Kolombiya çatışmaları

Kolombiya çatışmaları, Kolombiya'da yaklaşık 1964 veya 1966 yılında devlet güçleri ve Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) ile Ulusal Kurtuluş Ordusu (ELN) gibi köylü gerillalar arasında başlayan ve asimetrik düşük yoğunlukla günümüze kadar devam eden silahlı çatışmalardır.

Kökeni tarihsel olarak, 1948'de popülist lider Jorge Eliecer Gaitán'ın siyasi suikastıyla tetiklenen^[1] ve 1960'larda Kolombiya'nın kırsal kesimlerinde komünizme karşı Amerika Birleşik Devletleri destekli kuvvetli baskılar sonrasında Liberal ve Komünist militanların FARC içine yeniden yapılanmasına yol açan La Violencia olarak bilinen çatışmalara dayanır.^[2]

Mücadele için ileri sürülen nedenler gruptan gruba farklılık gösterir. FARC ve diğer gerilla hareketleri, yoksulların haklarını savunmak, onları devlet şiddetinden korumak ve sosyalizm yoluyla sosyal adalet sağlamak için mücadele ettiklerini iddia etmektedirler.^[3] Kolombiya devleti, düzen ve istikrar için mücadele ettiğini, vatandaşlarının hak ve çıkarlarını korumak istediğini iddia etmektedir. Kolombiya Birleşik Öz Savunma Kuvvetleri (AUC) gibi paramiliter gruplar ise gerilla hareketleri tarafından verildiği algılanan tehditlere tepki verdiklerini iddia etmektedirler.^[4]

Gerilla ve paramiliter gruplar, uyuşturucu kaçakçılığı ve terörizmle suçlanmaktadır. Çatışmaların tüm tarafları, çok sayıda insan hakları ihlalleri işledikleri için eleştirilmektedir.

Bir hükûmet raporuna göre, 1958 ve 2013 yılları arasında çoğu sivil 220.000 kişi çatışmalarda ölmüştür.^[5] Aynı rapora göre sağcı paramiliterler daha fazla cinayetten sorumlu iken, solcu isyancılar daha fazla adam kaçırma olaylarından ve maddi hasardan sorumlular.^[5] 46.383 kişi kaybolmuş, 29.682 kişi de kaçırılmıştır.^[6]

2015 yılının Eylül ayında Kolombiya hükûmeti ile FARC örgütü Küba'nın arabuluculuğuyla anlaşmaya varmışlardır. 6 ay içerisinde barış antlaşması imzalanması öngörülmüştür.^[7]

Kaynakça

^ (İngilizce) Garry Leech (2009). Beyond Bogota: Diary of a Drug War Journalist. Boston, MA: Beacon Press. s. 242–247. ISBN 978-0-8070-6148-0.
^ (İngilizce) Mario A. Murillo; Jesús Rey Avirama (2004). Colombia and the United States: war, unrest, and destabilization. Seven Stories Press. p. 57. ISBN 978-1-58322-606-3.
^ (İspanyolca) "Farc-EP confirma muerte de Marulanda a través de un comunicado" 14 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Rebelion.org. 26 Mayıs 2008. En son 25 Ağustos 2013 tarihinde erişildi.
^ (İngilizce) "War on Drugs and Human Rights in Colombia" 26 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. En son 11 Eylül 2010 tarihinde erişildi.
^ ^a ^b (İngilizce) Colombian conflict has killed 220,000 in 55 years, commission finds 4 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The Guardian. 25 Temmuz 2013. En son 25 Ağustos 2013 tarihinde erişildi.
^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2017.
^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2015.

Kolombiya çatışmaları (1964–günümüz)

Taraflar			Zaman çizelgesi	Temel unsurlar
			• La Violencia (1948-1958) • Marquetalia Cumhuriyeti • Ulusal Cephe • Dominik Büyükelçiliği kuşatması (1980) • Adalet Sarayı kuşatması (1985) • Yurtsever Birlik Partisi'nin yokedilmesi • İnsanî değiş tokuş • Mapiripán katliamı (1997) • Barış süreci (1999-2002) • Bojayá katliamı (2002) • Valle del Cauca meclis üyeleri rehine krizi (2002-2009) • El Nogal Club bombalaması (2003) • Parapolitik skandalı (2006–7) • Operasyon Emmanuel • Ekvador-Kolombiya-Venezuela diplomatik krizi (2008) • Operasyon Jaque	Davalar • Sinaltrainal v. Coca-Cola (2001) • Rodriquez v. Drummond (2003) • Doe v. Chiquita (2007) Adam kaçırmalar • Kolombiya'da adam kaçırma olayları • FARC tarafından tutulan siyasi rehinelerin listesi Yasadışı uyuşturucu ticareti • Kolombiya'da yasadışı uyuşturucu ticareti • Uyuşturucuya Karşı Savaş • Narko terörizm Devlet unsurları • Demokratik güvenlik • Plan Kolombiya • Plan Patriota • Kolombiya–ABD ilişkileri • Kolombiya'da insan hakları • Kolombiya'da siyaset
Gerillalar	Kolombiya Hükümeti	Paramiliterler
• FARC-EP • ELN • EPL • FARC saldırılarının listesi Eski gerillalar • M19 • MOEC • CGSB • ERP • Jorge Alberto Rodriguez 400 • Movimiento Armado Quintin Lame Bağlantılı olduğu • PCCC • Foro de São Paulo • PCC(M-L) • Küba devrimcileri • Geçici IRA • ETA • ANNCOL • Fighters+Lovers • Uyuşturucu kartelleri • Bazı siyasetçiler	Kolombiya Askeri Kuvvetleri: Ulusal Kara Kuvvetleri Hava Kuvvetleri Deniz Kuvvetleri Deniz Piyadeleri Ulusal Polis Teşilatı Diğer: DAS istihbarat Adalet Bakanlığı birimleri Eski devlet programı • CONVIVIR Bağlantılı olduğu • DynCorp International • Birleşmiş Milletler • ABD • Avrupa Birliği	• Águilas Negras • Los Rastrojos • Los Urabeños Eski paramiliterler • AUC • AAA Bağlantılı olduğu • Spearhead Ltd • Uyuşturucu kartelleri • CONVIVIR • Bazı Kolombiya askeri personeli • Bazı siyasetçiler

