İçeriğe atla

Konstanty Kalinowski

Wincenty Konstanty Kalinowski
Doğum2 Şubat 1838(1838-02-02)
Mostowlany, Polonya
Ölüm22 Mart 1864 (26 yaşında)
Vilnius, Litvanya
EğitimSankt-Peterburg Devlet Üniversitesi
Kalinowski arması.

Wincenty Konstanty Kalinowski, (2 Şubat 183 - 22 Mart 1864) Belaruslu yazar, gazeteci, avukat ve

devrimci.[1][2][3] Polonya, Litvanya ve Belarus'un bağımsızlığı için çalışmış ve Polonya Litvanya Birliği'ni arzulamıştır. Litvanya Büyük Dükalığı içerisinde gerçekleşen Ocak Aykalnması'na da liderlik etmiştir.

Ocak Ayaklanması her ne kadar başarısız sonuçlansa da, Belarus Milliyetçiliği'nin önemli karakterlerinden biri haline gelmiştir.[4]

Hayatı

Konstanty Kalinowski, 1863
Kalinowski'nin Belarusça Łacinka'da yazdığı "Darağacının Altından Mektuplar"ından bir sayfa.

Kalinowski, Polonya Krallığı ve Litvanya Büyük Dükalığı'nda önemli bir sınıf olan szlachta sınıfına mensup bir ailede dünyaya geldi.[5]

Kalinowski, 1855'te Świsłocz'daki bölgedeki bir okuldan mezun olduktan sonra Moskova Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde eğitimine devam etti.[5] Kısa bir süre sonra kardeşinin yanına St. Petersburg'a taşınarak, St. Petersburg Üniversitesi'nde Hukuk Fakültesi'ne kayıt oldu.

Edebi Eserleri

Konstanty Kalinowski 1861 yılında Nema Nehri Kıyısı'nda yer alan Grodno şehrine döndü. Burada "Köylülerin Gerçeği" adında bir gazete yayınlamaya başladı.[6] Lehçe dilindeki bu gazete 7 sayı daha çıkartmayı başardı. Konstanty, görüşlerinde köylüleri, işçileri ve din adamlarını birleştiren bir demokratik hareketten bahsetmektedir.[5]

Konstanty, yazdığı edebi çalışmalarda Polonya Litvanya Birliği'ni Rus işgalinden kurtarmanın, Belarusça'nın korunması gerektiğini savundu. Ayrıca soyluların egemenliğindeki kurtuluş hareketini köylülere de anlatarak onları harekete geçirme fikrini destekledi. Rus İmparatorluğu'nun baskılarına karşı, Polonya-Litvanya Birliği'nin demokrasi, hoşgörü ve özgürlükçü yapısını destekledi:

“ Polonya-Litvanya Birliği tüm kardeş halklara yardım ederken, Moskova bunların hiçbirini yapmıyor. Sadece Polonya, Litvanya ve Belarusların yaşadığı yerde bile kendi okullarını açıyor. Bu okullarda Rus Dili öğretiyorlar. Halkın istediği dil olan Lehçe, Litvanca veya Belarusça'yı bu okullarda hiç duyamazsınız. 
[...][7][8]
„

Bazı eserlerin Konstanty Kalinowski'ye ait olmadığı şüpheleri nedeni ile akademik tartışmalar bulunmaktadır.[4] 23 Ocak 1863'te çıkan Ocak Ayaklanması'nın hedefinden memnun olmayan Kalinowski, Varşova'daki diğer liderler ile de sürtüşme yaşadı.[5]

Konstanty'ye hangi metinlerin atfedileceği konusunda bazı akademik tartışmalar var. Konstanty, 23 Ocak 1863'te patlak veren Ocak Ayaklanmasının zamanlaması ve hedeflerinden memnun değildi. Kendisi ile Varşova'daki ayaklanmanın diğer liderleri arasında giderek artan bir sürtüşme yaşanmıştı.

Ocak Ayaklanması'nın hemen ardından Polonya Litvanya Komitesi'nde yer aldı. Edebi eserleri nedeni ile hem soylular hem de köylüler arasında popüler biri haline geldi. Bu popülerlikte emrindeki partizan sayısının hızla büyümesine yol açtı. Bununla birlikte Grodno Guberniyası (Polonya Hükûmeti) için valiliğe getirildi. Ardından başarılarından dolayı; Litvanya, Belarus, Polonya ve Ukrayna'nın içerisinde bulunduğu Litvanya Büyük Dükalığı'nın baş komutanı oldu.

