İçeriğe atla

Kontrgerilla

Kontrgerilla, kelime anlamıyla gerilla güçlerine karşı kurulmuş güçtür. Bir diğer anlamı ise NATO bünyesindeki ülkelerde sol örgütlenmeye karşı oluşturulan yasa dışı örgütlenmenin Türkiye'deki adı ve ayağıdır.[1] Türkiye'deki yapılanması ise Amerika tarafından Ankara'da bulunan Amerikan Askerî Yardım binasında kurulmuş ve başlarda CIA tarafından fonlanmıştır.[1][2] 1970 ila 1991 yılları arasında etkin olarak faaliyet gösteren yapılanmanın yasal statüsü yoktur, gizli silah depoları ve kayıt dışı mensupları vardır.[1] Ülkü Ocakları tarafından kurulan Ülkücü komando kampları; Kontrgerilla örgütü için paramiliter üyeler yetiştirmiştir.[3][4][5][6] 20. Yüzyılda özellikle de Soğuk Savaş döneminde Türkiye'de ve birçok NATO ülkesinde tartışmalı olaylarda etkisi olduğu düşünülen bu organizasyon; 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılması ve Soğuk Savaşın sona ermesiyle birlikte birkaç yıl içinde etkisini kaybetmiştir.

Yanlış bilinenin aksine organizasyonun sadece Türkiye'de faaliyet gösterdiği düşüncesidir. Kontrgerilla hareketi, Soğuk Savaş döneminde NATO ve Batı Bloku'nun yakın ülkelerinin çoğunda farklı isim ve örgütlenme yapılarıyla faaliyet göstermiştir. Sovyetler Birliği'nin etki alanına yakın ülkelerde ise faaliyetleri daha kapsamlı olmuştur.

NATO'nun Özel Harp talimnamelerine göre, üye ülkelerde kurulan NATO birimleri Türkiye'de 1952[7] ya da 1953[8]'te önce Seferberlik Tetkik Kurulu adıyla örgütlenmiş[8] sonra doğrudan Genelkurmay Başkanlığına bağlı Özel Harp Dairesi çatısı altında[9] ve bunun sivil uzantısı olarak faaliyet yürütmüştür.[10] Bülent Ecevit 1974'te dönemin Genelkurmay Başkanı Semih Sancar'dan Özel Harp Dairesi'nin varlığını öğrenmiştir.[11][12]

70'li yıllarda, yüzlerce aydın ve farklı siyasi görüşlerden birçok üniversite öğrencisi işkenceden geçirilmiştir. İşkence görenlerden çoğu, tahliyelerinin ardından, kendilerine kontrgerilla diyen kişiler tarafından sorgulandıklarını belirtmiştir. İstanbul'daki Ziverbey Köşkü'nde işkence görenler, şu sözleri duyduklarını ifade etmiştir: "Genelkurmay'a bağlı Kontrgerilla teşkilatının elindesin. Burada Anayasa yok. Yalnızca biz varız. Sorduklarımıza doğru cevapları verirsen kurtulursun. Yoksa ölümlerden ölüm beğen. İstersek seni yok ederiz ve kimse de bizden hesap soramaz." Yankı dergisinin 17 Ekim 1973 tarihli basımında ise, dönemin İstanbul Sıkıyönetim Komutanı Faik Türün; Kadıköy'deki Ziverbey Köşkü'nün bizzat kendisi tarafından Kontrgerilla örgütü için hazırlatıldığını beyan etmiştir.[13]

