İçeriğe atla

Kontrollü yakma

USFWS Resilient Landscapes (17223539378)
kontrollü olarak yakılan süceyrat

Kontrollü yakma, genellikle ölü bitki örtüsü ve çürüyen malzeme topluluğunu temizlemek başta olmak üzere çeşitli amaçlarla önceden planlanmış kontrollü ateş yakma uygulamasıdır. Bu amaçlar; Amenajman, ekolojik restorasyon, arazi temizleme veya orman yangınlarıyla mücadele olabilir. Kontrollü yakma tarımda kullanılan kes-ve-yak(Slash-and-burn) yöntemiyle de benzeşmektedir.[1] Ayrıca kontrollü yangın, kontrollü yanma veya kontrollü ve amaçlı yakma şeklinde de ifade edilmektedir. Orman yangınlarıyla mücadelede kullanılan yöntemlerden birisi olan karşıateş yöntemi de bir çeşit kontrollü yakmadır.

Kontrollü yakmada; Yanıcı maddenin miktarının azaltılması, kesim artıklarının temizlenmesi, tohumlama için alan hazırlanması, yaban hayatı koşullarının iyileştirilmesi, türler arası rekabetin kontrolü, böcek ve hastalıkların kontrolü, bölgenin gençleştirilmesi, yangına bağlı türlerin sürekliliğini sağlama ve estetiksel değişim gibi amaçlar güdülmektedir.[2] Fakat, kontrollü yakma yanlış koşullarda gerçekleştirilirse arzu edilmeyen sonuçlar doğurabilmektedir. kontrollü yakma binlerce yıldır dünya çapında yerli halklar tarafından biyolojik çeşitliliği teşvik etmek ve yabani mahsulleri yetiştirmek için kullanılmış ve kullanılmaktadır.[3]

yanıcı maddenin yani yakıtın azaltılması ormanda ortaya çıkan örtü yangınlarının tepe yangınına dönüşmesini azaltacaktır. Özellikle kuru yakıtın(dal, ot, kesim artığı) bol olduğu ormanlarda ortaya çıkan yangın tepe yangınına daha hızlı dönüşecektir. Bu sebeple doğal yakıt özellikle orman yangının daha az olduğu soğuk aylarda kontrollü olarak yakılarak azaltılmakta ve orman yangınının büyümesi ve ortaya çıkma riski azaltılmaktadır.[4] Kontrollü yakma, bazı ağaçların çimlenmesini teşvik etmekte ve fidelerin canlılığını artıran toprak katmanlarını ortaya çıkarmaktadır.[5]

Prosedür

Kontrollü bir yangın planlanırken personelin sağlık ve güvenliğinin korunması, yangının kaçmasının önlenmesi ve dumanın etkisinin azaltılması en önemli hususlardır.[6] Dumanın etkisini en aza indirmek için, mümkün olduğunca yanma gündüz saatleriyle sınırlandırılmalıdır.[7] Ayrıca ılıman iklimlerde, yerli türlerin sezon boyunca büyümeye başlamasından önce otlakların ve çayırların yakılması önemlidir, böylece yalnızca ilkbaharda daha erken sürgün veren yerli olmayan türler yangından etkilenir.[8]

