Korikos Muharebesi
| Korikos Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bir Roma savaş gemisini tasvir eden kabartma | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Roma Cumhuriyeti Pergamon Kartaca | Selefkî İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Gaius Livius Salinator II. Eumenis | Polyxenidas | ||||||
| Güçler | |||||||
| 155 gemi | 170–200 gemi | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 1 gemi ele geçirildi | 13 gemi ele geçirildi 10 gemi battı | ||||||
Korikos Muharebesi ayrıca Kissos Muharebesi olarak da bilinir, MÖ 191 yılının Eylül ayında gerçekleşmiştir. Roma-Selefkî Savaşı'nın bir parçası olarak, Amiral Gaius Livius Salinator liderliğindeki Roma Cumhuriyeti filoları ve II. Eumenes komutasındaki Pergamonlu müttefikleri ile Polyxenidas'ın Selefkî filosunun karşı karşıya geldiği bir savaştı.
Muharebe, Polyxenidas'ın Korykos açıklarındaki müttefik filosuna saldırmasıyla başlamıştır. Roma filosu denize doğru manevra yaparak Selefkîlerin sahip olduğu başlangıçtaki sayısal avantajı boşa çıkarmıştır. Müttefikler daha sonra Selefkî gemilerine binmek ve küçük mürettebatlarını deniz piyadeleriyle boğmak için kancaları kullandılar. Polyxenidas, 23 savaş gemisini kaybettikten sonra geri çekilme emri verdi. Korykos'taki zafer, müttefiklerin Efes limanındaki Selefkî filosunun kalıntılarını abluka altına almasını sağlamıştır.
Arka plan
Baktriya (MÖ 210-209)[1] ve Hint (MÖ 206-205)[2] seferlerinden dönüşünün ardından Selefkî Kralı III. Antiohos, Makedonya kralı V. Filippos ile bir ittifak kurarak Ptolemaios Krallığı'nın bölgelerini ortaklaşa fethetmeyi amaçlıyor. MÖ 198'de Antiohos Beşinci Suriye Savaşı'ndan zaferle çıktı, Coele-Suriye'yi ele geçirdi ve güneydoğu sınırını güvence altına aldı. Daha sonra dikkatini Küçük Asya'ya odakladı ve kıyıdaki Ptolemaios topraklarına karşı başarılı bir kampanya başlattı.[3] MÖ 196'da Antiohos, I. Attalos'un ölümü fırsatını Pergamon Krallığı'nın kontrolündeki şehirlere saldırmak için kullandı. Antiohos'un Küçük Asya'nın tamamını ele geçirmesinden korkan bağımsız şehirler Smirni ve Lampsakos, Roma Cumhuriyeti'nden koruma talebinde bulunmaya karar verdi.[4] MÖ 196 baharının başlarında, Antiohos'un birlikleri Çanakkale Boğazı'nın Avrupa yakasına geçti ve stratejik açıdan önemli Lysimachia şehrini yeniden inşa etmeye başladı. MÖ 196 yılının Ekim ayında Antiohos, Lysimachia'da Romalı diplomatlardan oluşan bir heyetle görüştü. Romalılar, Antiohos'un Avrupa'dan çekilmesini ve Küçük Asya'daki Yunan şehir devletlerinin özerk statüsünü yeniden tesis etmesini talep etti. Antiohos, atası II. Antiohos'un imparatorluğunu yeniden inşa ettiğini iddia ederek karşılık verdi ve Romalıları, hakları geleneksel olarak Rodos tarafından savunulan Küçük Asya devletlerinin işlerine karışmakla eleştirdi.[5]
MÖ 196/195 kışının sonlarında, Roma'nın eski baş düşmanı Kartacalı general Hannibal, Kartaca'dan Efes'teki Antiohos'un sarayına kaçtı. Scipio Africanus liderliğindeki savaş yanlısı bir partinin ortaya çıkmasına rağmen, Roma Senatosu itidalli davrandı. Romalılar ile Selefkîler arasındaki müzakereler yeniden başladı ve tartışmalı toprakların statüsüne ilişkin Yunan ve Roma hukuku arasındaki farklılıklar nedeniyle bir kez daha durma noktasına geldi. MÖ 193 yazında, Aetolian Birliği'nin bir temsilcisi, Antiohos'a, Aetolian'ların gelecekte Roma ile yapılacak bir savaşta onun tarafını tutacağına dair güvence verirken, Antiohos, Hannibal'in Kartaca'da Roma karşıtı bir darbe başlatma planlarına zımni destek verdi.[6]
