İçeriğe atla

Korideti İncili

Koritedi İncili
Gürcistan Ulusal Elyazmaları Merkezi
Koritedi İncili'nin bir sayfası (Markos İncili, 6:19–21)
Türİncil
TarihIX. Yüzyıl
Dil(ler)Yunanca (asıl metin),
Gürcüce (derkenarlar)
Boyut29 x 24 cm
Yazı türüYunanca uncial
İlavelerKorideti belgeleri (derkenarlarda)

Korideti İncili (Gürcüce: კორიდეთის სახარება; okunuşu: "k'oridetis sah'areba"), tarihsel Klarceti bölgesinde, bugün Artvin ilinin Murgul ilçesi sınırları içinde kalan Korideti Kilisesi’ne ait elyazması Yunanca eski bir İncil'dir. Adı 1925 yılında Çimenli olarak değiştirilmiş olan Korideti, Murgul Vadisi'nin eski yerleşmelerinden biriydi ve Korideti İncili, bu köyde bugün izi kalmamış olan ve Meryem Ana'ya adanmış Korideti Manastırı'nın kilisesinde muhafaza ediliyordu.

Yunanca eski İncil, muhafaza edildiği kiliseden dolayı Korideti İncili veya Korideti İncili olarak bilinir. 29 × 24 cm ebatlarında olan Korideti İncili 246 yapraktan oluşur. 9. yüzyıla tarihlenen bu İncil'e düşülmüş Gürcüce derkenarlar mevcuttur. “Korideti Belgeleri” olarak bilinen bu derkenarlar, araştırmacılar için ilginç bilgiler içermektedir. Korideti İncili, 9. yüzyıldan 15.yüzyıla kadar Korideti Manastırı'nda korunuyordu. 15. yüzyıldan itibaren ise, Gürcistan'da Svaneti bölgesinde Kala'da (temi) muhafaza edilmiştir. Korideti İncili bugün Gürcistan Ulusal Elyazmaları Merkezi'nde korunmaktadır.[1][2]

Korideti İncili'ndeki derkenarlar ilk kez Nikolay Marr tarafından 1911 yılında yayımlanmıştır. Daha sonra yeniden yayımlanmış olan bu derkenarların bir kısmı, Korideti Kilisesi'ne ait mülklerin bu kiliseye bu bölgenin yöneticisi tarafından bağışlanmış olduğunu teyit etmektedir. İkinci tip derkenarlar, belli başlı vergilerden muaf tutulmuş olduğunu göstermektedir. Birkaç derkenar ise, 10-13. yüzyıllara tarihlenen özel sözleşmeler niteliğindedir. Bu belgelerden biri, Korideti İncili'nin Svaneti’ye götürmesinden sonra 14-15. yüzyılda düşülen derkenardır ve bu derkenar, İncil'in götürüldüğü Kala Vadisi'nin birlik ve dayanışmasına atıfta bulunmaktadır.[3]

Kaynakça

  1. ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 412, ISBN 9789941478178.
  2. ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Teimuraz Hutsişvili, Levan Tsikarişvili, Davit Maisuradze, Nino Arabuli, Davit Gaçeçiladze, Ana Gelaşvili, Bebur Gozalişvili, Ana İmedaşvili, Şalva Koğuaşvili, Nana Huskivadze, Tiflis, 2016, s. 140 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  3. ^ "Valeri Silogava, Korideti Belgeleri - 10-13. Yüzyıl (კორიდეთის საბუთები - X-XIII სს), Tiflis, 1989, s. 5-6". 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Murgul</span> Artvin ilçesi

Murgul, Artvin ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Tao-Klarceti</span>

Tao-Klarceti, çağdaş tarih yazıcıları tarafından eski Tao-Klarceti Krallığı'ndaki tarihi ve coğrafi bölgeleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Tao-Klarceti olarak ifade edilen yerler Gürcistan tarihi açısından önemli tarihsel bölgelerdi ve Gürcü Boğazı’ndan başlayıp Küçük Kafkaslar’a değin uzanıyordu.

<span class="mw-page-title-main">İncilli, Ardanuç</span>

İncilli, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Parhali Manastırı</span> Gürcü Ortodoks Manastırı

Parhali Manastırı, tarihsel Tao bölgesinde, Türkiye'nin Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Altıparmak köyünde bulunan Gürcü Ortodoks manastırıdır. 9-10. yüzyıllarda inşa edilen manastır yapı topluluğundan ana kilise ile iki şapel günümüze ulaşmıştır. Parhali kelimesi Türkçede Barhal biçimini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">İşhani Manastırı</span>

İşhani Manastırı, tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde orta çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. Bugün Türkiye’nin sınırları içinde, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı İşhan köyündedir.

