İçeriğe atla

Konçerto

Intonarumori konçertosu

Konçerto, sanatçının bir veya birkaç müzik çalgısıyla virtüözitesini (çalma ustalığı) ve müzikal yeteneklerini dinleyiciye sunmak amacıyla icra edilen müzik parçasının genel adıdır.[1]

Hakkında

Genellikle, ilk bölüm hızlı, ikinci bölüm yavaş, üçüncü bölüm ise yine hızlı olur.[1] En genel şeklinde bir solo çalgı ve orkestra olur. İlk bölümün sonunda enstrümancının ustalığını gösterebilmesi için bir kadans mevcuttur.

Klasik dönemde, kadanslar o anda doğaçtan çalınırdı fakat günümüze yaklaştıkça besteciler ya da icracılar kadansları yazılmış bir örnekten yola çıkarak icra etmeye başladılar.

Konçerto ilk olarak erken dönemde ortaya çıkmış ve klasik döneme kadar gelişimini devam ettirmiş, en önemli temsilcisi Antonio Vivaldi sayılabilir. Yazmış olduğu 450 den fazla konçerto o dönemki birçok büyük besteciye ışık tutmuş ve konçertonun tarih içerisindeki gelişimini büyük ölçüde etkilemiştir. Aynı dönemde yaşamış olan A. Corelli, G. F. Handel ve J. S. Bach da konçerto stilinde birçok eserler yazmışlardır.

Bach'ın Brandenburg Konçertoları birçok enstrümanın birlikte müzik yaptığı çalınması ve dinlenmesi zevkli eserlerdir. Bu eserlerinde birçok enstrümanı aynı grup içinde kullanmıştır, kimi zaman solo olarak kimi zaman ise orkestra üyesi olarak. Bu tip konçertolar konçerto grosso adını alırlar. Birden çok solist vardır ve buna karşıt olarak arka planda bir orkestra grubu (ripieno) bulunur.

Orkestra ve solistler sürekli bir çekişme içerisindedirler bu durumda sürekli bas (klavsen) hem orkestra ile hem de solistlerle birlikte iyi bir diyalog içerisindedir. Barok eserlerin diğer örneklerinde de olduğu gibi eserin armonik yapısının çatısını oluşturur. Bu türün en önemli temsilcilerinden birisi A. Corelli'dir.[1]

A. Vivaldi ve G. F. Handel'de bu form içerisinde önemli eserler yazmıştır.[1] Bölüm sayıları ise bestecisine göre değişkenlik gösterebilir. Örneğin, A.Corelli'nin konçerto grossoları 4 ya da 6 bölümden oluşurken A. Vivaldi'nin yazdıkları en fazla 4 bölümlüdür. G. F. Handel ise, bazı konçertolarda 4 bazılarında 7 bölüm bile yazmıştır. Fakat bölüm sayıları açısından Corelli'ye daha yakındır.

Hemen hemen bütün barok dönem bestecisinin bu türde eseri bulunmakla birlikte klasik dönemde birden çok solisli konçerto tarzı (konçerto grosso) pek nadiren kullanılmıştır. Mozart keman ve viyola için konçertant senfoni (symphonie konzertamte), flüt ve arp için konçerto olmak üzere iki büyük ve önemli eser yazmıştır. Daha sonraki zamanlarda ise L. van Beethoven keman, viyolonsel ve piyano için üçlü konçerto (triple konzert) yazmıştır. Bu dönemden sonra solistin önemi eserin yapısında daha büyük önem kazanmış ve artık bu tip yazım stillerine geç romantizm sonrasına kadar ara verilmiştir.

Kaynakça

  1. ^ a b c d Sadie, Stanley (2021). The new Grove dictionary of music and musicians (5. bas.). New York: Grove. ISBN 978-0195170672. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Johann Sebastian Bach</span> Alman klasik müzik bestecisi

Johann Sebastian Bach, Alman barok müzik bestecisi ve orgcudur.

<span class="mw-page-title-main">George Frideric Handel</span>

Georg Friedrich Händel, müzik tarihine opera, oratoryo, kantata, düet gibi vokal eserleriyle geçen Alman klasik batı müziği bestecisidir.

<span class="mw-page-title-main">Barok müzik</span> Avrupada 1580-1760 arasında biçimi ve müzik dilini etklemiş sanat anlayışı

Barok müzik, Batı Avrupa kökenli yaklaşık 1600 ile 1750 yılları arasında Batı klasik müziği'nin bir dönemi veya tarzıdır. Bu dönemi Rönesans müzik dönemi izledi, ardından Klasik dönem takip etti ve galant stili Barok ve Klasik dönemler arasındaki geçişi sağladı. Barok dönemi üç ana aşamaya ayrılmıştır: erken, orta ve geç. Zamanla örtüşecek şekilde bu üç dönem, geleneksel olarak 1580'den 1650'ye, 1630'dan 1700'e ve 1680'den 1750'ye dek olan süreçleri kapsar. Barok müzik, "klasik müzik" kanonu'nun önemli bir bölümünü oluşturur ve şu anda yaygın olarak çalışılmakta, çalınmakta ve dinlenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Antonio Vivaldi</span>