Kaynakça

  1. ^ "Managing Brush Fires" (PDF). February 2017. 22 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  2. ^ "Kontrollü ve Amaçlı Yakma Teknikleri ve Kullanım Alanları" (PDF). Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu. 8 Eylül 2005. 22 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Haziran 2024. 
  3. ^ Palmer, Jane (29 Mart 2021). "Fire as Medicine: Learning from Native American Fire Stewardship". eos.org. 28 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2024. 
  4. ^ Guidelines for Low Intensity Bushfire Hazard Reduction Burning 12 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved on 11-3-2009
  5. ^ "Reasons For Prescribed Fire In Forest Resource Management - A Guide for Prescribed Fire in Southern Forests". Bugwood.org. 24 Mart 2003. 5 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2011. 
  6. ^ Ontario Ministry of Natural Resources (May 2019). "Prescribed Burn Manual" (PDF). Ministry of Natural Resources. 13 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Şubat 2024. 
  7. ^ Guidelines for Low Intensity Brush Fire Hazard Reduction http://www.hillside.rfsa.org.au/lowintensityhrburn.pdf 12 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved on May 8, 2016
  8. ^ Ditomaso, Joseph M.; Brooks, Matthew L.; Allen, Edith B.; Minnich, Ralph; Rice, Peter M.; Kyser, Guy B. (June 2006). "Control of Invasive Weeds with Prescribed Burning". Weed Technology (İngilizce). 20 (2). ss. 535-548. doi:10.1614/WT-05-086R1.1. ISSN 0890-037X. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kömür</span> katmanlı tortul çökellerin arasında bulunan katı, koyu renkli, karbon ve yanıcı gazlar bakımından zengin kayaç

Kömür, katmanlı tortul çökellerin arasında bulunan katı, koyu renkli, karbon ve yanıcı gazlar bakımından zengin kayaçtır. Taşkömürü torkugillerden oluşur. Kömür çoğunlukla diğer elementlerin değişken miktarlarda bulunmasıyla oluşur. Asıl bileşeni karbondur; bunun yanında değişken miktarda hidrojen, kükürt, oksijen ve azot içerir. Isı için yakılan bir fosil yakıt olan kömür dünyanın birincil enerjisinin yaklaşık dörtte birini ve elektriğinin beşte ikisini sağlar. Bazı demir ve çelik üretimi yapan işletmeler ve diğer endüstriyel faaliyetler kömürü yakar. Kömürün ekstraksiyonu ve kullanımı birçok erken ölüme ve çok fazla hastalığa neden olur. Kömür'den her yıl binlerce kişi erken ölüyor.

<span class="mw-page-title-main">Ateş</span> bir maddenin hızlı oksidasyonu

Ateş, yüksek sıcaklık ve çoğunlukla alev veren hızlı yanma olayıdır. Eski Türkçe od ve Farsça nâr sözcüğü de zaman zaman aynı anlamda kullanılır. Ateş, insan yaşamının vazgeçilmez unsurlarındandır ve kontrol altına alınması, medeniyetin ortaya çıkmasına olanak sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yangın</span> büyük ve yıkıcı ateş

Yangın, maddenin ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşan yanma reaksiyonlarının neden olduğu doğal afettir. Yangınların oluştukları coğrafî alanda maddi hasarlara neden olmasından ziyade, orada yaşayan canlılar ve ekolojik denge üzerinde de büyük derece olumsuz etkileri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Londra Yangını</span> Londra Yangını

Büyük Londra Yangını, 2 Eylül 1666 Pazar günü Londra'nın orta kesimlerinde başlayarak 5 Eylül Çarşamba gününe kadar kenti etkisi altına alan, kentin tarihindeki en büyük yangın felaketidir.

<span class="mw-page-title-main">Mera</span> hayvanların otlatılması için kullanılan kısa boylu buğdaygil ve baklagil bitkileriyle kaplı arazi

Mera, otlak, meyilli, engebeli ve taban suyunun derinde olduğu yem bitkilerinin bulunduğu alanlara ve hayvancılık amacı ile kullanılan alanlara verilen addır. Çayırlara göre daha kısa boylu, seyrek otların bulunduğu meralar kaba yem alanlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Amazon Ormanları</span> Güney Amerika kıtasında bir orman.

