İçeriğe atla

Kolombiya Kızılderilileri

Kolombiya Kızılderilileri
(Indios de Colombia)
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
yerel diller, İspanyolca
Din
Hristiyanlık, yerel inançlar

Kolombiya Kızılderilileri (İspanyolca Los indios de Colombia ya da Los indios colombianos), Kolombiya'da yaşayan ve Karayip etrafında (kuzey) ya da And dağları (güney) veya Amazon yağmur ormanları (güneydoğu) kültür grubundan Kızılderili halkları. Organización Nacional Indígena de Colombia (ONIC) verilerine göre 102 yerli grubu vardır.[1]

En yüksek Kızılderili nüfusu barındıran departmanlar: Amazonas (% 43,4), La Guajira (% 40), Guainía (% 32), Vichada (% 31), Vaupés (% 29), Cauca (% 19), Putumayo (% 12).[2]

Halklar

Yayla halkları

  • Arhuacos/Ijka
  • Awá
  • Coconuco
  • Guambiano/Misak
  • Guanes
  • Inga
  • Kamsá (Sibundoy)
  • Kankuamo
  • Kogui/Kággaba
  • Mokaná
  • Muisca
  • Páez/Nasa
  • Pacabuy
  • Pastos
  • Pijao
  • Sutagaos
  • Tama
  • Totoró
  • Umbrá
  • U'wa/Tunebo
  • Wiwa/Sanhá
  • Yanacona

Ova halkları

  • Achagua
  • Amorúa
  • Andaquí
  • Andoque
  • Bara
  • Barasana
  • Barí/Motilon
  • Betoye
  • Boralar
  • Cabiyarí
  • Carapana
  • Carijona
  • Cocama/Kokama
  • Cofán/Kofán
  • Coreguaje
  • Cubeo
  • Cuiba
  • Curripaco
  • Chimila
  • Chiricoa
  • Desano
  • Emberá
  • Guahibolar (Sikuani)
  • Guayabero
  • Kuna/Tule
  • Kokama
  • Hupda
  • Letuama
  • Makaguaje
  • Makuna
  • Masiguare
  • Matapí
  • Miraña
  • Muinane
  • Nonuya
  • Nukaklar
  • Ocaína
  • Panche
  • Piapoco
  • Piaroa
  • Piratapuyo
  • Pitsamira
  • Puinave
  • Sáliba
  • Sionalar
  • Siriano
  • Taiwano
  • Tanimuka
  • Tariano
  • Tatuyo
  • Tikunalar
  • Tukanolar
  • Tuyuca
  • Wounaan
  • Wanano
  • Wayuú
  • Witoto (Huitoto, Uitoto)
  • Yagua
  • Yarigui
  • Yukuna
  • Yukpa/Yuko
  • Yuriler
  • Yurutí
  • Zenú

Kaynakça

  1. ^ "Pueblos indígenas ¿Cuales Son, Cuantos Y Donde Se Ubican Los Pueblos Iindegenas De Colombia? (İspanyolca)". 20 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2013. 
  2. ^ DANE 2005 Datos Preliminares, Censo Nacional de Población de 2005

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kolombiya</span> Güney Amerikada bir ülke

Kolombiya veya resmî adıyla Kolombiya Cumhuriyeti, Güney Amerika'da yer alan ve Kuzey Amerika'da adaları bulunan bir ülkedir. Kuzeybatıda Panama, kuzeyde Karayip Denizi, doğuda Venezuela ve Brezilya, güneyde Ekvador ve Peru ve batıda Büyük Okyanus ile çevrilidir. Yüz ölçümüne göre Güney Amerika'nın 4., dünyanın ise 26. en geniş ülkesidir. Ülke 32 departman ve aynı zamanda en büyük şehir olan Bogotá Başkent Bölgesi'ne ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderililer</span> Amerika kıtasının yerlilerine verilen isim

Kızılderililer ya da Amerika Yerlileri, Sibirya kökenli Eskimo - Aleut halkları dışında kalan bütün Amerika yerlileri için kullanılan ortak birleştirici ad. Dilce birbiriyle akraba olmayan iki ayrı ana grupta toplanırlar: Sibirya kökenli olan Na-Dene dilleri ile Na-Dene dilleri dışındaki bütün Kızılderili dillerini içeren Amerind dilleri.

