İçeriğe atla

Konya kapalı havzası

Konya havzası sınırları[1][2]

Konya kapalı havzası, yaklaşık olarak Türkiye'nin ortasında bulunan kapalı havza. 5 milyon hektarlık (4.980.534 ha) alanıyla Türkiye'nin yaklaşık %7'sini kaplar.

36°51' K ve 39°29' K enlemleri, 31°36' ile 34°52' D boylamları arasındadır. Konya kapalı havzasını; Sakarya ve Kızılırmak havzaları kuzeyden, Kızılırmak ve Seyhan havzaları doğudan, Doğu Akdeniz havzası güneyden, Akarçay ve Antalya havzaları batıdan sınırlandırır.

Havza içinde Konya, Isparta, Niğde, Ankara, Aksaray, Nevşehir ve Karaman illerinin toprakları bulunur. Antalya ve Mersin'in yerleşik olmayan az bir kısmı da havza alanındadır.

Havza sınırlarında, şehir nüfusu 2.150.514 kişi, kırsal nüfus 618.695 kişi, toplamda ise 2.768.900 kişi yaşamaktadır.

Yüzey şekilleri

Konya kapalı havzası genel olarak ova ve platolar ile kaplıdır. Güney ve güneybatısında (Beyşehir Gölü alt havzası) yüksek alanlar bulunur. Kuzeybatı sınırını Sultan Dağları, Aladağlar (2339 m), Lora (2040 m) ve Eşenler Dağı (1951 m) sınırlandırır. Güney sınırı Toros Dağları'ndan; Bolkar Dağları, Geyik Dağları Aydos Dağı çizer.

Havzada Karacadağ, Erenler Dağı ve Takkeli Dağ gibi volkanik kütleler yükselir. Tuz Gölü'nün güneyinde Obruk Platosu, batısında Cihanbeyli Platosu yer alır.

Kurumuş eski göl tabanlarından oluşan Konya Ovası ve Ereğli Ovası havzanın en geniş ovalarıdır. Havzadaki diğer ovalar; Çumra, Karapınar, Beyşehir, Altınekin, Doğanhisar, Seydişehir ovalarıdır.

Havza topraklarının %57'si tarım alanı, %33'ü doğal alanlar (bozkır, antropojen bozkır, orman), %7,9'u sulak alanlar ve su kütleleri, %2'si yapay alanlardır. Tarım alanlarının %92'si tahıl, %5'i meyve, %3'ünde sebze tarımına ayrılmıştır.

Akarsu ve göller

Sulak alanlar Alanı (ha)
Tuz Gölü328.347
Beyşehir Gölü90.671
Ereğli sazlıkları 22.263
Bolluk Gölü9.697
Tersakan Gölü9.511
Çöl Gölü4.744
Samsam Gölü2.218
Kulu Gölü 2.206
Kozanlı Gökgöl 967
Meke Maarı 339
Çıralı Obruğu337
Kızören Gölü281
Konya Acıgöl267
Uyuz Gölü112
Meyil Obruğu101

Konya kapalı havzasındaki akarsular çoğunlukla mevsimlik ve sel karakterlidir. Kapalı havza ve topoğrafyadan dolayı boyları kısadır, ovadaki bataklıklarda kaybolurlar. Düzensiz yağışlardan dolayı akarsu rejimleri düzensizdir, çoğu yaz mevsiminde kurur. Yükseklerden kaynaklanan akarsular Tuz Gölü, Beyşehir Gölü, Akgöl (Ereğli ovası), Hotamış Sazlığında son bulur. Havzada ayrıca Meke Gölü ve Acıgöl maarı yer alır.

Obruk Platosu üzerinde obruk gölleri bulunur. Kızören, Çıralı, Timraş, Meyil, Yarımoğlu obrukları bilinen obruklardandır.

Havzada; Kızıldağ Milli Parkı ve Beyşehir Gölü Millî Parkı ile Akgöl Tabiat Koruma Alanı(Ereğli sazlığı) yer alır. Meke Maarı ve Kızören Obruğu Ramsar Sözleşmesine göre Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alan ilan edilmiştir.

