İçeriğe atla

Kornet

"Kornet" buraya yönlendirilmektedir. Güdümlü tanksavar füzesi için 9M133 Kornet sayfasına bakınız.
Si♭ Kornet

Kornet, bakırdan veya pirinçten yapılmış bakır nefesli çalgılar grubuna bağlı üflemeli bir çalgıdır.

Kornet trompet'e çok benzeyip trompet gibi bir ağızlık ve kendi üzerine kıvrılmış silindir biçimindeki borudan oluşur. Ağız kısmı kâse benzeri konik biçimdedir. Ses rengi parlak ve çınlayan niteliktedir. Fakat kornetin boru kısmı konik şekildedir; sekli daha az yaygın ve toparlanmıştır ve ton kalitesi daha tatlı ve yumuşaktır. Bakır nefesli çalgılar grubundan olan kornet, trompet ve korno, çalmak için kullanılan ilkeler ve teknikler hemen hemen aynıdır.

Tarihçe

Kornetlerin ortaya çıkmasına neden olan piston prensibi

Kornet ismi Latince "cornus" sözcüğünden türetilmiştir ve bir müzik aleti, bir boru gibi çalınan "hayvan boynuzu" anlamına gelmektedir. Antik Etrüsk ve antik Roma'da kullanılana "boru" sesi veren hayvan boynuzları veya bunlara benzeyen metalden yapılmış müzik aletleri kornetin doğrudan doğruya atalarıdır. Bu boynuzdan veya bunu taklit eden metalden yapılan müzik aletleri arasında posta borusu bulunmakta idi ve bu boru askerler tarafında n savaş alanında borazan gibi müziksel işaretler vermek için kullanılmıştır.

Kornet 1814'te posta borusu nefesli çalgısına yapılan değişiklerle ortaya çıkartıldı ve 1820'li yıllarda Fransa'da müzik aleti üreticileri tarafından geliştirildi. Fakat bu değişikliklerin yapılabilmesine baş neden 19. yy başlarında Heinrich Stolzel ve Friedrich Bluhmel adlı iki Alman müzik çalgısı yapıcısı ayrı ayrı bakır nefesli çalgılarda kullanılmak üzere piston valfları geliştirip tescil ettirdiler. Bu pistonlu valfların posta borusuna uygulanıp bu yeni müzik çalgısının özel biçim alması ile kornet doğmuş oldu. Bu modern kornet nefesli müzik çalgısını üreten müzik alet ustalarının başında 1828 civarında Paris'te kornet üreten Jean Aste gelmekteydi. Modern korneti çalmakla isim yapan ilk virtüoz müzik çalgıcı Fransız Jean-Baptist Arban idi. Arban kornet çalmak için çok derin çalışmalar yapmıştı ve 1"Arbon Metodu" adı verilen kornet çalma metodunu açıklayan La grande méthode complète de cornet à piston et de saxhorn adlı hala da kullanılan eserini 1864'te yayımladı.

20. yy. başlarına kadar kornet ve trompet çalgıları müzik ensambl bando ve orkestralarında aynı zamanda birlikte bulunmuşlardı. Senfonik Batı müziği orkestraları için hazırlanan kompozisyonlarda kornetler ve trompetler için ayrı müzik parçaları hazırlamak adet olmuştu. Özellikle trompetler için piston kullanma ve pistonlu trompete üretilmesi çok daha geç olmuştu. Fakat yıllar geçtikçe müzik aleti üreticileri hem kornet hem de trompet müzik aletlerini geliştirmişlerdir ve bu ustalarca üretilen kornet ve trompetler hem biçimleri ve hem de çıkardıkları ses bakımından birbirine çok benzer hale gelmişlerdir. Günümüz modern müzik çalımı için kornetler "Britantya Stili Bakır Nefesli Çalgı Bandoları"'nda; konser bandolarında ve senfonik orkestra müziği için özel kornet repertuvarı müziği için kullanılmaktadır.

Kornetler ve trompetler

Kornetler ve trompetler değişik çalgılardan türetilmişlerdir. Kornetler için piston kullanımı 1814'ten itibaren hemen kabul edilmiştir. Piston kullanması ile kornetlerin melodik parçaların çalınmasında kullanılması mümkün olmuştur. Trompetler için piston kullanılması çok daha geç olmuştur. Bunun için 19. yy boyunca besteciler kornetler ve trompetler için değişik müziksel parçalar bestelemekte devam etmişlerdir. Genellikle kornetler için melodik müziksel pasajlar hazırlanmıştır ve trompetler ise tantanalı çalgıların hep bir arada çalındıkları (fanfar) parçalar hazırlamışlardır. Fakat trompetler de pistonlar ile geliştirilmiştir ve günümüzde pistonlu trompetlerle, aynen kornet çalınmasında yapıldığı gibi parmak kullanımı ve benzer dudak şekillendirilerek üfürük kullanması ile aynı sesleri çıkartmak mümkün olmaktadır. Fakat kornetler ve trompetler her bakımdan birbiriyle ikame edilmektedir; bu iki çeşit çalgı arasında "ton kalitesi veya ton rengi (veya timbre)" farkı bulunmaktadır.

