İçeriğe atla

Kontrollü uçuşta yere çarpma

Uçuş aşamasına göre CFIT'ın gerçekleşme oranları

Kontrollü uçuşta yere çarpma (CFIT), uçuşa elverişli bir hava taşıtının pilot kontrolündeyken bir maniaya çarpması veya suya düşmesi ile sonuçlanan kaza. CFIT, İngilizce Controlled flight into terrain kavramının kısaltmasıdır. Bu kaza türünde pilotlar genellikle sona ana kadar tehlikenin farkına varamazlar.

Nedenler

Her tecrübe seviyesinden pilotlar CFIT kazalarına sebebiyet verebilir. Pilot yorgunluğu, durumun farkında olmama, altimetreye yanlış basınç değeri girme veya yön kaybı (kaybolma) gibi durumlar kazaya sebep olabilir. Kazalar genellikle aniden yükselen dağlık arazilerde oluşur ve kaza bölgesinde yoğun bulutlar, sis ve görüşü engelleyen etmenler görülebilir. CFIT genellikle havaalanı yakınlarında, uçağın iniş için alçaldığı sırada meydana gelir.

CFIT donanım arızasından kaynaklanabilir. Eğer arıza seyrüsefer ekipmanlarından birinin bir bölümünde oluşmuşsa bile bazen doğru çalışan ekipmanlardan gelen bilgilere rağmen mürettebatın uçağı yanlış yönlendirmesine sebebiyet verebilir.

Mücadele

CFIT kazalarıyla mücadele etmek için üreticiler ve uçuş emniyetinden sorumlu kuruluşlar bir radar altimetresi kullanan ve arazi yaklaşımını hesaplayan GPWS sistemini geliştirdiler. Bu sistem yeryüzü arazi veritabanı ve GPS sistemi eklenmesiyle EGPWS adıyla daha da geliştirilmiştir. Artık geliştirilmiş yer alçalış ikaz sistemi (EGPWS) diye bilinen sistem, hem donanımın ve hem de donanımın verdiği ikazlara uyma ve takip edilecek prosedürleri içeren sivil havacılıkta şart koşulan zorunlu bir sistemdir.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Concorde</span> Yolcu uçağı olarak tasarlanmış hava taşıtı

Concorde, süpersonik yolcu uçağı olarak hazırlanmış bir hava taşıtı. Air France ve British Airways tarafından kullanılmış olup, 26 adet üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Fly-by-wire</span>

Fly-by-wire, manuel uçuş kumandalarını elektronik bir arayüz ile değiştiren gelişmiş uçuş kumanda sistemi. Bu sistemde uçak pilottan bağımsız bilgisayar kontrollü basit bir yapay zekaya sahiptir. Bu görev bilgisayarı, hız, irtifa, hava durumu, uçağın donelerini, ağırlığı ve pek çok önemli veriyi (data) sayısal ortamda harmanlayarak uçağa en güvenli uçuşu sağlar. Bu teknoloji, yeni nesil uçaklar olarak adlandırılan ve uçuş kumanda yüzeylerinin hareketinin side-stick denilen lövye ile sağlandığı uçaklarda bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Karakutu</span> Uçuş sırasındaki verileri kaydeden bir cihaz

Karakutu veya uçuş kayıt cihazı, uçuş esnasında uçaktaki belli başlı verileri kaydetmeye yarayan araçtır. Hava olayları ve kazalarının soruşturulmasında kolaylık sağlaması amacıyla hava taşıtlarında bulunmaktadır. Çeşitli özelliklerine göre üç sınıfa ayrılır:

<span class="mw-page-title-main">Aviyonik</span>

Aviyonik havacılıkta uçaklar, yapay uydular ve uzay araçlarının elektronik sistemleri için kullanılan terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Atlasjet'in 4203 sefer sayılı uçuşu</span> havacılık kazası

Atlasjet 4203 sefer sayılı uçuşu, Atlasjet tarafından İstanbul Atatürk Havalimanı'ndan Isparta Süleyman Demirel Havalimanı'na yapılması planlanan ancak tüm yolcu ve mürettebatın ölümüne sebep olan bir kazayla sonuçlanan bir iç hat yolcu seferidir.

