İçeriğe atla

Konaklama yerinde Sippora

        
Yahudilik

Konaklama yerinde Sippora, Çıkış kitabında üç baptan oluşan episota verilen isimdir. Bu, Tevrat'taki en sıra dışı, merak uyandırıcı ve tartışmaya açık pasajlardan biridir. Mevzubahis pasaj, Musa, karısı Sippora ile birlikte Midyan'dan yola çıkıp Firavuna ve halkında on belayı getirmek için Mısır'a yola çıkışı anlatılan bölüm olan Çıkış 4:24-26'da anlatılır:

24. İbranice:  ויהי בדרך במלון ויפגשהו יהוה ויבקש המיתו׃
25. İbranice:  ותקח צפרה צר ותכרת את־ערלת בנה ותגע לרגליו ותאמר כי חתן־דמים אתה לי׃
26. İbranice: וירף ממנו אז אמרה חתן דמים למולת׃ פ

Tercüme:

24. Tanrı yolda, bir konaklama yerinde onunla karşılaştı, onu öldürmek istedi.
25. O anda Sippora keskin bir taş alıp oğlunu sünnet etti, derisini onun ayaklarına dokundurdu. "Gerçekten sen bana kanlı güveysin" dedi.
26. Böylece o, onu esirgedi. [Sippora] sünnet sebebiyle "Sen bana kanlı güveysin" demişti.

Kitab-ı Mukaddes'te ise şöyle tercüme edilmiştir:

24. RAB yolda, bir konaklama yerinde Musa'yla karşılaştı, onu öldürmek istedi.
25. O anda Sippora keskin bir taş alıp oğlunu sünnet etti, derisini Musa'nın ayaklarına dokundurdu. "Gerçekten sen bana kanlı güveysin" dedi.
26. Böylece RAB Musa'yı esirgedi. Sippora Musa'ya sünnetten ötürü "Kanlı güveysin" demişti.

Standart tercümelere göre, Yehova, oğlunu sünnet etmeyi ihmal ettiği için Musa'yı öldürmek istedi. Sippora, çabuk davranıp sünneti icra etti böylece felaketi önleyip Tanrı'nın hiddetinden Musa'yı korudu.

Musa'nın Mısır'a yolculuğu ve oğlu Eliezer'in sünneti. Pietro Perugino, c. 1482.

Tercümelerdeki farklılıklar

İbranice'de, "ayaklar" kelimesi "cinsel uzuv" yerine kullanılan bir hüsnütabirdi. Az sayıda tercüman, tercümelerinde "cinsel organ" demeyi tercih etti, dolayısıyla Sippora'nın kanlı sünnet derisiyle nereye dokunduğu tam olarak açık değildir.

İbranicede "kanlı güvey" için "hatan dimim" denir, bunun kökü de Sami dillerinde "evlilik icra etmek" anlamına gelir. Arapça da İbraniceyle bağlantılıdır fakat bu dilde anlamı "sünnet icra etmek"tir. Antik Akatça da Arapça, Aramca ve İbranice ile aynı dil ailesinden gelir ve bu dildeki anlamı "korumak"tır.

Sippora, Midyanlı bir kadındı. Midyan, bugün Arapça'nın konuşulduğu Suudi Arabistan'da bulunur. Fakat, Sippora'nın zamanında bu bölgede Akatça konuşulmaktaydı ve sünnet derisini dokundurmak "korumak" anlamına geliyordu. Böylece, "Sen kanlı güveysin" aynı zamanda "Bu kan seni koruyacak" anlamına da gelebilmektedir.[1]

Çeşitli yorumlamalar

Pasajın detayları belirgin olmayıp tartışmaya açıktır. Metinle ilgili sorunlardan biri sıkça zamir kullanılmış olmasıdır ve bu zamirlerin kimi efade ettiği belirtilmediğinden adı geçen kişilerin Musa mı, Tanrı mı yoksa Sippora'nın oğlu mu olduğu belirsizdir. Özellikle, Sippora'nın dokundurduğu "kanlı güvey" anlamı taşıyan sünnet dersinin kimin ayağına değdirildiği de açık değildir.