Kontrgerilla örnekleri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c "12 Eylül Belgeseli 2. Bölüm | Kıbrıs'tan Cepheleşmeye | 32.Gün Arşivi". Kıbrıs'tan Cepheleşmeye. 32. Gün Arşivi. 30 Ağustos 2017. 20 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2020. 
  2. ^ Bay Pipo. Kırmızı Kedi. 2006. s. 70. ISBN 9786059658539. 
  3. ^ "12 Eylül Belgeseli 2. Bölüm | Kıbrıs'tan Cepheleşmeye | 32.Gün Arşivi". Kıbrıs'tan Cepheleşmeye Kontgerilla ve Ülkü Ocakları. 32. Gün Arşivi. 2017. 20 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2020. 
  4. ^ "Ülkücü Komando Kampları | 32. Gün Arşivi". Ülkücü Komando Kampları. 32. Gün Arşivi. 8 Ocak 2019. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2020. 
  5. ^ Önkibar, Sabahattin (3 Mayıs 2014). "Dünden bugüne Ülkü Ocakları". Aydınlık. 9 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2020. 
  6. ^ "Kontrgerilla tartışması". Milliyet. 3 Ocak 2016. 13 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2020. 
  7. ^ "'Kontrgerilla kontratakta...' ([[Can Dündar]]'ın 5 Ocak 2006 tarihli yazı: [[Kemal Yamak]]'ın Gölgede Kalan İzler ve Gölgeleşen Bizler, Doğan Kitabevi, Ocak 2006. ISBN 975-293-415-3 'dan alıntı) URL erişim tarihi: 2 Temmuz 2008". 10 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2009. 
  8. ^ a b "'Türkeş TMT'yi benden öğrendi, boynuma sarıldı' ([[İsmail Tansu]] söyleyişi) 21 Mayıs 2008 tarihli Aksiyon dergisi Sayı: 701 URL erişim tarihi: 2 Temmuz 2008". 16 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2009. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2022. 
  10. ^ "'Derin Devlet Kontrgerilladır' ([[Bülent Ecevit]] söyleyişi) 11 Nisan 2005 tarihli Sabah gazetesi URL erişim tarihi: 2 Temmuz 2008". 11 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2009. 
  11. ^ "'Kontrgerilla kontratakta...' ([[Can Dündar]]'ın 5 Ocak 2006 tarihli yazı) URL erişim tarihi: 2 Temmuz 2008". 10 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2009. 
  12. ^ Mehmet Ali Birand, 12 Eylül Saat 04:00, Karacan Yayınları, 12.Baskı Temmuz 1985 s.89
  13. ^ Soner Yalçın, Doğan Yurdakul (2016). Reis: Gladio'nun Türk Tetikçisi. Kontrgerilla. Kırmızıkedi. ss. 36-37. ISBN 9786059658775. Erişim tarihi: 16 Eylül 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">12 Eylül Darbesi</span> Türkiyede siyasal şiddet ve istikrarsızlığa karşı yapılan askerî darbe

12 Eylül Darbesi veya 1980 İhtilali, resmî isimlendirmeleriyle 12 Eylül 1980 Harekâtı veya Bayrak Harekâtı, Türk Silahlı Kuvvetlerinin 12 Eylül 1980 günü emir komuta zinciri içinde gerçekleştirdiği askerî darbe. 27 Mayıs Darbesi ve 12 Mart Muhtırası'nın ardından Türkiye Cumhuriyeti tarihinde Silahlı Kuvvetlerin yönetime karşı gerçekleştirdiği üçüncü ve son başarılı açık müdahaledir.

Derin devlet, Anayasa'da belirlenmiş devlet yapısı dışında oluşturulan devlet yapısını ifade eden siyasi terim.

Hüseyin Kıvrıkoğlu Türk asker. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 23. Genelkurmay Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Gladio</span> askeri operasyon

Gladio, II. Dünya Savaşı sonrasında Batı Avrupa'da gelecekte olması beklenen bir Varşova Paktı işgaline cephe gerisinde bir direniş başlatmak amacıyla İtalya'da NATO tarafından gizli olarak örgütlenen kontrgerilla (stay-behind) operasyonunun kod adı. Gladyo, özel olarak NATO cephe gerisi direniş organizasyonun İtalyan kolunu belirtse de bazen "Gladyo operasyonu" NATO'nun bütün cephe gerisi (stay-behind) operasyonlarının gayriresmî adı olarak kullanılır ve bazen "Süper NATO" adıyla da anılır.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Harekâtı</span> Türkiyenin 1974te Kıbrısa düzenlediği askerî harekât

