İçeriğe atla

Koltuk davulu

Kontrol Edilmiş
Koltuk davulu
Natiq Shirinov Eurovision 2012'de
İlişkili çalgılarPerküsyon (Membranofon)

Koltuk davulu (ya da Koltuk altı davulu), tek taraflı çıplak elle çalınan çift başlı halk davuludur. Ermenistan, Türkiye, İran Azerbaycanlıları, Azerbaycan[1] Gürcistan ve diğer Kafkasya bölgelerinde kullanılmaktadır. Çalındığı bölgeye göre farklı isimlerle anılmaktadır. Koltuk davulumembranofonu, Hindistan'daki dhol ve nakkareden farklıdır.

Ermenistan'da dhol

Dhol, Kilikya, Ermeni Krallığı döneminden beri Ermenistan'da ve aynı zamanda Ermeni tarihi boyunca sürekli olarak çalınan ortak bir halk çalgısıdır. Dhol sopalarla, tokalarla veya ellerin avuç içi ve parmaklarla çalınabilmektedir. Bir zamanlar askeri seferler sırasında kullanılan dhol, günümüzde folklorik üçlülerde (dholu tamamlayan düdük ve zurna ile birlikte) ve orkestrada çalınmaktadır.

Ermeni Yaylaları binlerce yıldır Ermenilere ev sahipliği yapmaktadır, bu nedenle İpek Yolu üzerindeki Ermeni tüccarların çalgıyı Hindistan'dan getirdiklerine ya da çalgının Hindistan'a bu bölgeden götürüldüğüne inanılmaktadır.[][]

Türkiye'de nakkare

Nakkare (koltuk davulu da denir) bir Türk halk davulu veya vurmalı çalgısıdır. Kol altına yerleştirilir ve el ile çalınır. Normal tamburlara göre daha uzundur ve çapı daha küçüktür.

Gürcistan'da doli

Doli, Kafkasya'da Gürcistan çevresinde kullanılır. Gövde, üzerine demir halkalarla sıkıca tutturulmuş deri kaplı içi boş bir ahşap silindirden oluşur. Otururken veya dans ederken, kolun altında veya üstünde, avuç içi ve parmaklarla çalınır. Forte efekti elde etmek için merkeze, piyano efekti elde etmek için kenarlara vurulur. Dolinin gövde ve baş yüksekliği ve çapı oranı yaklaşık olarak üçte birdir. Doli çalanlar çoğunlukla erkeklerdir. Performansta doli dansın ritmini belirler. Doli sıklıkla diğer bölgesel enstrümanlar ile birlikte kullanılır: çöğür, çiboni, salamuri, buzika ve duduk.

Azerbaycan'da nagara

Azerbaycan devleti 1918'de kurulduğundan beri, komşu ülkelerin dhol çalgısı yerli halka uyarlandı ve bugün ülke genelinde yaygın olarak kullanılan Türk nakkaresi ile ilişkilendirildi. Azerbaycan dilinde (Türkçe) "toy-dan-sora-nagara!" diye bir atasözü bulunmaktadır. Bu atasözü düğün törenlerinden sonra naghara anlamına gelmektedir.[2]

Bu çalgı, doktorların kötü ruh hali, melankoli, entelektüel ve fiziksel yorgunluk ve düşük tansiyon ile başa çıkmasına yardımcı oldu.[3] Nagaranın baharatlı karanfil gibi bazı şifalı bitkilerle birlikte kullanılabileceğine inanılıyordu. Nagaranın ritmik atımının kalbin güçlenmesine yol açtığına inanılmaktaydı.[] Nagara, Erken Orta Çağ Türk edebiyat destanı Dede Korkut Kitabı'nda da geçmektedir. Nagaraya benzeyen benzer çalgılar eski Mısır'da iyi biliniyordu.

Doul Baraban

Çerkesya ve Dağıstan'da bu tip silindirik halk davuluna (iki deri başlı) baraban denir. Bu, Rusya anakarasında sopalarla oynanan barabandan (davul) farklıdır (Ayrıca bkz Çerkes müziği).

Jergh

Çeçenya'da jergh veya watt adında çift başlı bir davul kullanılmaktadır.