Aetolians, iki taraf arasında bir savaşı kışkırtmayı umarak Yunan devletlerini Antiohos'un liderliği altında Romalılara karşı ortak ayaklanmaya teşvik etmeye başladı. Aetolialılar daha sonra stratejik açıdan önemli liman kenti Demetrias'ı ele geçirerek yerel Roma yanlısı grubun kilit üyelerini öldürdüler. MÖ 192 yılının Eylül ayında, Aetolian generali Thoantas, Antiohos'un sarayına geldi ve onu Yunanistan'daki Romalılara açıkça karşı çıkmaya ikna etti. Selefkîler, Yunanistan'daki seferleri için nakledilmek üzere 10.000 piyade, 500 süvari, 6 savaş fili ve 300 gemi seçtiler.[7]
Başlangıç
Selefkî filosu Gökçeada ve İskados üzerinden geçerek Antiohos'un ordusunun karaya çıktığı Demetrias'a ulaştı.[8] Achaea Birliği, MÖ 192 yılının Kasım ayında Romalıların da aynısını yapmasıyla Selefkîlere ve Aetolialılara savaş ilan etti. Antiohos, MÖ Aralık 192 ile Mart 191 arasında Tesalya ve Akarnania'da sefer yaptı.[9] Romalılar ve onların Makedon müttefikleri tarafından yürütülen birleşik Karşı saldırı, Antiohos'un Tesalya'daki tüm kazanımlarını bir ay içinde sildi. MÖ 26 Nisan 191'de Thermopylae Muharebesi'nde iki taraf karşı karşıya geldi, Antiohos'un ordusu yıkıcı bir yenilgiye uğradı ve kısa süre sonra Efes'e döndü.[10] Selefkîlerin Thermopylae'deki yenilgisinin ardından Rodos'un deniz gücü, eski müttefikleri Romalıların yanında yer almaya karar verdi.[11]
Romalılar, Küçük Asya'daki Selefkî üssünü işgal etmeyi amaçladılar ve bu operasyon ancak Ege Denizi'ni geçerek yapılabilirdi; Hellespontos ise lojistik kaygılar nedeniyle tercih edilen seçenekti. Antiohos, filosunu tek kullanımlık olarak görüyordu ve hâlâ Romalıları karada bozguna uğratabileceğine inanıyordu. Öte yandan düşmanları denizde büyük bir yenilgiyi göze alamazdı çünkü yeni bir filoya el koyacak insan gücü aylarca mevcut olmayacaktı. Tüm bu süre boyunca Roma piyadeleri Yunanistan anakarasında topraklanmış halde kalarak kendini ayakta tutmak için mücadele edecekti.[12] Gaius Livius Salinator komutasındaki 81 gemiden oluşan bir Roma deniz kuvveti, Yunanistan anakarasındaki harekâtı etkilemek için Pire'ye çok geç ulaştı. Bu nedenle, Rodosluların ve Attalidlerin donanmalarıyla birleşmek üzere Trakya kıyılarına gönderildi. Antiohos, Efes'e döndükten sonra donanmasının çoğunu Hellespont'a transfer etti ve aynı zamanda Amiral Polyxenidas'a Küçük Asya kıyı şeridinin korunması için yeni bir filo inşa etmesini emretti.[13]
Polyxenidas, Roma filosunun Efes'ten bir günlük yelken yolculuğuyla Delos'a ulaştığını öğrendiğinde Antiohos'tan filoyla birlikte başkente dönmesini istedi. Livius'un kuvveti Delos'ta yaklaşık üç hafta kaldı. Titus Livius'un Ab Urbe Condita Libri'sine göre Romalılar, Etezien rüzgarları nedeniyle limana hapsolmuştu; İngiliz tarihçi John Graigner ise Livius ve kendisine eşlik eden Pergamon Kralı II. Eumenis'in diplomatik ve askeri temaslar kurmakla meşgul olduğunu savundu. Antiohos böylece Selefkî donanmasını Lysimachia'dan Efes'e geri götürmeyi başardı.[14]
Muharebe