Kıbrıs Harekâtı, 20 Temmuz 1974'te Başbakan Bülent Ecevit’in emriyle Türk Silahlı Kuvvetlerinin Kıbrıs'ta başlattığı askerî harekât. Harekâtın ilk ayağı Yunanistan Hükûmetinin desteğiyle yapılan 15 Temmuz 1974 darbesinin ardından düzenlendi. 14 Ağustos günü başlatılan ikinci harekâtla -Kuzey Lefkoşa da dâhil olmak üzere- adanın yüzde 37'sinin Türk kontrolüne geçmesiyle sonuçlandı. 140 bin ila 200 bin Rum, adanın kuzeyinden; 42 bin ila 65 bin Türk, adanın güneyinden göçmen oldu.

Ülkücülük, Türk-İslam Ülküsü veya Türkeşçilik, Milliyetçi Hareket Partisinin Türkçülük ve İslamcılık üzerine temellenmiş kurucu ideolojisidir.

<span class="mw-page-title-main">Bülent Ecevit</span> 16. Türkiye başbakanı

Mustafa Bülent Ecevit, Türk gazeteci, şair, yazar, çevirmen ve siyasetçidir. Türkiye Cumhuriyeti'nin eski başbakanı, çalışma bakanı, devlet bakanı ve başbakan yardımcısıdır. 1974, 1977, 1978-1979 ve 1999-2002 yıllarında beş kez Türkiye başbakanlığı görevini üstlenmiştir. 1972-1980 yılları arasında Cumhuriyet Halk Partisi genel başkanlığında, 1987-2004 yılları arasında ise Demokratik Sol Parti genel başkanlığında bulunmuştur. 1961-1965 yılları arasında İsmet İnönü tarafından kurulan hükûmetlerde çalışma bakanı olarak yer almıştır. Ecevit, 20 Temmuz 1974 tarihinde ilk Kıbrıs Harekâtı'nı, 14 Ağustos 1974 tarihinde ise "Ayşe tatile çıksın." parolasıyla ikinci harekâtı başlatmıştır. 1999'da PKK'nın kurucusu Abdullah Öcalan'ın Kenya'da yakalanarak Türkiye'ye getirilmesini sağlamıştır. 1974'te genel af, 2000'de eşi Rahşan Ecevit'in etkisi ile Rahşan Affı'nı çıkarmıştır. Anne tarafından dedesi olan Medine Harem Şeyhi Hacı Emin Paşa'dan kendisine kalan Medine'deki yüklü mirası 2005 yılında Türk hacılarının yararlanması koşuluyla devlete, Diyanet İşleri Başkanlığına bağışlamıştır.

Stay-behind, NATO bünyesindeki ülkelerde sol örgütlenmeye karşı oluşturulan yasa dışı silahlı kuvvetler. Soğuk Savaş sırasında Sovyetler Birliği'nin işgal ihtimali öne sürülerek oluşturulan gizli örgütlenmeler kuruldukları ülkelerde siyasi hayatı şekillendirmek için kullanılmıştır.

Özel Harp Dairesi, Soğuk Savaş dönemi Türkiyesi'nde, Genelkurmay Başkanlığı bünyesinde ABD'nin gizli servisi CIA ve NATO iş birliği ile kurulduğu ileri sürülen gizli örgüt.

<span class="mw-page-title-main">Bülent Ecevit'e suikast girişimleri</span>

Bülent Ecevit'e suikast girişimleri, 1970'li yıllarda Türk siyasetçi Bülent Ecevit'e karşı yapılmış tümü başarısızlıkla sonuçlanmış suikast girişimleri.

Bahçelievler Katliamı, 8 Ekim 1978 günü Ankara'nın Bahçelievler mahallesinde Türkiye İşçi Partisi üyesi Latif Can, Efrahim Ezgin, Hürcan Gürses, Osman Nuri Uzunlar, Serdar Alten, Faruk Erzan ve Salih Gevence isimli gençlerin öldürüldüğü olaydır.