Fotoğraf galerisi

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Archived copy". 7 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2016. 
  2. ^ "Naghara, the Azerbaijani Cylindrical Drum". 12 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2012. 
  3. ^ "Music Therapy: What Doctors Knew Centuries Ago". Azerbaijan International (2003). 17 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tulum (çalgı)</span> Karadeniz bölgesine özgü üflemeli çalgı

Tulum, Anadolu'nun kuzeydoğusunda Rize, Artvin, Ardahan, Erzurum ve Gümüşhane'de kullanılan nefesli bir halk çalgısı. Balkan yarımadası ve İskoçya'da kullanılan gaydadan en önemli farklı pes sesleri kontrol edebilen boruya sahip olmamasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Davul</span> vurmalı çalgı

Davul, bilinen en eski vurmalı çalgılardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kabak kemane</span>

Kabak kemane, Türk halk müziği'ndeki telli, yaylı ve deri kapaklı sazların tek örneğidir. Kökeni Orta Asya'ya dayanmaktadır. Kabak kemane, Türkiye’de özellikle Batı Anadolu’da Ege Bölgesi’nde) yaygın olarak kullanılan bir sazdır. Kabak, kabak kemane, rebap ve ıklığ gibi adlar ile bilinmektedir. Orta Asya Türkmenlerinin Gijek adını verdiği ve Azerbaycan halk müziğinde Kemança adıyla kullanılan çalgı da aynı köktendir. Gövdesi kabak veya hindistan cevizi, göğsü deri, iki veya üç telli olan bir halk çalgısıdır. Yörelere göre farklılık gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti</span> ilk Azerbaycan cumhuriyeti (28 Mayıs 1918-28 Nisan 1920)

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti veya kısaca Azerbaycan Cumhuriyeti, Doğu Kafkasya'da yerleşmiş ve yüzölçümü 147.629 km2 olan, Müslüman ve Türk toplumlarında kurulan ilk laik ve demokratik devlet. Nüfusu 2 milyon kişiye ulaşan cumhuriyetin sınırları kuzeyde Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti, kuzeybatıda Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, batıda Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve güneyde İran'la belirlenmiştir. Azerbaycan'da en büyük şehir olan Bakü'nün Bolşevik Bakü Sovyeti'nin kontrolünde olması nedeniyle, AHC'nin geçici başkenti Gence olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kamança</span>

Kamança veya kamançe, Azerbaycan, İran ve Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde çalınan bir tür yaylı telli çalgıdır. Enstrümanın yapısındaki ufak değişikliklerle birlikte Kürt, Gürcü, Türkmen ve Özbek müziklerinde kullanılır. Kamança kavisli Bizans lirasının da tarihsel atası olan rebab ile akrabadır. Teller değişken gerilimli bir yay ile çalınır.

Klasik Batı Müziği, kökeni Antik Yunan müzik kültürüne dayandırılan, daha sonra Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşüyle başlayan Orta Çağ ve Gotik dönemde çok sesliliğin gelişimiyle beraber daha da biçimlenmiş, kilise ve saray baskısı altında Rönesans'ın erken yüzyılında vokal polifoni çerçevesi içinde gelişmiş, Yüksek Rönesans ile beraber çalgı müziğinin de yükselişiyle içeriği bugünün klasik müzik olarak adlandırılan biçimleri ve teknikleriyle gelişimini sürdürmüş bir kurumsal müziğin, kilise baskısına direnen halk müziğinin dans ve şarkı biçimleriyle karşılıklı etkileşimi sonucu gelişimini sürdürmüş olan, uluslararası olarak kabul görmüş müzik türüdür. En önemli özelliği, çok sesli ya da çok ezgili (polifonik) ve çok ritmli (poliritmik) olmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kithara</span>

Kithara, Bu gün modern Yunancada klasik gitar'ı da tanımlayan telli, antik bir Yunan çalgısı. Kutlamalarda, özellikle de tanrı Apollon şerefine düzenlenen kült törenlerinde çalınmak için tercih edilen seçkin bir enstrümandı. Her ne kadar Lir ile benzer olduğu düşünülse de Lir daha küçük ve ayaksızdır.

Türk halk müziği çalgıları, geçmişten günümüze Türk halk müziğinde kullanılan enstrümanlardır. Bu çalgılar telli, nefesli ve vurmalı olmak üzere üç ana başlıkta incelenmektedir.

Laz müziği, Laz halkının geleneksel müziğine verilen addır. Laz müziği, Kolhis'den günümüze değin ulaşan süreç içinde birçok kültürden ve medeniyetten etkilenerek çeşitlilik kazanmıştır. Laz müziği, temelde insan sesine dayanır. Günümüz Laz müziğini coğrafî olarak Gürcistan (Kafkasya) ve Türkiye olarak iki kısımda incelemek mümkündür.