İklim ve bitki örtüsü

Havzanın alanı büyük olduğundan iklim tipleri çeşitlidir. Güneyde kışlar ılık ve yağışlı, yazlar sıcak ve kurak Akdeniz iklimi etkindir. Kuzeyde yazların sıcak ve kurak, kışları soğuk geçen karasal iklim görülür. Karapınar çevresi çöl iklimi şartlarına yakındır.

Havzadaki meteoroloji istasyonları değerlerinin ortalamasına göre en soğuk ay Ocak -0,3 °C, en sıcak ay Temmuz 23,4 °C, ortalama yıllık sıcaklık 11,1 °C'dir.

Havzada yağışlar genelde yükselim (konveksiyonel) yağışları şeklinde oluşur. En fazla yağış ilkbahar aylarında görülür. yörede bu yağışlara kırkikindi yağmurları adı verilir. Yazlar kurak geçer, kış yağışları kar şeklindedir. Aritmetik ortalama yöntemine göre havza yağış ortalaması Türkiye ortalamasının yarısı kadar, 321 mm/m2/yıl bulunmuştur.

Konya kapalı havzası genel olarak bozkır ve antropojen bozkırlar ile kaplıdır.

Hidrografya

Havzada 2.012 milyon m3/yıl yeraltı suyu potansiyelinin, %100'ü işletilebilir durumdadır. Toplam yüzeysel suların 4.520 milyon m3/yıl, %50'si 2.260 milyon m3/yıl kullanılabilir durumdadır.

Havza 321 mm ile Türkiye'nin en az yağış alan alanıdır. Havzadaki tarım alanları Türkiye'nin tarım alanlarının %12'si, sulanan alanlar Türkiye'nin sulanan alanlarının %17'sidir. Havzada kullanılan suyun %90'ı tarımsal sulamada kullanılır. Bu durum yeraltı suları üzerinde yoğun baskı yapmakta, yeraltı suyu azalmaktadır.

Su yetersizliği havza dışından su transferini gündeme getirmiş, Mavi Tünel projesi gerçekleştirilmiştir. Proje ile Göksu Nehri havzasından her yıl 414 hm3 su Konya havzasına aktarılacaktır. Sulamada kullanılacak sudan Konya'ya yılda 100 hm3 içme suyu desteği de verilecektir.

Kaynakça

  1. ^ Orhan, Osman; Kirtiloğlu, Osman Sami; Yakar, Murat (1 Ağustos 2020). "Konya Kapalı Havzası Obruk Envanter Bilgi Sisteminin Oluşturulması". Geomatik. 5 (2): 81-90. doi:10.29128/geomatik.577167. 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2022. 
  2. ^ Orhan, Osman; Yakar, Murat; Ekercin, Semih (31 Ağustos 2020). "An application on sinkhole susceptibility mapping by integrating remote sensing and geographic information systems". Arabian Journal of Geosciences. 13 (17). doi:10.1007/s12517-020-05841-6. ISSN 1866-7511. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Güneydoğu Anadolu Bölgesi</span> Türkiyenin güneydoğusundaki coğrafi bölgesi

Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Güneydoğu Torosların güneyinden Suriye sınırına kadar olan yerleri kaplar. Bölge doğu ve kuzeyden Doğu Anadolu Bölgesi, batıdan Akdeniz Bölgesi, güneyden Suriye ve kısa bir sınırla da Irak ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Van Gölü</span> Türkiyenin en büyük gölü

Van Gölü, Van ve Bitlis illeri sınırları içerisinde bulunan Nemrut volkanik dağının patlaması sonucu, bölgedeki tektonik çöküntü alanının önünün kapanmasıyla oluşmuş bir volkanik set gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Akdeniz Bölgesi</span> Türkiyenin Akdeniz kıyısındaki coğrafi bölgesi

Akdeniz Bölgesi, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Anadolu'nun güneyinde Akdeniz kıyısı boyunca uzanır. Genişliği 120–180 km arasında değişir. Batı ve kuzey batısında Ege Bölgesi, kuzeyinde İç Anadolu Bölgesi, doğusunda Güneydoğu Anadolu Bölgesi, güneyinde ise Akdeniz bulunur. Güneydoğudan Suriye ile komşudur. Türkiye'nin başka bölgelerinde olduğu gibi Akdeniz Bölgesi'nde de bölge sınırları ile yönetim birimleri olan illerin sınırları tümüyle çakışmaz.