Kalinowski'nin idam yerini gösteren bir tablet, Lukiškės Meydanı, Vilnius

Son Zamanları ve İdamı

Her ne kadar Rus İmparatorluğu'na karşı başarılar elde edilmişse de, Ruslar kısa sürede bölgeye 120.000 kişilik bir ordu sevk etti. Bu ordu ile birlikte partizanlar çatışmaları hızlı bir şekilde kaybetmeye başladı. Ve ardından Kalinowski askerleri tarafından ihanete uğradı ve Ruslara teslim edildi.

Bugün Litvanya'nın başkenti olan Vilnius'ta hücreye gönderildi. Bu hücrede yazdığı ve en popler eseri olan "Darağacından Mektup" bölge halkına tutkularını anlatmaktadır. Ayaklanmalara öncülük ettiği ve Rusya'ya karşı direniş gösterdiği için bir askeri mahkeme tarafından idama mahkûm edildi. 22 Mart 1864 yılında 26 yaşındayken Vilnius'ta bulunan Lukiskes Meydanı'nda halkın önünde idam edildi.[5]

Bedeni, diğer asılan direnişçiler ile birlikte Çarlık Rusya tarafından bir tepeye gömüldü. 2017 yılında bölgede kazı çalışmaları yapılarak, kemiklere ulaşıldı ve teşhisin ardından Rasos Mezarlığı'na anıt bir şekilde defnedildi.[9]

Mirası

Kalinowski'nin mirası günümüzde de sürmektedir.[10] 2006 Belarus Devlet Başkanlığı Seçimleri'ndeki çıkan protestolarda, Ekim Meydanı'nın adı göstericiler tarafından Kalinowski Meydanı olarak değiştirildi.[11]

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında Ukrayna tarafında savaşa katılan Belaruslu gönüllüler de oluşturduğu tabura "Kastuś Kalinoŭski" adını vermiştir.[12][13]

Ayrıca bakınız

İlgili okuma

  • Jan Zaprudnik ve Thomas E. Bird: Köylü Gerçeği, 1863 Ayaklanmasının Tocsin'i: Zapisy Belarus Sanat ve Bilim Enstitüsü. Cilt 14 . New York, 1976.
  • Kastuś Kalinoŭski, Jan Zaprudnik ve Thomas E. Bird'ün yorumları: Beyaz Rusya'da 1863 Ayaklanması: "Köylü Gerçeği" ve "Darağacı Altından Mektuplar" . Beyaz Rusya Sanat ve Bilim Enstitüsü, Krecheuski Vakfı, New York, 1980.

Kaynakçalar

  1. ^ Per Anders Rudling. The Rise and Fall of Belarusian Nationalism, 1906-1931. Pitt Russian East European Series. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press, 2015. Illustrations. p. 37., 978-0-8229-6308-0
  2. ^ Vasil' Herasimchyk. Kanstantyn Kalinouski: Person and Legend. 30 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hrodna: YurSaPrynt, 2018. 229 pp. [Герасімчык, В.У. Канстанцін Каліноўскі: асоба і легенда / В. У. Герасімчык. – Гродна: ТАА «ЮрСаПрынт», 2018. – 229 с.] (Belarusça)
  3. ^ Anatol' Mias'nikou. In Spite of Everything He is a Hero. 16 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bielaruskaya Dumka. [Анатоль Мясьнікоў. І ўсё ж ён герой. Беларуская думка] (Belarusça)
  4. ^ a b Aliaksandr Smaliančuk (2015). "Kastuś Kalinoŭski and the Belarusian National Idea: Research Problems". Journal of Belarusian Studies. 7 (3): 70-78. doi:10.30965/20526512-00703004.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "smaliancuk" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  5. ^ a b c d e Horosko, L. (1965). "Kastus Kalinouski". Journal of Belarusian Studies. 1 (1): 30-35. doi:10.30965/20526512-00101005.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "horosko" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  6. ^ "«Мужыцкая праўда»". 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2022. 
  7. ^ Kastus.html "Kastus Kalinouski" |url= değerini kontrol edin (yardım). belarusguide.com. 
  8. ^ "Кастусь Каліноўскі . Пісьмы з-пад шыбеніцы". knihi.com. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "President attends January Uprising burials in Lithuania". 22 Kasım 2019. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ "Dlaczego Łukaszenka nie lubi powstania styczniowego" (Lehçe). Gazeta Wyborcza. 15 Şubat 2013. 19 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ "Konstanty Kalinouski: A Contested Hero". Belarus Digest. 17 Eylül 2013. 16 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ "A Belarusian battalion fights in Ukraine 'for both countries' freedom'". Washington Post. 1 Nisan 2022. 1 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ "Беларусы стварылі батальён імя Каліноўскага для абароны Кіева". Euroradio. 9 Mart 2022. 9 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Belarus</span> Doğu Avrupada bir ülke