Kornet ve trompetin, özellikle borular kısımlarında, yapılış biçimi de değişiklik gösterir. Trompetin boru kısmı kesiti ta en ucunda bulunan çan şekline kadar kesit olarak hep daire şeklindedir. Halbuki kornet için boru kısmında, ağız kısmından daha ucundaki çan şekilli kısma gelinceye kadar once dar ve gittikçe yavaş vavaş genişleyen bir koni gibidir ve boru kesiti daima eliptiktir; dairesel değildir. Kornetin boru kesitinin eliptik şekilli olması kornet sesinin daha yumuşak ve sıcak olmasına ve trompet sesinin ise daha hırçın ve daha kulak delici olmasına neden olmaktadır. Kornetin boru kesiminin konik olması daha hızlı pasajların çalınmasına imkân vermektedir ama bunun yanında trompetin frekans skalasında sesi (pitch) daha kolayca kontrol edilebilmektedir. Kornet daha toparlak ve daha küçük ebadlı olduğu için ve bu nedenle ağırlık merkezi çalgıcıya daha yakın olduğundan daha kolayca tutulmaya imkân sağlamaktadır. Bu nedenle çalmayı yeni öğrenen genç çalgıcılar için kornet çalmayı daha önce öğrenmek tavsiye edilmektedir.

Kornetlerin boruları eliptik kesitli olduğu için genellikle ağızlık parçaları trompetlerden daha küçük çaplı kesitdedir ama daha derindirler.

"Coban Değneği tipi kıvrımlı (Shepherd's Crook) adı verilen geleneksel kısa kornet modeli

Repertuvar

Klasik senfonik müzik orkestralarında kornetler "bakır nefesli çalgılar" bölümlerinde kullanılmaktadır. Bu çalgının özel olarak kullanıldığı tanınmış kompozisyonlar arasında şunlar sayılabilir:

  • Hector Berlioz'un "Symphonie fantastique" senfoni eseri;
  • İgor Stravinski'nin "Histoire du soldat" adlı 1918'de bestelenmiş tiyatro müziği eseri.

Kornetler "Britanya Tipi Bakır Nefesli Çalgılara Bandoları (Brass Band)" repertuvarlarında çok önemlidirler. Ayrıca bakır nefesli dalcılar; tahta nefesli çalgılar ve perküsyoon çalgılarından oluşan "Harmoni Bando"'ları eserleri için kornetler gereklidir.

Caz müziği janrında çok isim yapmış kornet çalgıcısı 1910'lu yıllarda "Papa Jack Laine's Reliance Band" adlı ensamblda çalan "Nick La Roca'dır. Genellikle caz trompet çalgıcısı olan Louis Armstrong da birçok kornet için parça çalıp bunların ses kayıtları yapılmıştır. Diğer bir ünlü caz müziği kornet çalgıcısı Bix Beiderbecke'dir.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Kornet ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Zurna</span>

Zurna, Türkiye'nin birçok yerinde kullanılır. Tahta, metal ve kamış kullanılarak yapılan, yüksek sesli, bu yüzden büyük davul ile birlikte çalınan, yine bu yüzden açık havada kullanıma uygun, nefesli saz çeşididir.

<span class="mw-page-title-main">Çalgı</span> bir müzisyen tarafından bu amaçla kullanılan ve ses üreten nesne

Çalgı, müzik aleti veya enstrüman, müzik yapmak için kullanılan aletlere verilen genel isimdir. Prensip olarak, ses çıkaran her nesne çalgı olabilir; ancak bir nesneyi çalgı yapan şey, müzik yapmak amacıyla kullanılmasıdır. Çalgıların tarihi, insan kültürünün başlarına kadar uzanır. İlk çalgıların ritüellerde kullanıldığı düşünülmektedir: Örneğin avın başarıyla tamamlandığını belirtmek üzere trompet, dini törenlerde davul kullanılmıştır. Zaman içinde eğlenceli amaçlı müzikler üretilmeye ve melodiler icra edilmeye başlanmıştır. Kullanım alanları arttıkça çalgılar da gelişmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Partisyon</span> topluluklar için yazılan eserlerin bir bütün halinde görülmesini sağlayan nota

Partisyon orkestra, oda müziği topluluğu, koro, bando gibi topluluklar için yazılan eserlerin bir bütün halinde görülmesini sağlayan notadır.

