İçeriğe atla

Konrāds Kalējs

Konrāds Kalējs (26 Haziran 1913 – 8 Kasım 2001)[1] II. Dünya Savaşı sırasında Nazi işbirlikçisi ve savaş suçlusu olduğu iddia edilen Letonyalı bir askerdi. Sınır dışı edilme tehdidi altında, dört ülkede savcılığından kaçtı.

Erken dönem

Kalējs 1913'te Riga, Letonya'da dönemin Rusya İmparatorluğu'nda dünyaya geldi. 1935'te Letonya ordusuna harbiyeli olarak katıldı ve dört yıl sonra teğmen rütbesine ulaştı.[2]

Nazi işgali altındaki faaliyetleri

1941'de, Barbarossa Harekâtı'nın bir parçası olarak Almanların Letonya'yı işgal etmesinin ardından, Kal desjs Kızıl Orduyu (Sovyetler Birliği tarafından işgal edilen o aşamada Letonya) terk etti ve Nazi kontrollü Letonya güvenlik polisinin bir üyesi oldu.[1] Kalējs daha sonra bu süre zarfında çiftlik işçisi olarak çalıştığını iddia edecekti.[2] Yerli güvenlik güçlerinin, "İstenmeyenlerin ( Yahudiler, Romanlar, Komünistler ve partizanlar)" toplanması, sorgulanması ve taşınmasında Alman askeri ve güvenlik güçlerini desteklemek için işgal ettiği ülkelerde yaygın bir uygulamaydı.

II. Dünya Savaşı Sonrası Yaşam

Savaşın sonunda Kalējs Danimarka'ya taşındı. 1950'de Avustralya'ya göç etti ve burada Victoria'nın kuzeyindeki Bonegilla Göçmen Kabul ve Eğitim Merkezinde çalıştı.[1] 1957'de Avustralya vatandaşı olan Kalējs, daha sonra mülk geliştirme konusunda kazançlı bir kariyer için 1959'da Amerika Birleşik Devletleri'ne gitti .

ABD vizesi iptal edildi

1984 yılında Kalējs'ın Nazi bağlantıları ortaya çıktı ve ertesi yıl Puño Havayolları giriş operasyonuna girdikten sonra tutuklandı.[3]

  • Kaydı düzeltmek için. . . Bu tutuklama, Kalejs'in bir iğneleme operasyonunda bir havayolu bürosuna girmesi sonucu gerçekleşmedi. ABD'nin Mareşal ve Miami-Dade Polis Dedektifleri tarafından Departmanın Varant Bürosundan Miami Beach'teki küçük motel odasında tutuklandı.[4]

Dört yıllık bir süreçten sonra, bir ABD mahkemesi Kalējs'un vizesini iptal etti ve Avustralyalı bir vatandaş olarak Kalējs kovuşturulmasa da Letonya'daki savaş suçlarına katıldığına dair "kesin kanıt" bulunduğu tespit edildi.[1] Amerika Birleşik Devletleri Adalet Bakanlığı, Temmuz 1941 ve Temmuz 1944 tarihleri arasında Kalējs'in Letonya'da Arajs Kommando'nun komutanlarından olduğunu iddia etti. Arajs Kommando Einsatzgruppen, ölüm mangası'na destek veren,Yahudileri ve Çingeneler'i Salaspils toplama kampında tutan Nazi polis birimlerinden bir tanesiydi.[2]

Amerikan Kalējs aleyhindeki davaları sırasında kanıt veren ünlü Holokost alimi Raul Hilberg'e göre, Alman belgeleri Einsatzkommando, Arajs Kommando ve benzer grupların Ağustos 1941'e kadar yaklaşık 29.000 insanı (yaklaşık 26.000 Yahudi dahil) öldürmekten sorumlu olduğunu tespit etti. 1941 sonuna kadar Riga yakınlarındaki 27.800 Yahudi (Arajs Kommando bu toplamın yaklaşık yarısından) sorumluydu.[2]

Sınır dışı etme ve son yıllar

Kalējs, altı yıl süren temyiz sürecinden sonra ABD'den Avustralya'ya sürüldü ve daha sonra Kanada'ya taşındı. 1997'de bir mahkeme vizesini bir kez daha iptal edip işbirlikçi olarak "savaş suçları işlediğini" tespit ettikten sonra bir kez daha Avustralya'ya sürüldü.[1]