MÖ 191 yılının Eylül ayında Antiohos, Polyksenidas'a 70 güverteli Latince: tectae ve 100 ila 130 Latince: apertae (savaşma kapasitesine sahip tüccar kadırgaları[15]) oluşan bir filo emanet etti.[16] Selefkîler, Elaea ve Delos'taki Pergamon deniz üssü arasında konumlanarak Efes'ten kuzeye Fokaia'ya yelken açtılar. Delos'ta Romalıların 81 quinquereme'si ve 24 Latince: apertae vardı. Pergamonluların ise üç savaş gemisi vardı.[17] Rodoslular Sisam'a yeni ulaşmışken, müttefik filosu güney Sakız Adası'ndaki Phanai'ye ve oradan da erzak almak için ana limanınayelken açtı. Fokaia'da Polyxenidas, müttefiklerin önce Rodos donanmasıyla birleşebileceği riskinin yanı sıra Midilli tarafından Elaea'ya fark edilmeden ulaşılabileceği gerçeğini de fark etti. Böylece kuvvetlerini Korikos'un güneybatısındaki Kissos limanına götürdü ve burada müttefik filosunu her iki yönde de durdurabildi. Sakız Adası, Livius'a Selefkî manevraları hakkında istihbarat sağlayarak müttefiklerin Pergamene donanması tarafından takviye edildikleri Phocaea'ya güvenli bir şekilde yelken açmalarını sağladı ve Pergamon gemilerinin toplamı 24 trireme ve 26 Latince: apertae ulaştı.[16][18]
Müttefik filosu daha sonra Sisam'daki Rodos filosuyla bağlantı kurmak için güneye Korykos'a gitti. Müttefik filosunu gördükten sonra Selefkîler savaş düzenine geçtiler ve kıyı boyunca ilerlerken ilerlemesini engellediler. Selefkî donanması daha az sayıda büyük güverteli savaş gemisine sahip olsa da Polyxenidas, müttefik filosu iki gruba ayrıldığından dolayı rakiplerine göre hala bir avantaja sahip olduğuna inanıyordu; Pergamon filosu Roma filosunun arkasında seyrediyor.[19][16] Selefkîler, müttefik donanmasının önünde seyreden bir Kartaca gemisini hızla ele geçirdi ve bir diğerini kovaladı.[20] Livius, Pergamon kuvveti ona katılana kadar çatışmayı geciktirmek için Roma filosunu hızla denize doğru yönlendirdi. Bu manevra Polyxenidas'ın sayısal üstünlüğü buharlaşırken planlarını bozdu.[21] Savaş hatları kapandığında Romalılar, Selefkî gemilerine binmek ve küçük mürettebatını deniz piyadeleriyle boğmak için kancalar kullandılar.[20] Müttefiklerin sağ kanadındaki bir Roma filosu da Selefkîlerin deniz tarafındaki kanadına saldırmak için karaya döndü. Selefkîlerin kara kanadı Pergamonluları durdururken,[22] Polyksenidas geri çekilme emrini verdi; savaşın kaybedildiğine inanılıyor.[16]
Müttefikler, savaş gemilerinin erzak yüklü olması ve Selefkîlerin Efes'e sızmasına izin vermesi nedeniyle takibe girmediler. Ertesi gün, Livius'un kuvveti Amiral Pausistratos komutasındaki 25 ağır Rodos savaş gemisinden oluşan bir filoyla birleşti. Müttefikler dağılmadan önce güç gösterisi yaparak Efes'in dışına çıktılar. On Selefkî gemisi batırıldı ve 13'ü mürettebatıyla birlikte ele geçirildi. Müttefikler ele geçirilen tek Kartaca gemisini kaybetti.[16]
Sonrası
Savaşın ardından Pergamonlular ve Rodoslular kış hazırlığı için üslerine döndüler. Romalılar da aynı şekilde Kanae'deki kış kamplarına gitmek üzere yola çıktılar ve Phokaea'yı korumak için dört quinquereme bıraktılar.[16] Polyxenidas, filosunu yeniden düzenlemek için zaman kazanmak amacıyla kaçma niyetindeymiş gibi davranarak Rodoslulara bir dizi mektup gönderdi.[20] MÖ 190'da Antiohos, Hannibal'e Selefkî sarayında beş yıl geçirdikten sonra ilk büyük askeri komutanlığı olan Kilikya'da yeni bir filo kurmasını emretti.[23] Korykos Muharebesi'nin sonucu Selefkî hazırlıklarını doğrudan etkiledi. Hannibal, Romalıların gemiye binme taktiklerini kullanmaya devam edeceğine inanıyordu ve bu nedenle büyük, çok kürekli gemiler satın almaya odaklandı.[24]