Amazon yağmur ormanları, Amazon Havzası'nın çoğunu kaplayan bir yağmur ormanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ateş fırtınası</span>

Ateş fırtınası veya alev fırtınası bir yangının felakete dönüşmesini sağlayan ve şiddetlenerek devam etmesini sağlayan bir doğa fenomeni. Ateş fırtınasında sırasında yangın kendi rüzgâr sistemini oluşturuyor ve bu rüzgârları şiddetlendirerek içine çekiyor. Genelde bu doğa fenomeni doğal yollarla meydana geliyor, özellikle çalı yangınlarından ve orman yangınlarından oluşuyor. Victoria'daki çalı yangınları, Büyük Peshtigo yangını, Victoria ve Güney Avustralya çalı yangınları veya 1906 San Francisco depreminden sonra oluşan yangın, doğal yollarla oluşan alev fırtınalarından birkaç örnek. Ateş fırtınası ayrıca kasıtlı bir şekilde patlayıcı maddeler sonucunda oluşturulabillir, bu yöntemlerden arasında yangın bombardımanı ve alan bombardımanı var. Kasıtlı bir şekilde oluşan alev fırtınaları arasında Hammburg bombardımanı, Dresden bombardımanı, Tokyo bombardımanı ve Hiroşima'ya atom bombası saldırısı sonucu oluşan alev fırtınaları gösterilebillir.

<span class="mw-page-title-main">Alev makinesi</span> yangın çıkarmak amacıyla tasarlanmış ve alev akışını uzun bir süre kontrol edebilen cihaz

Alev makinesi, yangın çıkarmak amacıyla tasarlanmış ve alev akışını çok uzun bir süre mekanik olarak kontrol edebilen cihaza verilen isimdir. Bu makineler I. Dünya Savaşı sırasında kullanılmasının ardından yaygın şekilde kullanılmaya başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Havadan yangın söndürme</span>

Havadan yangın söndürme, orman yangınlarıyla mücadele etmek için hava taşıtlarının kullanılmasıdır. Orman yangınlarını söndürmek için uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarından yangın söndürücü maddeler atılır. Yangınlarla mücadelede kullanılan kimyasallar arasında su, köpükler ve jel gibi su arttırıcılar ve Phos-Chek gibi özel olarak formüle edilmiş yangın önleyicileri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ateş (ocak)</span> Konaklama yerinde yakılan ocak ateşi

Ateş (ocak): Konaklama yerinde ısınma ve pişirme için yakılan ocak ateşidir.

Kriyojenik yakıtlar, sıvı halde saklanabilmeleri için aşırı derecede düşük sıcaklıklarda tutulması gereken yakıt çeşitleridir. Bu yakıtlar uzayda çalışması gereken makinelerde kullanılırlar çünkü sıradan yakıtlar, yanmayı destekleyen ortamın yokluğu ve uzayın boşluk olması sebebiyle, kullanılamazlar. Kriyojenik yakıtlar çok sıklıkla, sıvı hidrojen gibi sıvılaştırılmış gazlardan oluşur.

The Station Gece Kulübü yangını, 20 Şubat 2003 Perşembe günü, West Warwick, Rhode Island, ABD'de meydana gelip 100 kişiyi öldüren ve 230 kişi yaralayan bir yangındır. Yangına, gecenin grubu Great White'ın tur menajeri tarafından ateşlenen pirotekniklerin akustik köpük'leri tutuşturması neden oldu. Alev, bir dakika içerisinde yakıcı sıcaklığa ulaştı ve tüm yanıcı maddelerin yanmasına neden oldu. Yoğun siyah duman beş buçuk dakika içinde kulübü sardı. Yangının video görüntüleri yangının ateşlenmesini, hızla büyümesini ve kaçmayı hızlıca imkânsız hale getiren dumanı ve tahliyeyi engelleyen çıkışı gösteriyor.

<span class="mw-page-title-main">Yeniden ağaçlandırma</span> Arazi yenileme yöntemi (ağaçların yeniden dikilmesi)

Yeniden ağaçlandırma, genellikle ormansızlaşma yoluyla tükenen mevcut ormanların ve ormanlık alanların (ağaçlandırma) doğal veya kasıtlı olarak yeniden stoklanmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kendini ateşe verme</span>

Kendini ateşe verme ya da kendini yakma, bir bireyin kendisini üzerine benzin veya başka bir yanıcı sıvı döküp çakmak ya da kibrit ile yakarak öldürme eylemidir. Çoğunlukla protesto olarak yapılır ve yüzyıllar boyunca en aşırı protesto yöntemi olarak kabul edilmektedir. Dinî ya da politik bir protesto olabilmekle beraber sadece intihar amaçlı olarak da yapılabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">2021 Türkiye orman yangınları</span> 28 Temmuzda başlayan ve ülke çapında devam eden yangınlar