1999'da Kalējs, Leicestershire, Catthorpe, Letonya Refah Fonu tarafından işletilen bir bakım evi olan Catthorpe Manor'da kaldığı Birleşik Krallık'a gitmek için Avustralya'dan ayrıldı.[2] Bulunduktan sonra İçişleri Bakanı Jack Straw Kalējs'u sınır dışı etmek için hamle yapılacağını açıkladı ve bu noktada Avustralya'ya döndü.[1] Kalējs'un Catthorpe'daki varlığını ortaya çıkaran Simon Wiesenthal Merkezi, Straw'ın kararını eleştirdi: bir sözcü onu yargılamak için "kaçırılmış bir fırsat" olarak nitelendirdi ve Avustralya'ya dönerse ülkenin Nazi savaş suçlularına karşı gevşek tutumundan yararlanacağını uyardı.[5]

Letonyalı yetkililer sonunda Kalējs'a Eylül 2000'de Salaspils çalışma kampına katılımıyla ilgili olarak savaş suçları ile suçladılar ve Mayıs 2001'de bir Melbourne mahkemesi Kalējs'un Letonya'ya iadesini emretti.[1] Kalējs bu kararı temyiz etti ve ardından gelen davalar hastalık nedeniyle ertelendi, Kalējs'ın o sırada demans ve prostat kanseri olduğu bildirildi. Avukatları kör olduğunu ve hafızasını kaybettiğini iddia etti.[6]

Kalējs, Kasım 2001'de 88 yaşında Melbourne'de öldü. Avukatları, Avustralya hükûmetini "yaşlı bir adamı iade etme teklifinde insanlık dışı ve duygusuz olduğu" için eleştirdi ve süreci bir "cadı avı" olarak nitelendirdi.[7] Kalējs nihayetinde son Avustralya röportajında Nazi tarafından yönetilen Letonya polisi için çalıştığını itiraf etmişti.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h Barkham (12 Kasım 2001). "Obituary: Konrāds Kalējs". Guardian Unlimited. Erişim tarihi: 10 Eylül 2007. 
  2. ^ a b c d e "Konrāds Kalējs: Target for Nazi hunters". BBC. 3 Ocak 2000. 22 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2007. 
  3. ^ Turner Publishing, "Retired US Marshals Association", p. 25
  4. ^ "Sgt K. Dougherty". 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2020. 
  5. ^ "Nazi suspect set to leave". BBC. 3 Ocak 2000. 13 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2007. 
  6. ^ "Nazi suspect can be extradited". BBC. 29 Mayıs 2001. 9 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2007. 
  7. ^ "Alleged Latvian War Criminal Dies in Australia". 1 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2007. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Interpol</span> milletlerarası kolluk kuvvetleri

Interpol, 1923 yılında uluslararası polis iş birliği sağlamak amacıyla kurulmuş kurum. Interpol, bir zamanlar sadece teşkilatın telgraf adresi olarak bilinirken, 1956 yılında resmî olarak teşkilatın yeni ismine dahil edilmiştir. Teşkilatın 1954 yılından önce tanınan adı "Uluslararası Polis Komisyonu'dur". Tüm dünyanın ortak birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Letonya tarihi</span>

Letonya tarihi bugünkü Letonya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Ernst Kaltenbrunner</span>

Ernst Kaltenbrunner, Nazi Almanyası'nda profesör, doktor, general ve Nazi Partisinin önde gelenlerindendi.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet savaş suçları</span> Sovyetler Birliğinin gerçekleştirdiği katliamlar

Sovyet savaş suçları, 1919 ve 1991 arasında Kızıl Ordu ve NKVD tarafından işlenen savaş suçlarını ifade eder. Bazı durumlarda, bu suçlar, Sovyet lideri Josef Stalin'in emriyle işlendi. Diğer durumlarda ise, savaş esirlerine ve sivillere karşı partizan savaşı veya diğer ülkelerin SSCB ile silahlı çatışmaları sırasında Sovyet birlikleri tarafından herhangi bir emir alınmadan işlendi.

<span class="mw-page-title-main">Friedrich Jeckeln</span>

Friedrich August Jeckeln, Nazi Almanyasında görev yapmış olan Schutzstaffel komutanıdır. II. Dünya Savaşı sırasında Barbarossa Harekâtıyla birlikte işgal edilen Sovyetler Birliği topraklarında üst düzey komutan ve idaresi olarak görev yapmıştır. Jeckeln'in emrindeki Einsatzgruppen ölüm mangaları III. Reich tarafından örgütlenen en geniş birliklerdendi. Jeckeln, 100 binin üzerinde Yahudi, Çingene ve Nazi ideolojisince istenmeyen olarak ilan edilen kişinin yargısız bir şekilde öldürülmesinden bizzat sorumluydu. Nazi Almanyasının yenilgisinin ardından yakalanmış, işlediği savaş suçlarından dolayı Riga'daki Sovyet Askeri Mahkemesinde yargılanmış, suçlu bulunmuş ve 1946 yılında idam edilmiştir.

