İçeriğe atla

Konteyner taşımacılığı

Sevk edilmeyi bekleyen konteynerler

Konteyner taşımacılığı, çeşitli konteyner türleri sayesinde yapılan taşımacılığı anlatır. Konteynerler standart ölçülerde üretildikleri için çok çeşitli şekilde yüklenebilir, farklı araçlara aktarılabilir, bu sayede verimli bir taşıma sağlarlar. Konteynerlerin açılmaksızın gemilere, kargo uçaklarına, trenlere veya karayolu taşımasına uygun araçlara yüklenebilmeleri uluslararası alanda yaygın olarak kullanılmalarını sağlamıştır.

Tarihçe

Kökenleri

McLean 1957 yılında

Konteyner taşımacılığının kökenleri İngiltere'deki maden sanayisine dayanır. 1795 yılında ilk kez vagon benzeri konteynerlere yüklenen kömür, yükleme boşaltma yapılmaksızın kanaldaki gemilere yüklenerek sevk edilmiştir. 1830'lu yıllara gelindiğinde artık özellikle demiryolu ve gemilerde taşınabilen çok sayıda konteyner türü yaygın hale gelmişti. Zamanla taşıma için kullanılan ahşap konteynerler yerlerini demirden konteynerlere bıraktı. 1900'lü yıllarda kapalı konteynerin ilk örnekleri görüldü. Birleşik Krallık'ta çok sayıda demiryolu şirketi birbirine benzer konteyner kullanır durumdaydı. 1920'li yılarda doğan ihtiyaç gereğince konteyner ölçüleri standartlaştırıldı. Ancak oluşturulan standart İngiltere ile sınırlı kaldı. ABD'de yoğunluklu olarak 1920'li yıllarda kullanılmaya başlayan konteyner özellikle Chicago, Milwaukee, Wisconsin bölgelerinde yaygın olarak kullanılıyordu. Konteyner taşımacılığı özellikle ABD sanayisi tarafından II. Dünya Savaşı sırasında yaygın olarak kullanılmıştır.

1955 yılında taşımacılık şirket sahibi Malcom McLean, mühendis Keith Tantlinger ile birlikte çalışarak farklı taşıma yöntemleriyle taşınabilecek evrensel konteyner ölçü standartlarını geliştirmeye koyuldular. Ortaya çıkan konteyner 8 feet (2.4 m) yüksekliğinde 8 ft (2.4 m) genişliğinde ve 10 ft (3.0 m) uzunluğunda bir konteynerdi. Konteyner 25 mm (0.98 in) kalınlığında çelik sacdan imal edilecekti. Konteynerin dört bir köşesine rahatça kaldırılıp indirilmesi için kilit mekanizmaları eklenmiştir. Tasarımın patentini alan ikili konteyner standartlaştırılmasında önemli bir adım atmış olur.

II. Dünya Savaşı sırasında ilk konteynerleri kullanan ABD Silahlı Kuvvetleri daha sonraki dönemde dahil olduğu Kore Savaşı ve Vietnam Savaşı sırasında lojistik ihtiyaçları için konteyner taşımacılığına ağırlık verecek, bu alanda gelişmeler yaşanacaktır. Sevk süresinin azalmasını sağlayan konteyner taşımacılığında, konteyner yapısal özelliklerinin de artık standartlaşması ihtiyaç haline gelir.

Konteyner gemileri

Dünyadaki en büyük konteyner gemisi olan Emma Mærsk 14.770 TEU + 1000 soğutmalı TEU kapasitelidir

Sadece konteyner taşınan ilk sevkiyat 1951 yılında Danimarka'da gerçekleşmiştir. Aynı yıl Seattle ile Alaska arasında konteyner taşımacılığı yapılmaya başlanmıştır. Konteyner taşımacılığı için ilk üretilen özel gemi Clifford J. Rodgers 1955 yılında Montreal'de üretilmiş ve ilk yolculuğunda Vancouver – Alaska hattında 600 konteyner taşımıştır.

