İçeriğe atla

Komrat Cumhuriyeti

Komrat Respublikası (gag)
Комратская Республика (ru)
Komrat Cumhuriyeti
6 Ocak – 12 Ocak 1906
bayrağı
Bayrak
BaşkentKomrat
Yaygın dil(ler)Gagavuz Türkçesi
Resmî din
Ortodoks Hristiyanlık
HükûmetCumhuriyet
Tarihçe 
• Kuruluşu
6 Ocak 1906
• Dağılışı
12 Ocak 1906
Nüfus
• 1906 tahminî
10,000
Öncüller
Ardıllar
Rusya İmparatorluğu
Rusya İmparatorluğu

Komrat Cumhuriyeti, Gagavuz köylülerin 1906 yılında Rus İmparatorluğu'na karşı kurduğu ve kısa süre yaşayan tarihî Türk devleti.[1]

Tarihi

20. yüzyılın başlarında Gagavuz Türkleri, Rus İmparatorluğu'na bağlı Besarabya Guberniyası'nda yaşamaktaydılar. Rusya İmparatorluğu, topraklarındaki Gagavuz halkına Ruslaştırma politikası uygulamıştır. Rusya İmparatorluğu'nun uyguladığı bu politikaya karşı milli kültür ve kimliklerini korumak amacıyla 6 Ocak 1906 tarihinde Komrat'ta Andrey Galaţan ve Atmaca Pavlioğlu önderliğindeki Gagavuz çiftçiler, Rusya İmparatorluğu'na karşı ayaklanmıştır. Gagavuz Türklerinden çiftçiler, Çiftçiler Komitesi adlı bir komite kurmuşlardır. Bu komite 10 Ocak 1906'da Komrat bölgesinin cumhuriyet olmasına karar vermiştir. Böylelikle Komrat Cumhuriyeti resmen kurulmuştur. Çiftçiler Komitesi, Çiftçiler Komitesi borç kâğıtlarının yakılması ve vergilerin verilmemesi kararlarını almıştır.

Gagavuz Türklerinin kurduğu bu devlete diğer bölgelerden destek gelmemiştir. 12 Ocak 1906 tarihinde ayaklanmayı bastırmak için Rusya İmparatorluğu askerleri Komrat'a gelmişlerdir. Rusya İmparatorluğu askerleri bölgeyi hem işgal hem ilhak etmişlerdir. Bu askerî harekâtlar sonucunda Komrat Cumhuriyeti tamamen yıkılmıştır.

Kaynakça

  1. ^ Saunders, Robert A. (2019). Historical dictionary of the Russian Federation (2. bas.). Lanham: Rowman & Littlefield Publishers. ISBN 978-1538120477. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Moldova</span> Doğu Avrupada bir ülke

Moldova veya resmî adıyla Moldova Cumhuriyeti, Doğu Avrupa'da yer alan Ukrayna ile Romanya arasında kalan bir ülkedir. Başkenti Kişinev'dir ve 1991 yılında SSCB'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını kazanmıştır. İçinden Prut ve Dinyester nehirleri geçmektedir. Dinyester Nehri'nin doğu kıyısını bir şerit hâlinde kapsayan bölgede tek taraflı bağımsızlığını ilan eden de facto bir cumhuriyet olan Transdinyester bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Besarabya</span> Güneydoğu Avrupada tarihî bölge

Besarabya, Prut ve Dinyester nehirlerinin arasında yer alan ve günümüzde Moldova'nın yer aldığı tarihî bölgedir. Terim aynı zamanda Ukrayna'nın Bucak bölgesini de kapsayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzlar</span> Güney Moldova ve güneybatı Ukraynanın Türk etnik grubu

Gagavuzlar ya da Gagauzlar, bugünkü Moldova Cumhuriyeti'nde, başta Gagavuzya olmak üzere kuzeydoğu Bulgaristan, Ukrayna, Romanya ve Yunanistan'da yaşayan, çoğunluğu Ortodoks Hristiyan olan bir Türk halkı. Ayrıca Trakyanın yerli halkı Müslüman Gacalların ve Marmara, Batı Karadeniz'in yerli halkı olan Manavların Yörük olmayan katmanının nüfusunun Gagavuzlardan geldiğine inanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzya</span> Moldovaya bağlı özerk Türk cumhuriyeti

Gagavuzya veya Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi, Moldova'ya bağlı bir özerk devlet. Ülkeye ismini veren Gagavuzlar, Oğuz Türkü kökenlidir ve Gagavuz kelimesinin Gök-oğuzdan türediği düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti</span> Sovyetler Birliğinin nüfus ve yüzölçümü bakımından en büyük ve kurucu cumhuriyeti

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (RSFSC) (Rusça: Росси́йская Сове́тская Федерати́вная Социалисти́ческая Респу́блика; Rossiyskaya Sovetskaya Federativnaya Sotsialistiçeskaya Respublika), Sovyetler Birliği'nin nüfus ve yüzölçümü bakımından en büyük ve kurucu cumhuriyetidir.

