İçeriğe atla

Komrat

Komrat
Şehir
Komrat
Comrat
İoan Vatizedici adına sobor
Komrat bayrağı
Bayrak
Komrat arması
Arma
Moldova üzerinde Komrat
Komrat
Komrat
Komrat’ın Moldova’daki konumu
Özerk BölgeGagavuzya
İdare
 • Belediye BaşkanıViktor Volkov[1] (Moldova Demokrat Parti)
Nüfus
(2015)
 • Toplam26.000[2]
Zaman dilimiUTC+02.00 (DAS)
 • Yaz (YSU)UTC+03.00 (DAYS)
Posta kodu
3801, 3802, 3805
Resmî site
http://comrat.md

Komrat (Gagauz Türkçesi: Komrat; Rumence: Comrat; Rusça: Комрат (Komrat)), Moldova'ya bağlı özerk bir cumhuriyet olan Gagavuzya’nın başkentidir. Kent yerleşimi, Yalpuk deresi etrafına toplanmıştır. Ayrıca ülkenin üç ana yerleşim biriminden biri olan Komrat dolayının da merkezidir. 2004'teki sayıma göre nüfusu 47.000'dir.[3]

“Komrat" adı üzerinde çeşitli görüşler vardır. Bu görüşler şunlardır:

  • "Konrat" adı ile bilinen ve Nogay soyundan geldiği anlaşılan bir Türk halkı; Komrat'a kendi adlarını vermiştir.
  • Kentin adı ile ilgili bir diğer görüş ise Dîvân-ı Lügâti't-Türk'te yer alan "koñur" ismine dayanır.[4] Bu isim "kahverengi" anlamına gelir. Bugün Türkiye Türkçesinde kullanılan "kumral" kelimesiyle de aynı kökten türediği anlaşılmaktadır. Buradan koñur at>koñrat>komrat gelişiminin oluşması mantıklı gözükmektedir. Bu durumda kentin adı, "kahverengi at" anlamına gelir. Yine Dîvân-ı Lügâti't-Türk'te koba at kelimesinin kullanılıp rengi kumral ve sarı arasında olan at anlamına gelmesi ilgi çekicidir.[4]
  • Üçüncü görüş ise şöyledir: Kaşgârlı Türkçesinde rastlanan "konat" kelimesinin, "Komrat" sözüyle aynı yapı olduğu düşünülmüştür.[4] Konat sözcüğünün Kaşgârlı Türkçesinde "birbiriyle yanaşan, toplu hâle gelen insan kümesi" anlamına gelmesi bu ihtimali güçlendirmektedir. Buna göre kentin ismi eski Türkçedeki kubrat- (bir yere toplanmak) yapısına dayanmaktadır.[5]
  • Halk etimolojisi: Halk kentin isminin "kömür at" sözünün bozulmuş hâli olduğunu söylemektedir. Buna dayanak olarak eski zamanlarda kentte yapılan at yarışları gösterilmektedir. Halk etimolojisinin 2. bilimsel görüş ile de benzerlik göstermesi dikkat çekicidir. Bu konudaki söylence şöyledir: “...yaşamak erinin saabisi (burada Komrat kurulşuş) tatarmış, Orumbet Oglu adıymış. Onun bir beygiri Komur at varmış. At yarışmakların çoyunda o ensärmiş. Bu beygirin adını tatar küüyünä koymuşlar...” (Türkiye Türkçesiyle: Bu yerleşim yerini elinde tutan kişi bir Tatar'mış. Adı Orumbet Oğlu'ymuş. Onun "Komur (Kömür) At" adında bir beygiri varmış. At yarışlarının çoğunu o kazanırmış. Bu beytgirin adını Tatar köyüne koymuşlar."

Tarih

Kent merkezinde bulunan bir anıt taşta, Komrat'ın kuruluş tarihi 1789 olarak yazılıdır. Ancak tarihî kayıtlar incelendiğinde şehirdeki ilk yerleşmelerin 1443'e kadar dayandığı görülmektedir. Komrat, 1789'dan beri yerleşim yeri kimliğinde olmakla birlikte resmî olarak 1957'de kasaba statüsünü kazanmıştır. Bunda SSCB Moldovası Dönemi'nde gelişen şarap ve geleneksel giyim fabrikalarının ekonomik bir gelişmişlik sağlaması etkili olmuştur.