Perküsyon veya vurmalı çalgı; bagetle, elle veya benzer başka bir çalgıyla vurma, sürtme veya ovma yoluyla ses çıkaran çalgı türüdür. Vurmalı çalgıların insan sesinden sonra en eski çalgı türü olduğu düşünülmektedir.

Legato, italyanca bir sözcüktür, "bağlı" anlamına gelir. Ardışık notaları, aralarında hiçbir kopukluk olmaksızın bağlı çalmaya denir.

Orkestra, dört ana enstrüman grubundan çeşitli elemanların birlikte müzik yaptığı, büyüklüğü esere göre değişebilen çalgılar topluluğudur. Sözcük, Antik Yunan tiyatrosunda koraya ayrılan yer anlamına gelen Grekçe ὀρχήστρα sözünden türemiştir. Orkestra elemanları 18. ve 19. yüzyıl boyunca yapılan çeşitli eklemelerle hızlı bir büyüme göstermiştir. 20. yüzyılda ise orkestralarda kompozisyon açısından ciddi bir değişiklik yaşanmamıştır. Elli ya da daha az müzisyenden oluşan görece küçük orkestralar oda orkestrası olarak adlandırılabilir. Tam kadro bir orkestra ise yaklaşık 100 kişiden oluşur ve senfoni orkestrası ya da filarmoni orkestrası olarak anılabilir. Bu iki adlandırma arasında orkestranın özelliğini aktaran kesin bir ayrım bulunmamaktadır. Ancak farklı adlandırmalar aynı şehirde yerleşik iki orkestrayı ayırmak için kullanılabilir. Orkestralar, bazı eserlerde bir soliste eşlik ederken, koro ile birlikte de kullanılabilir. Her enstrüman grubunun farklı teknik özellikleri, tınısı ve önemi vardır. Besteci ifade etmek istediği konuyu ya da duyguları bu enstrümanların ses tınılarına veya çalınma tekniklerine göre kendine en yakın şekilde, belirli bir teknik bilgi ve mantık içerisinde kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Klarnet</span> üflemeli bir çalgı türü

Klarnet, sert ve dayanıklı ağaçlardan genellikle de abanoz ağacından yapılan üflemeli bir çalgı türüdür. Bir çeşit sert kauçuk olan ebonitten, ayrıca metalden yapılanları da vardır.

<span class="mw-page-title-main">Fagot</span>

Fagot, ahşap nefesli çalgıdır. Fagot, çift kamışlı ve tek parçalı bir enstrüman olan Curtal'dan, 16. yüzyıl'da Avrupa'da türemiştir. Ses aralığı 3,5 oktav olan, akçaağaç, ahşabı ve metal borudan yapılan fagotun uzunluğu 1,3 metre, borunun açılmış haliyle 2,5 metredir.

Bakır Nefeslili Çalgılar partisyonda tahta nefesli çalgıların altında yer alır. Tahta nefesli çalgılar üçer adet kullanılmışsa, bakır nefesli çalgıların sayısı genellikle şöyle olur:

  1. 4 Korno
  2. 3 Trompet
  3. 3 Trombon
  4. 1 Tuba
<span class="mw-page-title-main">Korno</span>

Korno, salyangoz kabuğu gibi kıvrımlı, bakır borudan yapılan, üflemeli bir çalgıdır. İtalyancada "boynuz" anlamına gelen "corno" sözcüğünden Türkçeye geçmiştir. Antik Mısır'da, Antik Roma'da ve Mezopotamya'da boynuzdan yapılan ilk örnekleri, işaret vermek ve avcılara yol göstermek için kullanılırdı. Günümüzde bazı ülkelerde çobanlar ve sürek avlarında avcılar hala bu amaçla boynuz kullanırlar.

Caz, ilk kez ABD'nin güney eyaletlerinde, 1900'lerin başında gelişmeye başlamış bir Afro-Amerikan müzik türüdür. 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında New Orleans, Louisiana'daki Afrikalı-Amerikalı topluluklarda ortaya çıktı. Caz müziği, mavi notalar, senkop, swing, çoklu ritim, atışma ve doğaçlama tekniklerini kullanır; Afrikalı-Amerikalı ve Batı müziği tekniklerinin harmanlanmasıdır. Bu müziğin dünya ile tanışması ise 1917 yılında Dixieland Jazz Band'in ilk plaklarının piyasaya çıkmasıyla olmuştur. 1920 ile 1930'larda popülerliğinin artmasıyla başta ABD olmak üzere tüm dünya genelinde Caz Çağı yaşanmıştır. Caz yalnızca geçmişte değil, bugün dahi çok sevilen ve ünü gün geçtikçe artan müzik türlerinden biridir. 1920'lerin Caz Çağı'ndan bu yana, geleneksel müzik ve popüler müzikte önemli bir müzikal ifade biçimi olarak kabul edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Trompet</span>

Trompet, bir ağızlık ve kendi üstüne kıvrılmış silindir bir borudan oluşan nefesli çalgıdır. (~Fr trompette / İt trompetta [küç.] bir nefesli çalgı, askerî borazan < İt tromba boru +ette) Aerophone sınıfına ait bir bakır üflemelidir.

