Kombinezon (satranç)

Satrançta kombinezon (kombinasyon); genellikle bir fedayla başlatılan, rakibe sınırlı seçenekler bırakan ve somut bir kazançla sonuçlanan hamleler dizisidir. Satranç oyunlarının çoğunda, her oyuncunun birden fazla mantıklı seçeneği olur ve bu da stratejik terimler dışında plan yapmayı zorlaştırır. Buna karşın, kombinezonlarda herhangi bir savunmaya karşı avantajın nasıl elde edileceğini tam olarak hesaplamak mümkündür. Gerçekten de, bir kombinezona başlamadan önce birkaç hamleyi tam olarak öngörmek genellikle gereklidir; aksi takdirde, ilk fedanın yapılmaması gerekir.

1952/53'te Shakhmaty v SSSR editörleri şu tanımı kararlaştırdılar: Kombinezon, belirli bir amacı gerçekleştirmek için taktiksel yollar kullanarak ve pozisyonun özel niteliklerinden yararlanarak gerçekleştirilen zorunlu bir hamle dizisidir. (Golombek 1977)

Irving Chernev şöyle yazdı:

Kombinezon nedir? Kombinezon, taşları adeta büyülü bir güce kavuşturan fikirlerin -çatal, çifte saldırı, açmaz, açarak şah gibi- harmanıdır. Kombinezon, nakavttan önceki peş peşe indirilen şaşırtıcı darbeler serisidir. Tahtada sergilenen oyunun doruk noktasıdır. Cansız taşlara hayat veren büyülü bir dokunuştur. Tüm bunların ötesinde, kombinezon satrancın kalbidir. (Chernev 1960)

Bir kombinezon genellikle çatal, açmaz, şiş, korumanın kaldırılması, açarak saldırı gibi iki veya daha fazla temel satranç taktiğinden oluşur. Bu nedenle, bir kombinezon genellikle en az üç hamle uzunluğundadır, ancak başlangıçtaki fedayı geri kazanmak ne kadar uzun sürerse, kombinezon o kadar etkileyici olur.

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Hamle sırası beyazların

Gösterilen pozisyon, G. Stepanov– Peter Romanovsky, Leningrad 1926 partisinden alınmıştır ve birkaç çatal ve şiş içeren bir kombinezonun başlangıcıdır.^[1] Siyah oynamıştı:

1...Kxf3+ (D)

2.Şe2 hamlesi, 2...Ad4+ hamlesine izin verir ve bu hamleden sonra siyahlar, beyazın şahını ve vezirini hedef alan bir kraliyet çatalı oluşturup veziri kazanır. Benzer şekilde, 2.Şd2 hamlesi, 2...Kf2+ (şah ve vezir şişi) 3.Fe2 Kxe2+! 4.Şxe2 Ad4+ hamlesine izin verir ve yine aynı tür çatalla veziri kazanır. Beyaz bu nedenle şunu tercih etti:

2.Şe4

fakat sonra

2...d5+!

Beyaz terk etti. Beyaz, siyah kaleyi alamaz çünkü bu, 3...Ad4+ hamlesiyle bir kraliyet çatalına yol açar ve vezirini kaybeder. Alternatif olarak 3.cxd5 exd5+ 4.Şxd5 hamlesinde de kaleyi almak yine 4...Ad4+ hamlesiyle veziri kaybettirir. 5.Şxe6 hamlesi uzun süredir tehdit edilen 5...Ad4+ çatalına izin verirken, 5.Şxc6 hamlesi ise 5...Kc8+ şişini ve ardından 6...Kxc2 hamlesini mümkün kılar. 5.Şe4 hamlesi ise siyah filin 5...Ff5+ ile şah ve vezir şişi yapmasına olanak tanır. Bu durumda, beyazın tek seçeneği 5.Şd6 hamlesidir.

5.Şd6'dan sonra, siyah 5...Kd8+ hamlesini oynayacaktır. Beyaz, aynı sebepten dolayı yine kaleyi alamaz ve 6.Şxe6 hamlesi ise 6...Kf6# ile mat olmasına neden olur. Bu durumda tek legal hamle 6.Şc7 olacaktır, ancak 6...Kf7+ hamlesi, beyaz şahı siyah atı almak zorunda bırakır ve 7...Kc8+ şişine yol açar; bunu 8...Kxc2 hamlesi takip eder.

• Satranç taktikleri
• Zwischenzug

Bibliyografi

• “What is a Chess Combination?” Edward Winter
• Chernev, Irving (1960), Combinations: the Heart of Chess, Thomas Y. Crowell Co. 
• Golombek, Harry (1977), Golombek's Encyclopedia of Chess, Crown Publishing, ISBN 0-517-53146-1 
• Hooper, David; Whyld, Kenneth (1992), The Oxford Companion to Chess, 2nd, Oxford University Press, ISBN 0-19-866164-9