Ziverbey Köşkü ya da Zihni Paşa Köşkü, 12 Mart Muhtırası döneminde, İstanbul'un Anadolu yakasında MİT ile Kontrgerilla tarafından sorgulamalar için kullanılan iki köşkten biri olan Erenköy'deki Zihni Paşa Köşkü'dür. Refik Erduran'dan kiralanmıştır. Çoğu zaman işkence için kullanılan Erenköy Köşkü ile karıştırılır. Oysa işkence iddialarını araştırmak üzere Avrupa'dan gelen heyetlere Ziverbey Köşkü gezdirilirken Erenköy Köşkü'ndeki ağır işkence, zincire vurma, tabutluklara kapatma gibi uygulamalar sürmekteydi.

Sebahattin Işık Koşaner, Türk asker. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 27. Genelkurmay Başkanı.

Süleyman Sabri Yirmibeşoğlu Türk asker.

<span class="mw-page-title-main">1. Komando Tugayı</span> Kayseride bulunan tugay

1. Komando Tugayı veya bilinen adıyla Hava İndirme Tugayı, Türk Kara Kuvvetleri'ndeki 16 komando tugayından biri ve Türkiye'nin ilk komando tugayıdır. 4. Kolordu komutası altında olup karargâhı Kayseri'dedir.

Ülkücü komando kampları, 1968 yılında Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi lideri Alparslan Türkeş'in emriyle kurulan ve 1978 yılına kadar Ülkü Ocaklarına bağlı gençlere paramiliter eğitim veren kamplardır. Gladio Operasyonu'nun bir parçası olarak, Amerika Birleşik Devletleri kamplara silahları finanse etti ve gönderdi ve kamplardaki eğitmenler, daha önce ABD'nden eğitim almış olan Türk düzensizlerdi. İlki 14 Temmuz 1968'de İzmir, Gümüldere’de MTTB tarafından 100 gencin eğitimi ile başladı. Kamplar 1970 sonuna kadar 35 ile yayılarak, 15 bin sağcı genç erkek eğitti. Yozgat, Çankırı, Kayseri, Trabzon, Antalya, Ankara, İzmir ve İstanbul gibi şehirlerde kurulan 35 kampta, 10 yılda 100 binden fazla ülkücü komandonun eğitildiği tahmin edilmektedir. Askerlerin "iyi disiplinli" olduğu iddia edildi, ve kamplardan mezun olduktan sonra sık sık solculara, Alevilere, Kürtlere ve İslamcılara yönelik çatışmalara ve saldırılara katıldılar.

Emin Çobanoğlu Eski MİT Başkanı ve emekli Kurmay Albay. Türkiye'nin NATO entegrasyonu sürecinde Seferberlik Tetkik Kurulu örgütlenmesinde önemli rol oynamıştır.

Türkiye'de sağ-sol çatışması, 1968 yılında başlayıp 12 Eylül 1980 Darbesi'ne kadar süren bir siyasal şiddet sürecidir. Sağcı ve solcuların mahalleleri kapatması, katliamlar, sokaklarda kim tarafından işlendiği bilinmeyen cinayetler ve bombalı saldırılar nedeniyle süreç bazı kesimler tarafından "örtülü iç savaş" ve "küçük çaplı iç savaş" olarak da adlandırılmaktadır.

Türkiye'deki CIA faaliyetleri, Amerika Birleşik Devletleri Merkezi İstihbarat Teşkilatı'nın (CIA) Türkiye'deki faaliyetlerini içerir. Soğuk Savaş boyunca ABD, Türkiye'de komünizme karşı esas olarak Gladyo'nun Türkiye'deki şubesi olduğu iddia edilen kontrgerilla ile operasyonlar yürüttü. Suriye İç Savaşı, son yıllarda Türkiye'deki CIA faaliyetlerinin yeniden canlandığını gördü.

Türkiye'de 12 Eylül 1980 Darbesi'ne giden süreç ; Türkiye'de siyasi, ekonomik, sosyal krizlerin yaşandığı ve 4.250'den fazla kişinin öldürüldüğü dönemdir. "Örtülü iç savaş" ve "küçük çaplı iç savaş" olarak da tanımlanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.