Klasik Batı Müziği, kökeni Antik Yunan müzik kültürüne dayandırılan, daha sonra Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşüyle başlayan Orta Çağ ve Gotik dönemde çok sesliliğin gelişimiyle beraber daha da biçimlenmiş, kilise ve saray baskısı altında Rönesans'ın erken yüzyılında vokal polifoni çerçevesi içinde gelişmiş, Yüksek Rönesans ile beraber çalgı müziğinin de yükselişiyle içeriği bugünün klasik müzik olarak adlandırılan biçimleri ve teknikleriyle gelişimini sürdürmüş bir kurumsal müziğin, kilise baskısına direnen halk müziğinin dans ve şarkı biçimleriyle karşılıklı etkileşimi sonucu gelişimini sürdürmüş olan, uluslararası olarak kabul görmüş müzik türüdür. En önemli özelliği, çok sesli ya da çok ezgili (polifonik) ve çok ritmli (poliritmik) olmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Borulu org</span>

Borulu org, körükle verilen basınçlı havanın tahta veya metal borulardan geçerken içerideki hava sütunlarının titreşmesi sayesinde ses üreten bir müzik enstrümanıdır. Klavyeli ve pedallı bir enstrümandır. Değişik ses tonları ve notalar piyanoda olduğu gibi tuşlarla denetlenir. En çok bilinen türü kilise orgudur.

<span class="mw-page-title-main">Trombon</span> üflemeli ve bakır nefesli çalgılar grubundan çalgı

Trombon, üflemeli ve bakır nefesli çalgılar grubunda bulunan sürgü sistemli bir çalgı çeşididir.

<span class="mw-page-title-main">Tuba (çalgı)</span>

Tuba, genellikle pirinç ve bakırdan imâl edilen, geniş, konik borulu ve pistonlu üflemeli bir çalgıdır.

<span class="mw-page-title-main">Obua</span>

Obua, nefesli çalgılar ailesinden bir müzik aletidir. 1170 yılından önce "hautbois" denilen obuanın sözcük kökeni Fransızcadan İngilizceye geçen HAUT ("yüksek") ve BOIS bileşik kelimesinden türetilmiştir. Obua, ağız ve hava basıncıyla çalınır.

<span class="mw-page-title-main">Mellofon</span>

Mellofon Fa, Sol, Si Bemol ve Mi Bemol seslerine akort edilebilen, 2 ya da 3 valflı bir bakır nefesli çalgıdır. İçine hava nefes üflelenen ana borusu, euphonium ve flugelhorn'da olduğu gibi konik yapıdadır. Orta sesli bakır nefesliler sınıfına giren çalgı, genellikle küçük ve büyük çaplı açık hava bandolarında, çok nadiren de konser bandoları ve klasik müzik orkestralarında kornonun yerini alır. Özellikle açık hava bandolarında tercih edilmesinin sebebi, çan kısmının kornonun aksine arkaya ya da yana değil öne doğru bakması ve bu özelliği sayesinde sesi açık havada daha uzağa fırlatabilmesidir. Kornoda çalgı akordu elin çan içindeki pozisyonu değiştirilerek yapılırken, mellofonun akordu, üzerindeki akort mandalı kaydırılarak yapılır. Çalıştaki parmak pozisyonları başta trompet, alto ve tenor korno olmak üzere, pek çok valflı bakır nefesli çalgılarla aynıdır. Genellikle konser salonlarında değil, açık havada tercih edildiğinden, mellafon için çok nadiren solo eser yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Pit orkestra</span>

Pit orkestra, operalarda, balelerde, müzikallerde ve müzik içeren diğer gösterilerde sanatçılara eşlik eden bir tür orkestra türüdür. Bu terim, bir piyanodan daha fazlası kullanıldığında sessiz filmlere eşlik eden orkestralar için de kullanılmıştır. Opera ve bale performanslarında, çukur orkestrası tipik olarak bir senfoni orkestrasına benzer boyuttadır, ancak parçaya bağlı olarak daha küçük yaylı ve bakır çalgı grupları içerebilir. Bu tür orkestraların boyutları yaklaşık 30 kişiden 90-100 müzisyene kadar değişebilir. Bununla birlikte, finansal, mekân ve hacim kaygıları nedeniyle, 2000'lerde müzikal tiyatro çukur orkestrası önemli ölçüde daha küçüktür.

<span class="mw-page-title-main">Arkady Luxemburg</span> Arkady Luxemburg besteci

Arkady Luxemburg Moldovalı-Amerikalı bestecilerden birisidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.