2021 Türkiye orman yangınları, 28 Temmuz 2021'de Antalya'nın Manavgat ilçesinde başlayan ve Türkiye'nin birçok şehrine yayılan orman yangınları. 12 Ağustos 2021 itibarıyla; çoğunluğu Akdeniz, Ege, Marmara, Batı Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerindeki 53 ilde çıkan 299 orman yangınında 8 kişi hayatını kaybederken, önceki yıllara göre büyük artışla 150 binden fazla hektar orman alanı ve yerleşim yeri küle döndü ve binlerce hayvan can verdi.

<span class="mw-page-title-main">Anız yakma</span>

Anız yakma, hasat edildikten sonra ekinlerin toprakta kalan kök ve saplarının kasıtlı olarak yakılmasına verilen isimdir. Mısır (%43), pirinç (%24), buğday (%23) ve şeker kamışı (%5) artıkları dünyada kütle açısından başlıca yakılan anızı oluşturmaktadır.

Orman yangını söndürme ekipmanı ve personeli, doğal bir örtü yangınını etkin bir şekilde kontrol etmek, çevrelemek ve nihayetinde söndürmek için özel ekipman, eğitim ve taktiklerin kullanımına odaklanan yangınla mücadele biliminin bir parçasıdır. İşlevleri ve kullanıcı eğitimi yoluyla, doğal örtülü yangınla mücadeleye özgü özel görevleri yerine getiren özel olarak tasarlanmış birkaç araç vardır. Bu, uygulanabilir bir söndürme planı oluşturmak için yangının davranışının genel anlayışı ile birlikte kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Frye Yangını</span> 2017 yılında Arizona, ABDde meydana gelen yangın

Frye yangını, 7 Haziran - 1 Eylül 2017 tarihleri arasında Amerika Birleşik Devletleri'nin Arizona eyaletine bağlı Graham County'de 19,604 ha alanı yakan bir orman yangınıdır. Yangın, Coronado Ulusal Ormanı içinde yer alan Graham Dağı'na düşen bir yıldırım ile çıktı ve 12 Temmuz'da kontrol altına alınana kadar hızla yayıldı. Yangın, üç binayı yaktı ve Graham Dağı Uluslararası Gözlemevini kısa süreliğine tehdit etti. Kontrol altına alınması ve söndürülmesi 26 milyon dolara mal oldu ve 800'den fazla itfaiyeci yangın söndürme faaliyetlerine katıldı. Ölen olmadı ancak 63 itfaiyeci boğaz enfeksiyonu salgını nedeniyle karantinaya alındı.

<span class="mw-page-title-main">2023 Hawaii orman yangınları</span> 2023 yılında Hawaiide çıkan orman yangınları

Amerika Birleşik Devletleri hükûmeti tarafından Hawaii Yangın Fırtınası, ABD'nin Hawaii eyaletinde, ağırlıklı olarak Maui adasında patlak verdi. Rüzgârın etkisiyle çıkan yangınlar tahliyelere yol açtı, geniş çapta hasara neden oldu, Maui'nin kuzeybatısındaki Lahaina kasabasında en az 97 kişinin ölümüne ve en az 6 kişinin kaybolmasına neden oldu. Yangınların çoğalması, Hawaii'nin kuzeyindeki güçlü yüksek basınç alanı ve güneydeki Dora Kasırgası tarafından oluşturulan kuru ve fırtınalı koşullara bağlandı.

<span class="mw-page-title-main">Çapalı tırmık</span>

Çapalı tırmık, uzun, ahşap bir sap üzerinde bir tarafı tırmık diğer tarafı düz bilenmiş bir çapa görevi gören bir el aletidir. Doğada şerit ve yol oluşturma veya orman yangınlarında set oluşturmak için kullanılan standart bir araçtır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.