<span class="mw-page-title-main">Suhoy Superjet 100</span>

Superjet 100, bilinen eski adı ile Suhoy Superjet 100 veya kısaca SSJ100, Suhoy tarafından tasarlanan ve Birleşik Uçak Şirketi tarafından üretilen bir bölgesel jet. Gelişimine 2000 yılında başlanmıştır. İlk uçuşunu 19 Mayıs 2008'de yapan uçak, hizmete 21 Nisan 2011'de Armavia ile girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">EGPWS</span>

Yer yaklaşım ikaz sistemi uçak yere yakın veya bir arazi engeline doğru ani tehlike içine girmiş ise pilotu uyarmak için tasarlanmış ikaz sistemidir. Arazi Bilinirlik ve İkaz Sistemi ve yere çarpma ikaz sistemi benzer işelevlere sahip uyarı ve önleme sistemleridir.

<span class="mw-page-title-main">Air New Zealand'ın 901 sefer sayılı uçuşu</span>

Yeni Zelanda Hava Yolları'nın 901 sefer sayılı uçuşu, Yeni Zelanda'nın Auckland Uluslararası Havalimanı ile Antarktika arasında gidiş-dönüş seferleri yapan, tarifesiz ve temel işlevi yolculara Antarktika gezisi sunmak olan bir yolcu taşıma hizmetiydi.

<span class="mw-page-title-main">Türk Hava Yolları'nın 1951 sefer sayılı uçuşu</span>

Türk Hava Yolları'nın 1951 sefer sayılı uçuşunda 25 Şubat 2009 saat 08:22'de İstanbul'dan havalanan "Tekirdağ" isimli Boeing 737-800 model uçak, Amsterdam Schiphol Havalimanı'na iniş yaparken düştü. Darbe sonucu uçağın gövdesi üçe bölündü ve A-9 otoyolunun kuzey tarafında, yola yakın mesafede durdu. THY, biri bebek olmak üzere uçakta 128 yolcu ve 7 mürettebat olduğunu bildirdi.

Talia Hava Yolları 27 Şubat 1988 Uçak Kazası İngiliz-Türk ortaklı Talia Havayollarına ait B727-200 tipi 13 yaşındaki (TC-AKD) Kuyruk Tescilli uçak Atatürk Havalimanından Ercan Havalimanına uçuşunun yaklaşmasında pilot hatası nedeniyle Girne yakınlarında Beşparmak Dağlarına çarparak parçalandı. Kazadan kurtulan olmazken uçaktaki 6'sı mürettebat 15 kişi hayatını kaybeder. O günkü uçuş numarası (FlightNumber), kazaya dair birçok yazı ve belgenin de bugün nerelerde olduğu bilinmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Fırlatma koltuğu</span>

Fırlatma koltuğu, genellikle savaş uçaklarında acil durumlarda pilot veya mürettebatı kurtarabilmek için tasarlanmış bir sistemdir. Çoğu tasarımda pilotun oturduğu koltuk pilotla beraber patlayıcı veya roket motoru yardımıyla uçağın dışına fırlatılır. Uçaktan ayrılan koltuk bir paraşüt açarak pilotun güvenle yere inmesini sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Tenerife faciası</span> 1977de yaşanan havacılık kazası

Tenerife faciası, 27 Mart 1977 tarihinde, İspanya'nın Tenerife Adasında bulunan Los Rodeos Havalimanı'nda iki Boeing 747 uçağının yerde çarpışmasıyla oluşmuş kazadır. Kaza, pek çok ihmalin ve "İsviçre Peynir Modeli"'ne göre pek çok peynir deliğinin bir araya gelmesi ile oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Uçuş seviyesi</span> (FL) Flight Level

Uçuş seviyesi (FL), herhangi bir hava taşıtının standart atmosfer basıncı hattına göre irtifası. FL, İngilizce flight level kavramının kısaltmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Uçuş planı</span> (FPL) Flight Plan

Uçuş planı (FPL), uçucuların uçuşa dair niyetlerini ve uçuş hakkındaki çeşitli bilgileri havacılık otoritelerine bildirmek için doldurdukları belgeler. FPL kısaltması, İngilizce flight plan kavramının akronimidir. Uçuş planı kavramıyla genellikle yazılı formlar kastedilmekle birlikte bazı koşullarda uçuş planının pilot tarafından yerde veya uçuş esnasında sözlü olarak bildirilmesi (doldurulması) de mümkündür.