Zorluklar nedeniyle çoğu dinadamı pasajı kısım kısım ele alıp inceler. Pasajın belirsiz ve bölük pörçük doğası nedeniyle baplar üzerinde tahminler yapılıp rabinik uzamanlarca çok sayıda açıklamalar getirilmiştir. Tevrat'ın Aramcaya yapılan midraş tercümelerinden Targum Neofiti, Sippora'nın "kanlı güvey" adlı gizemli hikâyesini genişletir: "kan öyle bir canandır ki güveyi ölüm meleğinden dahi korur."[2]

Pasajın her ne kadar Musa'nın ilk oğlu Gerşom'un sünnetiyle ilgili olduğu tercümelerde yansıtıldıysa da, Midraş bu kişinin, Musa'nın diğer oğlu Eliezer olduğunu belirtir. Musa'nın neden oğlunu sünnet etmeyi ihmal ettiği ve bu nedenle Tanrı'nın gazabına uğramaya ramak kaldığı klasik Yahudi dinbilimcileri arasında tartışma konusudur. Rabbi El'azar ha-Moda'i'ye göre, Yetro, Musa'ya kızını vermeden önce koşul olarak ilkdoğanın putperestlik için adanacağını koydu; bu neden, Musa'nın neden Yehova tarafından olumsuz karşılandığını açıklamaktadır.[3] Bir midraş açıklamasına göre, Tanrı, yolculuk sırasında güç kaybedilmesin diye Musa'ya sünneti Mısır'a varana kadar ertelemesine izin verdi fakat Musa ülkeye varır varmaz sünneti icra etmek için acele etmedi.

Rabinik yorumcular, Sippora'nın sünnet hareketinin nasıl olup da kocasını kurtaracağını bildiği konusunda tartıştılar. Kabul gören bir açıklamaya göre, Tanrı'nın meleği yılan görünümünde ortaya çıkıp Musa'yı yuttu fakat cinsel uzvunu yutmadı. Sippora, bunun sünnet ile ilgili olduğunu ve Musa ile oğlu arasında "psikoanalitik bağ" kurarak sünnet edilmesi gereken kişinin oğlu olması gerektiğini anında anladı.[4]

Hyam Maccoby, The Sacred Executioner isimli eserinde pasajı şöyle yorumladı: Tanrı, Musa ile karşılaştığında o [Musa], onu [oğlunu] öldürmeye çalışıyordu. Bu görüş açısına göre, pasaj, insan kurbanı yerine sünnetin başlamasının kökeniyle ilgili etiyolojik bir miti anlatmaktadır.

Kugel (1998) "kanlı güney" (İbranice: חתן דמ) olayını anlatmaya çalışmıştır. Hikâyede, damadın evlenmeden önce sünnet olmasının gerekliliğinden ziyade sünnet kanı dolayısıyla Musa'nın Sippora'nın kocası olduğu anlatılır. Ayrıca bu hikâyeden çıkacak sonuç, sünnetin belirtilen zamanda yapılmasının gerekliliğidir; erteleme imtiyazı Musa'ya dahi tanınmamıştır.[5]

Saldırganın kimliği

Çıkış Kitabında saldırının Yehova tarafından mı yoksa onun bir meleği tarafından mı yapıldığı belirsizdir.

Yovalim kitabında saldırının, Şeytan'ın diğer ismi olan Prens Mastena tarafından yapıldığı anlatılır.[6]

Tevrat'ın Koini Yunancası tercümesinde saldırganın Tanrı değil de onun meleği olduğu belirtilir.

Kaynakça

Özel
  1. ^ http://www.shabbat-kallah.org/bridegroom-of-blood.htm%7C[] BRIDEGROOM OF BLOOD
  2. ^ Howard Schwartz, Tree of souls: the mythology of Judaism, Oxford University Press US, 2004, ISBN 9780195086799, 376f..
  3. ^ Kugel (1998), p. 519.
  4. ^ Bonna Devora Haberman, 'Foreskin sacrifice - Zipporah's Ritual and the Bloody Bridegroom' in: The covenant of circumcision: new perspectives on an ancient Jewish rite, Brandeis series on Jewish women, ed. Mark, UPNE, 2003, ISBN 9781584653073, 18-42. "Like Eve, Zipporah tangles her references to her son, her lover and God. ... Male figures coalesce in Eve['s] and Zipporah's consciousness."
  5. ^ Kugel (1998), 517f.
  6. ^ Jubilees 48:2-4
Genel
  • James L. Kugel, Traditions of the Bible: a guide to the Bible as it was at the start of the common era, Harvard University Press, 1998, ISBN 9780674791510.
  • Shera Aranoff Tuchman, Sandra E. Rapoport, Moses' women, KTAV Publishing House, Inc., 2008, ISBN 9781602800175, 127-139.

