarının kavşağındaki Kemerovo Oblastında yer alır. Yerli Türkler buradaki ormanlık dağlara tayga demişlerdir. Bu ad günümüzde yaygınlaşmıştır. Eski adı Şorya olan Kemerovo Oblastının güney bölümündedir. Bu bölgenin yerlilileri olan Şorlar'ın alanı olduğu için Ruslar ilk zamanlarda buraya Şorya demişlerdi. Stalin devri boyunca sürgün ve ceza hapis etme merkezleriden biri olan kısaltılmış adı GULAG arazi kampı burada yer alır.

Ukrayna alfabesi Ukrayna'nın resmî dili olan Ukraynacayı yazmak için kullanılan alfabedir. Kiril alfabesi'nin ulusal varyasyonlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Evenkiler</span> Eski tunguz halkı

Evenkiler, Kuzey Asya'da bir Tunguz halkıdır. Rusya'da Evenkiler, 38.396 (2010) nüfusu ile Sibirya yerli halklarından biri olarak kabul edilmekte; Çin'de Evenkiler, 30.875 (2010) nüfusu ile Çin tarafından resmi olarak tanınan 56 etnik gruptan birini oluşturmaktadır. Moğolistan'da ise Moğol dilinde Khamnigan adı verilen 537 (2015) Evenki vardır.

<span class="mw-page-title-main">Evenler</span>

Evenler, Sibirya ve Rusya Uzak Doğu'sunda yaşayan Tunguz kökenli bir halktır. Magadan Oblastı ve Kamchatka Krayı bölgelerinde ve Lena Nehri'nin doğusundaki Yakutistan'ın kuzey bölgelerinde yaşarlar. Rusya'da 2002 sayımına göre 19.071, 2010 nüfus sayımına göre 22.383 Even vardır.