Belarus, resmî adıyla Belarus Cumhuriyeti (Belarusça:

<span class="mw-page-title-main">Belarusça</span> Belarusun resmî dili olan doğu Slav dili

Belarusça veya Beyaz Rusça, Rusça ile beraber Belarus'un resmî dili. Hint-Avrupa dil ailesinin Slav dilleri grubunun Doğu Slav dilleri alt grubuna dahil olup toplam konuşan sayısı yaklaşık 7 milyondur. Mevcut Anayasa uyarınca Belarus Cumhuriyeti'nde Rusça ile birlikte iki resmî dilden biridir. Ek olarak, Rusya, Litvanya, Letonya, Polonya ve Ukrayna'nın bazı bölgelerinde bu ülkelerdeki Belaruslu azınlıklar tarafından konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ocak Ayaklanması</span>

Ocak Ayaklanması, Polonya'daki Rus yönetimine karşı düzenlenen ayaklanma (1863-1864). Başarısızlıkla sonuçlanmış ve Rusların Polonya üzerindeki denetiminin daha da güçlenmesine yol açmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Belarus arması</span> Doğu Avrupa ülkesi Belarusun ulusal arması

Belarus arması, 1995 Belarus referandumu 1991-1995 yılları arasında kullanılan Pahonya armasının yerine kullanılmak üzere halk tarafından seçilen, Belarus'un resmî devlet armasıdır. Belarus'un ulusal sembollerinden biri olan armada Belarus haritasının yeşil renkteki ana hatları altın güneş ışınlarının üzerine yerleştirilmiş, güneşin bir kısmı da Avrasya topraklarının gösterildiği dünya haritasıyla kapatılmıştır. Armanın sağ ve sol taraflarında Belarus bayrağındaki renkler olan kırmızı ve yeşil renkte kurdelenin sarılı olduğu buğday sapı figürleri mevcuttur. Sol buğday saplarında yonca, sağ buğday saplarında ise keten resmedilmiştir. En üstte tam ortada kızıl yıldız sembolü bulunur. Armanın en altında ortada Beyaz Rusça "Belarus Cumhuriyeti" yazar.

Kuzeybatı Krayı Rus İmparatorluğu'na bağlı tarihî bir alt-bölge (kray). Bugünkü Belarus ve Litvanya bölgelerini kapsar. Güneybatı Krayı'yla birlikte eski Batı Kırayı'nı oluşturur. Bu alt-bölgeyi takip eden altı guberniya valiliği vardır. Bu valilikler şunlardır:

<span class="mw-page-title-main">Batı Belarus</span>

Batı Belarus veya Batı Beyaz Rusya, uluslararası barış antlaşmaları uyarınca iki savaş arası dönemde İkinci Polonya Cumhuriyeti'ne ait bölgeyi içeren modern Belarus'un tarihi bir bölgesidir. 1939 Polonya'nın Nazi-Sovyet işgalinden önce Kresy bölgesinin kuzey bölümünü oluşturuyordu. Avrupa'da II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinin ardından, Batı Belarus toprakları Müttefik Devletler tarafından Sovyetler Birliği'ne teslim edilirken, çevresi olan Białystok şehri Polonya'ya iade edildi. 1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasına kadar Batı Belarus, Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin önemli bir bölümünü oluşturdu. Bugün, egemen Belarus Cumhuriyeti''nin batı bölümünü oluşturmaktadır.