Antonio Lucio Vivaldi, İtalyan barok dönem klasik müzik bestecisi, virtüöz kemancı ve rahip. "Kızıl Papaz" lakabıyla tanınan Vivaldi, konçerto türünde beş yüzden fazla eser bestelemiştir ve 'konçertonun babası' olarak da anılmaktadır. En bilinen eserleri Op. 8 eser sayılı Dört Mevsim başlıklı keman konçertolarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Klavsen</span>

Klavsen, piyanonun atası olan bir enstrüman olarak bilinmekle beraber; piyano ile tek benzer yanı, iki enstrümanın da klavyeli çalgılar olmasıdır. Fakat mekanizma, ses rengi ve çalış tekniği yönünden birbirinden farklılıkları bulunmaktadır. Klavsen telleri bir mızrap ile çekerken, piyanonun çekiçleri tellere vurur. Bu da piyanonun kimi zaman vurmalı çalgılar kategorisine girmesine neden olur. Piyano mekanizmasında tuşa vuruş şiddeti çekicin tele vuruş şiddetini belirlediğinden ses şiddeti kontrol edilebilir. Klavsende ise böyle bir özellik yoktur ve tuşa nasıl basılırsa basılsın ses yüksekliği değişmez.

<span class="mw-page-title-main">Blokflüt</span>

Blok flüt özellikle eğitim amaçlı olarak yaygın şekilde kullanılan ağaç üflemeli bir çalgı. Yan flütten ayırt etmek için "düz flüt" de denir:

Sol el ağızlığa sağ el kuyruğa gelir

Klasik Batı Müziği, kökeni Antik Yunan müzik kültürüne dayandırılan, daha sonra Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşüyle başlayan Orta Çağ ve Gotik dönemde çok sesliliğin gelişimiyle beraber daha da biçimlenmiş, kilise ve saray baskısı altında Rönesans'ın erken yüzyılında vokal polifoni çerçevesi içinde gelişmiş, Yüksek Rönesans ile beraber çalgı müziğinin de yükselişiyle içeriği bugünün klasik müzik olarak adlandırılan biçimleri ve teknikleriyle gelişimini sürdürmüş bir kurumsal müziğin, kilise baskısına direnen halk müziğinin dans ve şarkı biçimleriyle karşılıklı etkileşimi sonucu gelişimini sürdürmüş olan, uluslararası olarak kabul görmüş müzik türüdür. En önemli özelliği, çok sesli ya da çok ezgili (polifonik) ve çok ritmli (poliritmik) olmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Brandenburg Konçertoları</span>

Brandenburg Konçertoları, Johann Sebastian Bach'ın 1721 yılında Brandenburg-Schwedt uçbeyi Christian Ludwig'e sunduğu, 6 konçertodan oluşan enstrümantal eserlerine verilen addır. Bu konçertolar, Barok döneminin en sevilen ve sık seslendirilen orkestra eserleri olarak addedilirler. Bu 6 eser Brandenburg uçbeyi Christian Ludwig için yazıldığı ve 24 Mart 1721 günü imzalanmış sunum yazısıyla ona gönderildiği için sonradan Brandenburg Konçertoları olarak anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">La minör keman konçertosu (Bach)</span>

Keman, Yaylı Çalgılar ve Sürekli Bas için BWV 1041 eser sayılı la minör Konçerto, Johann Sebastian Bach Köthen'de Prens Leopold'un sarayında müzik yöneticisi iken, keman ve diğer çalgılar için sonat, süit, konçerto ve benzeri birçok çalgısal eser yazmıştır. Keman konçertolarını da 1717-1723 yıllarında yazdığı düşünülmektedir. Eserin orijinal el yazması partitürü kayıptır fakat 1730'lu yıllara ait çalgısal partilerinin besteciye ait el yazmaları günümüze ulaşmıştır. Bu kopyalar eserin yazıldığı gerçek tarih konusunda müzikologları düşündürmüş ve sürekli farklı argümanların ortaya atılmasına neden olmuştur. Bach 1730'lu yıllarda Leipzig'de, Collegium Musicum orkestrasının direktörlüğünü yapmakta iken, eseri solo klavsen ve yaylılar için bir ton aşağı aktararak yeniden düzenlemiştir.

<span class="mw-page-title-main">İki keman için re minör konçerto (Bach)</span>

'İki keman, yaylı çalgılar ve sürekli bas için BWV 1043 eser sayılı re minör konçerto, Johann Sebastian Bach'ın 1720-1732 yılları arasında Köthen'de yazdığı sanılan çalgısal bir eseridir. Kısaca 'İkili Konçerto olarak da bilinmektedir.

Konçerto grosso küçük bir solist grup (konçertino) ve büyük bir orkestra grubu (ripieno) için yazılmış barok döneme ait bir müzikal türdür. Solo konçertonun tekbir melodi ve orkestra eşliği düşüncesine karşıtlık oluşturur.