MÖ 190 baharında Rodoslular, Romalıları takviye etmek için Pausistratos komutasında 36 gemi gönderdi. Rodoslular, Sisam'daki Parormos limanında Polyksenidas tarafından ablukaya alındı. Polyxenidas, Rodos filosunu hainlikle yok etti. Kendisi de Rodoslu bir sürgündü ve Pausistratos'u Selefkî filosunu Rodoslulara teslim etme niyetinde olduğuna ikna etti. Polyxenidas, bir zamanlar siyasi rakibi olan Rodoslu Amirali öldürdü, aynı zamanda 20 gemiyi ele geçirip dokuzunu batırdı.[25] Yine de Roma filosu Samos açıklarında 20 Rodos gemisiyle birleşmeyi başardı ve burada Romalı Amiral Lucius Aemilius Regillus genel komutayı devraldı. [26] MÖ 190 yılının Ağustos ayında Amiral Eudamus komutasındaki Rodos filosu, Eurymedon Muharebesi'nde Hannibal'in filosuyla çatıştı. Rodoslular, Yunanca: diekplous manevrası ile Selefkîlerin zayıf yanlarına ve kıçlarına saldırmayı başararak filosunun yarısına zarar verdiler.[27][28] Birçok bağımsız Küçük Asya devletinin Romalıların yanında yer alması nedeniyle Polyxenidas artık sayıca üstün ve izole edilmiş durumdaydı.[29]
Kaynakça
- Özel
- ^ Lerner 1999, ss. 45–48.
- ^ Overtoom 2020, s. 147.
- ^ Sartre 2006, ss. 89–90.
- ^ Sartre 2006, ss. 91–92.
- ^ Sarikakis 1974, ss. 57–58.
- ^ Sarikakis 1974, ss. 60–62.
- ^ Sarikakis 1974, ss. 63–64.
- ^ Sarikakis 1974, s. 64.
- ^ Sarikakis 1974, ss. 66–67.
- ^ Sarikakis 1974, ss. 68–69.
- ^ Taylor 2013, s. 138.
- ^ Graigner 2002, ss. 279–281.
- ^ Sarikakis 1974, ss. 73–74.
- ^ Graigner 2002, s. 261.
- ^ Graigner 2002, ss. 37.
- ^ a b c d e f Sarikakis 1974, s. 73.
- ^ Graigner 2002, s. 262.
- ^ Graigner 2002, ss. 262–263.
- ^ Graigner 2002, s. 264.
- ^ a b c Taylor 2013, s. 139.
- ^ Graigner 2002, ss. 264–265.
- ^ Graigner 2002, s. 265.
- ^ Taylor 2013, s. 141.
- ^ Graigner 2002, ss. 296–297.
- ^ Graigner 2002, s. 283.
- ^ Sarikakis 1974.
- ^ Sarikakis 1974, ss. 76–77.
- ^ Graigner 2002, s. 300.
- ^ Graigner 2002, s. 284.
- Genel
- Graigner, John (2002). The Roman War of Antiochus the Great. Boston: Brill. doi:10.1163/9789004350861. ISBN 9789004128408.
- Lerner, Jeffrey (1999). The Impact of Seleucid Decline on the Eastern Iranian Plateau: The Foundations of Arsacid Parthia and Graeco-Bactria. Stuttgart: Franz Steiner Verlag. ISBN 9783515074179.
- Overtoom, Nikolaus Leo (2020). Reign of Arrows: The Rise of the Parthian Empire in the Hellenistic Middle East. Oxford: Oxford University Press. doi:10.1093/oso/9780190888329.001.0001. ISBN 9780190888329.
- Sarikakis, Theodoros (1974). "Το Βασίλειο των Σελευκιδών και η Ρώμη" [The Seleucid Kingdom and Rome]. Christopoulos, Georgios A.; Bastias, Ioannis K. (Ed.). Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος Ε΄: Ελληνιστικοί Χρόνοι [History of the Greek Nation, Volume V: Hellenistic Period] (Yunanca). Atina: Ekdotiki Athinon. ss. 55–91. ISBN 978-960-213-101-5.
- Sartre, Maurice (2006). Ελληνιστική Μικρασία: Aπο το Αιγαίο ως τον Καύκασο [Hellenistic Asia Minor: From the Aegean to the Caucaus] (Yunanca). Atina: Patakis Editions. ISBN 9789601617565.
- Taylor, Michael (2013). Antiochus The Great. Barnsley: Pen and Sword Military. ISBN 9781848844636.