Belarus kültürü, bir dizi farklı faktörün etkisi altında bin yıllık bir gelişimin ürünüdür. Bunlara fiziksel çevre, Belarusluların etnografik arka planı ; ilk yerleşimcilerin putperestliği, Bizans edebi ve kültürel geleneklerine bir bağlantı olarak Doğu Ortodoks Hristiyanlığı, ülkenin doğal sınırlarının eksikliği, nehirlerin hem Karadeniz'e hem de Baltık Denizi'ne akışı ve bölgedeki çeşitli dinler dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Belarus Gotiği</span>

Belarus Gotiği, modern Belarus, Litvanya ve Doğu Polonya'nın bazı bölümlerinde 15. ve 16. yüzyıllarda inşa edilen dini binaların mimari tarzıdır. Terim tartışmalıdır ve Belarus milliyetçiliğinin bir ürünü olarak görülüyor ve bu yüzden sadece Belarus tarihçileri tarafından kullanılıyor. Litvanya Büyük Dükalığı'nın Slav bölgelerinde, birçoğunun günümüz Belarus'unu oluşturan, Doğu Ortodoks cemaatleri ve toprak ağaları için bazı Gotik binaların inşa edildiği gerçeğini açıklamaktadır. Bu binalar, yüksek kuleler, uçan payandalar, sivri kemerler ve tonozlu tavanlar gibi tipik gotik mimariye sahip olsa da, aynı zamanda Orta ve Batı Avrupa standartlarına göre tipik gotik olarak kabul edilmeyen unsurlar da içerir.

<span class="mw-page-title-main">Svyatlana Tsihanouskaya</span> Belaruslu politikacı

Svyatlana Heorhiyeuna Tsihanouskaya ya da Svetlana Georgiyevna Tihanovskaya, 2020 Belarus devlet başkanlığı seçiminde aday olan Belaruslu aktivist.

<span class="mw-page-title-main">Belarus milliyetçiliği</span>

Belarus milliyetçiliği, Belarus milliyetçiliğinin şeklidir. Belarus Halk Cumhuriyeti, 1918'de kurulmuş ve Polonya-Sovyet Savaşı'nda Polonya ve Bolşevik güçler tarafından ele geçirilen toprakları ile 1919'da bağımsızlığını kaybetmiştir ve 20. yüzyılın sonlarına doğru bağımsız Belarus Cumhuriyeti ilan edilmiştir. Bugün, BPF Partisi, Muhafazakar Hristiyan Parti, Genç Cephe ve Sağ İttifak dahil olmak üzere Belarus milliyetçiliğinin ideolojik temeline sahip bir dizi kuruluş var, ancak 2000'lerden beri milliyetçilerin Aleksander Lukaşenko hükûmetine karşı çıktığı Belarus milliyetçiliği, şu anda var olan birkaç milliyetçi örgütle birlikte gerilemiştir. Lukaşenko cumhurbaşkanı olduğu dönemde anti-milliyetçi olarak tanımlandı. Bir zamanların önde gelen milliyetçi siyasetçisi Zianon Paźniak, 1990'larda muhalefetin yenilgisinin nedenlerinden biri olarak suçlandığı siyasetiyle otoriter ve radikal olarak tanımlandı.

<span class="mw-page-title-main">Belarus Demiryolları</span>

Belarus Demiryolları (BCh) Belarus'un ulusal devlet demiryolu şirketidir. Belarus'taki tüm demiryolu taşımacılığı ağını işletmektedir. 2005 yılı itibarıyla demiryolu 112.173 kişiyi istihdam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Belarus-Litvanya ilişkileri</span>

Belarus-Litvanya ilişkileri, Belarus ve Litvanya arasındaki dış ilişkilerdir. Ülkeler, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından kısa bir süre sonra, 24 Ekim 1991'de diplomatik ilişkiler kurdu. İki ülke 680 kilometre ortak sınırı paylaşıyor. Vilnius, Avrupa Beşeri Bilimler Üniversitesi, Svyatlana Tsihanouskaya gibi Belaruslu mülteciler gibi çok sayıda Belarus sivil toplum kuruluşuna ev sahipliği yapıyor. İki ülkenin Konstanti Kalinovski gibi paylaştığı ulusal kahramanların izlerinin yanı sıra Litvanya, Belarus edebiyatının doğum yeri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Belarus'taki Polonyalılar</span>

