İçeriğe atla

Konstantine Gamsahurdia

Konstantine Gamsakhurdia
Kendi dilinde adıკონსტანტინე გამსახურდია
Doğum3 Mayıs 1893
Abaşa, Kutaisi Guberniyası, Rus İmparatorluğu
ÖlümTiflis, Gürcistan SSC, Sovyetler Birliği
17 Temmuz 1975
MeslekYazar, şair, sosyal aktivist
MilliyetGürcü
Edebî akımDışavurumculuk, edebî modernizm
EvlilikMiranda Palavandişvili
ÇocuklarZviad Gamsahurdia

Konstantine Gamsahurdia (Gürcüce: კონსტანტინე გამსახურდია; 3 Mayıs 1893 - 17 Temmuz 1975) Gürcü yazar ve halk figürü. Almanya'da eğitim gören Gamsahurdia, Batı Avrupa'da yaygın olan edebi akımları Gürcü edebiyatıyla harmanlayarak eserler vermiştir. Sovyet yönetimine karşıt olmakla birlikte , Stalin dönemi infazlarından sağ kurtulan birkaç Gürcü yazardan biriydi. Beyazdeniz adasına sürgün edilen ve birçok kez tutuklanan Gamsahurdia'nun eserleri, psikolojik içgörüye sahip karakter tasvirleriyle dikkat çekmektedir. Gamsahurdia'nın yazılarının bir diğer özelliği de, klasisizm duygusu yaratmak için arkaik bir dili taklit etmesidir. Bu akım, Gamsahurdia'nın Gürcüceye kattığı yeni bir inceliktir.

Konstantine Gamsakhurdia'nın oğlu Zviad, 1991'de Gürcistan'ın ilk cumhurbaşkanı seçildi. Zviad 1993'teki iç savaşta şüpheli bir şekilde öldü.

İlk yılları ve kariyeri

Batı Gürcistan'daki Megrelya bölgesinin Abaşa kentinde Megrel kökenli bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Kutaisi Lisesi'nde öğrenim gördükten sonra üniversite eğitimi için Niko Marr ile tanıştığı Sankt-Petersburg'a gitti. I. Dünya Savaşı yıllarını Almanya, Fransa ve İsviçre'de geçiren Gamsahurdia, doktorasını 1918'de Berlin Üniversitesi'nde tamamladı. Rus vatandaşı olarak, Bavyera'daki Traunstein kentinde kısa süreli staj yaptı. İlk şiirlerini ve kısa öykülerini 1910'ların başlarında yayımladı. Bu şiirlerde Alman Ekspresyonizminden ve Fransız Post-Sembolist literatüründen etkilendi. Almanya'dayken düzenli olarak Alman basını için Gürcistan ve Kafkaslar üzerine yazılar yazdı. Eş zamanlı olarak Almanya merkezli Gürcü Kurtuluş Komitesi'nin örgütlenmesinde rol oynadı. Gürcistan'ın 1918'de bağımsızlığını ilan etmesinden sonra Gürcistan'ın büyükelçiliğinde ataşe olarak çalışmaya başladı. Ataşe olarak çalışırken Gürcü savaş mahkûmlarını Gürcistan'a geri döndürme ve Alman üniversitelerine Gürcü öğrencileri yerleştirmeden sorumlu oldu.[1]

Gamsakhurdia, 1921'de Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgaline tepki gösterdi. Tiflis merkezli edebiyat dergilerinin editörlüğünü yaptı. Ayrıca kısa süreliğine sanatsal değerleri politik doğruculuğa tercih eden yazarlarla birlikte çalıştı. Gamsahurdia, artan ideolojik baskıya meydan okuyarak yazılarını yayınladı ve 1922'de Gürcistan'ın zorla Sovyetleştirmesinin yıldönümünde barışçıl bir protesto mitingine liderlik etti. 1925'te yazması sekiz yıl sürecek Dionysus'un Gülüşü [ka] (დიონისოს ღიმილი), adlı eseri yazmaya başladı. Eser, Paris'te kendi toplumuna ve ideallerine tamamen yabancı kalan genç bir Gürcü entelektüelin hikâyesini anlatıyor.[2]