II. Dünya Savaşı'ndan önce Slovakya'da 135.000 Yahudi yaşıyordu. Bazıları savaştan önce göç ettilerse de çoğu sürgün sırasında öldürüldü. Mart 1939'da Slovakya Cumhuriyeti Nazi Almanyası kontrolünde bağımsızlığını ilan ettikten sonra Yahudilere karşı kanunlar koymaya başladı; Yahudiler ilk olarak askeri ve hükûmet görevlerinden alındı. Hlinka Slovak Halk Partisi muhafızları Yahudilere saldırmaya başlayıp Eylül 1941'de "Yahudi Kod'u"nu yürürlüğe soktu. Nürnberg Yasalarını andıran bu kod'da Yahudilere sarı kol bandı takma zorunluluğu getirilip, birçok işten ve karışık evliliklerden mahrum edildiler.

<span class="mw-page-title-main">Erich Priebke</span>

Erich Priebke, Nazi Almanyası'nda Waffen-SS'de eski bir Hauptsturmführer (yüzbaşı). 1996 yılında İtalya'da, 24 Mart 1944 tarihinde Roma'da Ardeatine mağaralarında yapılan katliama katıldığı savaş suçlarından mahkûm edildi. Partizanların bir saldırısı sonucunda 33 Alman askerinin hayatlarını kaybettikten sonra 335 İtalyan sivil, misilleme olarak öldürülmüştür. II. Dünya Savaşı'nda Nazi Almanyası'nın yenilgisinden sonra 50 yıl boyunca yaşadığı Arjantin'e kaçmak için yardım aldı.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya Silahlı Kuvvetleri</span>

Avusturya Silahlı Kuvvetleri,, 1918 yılında kurulan, Avusturya'yı dışarıdan gelebilecek askerî tehditlere karşı korumakla görevli silahlı kuvvetlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Eduard Roschmann</span> Avusturyalı asker (1908-1977)

}} Eduard Roschmann, Nazi SS örgüt üyesi ve 1943 yılında Riga'daki getto komutanı idi. Çok sayıda cinayet ve diğer zulümlerden sorumluydu.

<span class="mw-page-title-main">Nihai Çözüm</span> II. Dünya Savaşında Yahudileri yok etmek için yapılan Nazi planı

Nihai Çözüm veya Yahudi Problemine Nihai Çözüm, II. Dünya Savaşı'nda Yahudileri yok etmek için yapılan Nazi planıdır. 1942'nin ocak ayında Berlin'in yanında Wannsee Konferansı'nda Nazilerin liderliğinde sistematik ve kasten yapılacak soykırımın prosedürleri kesinleşmiştir.

Arajs Kommando, SS-Sturmbannführer Viktors Arājs önderliğinde, Nazi Sicherheitsdienst'e (SD) bağlı bir Letonya Yardım Polisi'nin işbirlikçi birimi idi. Soykırım sırasında ünlü bir ölüm birimiydi.

<span class="mw-page-title-main">Stalag 350</span>

Stalag 350, Nazi-Sovyet savaşı sırasında Wehrmacht'ın Riga'da kurduğu esir kampı. Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında pek çok kişi burada öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Salaspils toplama kampı</span>

Salaspils toplama kampı, 1941 sonunda Riga'nın 15 km güneydoğusundaki Salaspils'de kurulan Nazi toplama kampı. Nazi bürokrasisi farklı kamp türleri arasında ayrım yaptı. Kampın adı resmî olarakSalaspils Yeniden Eğitim ve Çalışma Kampı Polis Hapishanesi idi. Ayrıca Kurtenhof kampı olarak da biliniyordu. Kampın ve esir yapısının geliştirilmesi için planlama birkaç kez değişti. 1943'te Heinrich Himmler, kampı resmi olarak kampı Ulusal Güvenlik Merkez Ofisine (Reichssicherheitshauptamt) bağlayacak resmi bir toplama kampına (Konzentrationslager) dönüştürmeyi düşündü, ancak bu gerçekleşmedi. Kamp, özellikle kamptaki çocuklar açısından Letonya ve Rusya kültüründe kalıcı bir mirasa sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Milivoj Ašner</span>