<span class="mw-page-title-main">Kızılırmak</span> Türkiye topraklarından doğup Türkiye topraklarından denize dökülen en uzun akarsu

Kızılırmak, eskiden Halis veya Alis, Sivas'ın İmranlı ilçesindeki Kızıldağ eteklerinden doğan ve Samsun'un Bafra ilçesinde Karadeniz'e dökülen bir nehir. 1.355 km. uzunluğu ile Türkiye'nin kendi sınırları içerisinde doğup kendi sınırları içinde denize dökülen en uzun akarsuyu olma özelliğini taşır. Sivas, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Çankırı, Çorum, Sinop ve Samsun illerinden geçen Kızılırmak, aralarında Delice Irmağı, Devrez ve Gökırmak gibi çok sayıda akarsu ve çayın sularını da toplayarak büyük bir kavis çizerek Bafra Burnu'ndan Karadeniz'e ulaşır.

Kapalı havzalar, sularını denizlere kadar ulaştıramayıp kuruyan, yer altına sızdıran veya göle dökülüp kalan havzalardır. Kapalı havzaların oluşmasında; yer şekillerinin oluşumu ve iklim etkilidir. Kapalı havzalar genellikle iç kesimlerde, kurak iklim bölgelerinde görülür. Açık havzalar ise kıyı kesimlerde ve nemli iklim bölgelerinde görülür.

<span class="mw-page-title-main">Beyşehir Gölü</span> Türkiyede bir göl

Beyşehir Gölü, Göller Yöresi'inde, Konya ve Isparta illeri topraklarında bulunan, Türkiye'nin üçüncü büyük gölü, en büyük tatlı su gölü.

<span class="mw-page-title-main">Konya Ovası Projesi</span>

Konya Ovası Sulama Projesi (KOP), birkaç değişik kaynaktan Konya Ovası'nın sulanmasını sağlayacak büyük sulama projesidir.

<span class="mw-page-title-main">Obruk</span> yerde çöküntü sonucu oluşan doğal çukur

Obruk, yer altında kireçtaşı gibi eriyebilen kayaçların zamanla boşluklar meydana getirmesi ve bu boşlukların tavanlarının çökmesiyle oluşan karstik yer şekli.

<span class="mw-page-title-main">Palas Tuzla Gölü</span> Kayseride tuz gölü

Palas Tuzla Gölü, Kayseri ili, Sarıoğlan ilçe sınırlarında bulunan tektonik oluşumlu tuzlu göldür. Yüzey rakımı 1131 m, uzunluğu 8 km, genişliği 8 km, alanı 23,5 km2'dir. Faylar ile çevrelenen, kapalı havza özellikli Palas Ovası'nın en alçak alanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Konya Ovası</span>

Konya Ovası, İç Anadolu Bölgesi'nin orta ve güney kesiminde yer alıp, büyük bölümü Konya ili içinde yer alan çanak biçimli ovadır.

<span class="mw-page-title-main">Obruk Platosu</span>

Konya iline bağlı Karapınar ilçesi sınırlarında bulunan, Tuz Gölü havzası (950m) ile Konya Ovasını (1000m) birbirinden ayıran Obruk Platosu, doğu-batı yönünde yaklaşık 75–80 km uzunluğa, kuzey-güney yönünde 35–65 km genişliğe sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Göller Yöresi</span> birden fazla gölden oluşan bölge

Göller Yöresi, Akdeniz Bölgesi'nde bulunan Acıgöl, Akgöl, Akşehir, Beyşehir, Burdur, Eber, Eğirdir, Gavur, Ilgın (Çavuşçu), Işıklı, Karamık, Karataş, Kovada, Salda, Suğla ve Yarışlı göllerinden oluşan bölgenin adıdır.