Ayrıca bakınız

  • Yahudilik'te sünnet
  • Musevilik'te Musa
  • Sippora
  • Çıkış (Tevrat)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yahudilik</span> tek tanrılı etnik bir İbrahimî din

Yahudilik, Yahudi milletinin kolektif inancını, kültürünü, hukukî kurallarını ve medeniyetini içeren etnik bir dindir. İlk İbrahimî din olmasının yanı sıra insanlık tarihindeki en eski dinler arasında da yer alan Yahudilik, monoteizm temelli dinlerin ilk örneğidir. Yahudilik, riayetkâr Yahudiler tarafından "Avraham'ın YHVH ile yaptıkları sözleşmenin bir ifadesi" olarak yorumlanır. Geniş metinleri ve uygulamaları, çeşitli teolojik pozisyonları ve örgütlenme biçimlerini kapsayan Yahudilik, bir İbrani felsefi görüşü olmakla birlikte aynı zamanda bir dünya görüşüdür. Torah, Tanah'ın bir parçasıdır ve Midraş ile Talmud gibi ikincil metinlerle birlikte temsil edilen tamamlayıcı bir sözlü geleneğin parçasıdır. Dünya çapındaki toplam 14 ila 15 milyon takipçisi ile Yahudilik, en büyük onuncu dindir.

<span class="mw-page-title-main">Tevrat</span> Tanahın ilk beş kitabı

Tevrat, İbrani Kutsal Kitabı'nın ilk beş kitabının, yani Tekvin, Çıkış, Levililer, Sayılar ve Tesniye kitaplarının derlemesidir.

<span class="mw-page-title-main">Eski Ahit</span> Kitâb-ı Mukaddesin ilk kısmı

Eski Ahit veya Eski Antlaşma, Kutsal Kitap'ın İbranice kaleme alınmış olan ilk kısmına Hristiyanların verdiği isimdir. Yahudilerin Tanah ve Müslümanların Tevrat ve Zebur olarak kabul ettikleri kitapları içinde barındırır. Kutsal Kitap'ın birinci yüzyılda Grekçe kaleme alınan yazılarına "Yeni Ahit" adı verildi. İnançlı Yahudilerce "Yeni Ahit" kabul edilmez. Toplam 39 bölümden oluşur. Eski Ahit; Tevrat, Tarihsel Kitaplar, Şiirsel Kitaplar, Peygamberlik Kitapları olarak 4 temel bölüme ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Şuayb</span> İslamda bir peygamber

Şuayb,, Tanah'taki Yitro olduğu sanılan Yahudi din büyüğüydü. Yahudilik ve Hristiyanlık'ta aziz, İslam'da ise bir peygamber olduğuna inanılır.

<span class="mw-page-title-main">Kitâb-ı Mukaddes</span> Yahudiliğin ve Hristiyanlığın kutsal metinlerini oluşturan kitapların kanonik bir koleksiyonu

Kitâb-ı Mukaddes, Mukaddes Kitap veya Kutsal Kitap, Eski Ahit ve Yeni Ahit'i kapsayan, Hristiyan inanışının temelini oluşturan ve Hristiyanlarca kutsal sayılan kitaptır.

<span class="mw-page-title-main">Tanah</span> Yahudiliğin ana kutsal metinlerini oluşturan kitapların kanonik bir koleksiyonu

Tanah/Tanak, Yahudiliğin ana mukaddes metinlerini oluşturan kitapların kanonik bir koleksiyonudur. Hristiyanlar tarafından İbranice Mukaddes Kitap ya da Eski Ahit denir. Metinlerin neredeyse tamamı Kutsal İbranice ile yazılmış olup, ufak bir bölümü de Kutsal Aramiceyle yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ahit Sandığı</span>

Ahit Sandığı veya Sözleşme Sandığı ya da İslam'da geçen adıyla Tâbutu Sekîne, Çıkış Kitabı'nda sözü geçen On Emir'in yazılı olduğu iki orijinal taş tableti barındıran, kapaklı ve altın kaplamalı ahşap bir sandıktır. İbraniler'in Yeni Ahit kitabına göre, sandığın içinde aynı zamanda Harun'un asası ve bir tencere man meyvesi bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Yaratılış Kitabı</span> Kutsal Kitapın ilk kitabı

Yaratılış Kitabı, Tanah'ın ve Hristiyan Eski Ahit'inin ilk kitabıdır. Yahudilik ve Hristiyanlık geleneklerinde her şeyin başlangıcını; insanlığın erken tarihini, İsrailoğullarının atalarını ve Yahudi milletinin asıllarını açıklayan bir kitap olarak görülür.