Sonraki yılları ve çalışmaları

Gamsahurdia'nın Tiflis'teki evi

Gürcistan'daki 1924 anti-Sovyet ayaklanmasının bastırılmasından sonra Gamsahurdia, Alman edebiyatı dersleri verdiği Tiflis Üniversitesi'nden atıldı. Kısa süre sonra tutuklandı ve birkaç yıl geçireceği Beyaz Deniz'deki Solovetsky Adaları'na sürüldü. Gamsahurdia serbest bırakıldığında sessiz kalmaya zorlandı. İntiharın eşiğine gelen Gamsahurdia, Dante'nin eserlerini tercüme ederek depresyondan kurtulmaya çalıştı. 1930'ların başlarında kendisi gibi Megrel olan Lavrentiy Beria'nın korumasıyla yeniden yazmaya başladı. 1935'te aşk ve kollektif tarımı konu alan "sosyalist" bir eser olan "Ay'ı Çalmak " (მთვარის მოტაცება, 1935-6) adlı romanı yazdı. Daha sonra Khogais Mindia (ხოგაის მინდია, 1937) adlı psikoloji temalı bir roman yazdı. Buna karşın Beria sürgün sonrası çalışmalarını da eleştirdi. Kısa süre sonra Gamsahurdia, Devlet Yayınevi'nin Troçkist yöneticisi Lida Gasviani ile olan ilişkisi nedeniyle tutuklandı, ancak ironik bir şekilde düşmanlarla cinsel ilişkinin yasal olduğunu söyleyen Beria tarafından sorgulandı ve serbest bırakıldı.[3]

Stalinist temizlik tepe noktasındayken, Gamsahurdia daha çok tarih ve yurt sevgisi temalı eserler verdi. The Right Hand of the Grand Master (დიდოსტატის მარჯვენა 1939) adlı eseri, 11. yüzyılda Svetitshoveli Katedrali'nin inşasını konu almaktadır. Eser, Kral I. Giorgi'nin katedrali inşa etmesi için görevlendirdiği sadık mimar Konstantine Arsakidze'nin trajik hikâyesini konu alır. Hikâyede Arsakidze, Giorgi'nin kızı Şorena'ya aşık olur. Yasadışı aşk, Giorgi'nin emriyle Arsakidze'nin sakat bırakılması ve infaz edilmesiyle sonuçlanır. Hikâyede verilmek istenen alegorik mesajda, yasak aşkı nedeniyle öldürülen Arsakidze, Stalin döneminde Gürcistan sevgileri nedeniyle öldürülen yazarlara benzetilmektedir.[4]

Gamsahurdia'nın II. Dünya Savaşı sonra da yazmaya devam etti; II. Dünya Savaşı öncesi Gürcü köyünü anlatan The Flowering of the Vine (ვაზის ყვავილობა, 1955); ve Gürcistan'ı 1089'dan 1125'e kadar yöneten Kral Kurucu Davit'i anlattığı David the Builder (დავით აღმაშენებელი, 1942–62) romanını yazdı. Bu eserle birlikte 1962'de Şota Rustaveli Devlet Ödününü kazandı. Gamsahurdia ayrıca Goethe hakkında biyografik bir roman yazdı. Anılarının (1963) ve vasiyetinin (1959) yayınlanması o dönemde gerçekleşemedi. 1975'te öldü ve "Kolhis Kulesi" olarak adlandırdığı konağına defnedildi. İsa ve Yahudaların yan yana gömüldüğünü bahane göstererek Mtatsminda Panteonu'na gömülmeyi reddetti. "İsa ve Yahuda" ile atıfta bulunduğu kişiler halk figürü İlia Çavçavadze ve siyasi düşmanı Bolşevik Filipp Makharadze idi.[5]

Kaynakça

  1. ^ Rayfield, p. 246.
  2. ^ Rayfield, pp. 247–8.
  3. ^ Rayfield, pp. 247–9.
  4. ^ Rayfield, p. 249.
  5. ^ Rayfield, p. 250.