Komrat'ta çok kısa süre yaşayabilen bir cumhuriyet kurulmuştur. Bu devlet, 6 Ocak 1906 tarihinde Gagavuz Türklerinden köylüler tarafından teşkilatlandırılsa da Rusya kısa sürede bölgedeki egemenliğini sağlamıştır.[6]

Komrat'ta, 1991'de bir devlet üniversitesi kurulmuştur.

Ekonomi

Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti zamanında Komrat'ta, tereyağı, şarap ve kilim üretilmiştir. Moldova döneminde şehirde bir üniversite kurulmuştur.

Kentin temel geçim kaynağı tarım ve tarımsal sanayi üretimidir. Bundan dolayı kentte, tarıma dayalı üretim yapan işletmeler mevcuttur. 2007 verilerine göre şehirde 3.944 üretim veya satış yapan ticari kuruluş vardır. Ayrıca her yıl kentte “Gagauz-koopa” ve “Nezeranta” adında iki panayır kurulmaktadır.

Mimari ve Kültürel Yapılar

  • Aziz John Katedrali (1820)
  • Yerel tarih müzesi
  • Gagauz kültür müzesi (Beşalma’da)
  • Gagauz sanat galerisi
  • Mustafa Kemal Atatürk Türk kütüphanesi
  • Gagauz zafer geçidi
  • Komrat’ı savunanlara adanmış anıt
  • Afganistan’da acı çeken askerlere adanmış anıt
  • Vladimir Lenin heykeli
  • Askeri tank heykeli

Nüfus

Komrat'ın Nüfusu:

Yıl Nüfus
198925.700
199127.500
199627.400
200423,429
200622,369
201426,000

Anılmış insanları

Kardeş Şehirler[7]

  1. Türkiye İstanbul, ilçe Pendik, Türkiye;
  2. Türkiye Hendek, Türkiye;
  3. Türkiye Sapanca, Türkiye;
  4. Türkiye Küçükkuyu, Türkiye;
  5. Türkiye Isparta, Türkiye;
  6. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Lefkoşa, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti;[8]
  7. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Tatlısu, KKTC;
  8. Rusya Moskva, ilçe Sokolniki, Rusya;
  9. Rusya Grozni, Rusya;
  10. Rusya Bavly, Tataristan, Rusya;
  11. Ukrayna Bolhrad, Ukrayna;
  12. Macaristan Budapeşte, ilçe Erzsébetváros, Macaristan.

Resimler

  • Gagavuzya Bakanlık Binası
    Gagavuzya Bakanlık Binası
  • Merkez Meydanı
    Merkez Meydanı
  • Merkez Parkı
    Merkez Parkı
  • Komrat Devlet Üniversitesi
    Komrat Devlet Üniversitesi
  • Kültür Evi
    Kültür Evi
  • Hotel "Altın Palace"
    Hotel "Altın Palace"
  • Ticaret Merkezi "Comrat-City"
    Ticaret Merkezi "Comrat-City"

Kaynakça

  1. ^ "Viktor Volkov Komrat Belediye Başkanı görevlerini yerine getirecektir". 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2015. 
  2. ^ "Number of resident population in the Republic of Moldova as of 1st January 2015, in territorial aspect". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2015. 
  3. ^ "Komrat". 22 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2014. 
  4. ^ a b c Bahari, Mehran (2003); Divan-ı Lügati'-Türk Dizini 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., TDK.
  5. ^ Gabain, V., Eski Türkçenin Grameri, çevir. Mehmet Akalın, TDK, s. 284-285.
  6. ^ "Son On Yılda Gagauzya". 17 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2014. 
  7. ^ "Города-побратимы". Примэрия мун. Комрат (Rusça). 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2023. 
  8. ^ Kardeş Belediyeler 29 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Lefkoşa Türk Belediyesi, Erişim tarihi: 26 Ağustos 2012.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Moldova</span> Doğu Avrupada bir ülke

Moldova veya resmî adıyla Moldova Cumhuriyeti, Doğu Avrupa'da yer alan Ukrayna ile Romanya arasında kalan bir ülkedir. Başkenti Kişinev'dir ve 1991 yılında SSCB'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını kazanmıştır. İçinden Prut ve Dinyester nehirleri geçmektedir. Dinyester Nehri'nin doğu kıyısını bir şerit hâlinde kapsayan bölgede tek taraflı bağımsızlığını ilan eden de facto bir cumhuriyet olan Transdinyester bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzlar</span> Güney Moldova ve güneybatı Ukraynanın Türk etnik grubu