Standardizasyon

Konteyner taşımacılığının yoğunlaşmaya başladığı dönemde konteyner ölçülerinin standart altına alınması çabaları yavaş ilerlemiştir. Şirketler, özellikle de büyük ABD şirketleri kendileri tasarladıkları konteynerlerde ısrar ediyor ve ABD içinde çok sayıda birbiriyle uyumsuz konteyner ölçüleri bir arada var olmaya çalışıyordu.[a] Sonunda Avrupa demiryolları, ABD demiryolları, ABD karayolları ve ABD deniz taşımacılığı yetkililerinin bir araya gelmesiyle ortak bir dil yakalanmıştır. Buna göre en öne çıkan dört ISO standardı konteyner taşımacılığını standartlaştırmıştır:

  1. 1968 yılı Ocak ayında yürürlüğe giren R-668 ile tanımlar, ölçüler ve kriterler belirlenmiştir
  2. 1968 yılı Temmuz ayında yürürlüğe giren R-790 ile tanımlama markalama işaretleri belirlenmiştir
  3. 1970 yılı Ocak ayında yürürlüğe giren R-1161 ile konteyner köşe aksamı tanımlanmıştır
  4. 1970 yılı Ekim ayında yürürlüğe giren R-1897 ile genel amaçlı taşıma konteyneri için minimum iç ölçüler tanımlanmıştır

Günümüz

Günümüzde kargo taşımacılığının neredeyse tamamına yakını konteyner taşımacılığıyla yapılmaktadır. Konteyner taşımacılığının en yoğun olduğu ülke Çin olurken en yoğun liman ise Singapur olmuştur.[1] Konteyner taşımacılığının yük taşımacılığında ve ticari hayattaki değiştirici etkisi öngörülememiş, toplam ticaret hacminin artmasına yol açarak gelişmeye olumlu yönde katkı sağlamıştır. Bunun yanı sıra konteyner ölçülerinin standartlaşması taşımacılık alanındaki araçların da standartlarının oturmasına yol açmıştır. Konteynerin kapalı ve içeriğini göstermeyen yapısı hırsızlığı azaltmış, konteyner kapılarının elektronik aletlerle tüm yolculuk boyunca izlenebilmesi mal güvenliğini artmıştır. Demiryolu hat açıklığı farklı olan ülkelerdeki taşımacılığın artması yönünde olumlu etkisi olan konteyner sayesinde demiryolu hat farklılığı sorunu aşılmıştır.

Konteyner standartları

ISO

Ana madde: Konteyner

Konteyner ölçüleri standartlaştırıldığında beş farklı uzunlukta konteyner çeşidi 20-feet (6.1 m), 40-feet (12.2 m), 45-feet (13.7 m), 48-feet (14.6 m) ve 53-feet (16.2 m) olarak belirlenmiştir. Konteyner kapasite hacim değeri ise 20 feet konteyner eşdeğeri TEU olarak belirtilir. 20 feet konteyner dolu brüt ağırlığı 24 ton olurken 40 feet konteyner için bu değer 30.480 tondur. Konteyner yükseklik değerini belirleyen önemli bir husus da demiryolu tünellerinin yüksekliği olmuş, 8 feet (2.4 m) bu şekilde belirlenmiştir.

Havayolu

LD3-45 tipi kargo konteyneri

Belli başlı havayolu şirketleri kendi standart konteynerlerini kullansalar da Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) ULD adı verilen kargo konteynerini standart hale getirmek istemektedir.

Diğer

Günümüzde sık kullanılan diğer konteyner standartlarından bazıları şunlardır:

Taşımacılık sorunları

Yakıt giderleri

Demiryolu taşımacılığında üst üste sevk edilen konteynerler maliyet tasarrufu sağlar

Konteyner ağırlığının ilave olarak yüke eklenmesinden dolayı asıl taşımacılıkta harcanan yakıt miktarını artırır. Ancak artan yakıt bedeline rağmen taşımacılık verimliliğinin artması sonucu bu artış göz ardı edilebilir seviyededir. Bazı durumlarda demiryollarının müsait olmasına göre konteynerler üst üste sevk edildiğinde maliyet daha da düşmektedir.