Bu liste, konçerto grosso (büyük konçerto) türündeki çalışmaları içermektedir;

<span class="mw-page-title-main">Trevor Pinnock</span>

Trevor David Pinnock CBE İngiliz klavsenist ve orkestra şefidir.

The English Concert, Londra merkezli dönem çalgılarıyla çalan bir Barok orkestradır. 1972 yılında kurulan ve klavsenci Trevor Pinnock tarafından 30 yıldan fazla süre yönetilmiş olan orkestra, daha sonra kemancı Andrew Manze ve ardından İngiliz klavsenci Harry Bicket ile çalışmalarına devam etmiştir. En önemli barok eserleri Deutsche Grammaphone şirketinin Archiv Produktion etiketi ile kaydetmiş ve dönemsel icralarıyla tüm dünyada tanınan ve popüler bir topluluk haline gelmiştir. Aynı zamanda grubun solist üyeleri ile barok ve erken klasik dönemin oda müziği eserlerini de Members of th English Concert (The English Concert Üyeleri) olarak yine aynı firma ile kaydetmişlerdir. Kuruluşundan itibaren uzun yıllar baş kemancılık görevini Simon Standage yapmış daha sonra aynı görevi Peter Hanson, Rachel Podger ve son olarak Nadja Zwiener Eylül 2007'den bu yana devam ettirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Simon Standage</span>

Simon Andrew Thomas Standage, dönemsel çalgılarla barok ve klasik dönem müziklerinin icrası üzerine uzmanlığı ve baş kemancılığıyla bilinen bir İngiliz kemancı ve orkestra şefidir.

<span class="mw-page-title-main">L'estro armonico</span>

L'estro armonico, Op. 3, İtalyan besteci Antonio Vivaldi'nin ilk olarak 1711'de Amsterdam'da yayınlanan yaylı çalgılar için 12 konçertodan oluşan setin adıdır. Vivaldi'nin Op. 1 on iki trio sonatı ve Op. 2 on iki keman sonatı, sadece sonat biçimde eserler içeriyordu, bu yüzden L'estro Armonico bestecinin yayımlanan ilk konçerto derlemesi olma özelliğini de taşımaktadır. Ayrıca ilk kez bir İtalyan yayın evi yerine yabancı bir yayın evi olan Estienne Roger'ı seçti. Her konçerto sekiz partili şekilde basılmıştır: 4 keman, 2 viyola, viyolonsel ve sürekli bas.

<span class="mw-page-title-main">On iki konçerto grosso, Op. 6 (Corelli)</span> On iki konçerto grosso (büyük konçerto)

On iki konçerto grosso (büyük konçerto), Op. 6, Arcangelo Corelli tarafından muhtemelen 1680'lerde yazılmış, ancak 1714'e kadar yayımlanmamış on iki konçertodan oluşan bir koleksiyonudur.

<span class="mw-page-title-main">Orçun Orçunsel</span>

Orçun Orçunsel Türk piyanist, besteci ve orkestra şefidir. 2008'den beri İstanbul'da kurmuş olduğu Orchestra'Sion senfonik topluluğunun daimi şefliğini ve genel sanat yönetmenliğini yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">David Reichenberg</span>

David Reichenberg Amerikalı bir obuacı ve barok obua konusunda oldukça saygın bir uzmandı. Cedar Falls, Iowa'da doğdu ve çocukken flüt, keman ve piyano çalmayı öğrendi. Obua çalışmalarına Northern Iowa Üniversitesi'nden Dr. Myron E. Russell ile başladı. 1969'dan itibaren Indiana Üniversitesi Müzik Okulu'nda öğrenim gören Reichenberg, obua çalışmalarını Chicago Senfoni Orkestrası'nın eski obuacısı Jerry Sirucek ile sürdürdü. 1972'de mezun olan Reichenberg, Mozarteum'a katıldığı Salzburg'a taşındı. Reichenberg, Concentus Musicus Wien'in direktörü Nikolaus Harnoncourt ile Salzburg'da tanıştı. Obua repertuarını yazıldığı enstrümanda çalmaya giderek daha fazla ilgi duymaya başladı ve Harnoncourt'un yardımıyla Jürg Schäftlein ile barok obua çalışmak üzere Viyana'ya taşındı. Aynı anda Paul Hailperin ile obua yapımı üzerine çalıştı ve dört yıl boyunca üzerinde çaldığı enstrümanı inşa etti. Reichenberg, Concentus Musicus ile birçok konser ve kayıtta yer aldı ve giderek bu grupla faaliyetlerini artırdı.

<span class="mw-page-title-main">Solo (müzik)</span>

Müzikte, bir solo, tamamen tek başına veya piyano veya org gibi eşlik eden bir enstrüman tarafından desteklenen tek bir icracı tarafından çalınan veya söylenen bir parça veya bir parçanın bir bölümüdür. sürekli bir grup veya bir koro, orkestra, bando veya diğer toplulukların geri kalanı. Bir solo icra etmek "tek başına" dır ve icracı solist olarak bilinir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.