Dış bağlantılar

Notlar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gürcüler</span> Gürcistana özgü Kafkas etnik grubu

Gürcüler veya Kartveliler, günümüzde büyük bölümü Gürcistan’da yaşamakta olan Kafkasya halkı. Gürcüler ayrıca Azerbaycan, İran, Rusya, Türkiye, ABD ve Avrupa’nın bazı ülkelerine de dağılmıştır. Tarihsel antropoloji açısından Gürcüler; Svanlar, Lazlar ve Megreller ile aynı kökenden gelen bir Kartveli halkı olarak kabul edilir. Halkın büyük çoğunluğu bir Kartveli dili olan Gürcüce konuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Şota Rustaveli</span>

Şota Rustaveli ya da kısaca Rustaveli, Orta Çağ'da yaşamış Gürcü şair. Gürcistan'ın Altın Çağı'nın öne çıkan en önemli şairidir ve Gürcü edebiyatına en çok katkı yapan yazarlardandır. Rustaveli, Gürcüler'in milli epik şiiri Kaplan Postlu Şövalye'nin yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Megrelya</span>

Megrelya, Gürcistan'ın batısında, tarihsel bölgelerden biridir. Eskiden Odişi olarak adlandırılıyordu. Bölgenin yerli halkı Megreller, Güney Kafkasya halklarından biridir ve Megrelce konuşurlar; ama yazı dili Gürcüce'dir. Yönetim bölgesi olarak Megrelya, kuzeyindeki Svaneti bölgesiyle birlikte Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesini oluşturur ve bu bölgenin yönetsel merkezi Zugdidi kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Megreller</span> etnik grup

Megreller, Gürcistan'da Karadeniz'e kıyısı olan Megrelya'nın yerli halkı. Önemli bir Megrel nüfusu da başkent Tiflis’te ve Abhazya’da yerleşiktir. 1990’ların başında, Gürcü-Abhaz savaşı sırasında, ayrılıkçı yönetim tarafından Abhazya’dan göç ettirilen halkın yaklaşık 180.000-200.000 kadarı Megrel'di. Göç edenlerden önemli bir kısmı geri dönebilmiştir. En yakın akrabaları Lazlar olup birlikte Zanlar adıyla ele alınır ve Zan dilinin birbirine yakın iki kolunu konuşurlar.

<span class="mw-page-title-main">Halid Ziya Uşaklıgil</span> Türk romancı ve yazar (1866–1945)

Halid Ziya Uşaklıgil, Servet-i Fünûn ve cumhuriyet dönemi Türk romancı ve yazar. Bâzı edebî yazılarını Hazine-i Evrak dergisinde Mehmet Halid Ziyaeddin adıyla yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Krallığı</span> Orta Çağda kurulmuş Gürcü krallığı

Gürcistan Krallığı ya da Gürcü İmparatorluğu, Orta Çağ'da kurulmuş olan Gürcü devleti. Gürcistan pek çok alanda, Altın Çağ olarak adlandırılan dönemi bu krallık zamanında yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zviad Gamsahurdia</span> Gürcistanın ilk devlet başkanı

Zviad Gamsahurdia Gürcü muhalif, devlet adamı ve yazar. Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan eden Gürcistan'ın ilk devlet başkanıdır (1991-1992). Eski Sovyet coğrafyasında demokratik seçimle iş başına gelen ilk devlet başkanıydı. Darbeyle devrildikten sonra, bulunduğu makama Sovyetler Birliği'nin son dışişleri bakanı Eduard Şevardnadze gelmiştir. Gamsahurdia, 31 Aralık 1993'te öldürüldü; ancak nasıl ve kim tarafından öldürüldüğü bugün de tam olarak aydınlatılamamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan İç Savaşı</span>

Gürcistan İç Savaşı, Gürcistan içindeki azınlıkları ve özerk bölgelerin Güney Osetya'daki (1988-1992) ve Abhazya'daki (1992-1993) sıcak çatışmalarını; 21 Aralık 1991 ile 6 Ocak 1992 arası demokratik bir seçimle iktidar gelen Zviad Gamsahurdia'ya yapılan darbe süreçlerini ve ardından tekrar demokrasiye dönme (1993) süreçlerini kapsar. Bu sürecin sonunda Zviad Gamsahurdia ve taraftarları tamamen yenilmiş, Güney Osetya ve Abhazya de-facto bağımsızlıklarını kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kartli Krallığı</span>