<span class="mw-page-title-main">Ksilofon</span>

Ksilofon, değişik sayıda akortlu tahta çubukların gam sırasıyla dizilmesinden oluşan, iki değnekle vurularak çalınan bir çalgıdır. Eski Yunancadan gelen tahta anlamındaki ksýlon (ξύλον) ve ses anlamındaki phonḗ (φονή) kelimelerinden gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çeng</span>

Çeng, arp ailesinden telli bir çalgıdır. Bu çalgıyı çalan kişiye çengî (ﭼﻨﮕﻰ) denir.

<i>Şamisen</i>

Şamisen ya da sangen, baçi adı verilen bir mızrap ile çalınan üç telli bir Japon çalgısıdır. 16. yüzyılda güney Japonya'da doğmuştur. Şamisenler çeşitli biçimlerde üretilirler ve genelde teatral çalışmalarda kullanılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kaşık (çalgı)</span>

Kaşık, halk müziğinde ve halk danslarında kullanılan müzik aletidir. Türkiye, Bulgaristan, Rusya ve Amerika'da halk müziği ve danslarında kullanılır. Türkiye'de şimşir ağacından yapılanlar tercih edilir.

<span class="mw-page-title-main">Nağara</span>

Nağara ya da koltuk davulu bir çalgı aletidir. Azerbaycan düğünlerinde kullanılır. Koltuk altına ya da iki diz arasına yerleştirilip çalınır.

<span class="mw-page-title-main">Doli</span>

Doli, Gürcistan’da ve Kafkasya’da kullanılan vurmalı çalgı. Yüksek gövdeli davulu andırır. İki tarafından deri kaplı olan silindirik gövde, demir halkalarla sıkıca tutturulmuştur. Omza asılarak veya asılmadan koltuk altında sıkıştırılır ve oturarak avuç içi ve parmaklar aracılığıyla çalınır. Ucu hafifçe geniş çubuklarla da çalınabilir. Çalan kişi bazen halk dansına da eşlik eder. Güçlü efekt elde etmek için merkeze ve piyano efekti elde etmek için kenarlara vurulur. Dolinin yüksekliği gövdesinin yarıçapının üç katı kadardır. Doli yaygın olarak erkekler tarafından çalınır. Performansta, doli dansın ritmini belirler. Doli, genellikle çonguri, çiboni, salamuri, buzika ve duduki gibi diğer bölgesel çalgılar eşliğinde çalınan bir çalgıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tar (müzik aleti)</span>

Tar, Azerbaycan'da yaygın olarak kullanılan telli bir müzik aletidir.

Türkmen halkının müziği konargöçer yaşayan Orta Asya Türk toplulukları Kırgızlar ve Kazakların halk müzikleri ile yakından ilişkilidir. Türkmen müziğinde önemli geleneksel müzisyenler arasında gezgin şarkıcılar ile şifacı ve sihirbaz gibi davranan baksı adı verilen şamanlar ve dutar (lavta) gibi enstrümanlarla şarkı söyleyen şamanlar yer alır. Bakşı, eskiden Türkmen toplumunun tuydukçular ile birlikte en önemli müzisyenleriydi.

<span class="mw-page-title-main">Tympanum</span>

Eski Yunan ve Roma'da tympanum veya tympanon, bir tür yuvarlak davul veya tef benzeri bir müzik aletiydi. Daireseldi, sığdı ve avuç içi ya da sopayla dövülürek çalınırdı. Bazı temsillerde, tympanumun çerçevesinde süslemeler veya zil benzeri nesneler görülürdü. Enstrüman; Dionysos, Kibele ve Sabazios için yapılan ayinlerde onlara tapan kişilerce çalınırdı.

Karadeniz kemençesi veya Laz kemençesi, Yunanistan ve Türkiye'de kullanılan yaylı müzik aletidir. Genellikle dörtlü aralıklarla B-E-A şeklinde akortlanmış üç teli vardır. Pontus Rumlarının önde gelen müzikal halk çalgısıdır. 11. ve 12. yüzyıllar arasında icat edildiği tahmin edilmektedir. Kemençe, birçok ahşap türünden yapılabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan müzik aletleri</span>

Azerbaycan müzik aletleri(Azerice: Azərbaycan musiqi alətləri) Azerbaycan'da, öncelikle halk çalgı aletleri topluluğunda kullanılan müzik aletleridir. Eski müzik aletleri, halkın tarihi, kültürel ve manevi anıtlarıdır. Azerbaycan halk çalgı aletlerinin sınıflandırılması Azerbaycan'da var olan çalgı aletlerinin türleri belirlenirken klasik şiirlerden alınan dizeler de çok değerli kaynaklardır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.