<span class="mw-page-title-main">Yehova</span> יהוה (YHVH)nin Adonayın sesli harfleriyle transliterasyonlarından biri

Yehova/Yehovah, Tanah'ta bahsi geçen Tanrı'nın adının (יְהֹוה) olası bir telaffuz şeklidir. İsmin orijinali İbranice 4 adet sessiz harften oluşur ve orijinal İbranice metinlerde 6 bin 828 defa YHVH kullanımı yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Yuşa</span> Tevratta adı geçen kişi

Yûşa veya Yeşu, Tanah'a göre Musa'nın ölümünden sonra İsrailoğullarının lideriydi. Hikâyesi Çıkış, Sayılar ve Yuşa Kitabı'nda anlatılır. Tora'da adının Efraim kabilesinden Nun oğlu Hoşea olduğu ve Musa'nın ona Yûşa olarak hitap ettiği yazılıdır. İsrailoğulları Mısır'dan çıkmadan evvel Mısır'da doğdu.

<span class="mw-page-title-main">Belgesel hipotez</span> Tevratın temellerini ve yapısını açıklayan hipotez

Belgesel hipotez veya Wellhausen hipotezi; Tevrat'ın, yani Musa'nın beş kitabının, birbirlerinden bağımsız, paralel ve tam hikâyelerden oluştuğunu ve redaktörler (düzenleyiciler) tarafından bir dizi düzenlemelerden geçtikten sonra son hâlini aldığını iddia eden hipotez. 1870'lerde geliştirilen hipotez Yahvist, Elohist, Tesniyeci ve Ruhbani kaynak olarak sınıflandırılan Kutsal Kitap Yazarlarının, çok tanrılı dinlerden gelen hikâyeleri düzenlemekten sorumlu olduğunu ifade eder ve metinlerdeki monoteist-politeist tutarsızlıkları bu durumun yansıması olarak değerlendirir.

Yahvist ya da kısaca J, Belgesel hipotez (DH)'e göre Tora'yı oluşturan dört ana kaynaktan biridir. Kaynakların en eskisi olup Tekvinin yarısına yakınını, Çıkış'ın ilk yarısını ve Sayıların bazı kısımlarını oluşturur. J'de Tanrı insansı olarak anlatılıp ismi Yahweh (Yehova)'dir; Yehuda Krallığı'na ve bu krallıktaki insanların tarihine özel bir ilgi duymaktadır. J'nin ~MÖ 950'de derlendiğine ve ~MÖ 400'de Tora ile birleştirildiğine inanılır.

<span class="mw-page-title-main">Altın buzağı</span> Eski Ahitte bahsi geçen bir put

Altın buzağı, Eski Ahit'e göre, Musa Sina Dağı'na çıktığında isyan başlatan İsrailoğullarını memnun etmek için Samiri tarafından yapılmış bir puttur. Buzağı, Mısır'ın Tanrısının fizikselleştirilmiş haliydi, dolayısıyla hem puta tapıldığından hem de Tanrı görselleştirildiğinden çifte hata yapılmıştır. Çıkış 32:7-14 RAB Musa'ya, “Aşağı in” dedi, “Mısır'dan çıkardığın halkın baştan çıktı. Buyurduğum yoldan hemen saptılar. Kendilerine dökme bir buzağı yaparak önünde tapındılar, kurban kestiler. ‘Ey İsrailliler, sizi Mısır'dan çıkaran ilahınız budur!’ dediler.”RAB Musa'ya, “Bu halkın ne inatçı olduğunu biliyorum” dedi, “Şimdi bana engel olma, bırak öfkem alevlensin, onları yok edeyim. Sonra seni büyük bir ulus yapacağım.”Musa Tanrısı RAB'be yalvardı: “Ya RAB, niçin kendi halkına karşı öfken alevlensin? Onları Mısır'dan büyük kudretinle, güçlü elinle çıkardın. Neden Mısırlılar, ‘Tanrı kötü amaçla, dağlarda öldürmek, yeryüzünden silmek için onları Mısır'dan çıkardı’ desinler? Öfkelenme, vazgeç halkına yapacağın kötülükten.Kulların İbrahim'i, İshak'ı, İsrail'i anımsa. Onlara kendi üzerine ant içtin, ‘Soyunuzu gökteki yıldızlar kadar çoğaltacağım. Söz verdiğim bu ülkenin tümünü soyunuza vereceğim. Sonsuza dek onlara miras olacak’ dedin.” Böylece RAB halkına yapacağını söylediği kötülükten vazgeçti.