Gagavuzlar ya da Gagauzlar, bugünkü Moldova Cumhuriyeti'nde, başta Gagavuzya olmak üzere kuzeydoğu Bulgaristan, Ukrayna, Romanya ve Yunanistan'da yaşayan, çoğunluğu Ortodoks Hristiyan olan bir Türk halkı. Ayrıca Trakyanın yerli halkı Müslüman Gacalların ve Marmara, Batı Karadeniz'in yerli halkı olan Manavların Yörük olmayan katmanının nüfusunun Gagavuzlardan geldiğine inanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzya</span> Moldovaya bağlı özerk Türk cumhuriyeti

Gagavuzya veya Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi, Moldova'ya bağlı bir özerk devlet. Ülkeye ismini veren Gagavuzlar, Oğuz Türkü kökenlidir ve Gagavuz kelimesinin Gök-oğuzdan türediği düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çadır Lunga</span> Moldovada şehir

Çadır Lunga veya Çadır, Moldova'ya bağlı özerk cumhuriyet olan Gagavuzya'daki bir şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzca</span>

Gagavuzca veya Gagauzca, çoğunluğu Moldova'daki Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde yaşayan Gagavuzların konuştuğu Batı Oğuz grubuna bağlı bir Türk dili. Gagavuzca, Balkan Gagavuzcasından bir dereceye kadar farklı bir dildir. Kimi Türkologlar ise Gagavuzca'yı ayrı bir dil veya lehçe saymayarak Türkiye Türkçesinin Rumeli ağızlarına dahil etmişlerdir. Yaklaşık 300.000 kişi tarafından konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Yağma</span> Orta Çağda yaşamış bir Türk boyu

Yağma, Orta Çağ'daki bir Türk boyudur, bu boy günümüz Uygurlar'ın ve Özbekler'in atalarıdır. Bu boy bir kolu olan ve Üç Oğuzlar denilen birlik, Yağma, Karluk ve Çiğil boylarından oluşmuştur. 7. yüzyıldan itibaren Karahanlılar dönemi boyunca Yağma boyu Müslüman Araplar ve Çinliler tarafından kuvvetli ve kudretli siyasi varlıklar olarak Tarım Havzası, Cungarya havzası ve Yedinehir (Yedisu) bölgesinde göze çarpmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzya Cumhuriyeti</span> 1990–1994 yılları arasında Doğu Avrupada var olan tanınmayan devlet

Gagavuzya Cumhuriyeti Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'den ayrılan ve 1990 – 1994 yılları arasında bağımsız olduktan sonra barışçıl bir şekilde Moldova'ya katılan devlet. Günümüzde Gagavuz Özerk Bölgesi olarak adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Komrat Devlet Üniversitesi</span> Moldovada devlet üniversitesi

Komrat Devlet Üniversitesi (KDÜ), Avtonom Territorial Bölümlüü Gagauziya Moldova'nın Gagavuzya Özerk Bölgesinin başkenti Komratta 11.02.1991 yılında Süleyman Demirel in katkılarıyla kurulmuş bir devlet üniversitesidir. Eski adı Gagavuz Üniversitesidir. Açılışından 6 ay sonra tanınan Üniversitenin ilk rektörü Dionis Tanasoğlu oldu. 2006 itibarıyla Dünyanın birçok yerinden öğrenci kabul eden üniversitenin Diploması AB ülkeleri başta olmak üzere Ortadoğu, Arap Ülkeleri, Rusya ve ABD gibi çok geniş bir coğrafyada tanınmaktadır. Üniversitede başta Amerika olmak üzere birçok ülkeden doçentler ve profesörler eğitim vermektedir. Kampüs içinde Amerikan, Rus, Bulgar, Alman, Türk Kültür merkezleri bulunmaktadır.