Uçuş bilgi hizmeti (FIS), herhangi bir uçuş bilgi bölgesi (FIR) içerisinde uçuşların emniyetli ve verimli gerçekleşmesi için sağlanan bir bilgi ve tavsiye hizmeti. FIS kısaltması, İngilizce Flight Information Service kavramının akronimidir. FIS hizmeti havacılık meteorolojisi, tesis kolaylıkları, meydan durumları ve emniyeti etkileyebilecek diğer bilgileri kapsar.

Hava trafik tavsiye hizmeti (ATAS), çeşitli hava trafik hizmet üniteleri (ATSU) tarafından kontrolsüz hava sahalarında verilen bir ATS hizmeti. ATAS kısaltması İngilizce Air traffic advisory service kavramının akronimidir. ICAO'ya göre ATAS, tavsiyeli hava sahalarında IFR uçuş planı ile faaliyet gösteren uçaklar arasında -mümkün olduğu müddetçe- ayrım sağlanması hizmetidir.

<span class="mw-page-title-main">Japan Airlines'in 123 sefer sayılı uçuşu</span> Havacılık kazası

Japan Airlines'in 123 sefer sayılı uçuşu, Japan Airlines'in 12 Ağustos 1985 tarihinde Tokyo Havalimanı'ndan Osaka Havalimanı'na gerçekleştirdiği iç hat uçuşunda, Boeing 747SR-46 model uçağın kalkıştan yaklaşık 44 dakika sonra bütün kontrollerini kaybederek bir dağa çarpması sonucunda 15'i mürettebat olmak üzere toplam 520 kişinin ölümü ve 4 kişinin de yaralanması ile sonuçlanan dünyanın en büyük ikinci hava yolu felaketidir.

<span class="mw-page-title-main">TransAsia Airways'in 235 sefer sayılı uçuşu</span>

TransAsia Airways'in 235 sefer sayılı uçuşu (GE235/TNA235), TransAsia Airways'a ait bir ATR 72-600 tipi yolcu uçağının Kinmen Havalimanı'na gitmek üzere 4 Şubat 2015 tarihinde, Tayvan'ın başkenti Taipei'de bulunan Taipei Songshan Havalimanı'ndan havalanıp Keelung Nehri'ne düşmesi ve 43 kişinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlanan hava yolu kazası. Kaza, uçaktaki bir motorun arızalanması ve pilotların diğer motorun gaz kolunu kapatmaları sonucunda gerçekleşti. 53 yolcu ve 5 mürettebat olmak üzere toplam 58 kişi taşıyan uçaktan 15 kişi kurtuldu. Uçak düştüğü sırada nehir üzerindeki köprüde yer alan bir taksiye sağ kanadı ile çarptı ve araçtaki 2 kişi yaralandı. Kaza anı 3 farklı kamera tarafından görüntülendi.

<span class="mw-page-title-main">Lufthansa'nın 2904 sefer sayılı uçuşu</span>

Lufthansa'nın 2904 sefer sayılı uçuşu, 14 Eylül 1993'te Okęcie Uluslararası Havaalanı'ndaki pistte zamanında duramayan Lufthansa havayollarına ait Airbus A320-200 uçağı kaza yaptı. Frankfurt'tan Varşova'ya gerçekleştirilen bir uçuştu.

<span class="mw-page-title-main">TAWS</span>

Havacılıkta, "Terrain awareness and warning system" (TAWS) genellikle "araziye kontrollü uçuş" kazaları veya CFIT olarak adlandırılan, yerle kasıtsız çarpışmaları önlemeyi amaçlayan yerleşik bir sistemdir. Şu anda kullanımda olan belirli sistemler, yere yakınlık uyarı sistemi (GPWS) ve gelişmiş yere yakınlık uyarı sistemidir (EGPWS). ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA), GPWS, EGPWS ve bunların yerini alabilecek gelecekteki herhangi bir sistemi içeren ilgili FAA standartlarını karşılayan tüm araziden kaçınma sistemlerini kapsamak için genel TAWS terimini tanıttı.