Akarçay Havzası, hep sismik olarak aktif olan, kuzeybatı-güneydoğu yönünde ortalama 130 kilometre uzunlukta ve 20 kilometre genişlikte olan bir çöküntü havzasıdır. Kuzey ve doğusunda Sakarya Havzası, güneyinde Konya Kapalı Havzası ve Antalya Havzası, batı ve güneybatısında Büyük Menderes Havzası ile çevrilidir.

Tortum Çayı, Kargapazarı Dağları’nın kuzey yamaçlarından kaynaklarını alan Tortum Çayı, Erzurum–Artvin il sınırında bulunan Kınalıçam (Aşpişen) köyünde Yusufeli sınırlarına girer ve Tortum Gölünü geçerek Yusufeli-Oltu-Erzurum yol ayrımı mevkiinde Oltu Çayı ile birleşir. Su kavuşumu mevkiinde Çoruh'a karışır.

<span class="mw-page-title-main">Çarşamba Çayı</span> Konya da akarsu

Çarşamba Çayı, Konya ilinde bulunan bir akarsu. Bozkır ilçesi sınırları içerisinde Karacahisar köyü yakınlarında doğar, Mavi Boğaz'da Beyşehir Gölü'nden gelen kanal ile birleşir. Çumra ilçesinde kollara ayrılır ve Karakaya'da bataklıklarda sonlanır. Üzerinde Apa Barajı yer alır. 105 km uzunluğundadır. Konya ilinin tarımsal sulamasında önemli bir yer tutmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sultansazlığı Millî Parkı</span> Türkiyede bir ulusal park

Sultan sazlığı, İç Anadolu Bölgesinde Kayseri il sınırları içerisinde Develi, Yahyalı ve Yeşilhisar ilçelerinin oluşturduğu üçgen içerisinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kızören Gölü</span> Karatayda bir obruk

Kızören Gölü veya Kızören Obruğu, Konya'nın 70 km kuzeydoğusunda Karatay ilçesi sınırlarında yer alan kartstik oluşumlu bir obruk gölüdür. Çapı 228 metre, derinliği 171 metre olan obruğun 145 metresi suyla doludur. Gölün bulunduğu arazi 1.020 metre yüksekliğindedir. Pek çok obruğun bulunduğu Obruk Platosu'ndaki kalker blokları üzerinde yer alır. 20 metre aşağıda olan göl yüzeyi aşırı yer altı suyu kullanımı nedeniyle daha da alçalmaktadır. Batı kenarında Selçuklu yapımı Obruk Hanı yer alan Kızören Gölü ülkenin en büyük obruğudur.

<span class="mw-page-title-main">Köprüçay</span> Akdeniz Bölgesinde nehir

Köprüçay, eskiden Eurimedon, Isparta Sütçüler yakınlarında Toros dağlarından doğan, dar ve derin kanyonlardan geçerek Serik yakınlarında Akdeniz'e dökülün akarsu. Antik zamanlarda adı Eurymedon'dur. Köprü Çayı'n; havza alanı 2.357 km2, yıllık debisi 3065 hm³, uzunluğu 178 km, ağız yüksekliği 0 m (Akdeniz), kaynak rakımı 2.151 m'dir.

Van Gölü Kapalı Havzası, Doğu Anadolu Bölgesi'nin doğusunda, Van Gölü'ne sularını döken akarsuların oluşturduğu kapalı havza.

<span class="mw-page-title-main">Sakarya Havzası</span>

Sakarya Havzası, Türkiye'nin kuzeybatısında, 58 160 km2 ile ülkenin %7'sinin sularının toplayan bir akarsu havzasıdır. Akarçay, Susurluk, Konya, Batı Karadeniz ve Kızılırmak havzaları ile çevrilidir. Türkiye'nin 25 hidrolojik havzasından biridir. 37°96′ 41°20′ K paralelleri ve 29°26′ 33°24′ D meridyenleri arasındadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.