Dimitri Karaçoban, tanınmış bir Gagauz etnograf, yazar, müzeci ve bilim insanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Irina Vlah</span> Gagavuz siyasetçi

Irina Vlah Moldovalı siyasetçi. 2005-2009 yılları arasında ve 2014-2015 yılları arasında Moldova Cumhuriyeti Parlamentosu üyesi olarak görev yaptı. 15 Nisan 2015'ten 19 Temmuz 2023'e kadar Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi Valisi (Başkan) olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzya bayrağı</span>

Gagavuzya bayrağı 1995 yılından bu yana Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nin resmi sembolü olarak kullanılmakta ve Moldova tarafından bölgesel bir sembol olarak kabul edilen bayraktır. "Gökyüzü Bayrağı" olarak bilinen bayrak, mavi-beyaz-kırmızı kabile renklerine, üçgen şeklinde düzenlenmiş üç sarı yıldız içeren bir tasarıma sahiptir. Bayrağın tasarımı günümüzde tartışılmaktadır; ancak yıldızlar Moldova'daki üç Gagavuz belediyesini temsil ettiği bilinmektedir. Üç renk, Gagavuzya'da da popüler olan Rusya bayrağı andırmaktadır; bu konu Gagavuz ve Moldova siyasetçileri arasında tartışma konusu olmuştur.

Ana Sözü, Gagavuzya'nın (Moldova) en büyük yerel gazetesidir. Aynı zamanda tamamı Gagauz dilinde yazılmış tek yerel gazete ve Gagauz dilinde yayımlanan her türden ilk gazetedir.

Gagavuzya-Türkiye ilişkileri, Ortodoks Hristiyan, Türkî halk olan Gagavuzların yaşadığı Moldova'nın özerk bölgesi Gagavuzya ile Türkiye arasındaki ikili ilişkilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzya tarihi</span>

Gagavuzya tarihi eskilere dayanmaktadır. 1906 yılında bir grup Gagavuz'un ayaklanması sonucu ortaya çıkan altı günlük de-facto bağımsız Komrat Cumhuriyeti dışında Gagavuzlar Rus İmparatorluğu (1812-1917), Romanya, Sovyetler Birliği ve Moldova tarafından yönetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">FC Olimp Comrat</span> Moldova Gagavuz Özerk bölgesi merkezli futbol kulübü

FC Olimp Komrat Moldova Gagavuz Yeri Özerk Bölgesinin futbol kulübüdür. Gagavuzya'nın başkenti Komrat'da bulunan kulüp, Moldova ikinci ligi Divizia B de top koşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mariya Maruneviç</span>

Mariya Maruneviç Eski Gagavuzya Kültür ve Eğitim İşleri Bakanı, Gagavuz Türklerinin kültürü ve tarihi ile ilgili çalışmalar yapmış ve Gagavuzya'ya özerk statü kazandırmakta büyük rol oynamış bilim insanı ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Avdarma</span> Moldovada ilçe

Avdarma Moldova Cumhuriyetine bağlıGagauz Özerk Bölgesi'nde bulunan bir komün ve köydür. 2004 nüfus sayımına göre komün, 3.564 kişilik bir nüfusa sahiptir. Sakinlerin 3.356'sı Gagavuzlar oluştururken; geriye kalan azınlık nüfus dağılımını ise 47 Rus, 43 Ukraynalı, 42 Moldovalı, 32 Bulgar ve 25 Çingene oluşturmaktadır. Köydeki Tarih ve Etnografya Müzesi 2011 yılında açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Saksan FK</span> Gagavuz Yeri futbol kulübü

FC Saxan Gagauz Yeri, Çadır Lunga, Gagavuzya Moldova merkezli bir Moldova futbol kulübüydü. Moldova futbol liginin üçüncü kadamesi olan Divizia B'de oynamaktaydılar.

Univer-Oguzsport, Moldova'nın Gagavuzya'ya bağlı Komrat şehrinde bulunan bir futbol kulübüdür. Kulüp tarihinde genellikle Moldova futbolunun ikinci aşaması olan Divizia A'da oynamaktaydı. 2010-11 sezonunda Moldova'nın en üst ligi olan olan Divizia Națională'da oynadılar. Uzun yıllar boyunca 5 ila 17 yaş arası çocuklar için bir futbol okulu olarak çalışan kulüp, 2021 yılında resmi liglere geri dönmüştür. 2021–22 Liga 2(Güney)'de top koşturan kulüp sezonu 6. olarak tamamlamıştır.

Evghenia Gutul, ayrıca Yevgenia Gutsul ve Eugenia Guțul olarak da söylenir 19 Temmuz 2023'ten bu yana Gagauzya Başkanı olarak görev yapan Gagavuz hukukçu ve politikacıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.