Kartli Krallığı Batı Gürcistan'ın Kartli bölgesinde başkenti Tiflis olan Geç Orta Çağ / Yakın Çağ Gürcü monarşisidir. 1478 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılma süreciyle ortaya çıkmış ve Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısı sayesinde 1762 yılında komşusu Kaheti Krallığı ile birleşene dek varlığını sürdürmüştür. Bu dönemin çoğunda krallık Safevi hanedanlıklarının vasalıydı ancak belirli aralıklarla özellikle 1747 yılından sonra bağımsızlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Aka Morçiladze</span>

Aka Morçiladze, Gürcü yazar ve edebiyat tarihçisi. Gerçek adı Giorgi Ahvlediani'dir. Sovyet sonrası Gürcü edebiyatında yeni tarz kurgusuyla en çok satan eserlerin yazarı olarak tanınır. Morçiladze'nin 21. yüzyılın başlarında yazdığı bu eserler, Gürcü edebiyatındaki Batı etkilerini de yansıtmaktadır. Santa Esperanza adlı romanı Türkçeye çevrilmiş ve 2018'de yayımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Giorgi Leonidze</span> Gürcü şair

Giorgi Leonidze, Gürcü şair ve yazar. "Dilek Ağacı" adlı öyküsü, Gürcü sinema yönetmeni Tengiz Abuladze'nin aynı adlı filmine esin kaynağı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Şalva Vardidze</span>

Şalva Vardidze, Gürcü din ve siyaset adamı, yazar ve çevirmen. İstanbul Gürcü Katolik Kilisesi’ndeki görevi sırasında Gürcistan’ın bağımsızlığı için verilen mücadelede fiilen yer almış, Gürcü kültürünü tanıtmak için yazılar yazıp çeviriler yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcü edebiyatı</span>

Gürcü edebiyatı, 4. yüzyılda Hristiyanlığın benimsenmesinden sonra dinsel kitapların ana dile çevrilmesine duyulan gereksinme sonucunda ortaya çıktı. Dinsel kitapların çevirilerini azizlerin yaşamlarını anlatan ürünler izledi.

<span class="mw-page-title-main">Pavle İngorokva</span>

Pavle İngorokva Gürcü tarihçi, filolog ve hayırseverdir.

<span class="mw-page-title-main">Mhedrioni</span>

Mkhedrioni, Gürcistan'da etkin olmuş paramiliter grup ve suç örgütü. Örgüt 1995'te yasaklandı, ancak Yurtseverler Birliği adıyla siyasi parti olarak yeniden kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Merab Kostava</span>

Merab Kostava Gürcü muhalif, müzisyen ve şairdir. Gürcistan'daki Ulusal Kurtuluş hareketinin liderlerinden biriydi. Zviad Gamsahurdia ile birlikte Gürcistan'daki Sovyetler Birliği karşıtı hareketi yönetti.

II. Davit, Bagrationi Hanedanı'ndan, 1784'ten 1789'a ve 1790'dan 1791'e kadar İmereti kralıdır.

Gürcistan kültürü, ülkenin uzun tarihi ile beraber gelişmiş, Gürcü dili ve alfabesi üzerine dayanan güçlü bir edebiyat geleneği ve eşsiz bir ulusal kültür barındırmaktadır. Bu özelliği güçlü bir ulusal kimlik sağlayarak tarih boyunca tekrarlanan yabancı işgali ve asimilasyon çabalarına rağmen Gürcü kimliğinin korunmasına yardımcı olmuştur.

Konstantine Martvileli, Konstantine Odişaria olarak da bilinir, Gürcü araştırmacı ve gazetecidir. Müslüman Gürcülerin yaşadığı ve bugün Türkiye sınırları içinde kalan bölge üzerine yazılarıya tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Dutu Megreli</span>

Dutu Megreli, Gürcü yazar, şair ve halk figürü. Anastasia Eristavi-Khostaria ile evliydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.