Tehlikeler

Konteynerler çeşitli yasadışı kaçakçılık faaliyetlerinde kullanılmıştır. Silah kaçakçılığından insan kaçakçılığına kadar geniş yelpazedeki suçlar konteyner sayılarının muazzam olmasından ötürü denetlenememektedir.

Boş konteynerler

Konteynerler sürekli olarak kullanılmak üzere imal edilmişlerdir. Bir yük varış yerine götürüldükten sonra konteynerin yeniden başka bir yükü taşımak üzere çevrime dahil olması planlanmıştır. Boş konteynerlerin ihtiyacın fazla olduğu yerlere yönlendirilmesi planlama gerektiren bir çalışmadır. Ayrıca son dönemlerde yeni konteyner üretmektense kullanılmış konteynerlerin elden geçirilerek yeniden kullanılması tercih edilmektedir. Bunun yanı sıra artık taşımacılıkta kullanılmayan konteynerler de çok çeşitli amaçlarda değerlendirilmektedir.

Deniz kazaları

Konteynerler denizyolu taşımacılığı sırasında fırtınalı havalarda veya deniz kazaları sonucu denize düşüp kaybolabilmektedir. Dünyada her yıl yaklaşık 2 ila 10 bin konteyner denizde kaybolmaktadır. Denize düşen çoğu konteyner derhal batmakta, yükünün durumuna göre batmayan konteynerler de deniz taşımacılığı için tehlike arzeden engeller haline gelmektedir. Kaza sonucu denize düştükten sonra içindeki yükü dağılan konteynerler Oyuncak ördek olayı örneğinde olduğu gibi bilimsel çalışmalar için önemli veri sağlamıştır.

Konteyner kullanım alanları

Konut olarak kullanılan konteynerler

Konteynerler taşımacılık alanı dışında özellikle konut alanında kullanılmaktadır. Geçici konut veya kalıcı konut olarak da kullanılabilen konteynerler kimi zaman da atölye olarak değerlendirilmektedir.

Notlar

  1. ^ En büyük taşımacılardan Matson Navigation Company 24 feet konteynere sahipken, Sea Land Service 35 feet konteyner kullanıyordu
  2. ^ Portable On Demand Storage (ABD)
  3. ^ Evden eve (Almanya)
  4. ^ Stora Enso Storage Unit (İsveç, Finlandiya)

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Konteyner taşımacılığı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  1. ^ Dünya Bankası çalışması 27 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 24 Ekim 2011 tarihinde erişilmiştir

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği</span> hava yolları için milletlerarası ticaret birliği kuruluşu

IATA, sadece havayolu şirketlerinin üye olabildiği, uluslararası bir ticaret kuruluşudur. Kurumun merkezi Kanada'nın Montreal şehrindedir.

<span class="mw-page-title-main">Gemi</span> Ulaşım aracı

Gemi dünya denizlerini, okyanuslarını, nehir, göl ve diğer yeterince derin su yollarını dolaşan, mal ve yolcu taşıyan veya savunma, araştırma ve balıkçılık gibi özel görevleri yapan büyük bir deniz taşıtı’dır. Gemiler genellikle boyut, şekil, yük kapasitesi ve amaca göre teknelerden ayrılır. Yelken çağı'nda "gemi", en az üç Kabasorta arma‘lı direkleri ve tam cıvadra yelken planıyla yelkenli gemi olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Mersin Limanı</span> fiziki alan açısından Türkiyenin en büyük limanı

Mersin Limanı, Türkiye'nin Mersin şehrinde yer alan bir yük ve yolcu limanıdır. Ülkenin konteyner hacmi bakımından birinci büyük limanıdır. 2,6 milyon TEU konteyner ve 10 milyon tonun üzerinde konvansiyonel yük kapasitesiyle ülkenin ithalat ve ihracatının önemli bir bölümüne katkı sağlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Liman</span>

Liman; gemi, tekne gibi deniz araçlarının park yeri, gemilerin konteyner ve kargolarını boşaltıp yüklediği ticaret merkezi, vinç barındıran ve genellikle gümrük de bulunduran mekanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları</span> Türk devlet kurumu

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD), Türkiye'deki demiryolu ulaşımının altyapısını geliştiren, düzenleyen ve kontrol eden resmî kurumdur.