<span class="mw-page-title-main">Kolombiya millî futbol takımı</span>

Kolombiya milli futbol takımı, lakabı Los Cafeteros, erkekler uluslararası futbolunda Kolombiya'yı temsil eder ve Kolombiya'daki futbolun yönetim organı olan Kolombiya Futbol Federasyonu tarafından yönetilir. CONMEBOL üyesidirler ve şu anda FIFA Dünya Sıralamasında 12. sırada yer almaktadırlar. Ekip, ülkelerindeki kahve üretiminden dolayı Los Cafeteros lakabını alıyor. Millî takım dünya çapında birçok Kolombiyalı için milliyetçiliğin, gururun ve tutkunun simgesi olmuştur. Kolombiya tutkulu bir hayran kitlesine sahip olmasıyla tanınıyor ve takımın gol kutlamaları sırasında yaptığı danslar sembolik nitelikte olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">René Higuita</span> Kolombiyalı eski millî kaleci

José René Higuita Zapata, Kolombiyalı eski millî kaleci. Defans arkasına gelen toplarla kalesini terk edip gelen topları uzaklaştırdığı hatta ileri doğru sürdüğü riskli oyun tarzıyla bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Guajira Yarımadası</span>

Guajira Yarımadası, Güney Amerika'da, Kolombiya'nın kuzeyinde, Venezuela'nın kuzey batısında yer alan Karayip Denizi'ne kıyısı olan 25.000 kilometrekarelik alanı bulunan bir yarımadadır. Yarımada Kolombiya ve Venezuela tarafından paylaşılması yanında Wayuu yerlilerini barındırır.

<span class="mw-page-title-main">İşilce</span>

İşilce, daha çok Guatemala'nın El Quiché departmanında İşil Üçgeni denilen Santa Maria Nebaj, San Juan Cotzal ve San Gaspar Chajul kasabalarında, çok daha az olarak Meksika'da İşiller tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kiçe-Mam dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 95.315 kişilik nüfustan 83.574 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabası birlikte İşil dilleri adıyla alt grup oluşturan Avakatekçedir.

<span class="mw-page-title-main">Mamca</span>

Mamca, Guatemala'nın Huehuetenango, Quetzaltenango, San Marcos, Retalhuleu departmanılarnda, Meksika'da Chiapas eyaletinde ve Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinde Mamlar tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kiçe-Mam dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 617.171 kişilik nüfustan 477.717 kadarı anadillerini konuşabiliyor. Meksika'da 2000 rakamlarına göre 28.000 konuşanı vardır. ABD'nin Kalifotniya eyaletinde ise birkaç bin kişi tarafından konuşulur. En yakın akrabası birlikte Mam dilleri adıyla alt grup oluşturan Tektitekçedir.

<span class="mw-page-title-main">Mamlar</span>

Mamlar, Guatemala'nın Huehuetenango, Quetzaltenango, San Marcos, Retalhuleu departmanılarnda, Meksika'da Chiapas eyaletinde ve Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinde yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 617.171 kişilik nüfustan 477.717 kadarı anadillerini konuşabiliyor. Meksika'da 2006 rakamlarına göre 22.632 etnik nüfus vardır. ABD'nin Kalifotniya eyaletinde ise birkaç bin kişi tarafından konuşulur. En yakın akrabası birlikte Mam dilleri adıyla alt grup oluşturan Tektiteklerdir.

<span class="mw-page-title-main">Guatemala Kızılderilileri</span>

Guatemala Kızılderilileri, Guatemala'da yaşayan Mezoamerika Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkları. 2001 yılında % 59.4 olan Ladinolardan sonra % 40.6 olan nüfuslarıyla ikinci sıradadır ve bunların büyük çoğunluğu Maya halkları olup en büyük grupları Kiçeler, Kakçikeller, Mamlar ve Kekçiler olarak sıralanır. Maya kökenli olmayan Kızılderililerin oranı ancak % 0.2 dir. İzole dilli Alaguilac'ların soyu Amerika'nın keşif yıllarında tükenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ladinolar</span>

Ladinolar, Latin Amerika'da, özellikle de Guatemala'da yaşayan, yerli halklar ile İspanya kökenli Avrupalıların melezi olan Mestizo halkı. Adları Latino («Latin») kelimesinden gelir.