Yahudiliğe geçiş, Yahudi cemaatinin üyesi olmayı arzulayan Yahudi olmayan birinin yaptığı dini işlemdir. Yahudiliği tercih etmek, Yahudilik ilkelerine uymayı istemektir. Yahudi milletinin bir parçası olunamaz, çünkü Yahudiler bir etnisitedir. Bu dini geçiş bazen Yahudilikleri şaibeli olanların Yahudiliğini tasdiklemek için de yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Levi (Yakub'un oğlu)</span> Eski Ahit karakteri

Levi, Tekvin'e göre, Yakup ile Lea'nın üçüncü oğlu ve Levi kabilesinin kurucusudur; fakat Arthur Peake'in iddiasına göre, kabilenin diğer İsrail kabilelerine bağlılığını göstermek için sonradan eklenmiştir. Bazı dini ve siyasi ayrıcalıklar Levilere verilmişti ve Tevrat'ın ilk kaynakları olan Yahvist ve Elohist'e göre Levi rahip demek olup bir soyla ilgisi yoktur; bunun bir soy olarak gösterilmesi Ruhbani kaynağa ve Musa'nın kutsamasına rastlar; bunun amacı ruhban sınıfını farklı bir köke dayandırma çabasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sippora</span> Musanın eşi

Sippora veya Tziporah Midyanlı rahip veya prens olan Yetro'nun kızı olup Çıkış kitabında Musa'nın karısı olduğu anlatılır. Tarihler Kitabı'nda torunları, Gerşom oğlu Şevuel ve Eliezer oğlu Rehavya'nın adı geçmektedir.

Miryam veya Meryem Amram ile Yochebed'in kızı ve Musa ile Harun'un ablasıdır. Adından ilk defa Tevrat'ın Çıkış kitabında bahsedilir.

<span class="mw-page-title-main">Şavuot</span>

Şavuot, Sivan ayının 6. günü kutlanan bir Yahudi bayramıdır. Genelde Mayıs ya da Haziran ayının ilk yarısına denk gelir. Şavuot, Tanrı’nın Sina Dağı’nda toplanan İsrail milletine Tevrat’ı vermesinin yıl dönümünü anar. Tevrat’ta Şavuot ve Tanrı’nın Tevrat’ı göndermesi arasındaki ilişki açık olmamasına rağmen, Şavuot, üç hac festivalinden biridir. Omer’in Sayılması’nın Sefirat ha Omersonuçlandığını gösterir. Şavuot’un tarihi direkt olarak Hamursuz Bayram’ıyla bağlantılıdır. Tevrat’ın verdiği talimata göre, yedi haftalık ‘Omer’in sayılması’ Şavuot ile sonuçlanır. Günleri ve haftaları saymak olan bu davranış, Tevrat’ın gönderilmesine duyulan şevki ve beklentiyi anlatır. Hamursuz Bayramı’nda Yahudiler, Firavun’un kölesi olmaktan kurtarıldı; Şavuot’ta ise bu millet, Tevrat’la birlikte, Tanrı’ya hizmet etmeye bağlanmış bir millet oldu. Şavuot, İsrailliler tarafından oldukça bilinen ve kutlanan bir festivalken, diaspora Yahudiler, bu festivali çok bilmezler. Yahudi kanunlarına göre, İsrail’de bir gün, diasporada iki gün olarak kutlanır. Reformist cemaatler bir gün olarak kutlar

<span class="mw-page-title-main">Yahudi mitolojisi</span> Peygamberler gelmeden önce Yahudilerin oluşturduğu mitoloji

Yahudi mitolojisi, Yahudi kültüründe var olan masal ve efsaneleri tanımlamak, Yahudi dininin kutsal ve geleneksel anlatılarını belirtmek için kullanılan bir terimdir. Yahudi mitolojisi sadece Hristiyan ve İslam din ve kültürlerini değil aynı zamanda evrensel kültür üzerinde de büyük ölçüde etkili olmuştur. Eski Ahit ve İbranice diğer kutsal metinler Yahudi mitolojisinin temel kaynaklarını oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Benyamin (Yakub'un oğlu)</span> Kutsal Kitapta adı geçen kişi

Benyamin, Tekvin'e göre Yakup'un on iki oğlunun sonucusu ve Rahel'in iki oğlunun sonuncusudur. Benyamin kabilesinin kurucusudur. Eski Ahit'te anlatılana göre, Rahel'in büyük oğlu Yusuf'un aksine Benyamin Kenan topraklarında doğmuştur. MÖ 1443 yılında, İbrani takvimine göre aynı zamanda doğum günü olan 11 Heşvan'da 111 yaşında öldü. Kur'an'da Benyamin için, abileri Yusuf'a tuzak kurarken onun yanında kaldığı için dürüst genç evlat denir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.