Đuro Milivoj Ašner Nazilerin müttefiki olan Ustaşa rejimi altında ırkçı yasaları uygulamak ve yüzlerce Sırp, Yahudi ve Çingene'yi sınır dışı edilmesi ve sınır dışı etmekle suçlanan Hırvatistan Bağımsız Devleti'nde bir polis şefiydi. Simon Wiesenthal Center'ın en çok aranan Nazi savaş suçluları listesinde ve İnterpol'ün de en çok aranan listesinde 4. sıradaydı.

Viktors Arājs, Letonya / Baltık Alman işbirlikçisi ve Nazi SS subayıydı.Almanların Letonya ve Belarus'un işgali sırasında Holokost'ta Arajs Kommando'ya liderlik yaptı. Arajs Kommando, Letonya Yahudilerinin yaklaşık yarısını öldürdü.

<span class="mw-page-title-main">Fritz Dietrich (Nazi)</span>

Fritz Dietrich bir Alman SS subayı ve Nazi Partisi üyesiydi. Kimya ve fizik doktorası yaptı. Adı Emil Diedrich olarak da geçmektedir. II. Dünya Savaşı sonrasında, savaş suçlarından dolayı asıldı.

Wolfgang Kügler, Einsatzgruppe'nin bir alt bölümü olan Einsatzkommando 2 için bir SS-Untersturmführer ve bir Teilkommandoführer idi. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra, Batı Almanya'daki bir mahkemede yargılanmış ve savaş suçlarından suçlu bulunmuştur. Cezasının 8 ay hapis ve para cezası olduğu bildirilmiştir. Ona karşı en ciddi suçlama, Letonya'daki Liepāja sahilinde, çoğunlukla kadınlar ve çocuklar olmak üzere yaklaşık 2.700 Yahudi katliamında örgütlemesi ve komutan olmasıydı. Kügler, bu cinayetler meydana geldiğinde Almanya'da izinli olduğunu ve orada bulunmadığını iddia etti.

Letonya'daki Yahudilerin tarihi, 1571'de Piltene'de kurulan ilk Yahudi kolonisine dayanıyor. Yahudiler, Letonya'nın nüfusunu azaltan Büyük Kuzey Savaşı'na (1700-1721) kadar Letonya'nın gelişimine katkıda bulundular. Yahudi cemaati, esas olarak Prusya'dan gelen bir akın yoluyla 18. yüzyılda yeniden oluştu ve Letonya'nın ekonomik yaşamında temel bir rol oynamaya başladılar.

<span class="mw-page-title-main">Roberts Gaigals</span>

Roberts Gaigals ; II. Dünya Savaşı sırasında Letonya Lejyonu'nda SS-Obersturmführer olarak görev yapmış Letonyalı asker. Kendisine Nazi Almanyası tarafından askerî personele cesaret veya başarılı liderlik için verilen en üst ödül olan Şövalye Haçı verildi.

<span class="mw-page-title-main">Kaiserwald Toplama Kampı</span>

Kaiserwald Toplama Kampı (Ķeizarmežs), günümüz Letonya'sındaki Mežaparks'ın Riga banliyösü yakınında bir Nazi toplama kampıydı. Kaiserwald, Mart 1943'te, Alman ordusunun Letonya'yı işgal ettiği dönemde inşa edildi. Kampın ilk mahkûmları Almanya'dan gelen birkaç yüz mahkûmdu. Haziran 1943'te Riga, Liepāja ve Daugavpils (Dvinsk) gettolarının tasfiyesinin ardından, Letonya Yahudilerinin geri kalanı, Vilna Gettosu'nun tasfiyesinden hayatta kalanların çoğuyla birlikte Kaiserwald'a sürüldü. 1944'ün başlarında, Riga çevresindeki bir dizi küçük kamp, Kaiserwald kampının yetkisi altına alındı. Macaristan'ın Almanlar tarafından işgal edilmesinin ardından, Macar Yahudileri ve Polonya'daki Łódź'dan bazı Yahudiler Kaiserwald'a gönderildi. Mart 1944 itibarıyla, kampta ve bağlı kuruluşlarında 6.182'si erkek ve 5.696'sı kadın olmak üzere 11.878 mahkûm vardı ve bunların yalnızca 5'i Yahudi olmayanlardandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.