<span class="mw-page-title-main">Euro palet</span>

Euro palet, Avrupa Palet Birliği tarafından belirtilmiş standartlardaki paletler olup, 80x120cm, 100x120cm, 120x100cm ve 60x80cm tipleri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İrtifa</span> Belirli bir referans noktasına göre yükseklik

İrtifa, havacılık ve astronomide bir cisim ile referans alınan nokta arasındaki dikey mesafeyi ifade eden bir yükseklik kavramı. Coğrafi şekillerin ortalama deniz seviyesinden yüksekliğini belirten rakım kavramından farklı olarak, hava taşıtlarının ortalama deniz seviyesinden yüksekliği ile astronomide gök cisimlerinin ufuk hattından açısal yüksekliğini ifade etmede kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Kargo gemisi</span> bir limandan diğer bir limana kargo, mal ve malzeme taşıyan gemi

Kargo gemisi veya şilep, bir limandan başka bir limana kargo, mal veya malzeme taşıyan herhangi bir gemi veya tekne türüdür. Binlerce kargo taşıyıcısı her yıl dünyanın deniz ve okyanuslarında sefer yapmaktadır; Uluslararası ticaret hacmini genişletmektedirler. Kargo gemileri genellikle belirli bir görev amacıyla tasarlanmış; yükleme ve indirme yapmak için vinç veya başka makinelerle donatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kellogg Brown & Root</span> Amerikan mühendislik, tedarik ve inşaat şirketi

Kellogg Brown & Root (KBR), Houston merkezli ABD kökenli mühendislik, inşaat ve güvenlik şirketi. Halliburton'a bağlı bir M. W. Kellogg Co olarak varlığını sürdüren şirket Brown & Root ile birleşerek KBR adını almıştır. Vietnam Savaşı ve Irak Savaşı sırasında ABD Silahlı Kuvvetlerinin önemli ihalelerini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Konteyner gemisi</span> kargo gemisi türü

Konteyner gemisi, konteyner taşımacılığı denilen teknikle tüm yükünü kamyon boyutundaki konteynerlerde taşıyan kargo gemisidir. Konteyner gemileri, ticari intermodal yük taşımacılığının yaygın bir yoludur ve artık çoğu denizde taşınan dökme olmayan kargoyu taşır.

<span class="mw-page-title-main">TCDD HT65000</span> Yüksek hızlı tren seti

TCDD HT 65000, İspanyol demiryolu aracı üreticisi CAF tarafından üretilmiş olup azami ve operasyonel hızı 250 km/saat olan bir hızlı tren setidir. TCDD Taşımacılık tarafından Yüksek Hızlı Tren hatlarında, özellikle de Ankara – İstanbul YHT ve İstanbul – Konya YHT hatlarında kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Oyuncak Ördek Olayı</span> Bilimsel araştırma konusu olan bir olay

Oyuncak ördek olayı, özel bir şirket tarafından Hong Kong'dan sipariş edilen plastik oyuncak ördek benzeri banyo oyuncaklarını içeren bir konteynerin Büyük Okyanusa düşmesi sonucu meydana gelen olaydır. Konteynerdeki 28 bin oyuncak okyanus akıntılarını gösterecek şekilde dağılmış ve bilimsel bir araştırma için önemli bir fırsat sunmuştur. Okyanus bilimcisi Curtis Ebbesmeyer, 1992 yılında yaşanan olaydan sonra okyanusa saçılan oyuncakları izleyerek önemli bilimsel çıkarımlarda bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Demiryolu hat açıklığı</span> demiryolu hattındaki raylar arasındaki boşluk