<span class="mw-page-title-main">Kafkasya Cephesi</span> Osmanlı Cephesi

Kafkasya Cephesi, I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu'nun 2. ve 3. orduları ile Rus İmparatorluğu Kafkas Ordusu'nun karşı karşıya geldikleri cephe. Kafkasya Cephesi, savaş sırasında Doğu Anadolu Bölgesi içlerine kadar genişlemiş, Trabzon, Bitlis, Muş ve Van şehirlerine kadar yayılmıştır. Kara harbi, Karadeniz Bölgesinde bulunan Osmanlı İmparatorluğu deniz gücü ve Rus donanması tarafından desteklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Komrat</span> Moldovada şehir

Komrat, Moldova'ya bağlı özerk bir cumhuriyet olan Gagavuzya’nın başkentidir. Kent yerleşimi, Yalpuk deresi etrafına toplanmıştır. Ayrıca ülkenin üç ana yerleşim biriminden biri olan Komrat dolayının da merkezidir. 2004'teki sayıma göre nüfusu 47.000'dir.

<span class="mw-page-title-main">Çadır Lunga</span> Moldovada şehir

Çadır Lunga veya Çadır, Moldova'ya bağlı özerk cumhuriyet olan Gagavuzya'daki bir şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Rus İç Savaşı</span> 1917den 1922ye kadar süren bir iç savaş

Rus İç Savaşı, 1917 Ekim Devrimi'nden sonra 1918-1922 yılları arasında Bolşeviklerle muhalifleri arasında yaşanan savaştır. Savaş Beyaz Ordu birliklerinin 1918 baharında Beyaz Terör saldırılarıyla başladı. Ana muharebe Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Bolşevik Kızıl Ordusuyla komünizm karşıtlarının Beyaz Ordusu arasında geçti. Ancak savaşa Beyaz Ordu'ya finansal destek ile silah ve asker yardımında bulunan ABD, İngiltere, Fransa, Polonya ve Japonya da müdahil oldu. 1921 yılında Bolşevikler Beyaz Terör'ü ve destekçilerini yenerek tüm ülkeye hâkim oldular. 1922 yılında da Sovyetler Birliği kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Halk Cumhuriyeti</span>

Kırım Halk Cumhuriyeti, 26 Aralık 1917 tarihinde Kırım Tatar Millî Kurultayı'nın ilan ettiği cumhuriyettir. 23 Şubat 1918 tarihine kadar, günümüzde Ukrayna sınırları içerisinde kalan Kırım Yarımadası'nda varlığını sürdürmüştür. Başkenti Bahçesaray'dır. Kırım Halk Cumhuriyeti, Rus İmparatorluğu'nun yıkılışına yol açan 1917 Rusya Devrimi 'nden sonra çoğu kez görülen devlet kurma girişimlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kuban Halk Cumhuriyeti</span>

Kuban Halk Cumhuriyeti, Rus İç Savaşı sırasında bugün Rusya'ya bağlı Kuban toprakları üzerinde kurulmuş Bolşevik karşıtı bir devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Kars Oblastı</span>

Kars Oblastı 1878 yılında Kars Sancağı'nın yerine kurulan Rus İmparatorluğu oblastı. Merkezi Kars il merkezidir. Kars, bugün Türkiye'ye bağlı bir ildir.

<span class="mw-page-title-main">Bolşeviklere karşı sol ayaklanmalar</span> bir dizi askerî karışıklıklar

Bolşeviklere karşı sol ayaklanmalar, Ekim Devrimi'ni izleyen dönemde Sovyetler Birliği henüz resmen kurulmamışken SRlar, Sol SRlar, Menşevikler ve anarşistlerce iktidardaki Bolşeviklere yönelik planlanan ve yürütülen bir dizi ayaklanma eylemidir. Bu ayaklanmaların bazıları sürmekte olan Rus İç Savaşında Bolşevik iktidarına karşı oluşturulan Beyaz Orduyu desteklerken bazıları bağımsız hareketlerdir. Bu ayaklanmalar 1918 yılında başlayacak ve 1922 yılına kadar sürecektir. Bu ayaklanmalar sonucunda o döneme kadar diğer sol grupları da iktidara dahil etmek isteyen Bolşevikler bu çabaları bir kenara bırakarak ayaklanmaları askeri kuvvetle bastırma yoluna gitmiştir. Bazı çevreler tarafından gündeme getirilen sol ve devrimci partilerin koalisyon olarak iktidarı gerçekleşmeyecek Bolşevikler tek başlarına iktidarlarını sürdüreceklerdir.