<span class="mw-page-title-main">Berta Manastırı</span> Artvinde ortaçağa ait bir manastır

Berta Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ili merkez ilçesine bağlı Ortaköy’de bulunan eski bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. 8. veya 9. yüzyılda inşa edilmiştir. Yapının ayakta kalan kısmı günümüzde cami olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Opiza Manastırı</span>

Opiza Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Opiza olan Bağcılar köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Parehi Manastırı</span>

Parehi Manastırı, Parehta Manastırı olarak da bilinir, tarihi Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Ortaköy'de Orta Çağ'dan kalma Gürcü Ortodoks manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nuka Kilisesi</span>

Nuka Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesindeki Alabalık köyündedir. Kilisenin son rahibi Nuka'dan dolayı bu isimle anılıyor hale gelmiş ve kilisenin eski adının da unutulmuş olabileciğine dair görüş bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Esbeki</span>

Esbeki, tarihsel Tao-Klarceti'nin bir parçası olan Tao bölgesinde yer alan yerleşim yerlerinden biridir. Bugün Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Darıca köyünün bir mahallesidir. Türkçede Esbek ya da Espek olarak yerleşmiştir. Esbeki, adını Esbeki Manastırı ile Esbeki Kalesi'nden almış ya da bu tarihsel yapılara adını vermiş olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Şatberdi Manastırı</span>

Şatberdi Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eki adı Boselta olan Okumuşlar köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Othta Eklesia</span>

Othta Eklesia, tarihsel Klarceti bölgesinde Gürcü Ortodoks manastırı. 10. yüzyılda kurulmuş olan manastır bugün Türkiye sınırları içinde, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Tekkale köyünde yer alır. Othta Eklesia Manastırı Tekkale Manastırı, Dört Kilise Manastırı olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Hahuli Manastırı</span> tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde, Tao bölgesinde orta çağ Gürcü Ortodoks manastırı

Hahuli Manastırı, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Hahuli olan Bağbaşı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü dinsel yapılar topluluğudur. 10. yüzyılda kurulmuş olan manastırın ana kilisesi 19. yüzyılda camiye dönüştürülmüş ve adına da "Taş Cami" denmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Daba Manastırı</span> Artvin, Çimenli köyünde bulunan 9. yüzyıl yapımı Gürcü manastırı

Daba Manastırı, eski Klarceti bölgesindeki Cmerki köyünde, günümüzde ise Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Çimenli köyünde bulunan 9. yüzyıla ait Gürcü manastırıdır. Manastır yapı topluğundan sadece ana kilise ile küçük kilisenin varlığı bilinmektedir. Köyün adından dolayı manastır Cmerki Manastırı olarak da bilinir. Ancak Cmerki'de Meryem Ana'ya adanmış olan Cmerki Manastırı ile Aziz Giorgi'ye adanmış Daba Manastırı'nı birbirine karıştırmamak gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Çimenli, Murgul</span>

Çimenli, Artvin ilinin Murgul ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Tskarostavi Manastırı</span>

Tskarostavi Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Alabalık köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ali Manastırı</span>

Ali Manastırı, tam adı Ali Aziz Giorgi Manastırı,, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı Alköy'de bulunan Gürcü Ortodoks manastırıdır. Manastırın 10-11. yüzyılda Aziz Giorgi adına inşa edilmiş olduğu yazılı kaynaklardan anlaşılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Berta İncili</span>

Berta İncili, tarihsel Gürcistan'ın bir parçası olan Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Berta köyündeki Berta Manastırı'nda yazıya geçirilmiş Gürcüce iki İncil'in ortak adıdır. İkisi birlikte "Berta İncilleri" olarak bilinir.

Korideti Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Murgul ilçesine bağlı ve eski adı Korideti olan Çimenli ile Osmanlı köyleri arasında, Orta Çağ'da inşa edilmiş ve günümüzde izi tamamen silinmiş bir Gürcü kilisedir.

Tbeti İncilleri, tarihsel Şavşeti bölgesinde, bugün Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Cevizli köyünde bulunan Tbeti Manastırı'nda kopyalanmış olan elyazması Gürcüce iki İncil'in ortak adıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.