Belarus'taki Polonyalılar, 2019 nüfus sayımına göre resmi olarak 288.000 kişidir. Ancak Polonya Dışişleri Bakanlığı'na göre bu sayı 1.100.000 kadar yüksektir. Toplam nüfusun yaklaşık %3,1'i ile Ruslardan sonra ülkedeki en büyük ikinci etnik azınlığı oluşturuyor. Tahminen 205.200 Belarus Polonyalısı büyük yerleşim yerlerinde ve 82.493'ü daha küçük yerleşim yerlerinde yaşıyor ve kadınların sayısı erkeklerin sayısını 33.905 kişi kadar aşıyor. ABD'deki Polonyalı sivil toplum kaynakları tarafından yapılan bazı tahminler, 1989'da Sovyet yetkilileri altında 413.000 Polonyalı ile yapılan bir önceki ankete atıfta bulunarak daha yüksek sayıda olduklarını belirtiyor.

<span class="mw-page-title-main">Belarus-Polonya ilişkileri</span>

Polonya Cumhuriyeti ve Belarus Cumhuriyeti 2 Mart 1992'de diplomatik ilişkiler kurdular. Polonya, Belarus'un bağımsızlığını tanıyan ilk ülkelerden biriydi. Polonya-Litvanya Topluluğu'nun ve daha sonra Rus İmparatorluğu'nun bir parçası oldukları için her iki ülke de ortak bir sınırı paylaşıyor ve ortak tarihlere sahipler. İk ülkede Ekim 1945'te Birleşmiş Milletler'e asıl üyeler olarak katıldılar.

<span class="mw-page-title-main">Belarus'taki Yahudilerin tarihi</span>

Belarus'taki Yahudilerin tarihi, 8. yüzyılın başlarından itibaren başlar. Yahudiler, modern Belarus topraklarının her yerinde yaşadılar. Yahudiler, 20. yüzyılın ilk yarısında ülkedeki üçüncü en büyük etnik gruptu. 1897'de Belarus'un Yahudi nüfusu 910.900 kişiydi ve toplam nüfusun %14.2'sine eşitti. Polonya-Sovyet Savaşı'nın (1919-1920) ardından, Riga Antlaşması hükümlerine göre Belarus, Doğu Belarus ve Batı Belarus olarak ikiye bölündü ve 350.000-450.000 Yahudinin Polonya tarafında kalmasına sebep oldu.

Belarus mimarisi, çeşitli tarihi dönemleri ve stilleri kapsar ve ülkenin karmaşık tarihini, coğrafyasını, dinini ve kimliğini yansıtır. Belarus'taki birkaç bina, kültürel miraslarının tanınması için UNESCO Dünya Mirası Alanları olarak belirlenmiş ve diğerleri geçici listeye yerleştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Alyaksandr Fyaduta</span>

Alyaksandr İosifaviç Fyaduta, Belaruslu politikacı, edebiyat eleştirmeni ve siyaset bilimci.

<span class="mw-page-title-main">Navahrudak</span>

Navahrudak, Belarus'un Hrodna voblastına bağlı Navahrudak rayonunun merkezi olan şehirdir. Şehir, voblastın doğusunda yer almaktadır. Yüzölçümü 13,17 km² olan belediyenin nüfusu 2023 yılı itibarı ile 28.021'dir.

Belarus direniş hareketleri, çağdaş Belarus topraklarındaki direniş hareketleridir. Belarus'ta direnişin ortaya çıkmasındaki en büyük etken bölgedeki savaşların bölgesel ekonomiye büyük bir darbe vurmasıydı. Ayrıca Rus orduları, kaçak köylülerin geri dönmesi bahanesiyle Polonya-Litvanya Birliği altındaki Belarus topraklarına akınlar düzenliyordu. 18. yüzyılın ortalarında, modern Belarus topraklarında direniş neredeyse kalıcı hale geldi.

<span class="mw-page-title-main">Zośka Vieras</span>

Ludvika Sivickaja-Vojcik Takma adıyla Zośka Vieras, Belaruslu bir yazar ve Belarus ulusal canlanmasının başlatıcılarından ve aktif katılımcılarından biriydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.