Demiryolu hat açıklığı, bir demiryolu hattını oluşturan yük taşıyan iki tren rayı arasındaki mesafeyi tanımlar. Dünyadaki demiryolu hatlarının %60'ı standart hat açıklığı olarak 1.435 mm mesafeyi kullanır. Farklı mesafelerdeki hat açıklıkları geniş veya dar olarak adlandırılır. İki farklı hat açıklığına sahip hatların buluştuğu yerlerde hat kesintiye uğrar. Bu yüzden bazı geçiş bölgelerinde farklı hat genişlikleri arasında kolayca geçiş yapılabilmesi için çok sayıda hat içeren kısımlar inşa edilmiştir. Hat açıklığı olmayan tek demiryolu türü monoray olarak adlandırılan hat yapısıdır. Bazı hafif yük taşıyan elektrikli demiryolu hatlarında üçüncü veya dördüncü hat bulunabilmektedir. Esas hattın dışında yer alan bu hat elektrik şebekesinin beslenmesi amacıyla kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Konteyner</span>

Konteyner, uluslararası standartlara sahip taşımacılık sistemi içinde verimli, güvenli ve hasarsız bir şekilde malzeme taşıması için üretilmiş, yeniden kullanılabilir çelik kutu şeklinde yapılardır. Konteyner, içindeki malzeme boşaltılmaksızın farklı taşımacılık şekilleriyle taşınabilir. Konteyner boyutları ISO 6346 standartıyla belirlenmiş çeşitli farklı ölçülerde olabilmektedir. Günümüzde dünya çapında farklı amaçlar için kullanılmakta olan 17 milyon konteyner olduğu düşünülmektedir. Genellikle konteyner kapasitesi TEU adı verilen 20 foot konteyner adetiyle belirtilir.

Kazakistan Demir Yolları,, ayrıca Kazakistan Demir Yolu Ulusal Şirketi olarak bilinen Kazakistan'ın ulusal demiryolu şirketidir.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Demiryolları Birliği</span>

UDB veya Uluslararası Demiryolları Birliği bir uluslararası demiryolu taşımacılığı sanayi kurumudur.

<span class="mw-page-title-main">Yük taşımacılığı</span>

Yük taşımacılığı, ticari malların ve kargoların taşınmasının fiziksel sürecidir. Terim başlangıçta deniz yoluyla taşımayı ifade eder, ancak Amerikan İngilizcesinde kara veya hava yoluyla taşımayı ifade edecek şekilde genişletilmiştir. Askeri ortamdan ödünç alınan bir terim olan "lojistik" de aynı anlamda kullanılmaktadır. En yaygın taşımacılık türleri demiryolu yük taşımacılığı, kara yolu taşımacılığı, havayolu kargo taşımacılığı, deniz taşımacılığı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Paket teslimi</span>

Paket teslimi, kargo ve paketlerin, yüksek değerli postaların tek gönderi olarak teslim edilmesidir. Yemek teslimi de buna aittir. Hizmet, posta sistemi, ekspres posta hizmetleri, özel kurye şirketleri ve LTL nakliye şirketi tarafından sağlanır. İlk kez 1852'de Wells Fargo, hem bankacılık hem de ekspres hizmetleri sağlamak için kuruldu. Son yıllarda elektronik ticaret'de sık uygulanır.

<span class="mw-page-title-main">Ticaret gemisi</span> yolcu veya malzeme taşıyan kiralık sivil tekne ya da gemi

Ticaret gemisi veya ticari gemi, kargo taşıyan veya yolcu taşıyan bir deniz aracıdır. Kişisel eğlence için kullanılan gezi tekneleri ve askeri amaçlar için kullanılan donanma gemilerinden farklıdır.

<span class="mw-page-title-main">Demiryolu yük taşımacılığı</span> Demiryolu taşımacılığı türü

Demiryolu yük taşımacılığı, yolcu taşımacılığının aksine yük taşımak için demiryolu ve trenlerin kullanılmasıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.