<span class="mw-page-title-main">Komrat Devlet Üniversitesi</span> Moldovada devlet üniversitesi

Komrat Devlet Üniversitesi (KDÜ), Avtonom Territorial Bölümlüü Gagauziya Moldova'nın Gagavuzya Özerk Bölgesinin başkenti Komratta 11.02.1991 yılında Süleyman Demirel in katkılarıyla kurulmuş bir devlet üniversitesidir. Eski adı Gagavuz Üniversitesidir. Açılışından 6 ay sonra tanınan Üniversitenin ilk rektörü Dionis Tanasoğlu oldu. 2006 itibarıyla Dünyanın birçok yerinden öğrenci kabul eden üniversitenin Diploması AB ülkeleri başta olmak üzere Ortadoğu, Arap Ülkeleri, Rusya ve ABD gibi çok geniş bir coğrafyada tanınmaktadır. Üniversitede başta Amerika olmak üzere birçok ülkeden doçentler ve profesörler eğitim vermektedir. Kampüs içinde Amerikan, Rus, Bulgar, Alman, Türk Kültür merkezleri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Erzincan Şûrası</span>

Erzincan Şûrası veya Erzincan Sovyeti, Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'ndaki cephelerinden biri olan Kafkasya Cephesi kapsamında gerçekleşen Erzincan Muharebesi'nden sonra Rus İmparatorluğu egemenliğine giren Erzincan bölgesinde yerel güçler tarafından 1916 yılında kurulan Sovyet hükûmeti. Savaş devam ederken Rusya'da gerçekleşen Ekim Devrimi ile birlikte hükûmetin değişmesi ve bununla paralel olarak ordu birliklerinin çekilmesi neticesinde bazı yerel güçler tarafından kurulmuştur. Osmanlı İmparatorluğu himayesindeki topraklarda kurulan ilk Sovyet hükûmeti özelliğini taşır. Erzincan Şurası, Ekim Devrimi ile birlikte Rusya'nın çeşitli bölgelerinde kurulan yeni yönetim şekline benzer bir örgütlenme girişimini temsil eder.

Kiev Bolşevik Ayaklanması Rusya Geçici Hükümeti'nin Ekim Devrimi yüzünden yıkılmasının ardından Kiev'in kontrolü için yaşanan askeri olaylardır. Bolşevik Parti'nin Kiev Komitesi ve Ukrayna Merkez Konseyi'nin zaferi ile sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Guria Cumhuriyeti</span>

Guria Cumhuriyeti, Batı Gürcistan'daki Guria bölgesinde Rus İmparatorluğu'na ayaklanan halkın kurduğu bir devlettir. 1902'de arazi otlatma hakları üzerine çıkan isyanlarla başlayan ayaklanma hareketinin geçmişi on yıllar öncesine dayanmaktadır. Vergilendirme, arazi mülkiyeti ve ekonomik faktörler de dahil olmak üzere büyük ölçüde köylü nüfusunun karşı karşıya kaldığı sorunlar isyanları başlatmıştı. Gürcü sosyal demokratlarının çabalarıyla ivme kazanan ayaklanmalar, 1905'teki Rus Devrimi sırasında daha da kuvvetlenmiştir. Rus İmparatorluğu makamları, ezici askerî güç kullandıkları 1906 yılına kadar bölgenin kontrolünü yeniden ele geçiremediler.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzya bayrağı</span>

Gagavuzya bayrağı 1995 yılından bu yana Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nin resmi sembolü olarak kullanılmakta ve Moldova tarafından bölgesel bir sembol olarak kabul edilen bayraktır. "Gökyüzü Bayrağı" olarak bilinen bayrak, mavi-beyaz-kırmızı kabile renklerine, üçgen şeklinde düzenlenmiş üç sarı yıldız içeren bir tasarıma sahiptir. Bayrağın tasarımı günümüzde tartışılmaktadır; ancak yıldızlar Moldova'daki üç Gagavuz belediyesini temsil ettiği bilinmektedir. Üç renk, Gagavuzya'da da popüler olan Rusya bayrağı andırmaktadır; bu konu Gagavuz ve Moldova siyasetçileri arasında tartışma konusu olmuştur.

Gagavuzya-Türkiye ilişkileri, Ortodoks Hristiyan, Türkî halk olan Gagavuzların yaşadığı Moldova'nın özerk bölgesi Gagavuzya ile Türkiye arasındaki ikili ilişkilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzya tarihi</span>

Gagavuzya tarihi eskilere dayanmaktadır. 1906 yılında bir grup Gagavuz'un ayaklanması sonucu ortaya çıkan altı günlük de-facto bağımsız Komrat Cumhuriyeti dışında Gagavuzlar Rus İmparatorluğu (1812-1917), Romanya, Sovyetler Birliği ve Moldova tarafından yönetilmiştir.