<span class="mw-page-title-main">Meksika'nın yerli halkları</span>

Meksika Kızılderilileri, Meksika'da yaşayan Kuzey Amerika Kızılderilileri grubunun Aridoamerika ile Mezoamerika Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkları.

<span class="mw-page-title-main">Venezuela Kızılderilileri</span>

Venezuela Kızılderilileri, Venezuela'da yaşayan ve Circum-Caribbean ya da Guyanalar (doğu) veya Amazonya (güneybatı) kültür grubundan Kızılderili halkları. En az 26 grup vardır ve bunlardan en büyük nüfusa sahip olan grup 200.000 kişi ile Vayulardır. En yüksek Kızılderili nüfusu barındıran eyalet % 50 ile Amazonas'tır.

<span class="mw-page-title-main">Şili Kızılderilileri</span>

Şili Kızılderilileri, Şili'de yaşayan, Andlar ve Amazonya kültür gruplarından Kızılderili halkları. Şili nüfusunun % 4.6 sına denk gelen 692.000 kişilik nüfusa sahiptirler ve bunun % 85 kadar Mapuçelerden oluşur. Diğer halklar arasında Aymaralar, Keçuvalar, Atakamenyolar, Kollalar, Diaguita, Yaghan ve Kawashkar grupları yer alır. Diğer ufak gruplar arasında Cacahue, Chango, Picunche, Chono, Tehuelche, Cunco ve Selknam sayılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Arjantin yerlileri</span> yerli insanlar

Arjantin yerlileri, Arjantin'de yaşayan ve Andlar, Gran Chaco, Güney Cone ve Amazonya kültür gruplarından Amerika yerli halklarını anlatır. 40 milyonluk Arjantin nüfusu içinde yerlilerin oranı % 1.6, sayısı 600.329 kişidir. 2004 yılı itibarıyla yerli grup sayısı 35 tir. En büyük yerli grupları arasında Mapuçeler, Kollalar, Tobalar, Guaraniler, Wichí, Diaguita, Mocoví ve Huarpeler sayılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Bolivya Kızılderilileri</span>

Bolivya Kızılderilileri, Bolivya'da yaşayan ve Andlar, Gran Chaco ve Amazonya kültür gruplarından Kızılderili halkları. En büyük yerli grupları arasında Keçuvalar, Aymaralar, Chiquitano, Guaraniler ve Mojeño sayılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Paraguay Kızılderilileri</span>

Paraguay Kızılderilileri, Paraguay'da yaşayan ve Gran Chaco, Güney Cone ve Amazonya kültür gruplarından Kızılderili halkları. 2002 sayımına göre Paraguay'da Kızılderililerin oranı % 1.7, sayısı 87,099 kişidir. Beş dil ailesinde 17 ya da 19 etnik grup vardır. En büyük yerli grupları ülkenin kuzeybatısında bulunan Gran Chaco yöresindedir.

<span class="mw-page-title-main">Honduras Kızılderilileri</span>

Honduras Kızılderilileri, Honduras'ta yaşayan Mezoamerika ve Orta Amerika Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkları.

<span class="mw-page-title-main">Kosta Rika Kızılderilileri</span>

Kosta Rika Kızılderilileri, Kosta Rika'da yaşayan Orta Amerika Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkları. Ülke genelinde 22 ~ 24 Kızılderili rezervi'nde toplanan ve sekiz farklı etnik halktan oluşan bu Kızılderililerden Consejo Nacional de Asuntos Indígenas (CONAI) adlı devlet kurumu sorumludur.

<span class="mw-page-title-main">Uruguay Kızılderilileri</span> Güney Cone kültür grubundan Kızılderili halkları

Uruguay Kızılderilileri, Uruguay'da yaşamış olan, Güney Cone kültür grubundan Kızılderili halkları.

<span class="mw-page-title-main">El Salvador Kızılderilileri</span>

El Salvador Kızılderilileri, El Salvador'da yaşayan Mezoamerika ve Orta Amerika Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkları. Ülkede % 86 Mestizolar ve % 12 Beyazlardan sonra % 1 lik oranlarıyla azınlıkta kalmışlardır. Günümüzde en büyük yerli halklar ülkenin doğu bölgelerinde yaşayan Pipiller ile Lenkalardır.