İlgili Araştırma Makaleleri

Kolombiya veya resmî adıyla Kolombiya Cumhuriyeti, Güney Amerika'da yer alan ve Kuzey Amerika'da adaları bulunan bir ülkedir. Kuzeybatıda Panama, kuzeyde Karayip Denizi, doğuda Venezuela ve Brezilya, güneyde Ekvador ve Peru ve batıda Büyük Okyanus ile çevrilidir. Yüz ölçümüne göre Güney Amerika'nın 4., dünyanın ise 26. en geniş ülkesidir. Ülke 32 departman ve aynı zamanda en büyük şehir olan Bogotá Başkent Bölgesi'ne ayrılmıştır.

Gizli Kolombiya Komünist Partisi, Kolombiya'daki en büyük gerilla gücü olan FARC-EP'yle organik bağa sahip komünist parti.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Komünist Emek Partisi/Leninist</span> Yasa dışı komünist örgüt

Türkiye Komünist Emek Partisi/Leninist, Türkiye'de yasa dışı bir komünist partidir. TKEP/L, Türkiye Komünist Emek Partisi'nde (TKEP) yaşanan bir bölünmenin ardından 1 Eylül 1990 tarihinde kurulmuştur. Gençlik kanadı 13 Mart Genç Komünistler Birliği'dir. TKEP/L, 12 Mart 2016 tarihinde Halkların Birleşik Devrim Hareketi bileşenleri ile birleşerek Türkiye'de faaliyet yürüten bazı komünist ve Marksist-Leninist silahlı örgütlerle ortak bir cephe oluşturmuştur. TKEP/L'nin legal kolunun Mücadele Birliği Platformu adlı politik dergi olduğu iddia edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çocukların askerî kullanımı</span>

Çocukların askerî kullanımı, birbirinden bağımsız üç şekilde görülebilir: Çocuklar doğrudan saldırılarda yer alabilir ; hademe, casus, haberci, gözcü ya da seks kölesi olabilir ya da politik çıkar için canlı kalkan olarak veya propaganda için kullanılabilir.

Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri – Halk Ordusu, FARC veya FARC-EP kısaltmasıyla bilinen, Marksist-Leninist devrimci gerilla örgütüdür.

<span class="mw-page-title-main">Manuel Marulanda</span>

Pedro Antonio Marín Marín kod adı Manuel Marulanda Vélez yoldaşları tarafından takılan lakabı Tirofijo olan FARC-EP (Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia-Ejército del Pueblo)(Türkçesi: Kolombiya Devrimci Silahlı Kuvvetleri – Halkın Ordusu) lideriydi.Kolombiya'nın batı-orta bölümündeki kahve yetiştirilen Quindio bölgesinde köylü bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelir. Ailesi Liberal Partiye eğilimli olsalar da Marulanda siyasi ve ideolojik olarak Kolombiya Komünist Partisine PCC eğilim gösterir. Liberal Parti lideri Jorge Eliécer Gaitán'ın öldürülmesiyle başlayan şiddet dönemi (1948-58) yıllarında siyasi bilinci oluşur.

Bir yarı askerî ya da paramiliter güç, işlev ve örgütlenme olarak askerî ancak düzensiz gönüllülerden oluşan devletçe desteklenen bir tür yapı. Terim Yunanca harici anlamına gelen para ve asker anlamına gelen militer sözcüklerinden türemiştir. Paramiliter, yapısı, taktikleri, eğitimi, alt kültürü ve (çoğunlukla) işlevi profesyonel ordununkine benzeyen ancak bir ülkenin resmî veya meşru silahlı kuvvetlerinin parçası olmayan bir örgüttür. Paramiliter birimler, bir ülkenin askerî veya polis güçlerinin yerine getiremediği veya yerine getirmek istemediği görevleri yerine getirir. Diğer örgütler, silahsız olmalarına veya muharebe rolleri olmamasına rağmen, yalnızca yapıları itibarıyla da paramiliter olarak değerlendirilebilir.

Manuel Rubén Abimael Guzmán Reynoso, takma adı Başkan Gonzalo, eski felsefe profesörü, Peru'daki Aydınlık Yol devrimci hareketinin lideri.

Ulusal Kurtuluş Ordusu, Kolombiya’nın çeşitli bölgelerinde 1964’ten beri gerilla savaşı kapsamında faaliyet gösteren Marksist-Leninist örgüt.

Özgür Suriye Ordusu Suriye Arap Cumhuriyeti'nde kurulan ve Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın temsil ettiği rejimi devirmek için savaşan, silahlı örgüttür. Kuruluş bildirisinde örgütün amacı, "rejimi sona erdirmek olduğu ve rejime destek veren tüm güvenlik birimlerinin hedeflerinde olduğu” biçimde ifade edilmektedir. Suriye İç Savaşı sırasında rejimi yıkmak isteyen, firar eden askerler tarafından, 29 Temmuz 2011 tarihinde Riyad el-Esad liderliğinde kurulmuştur. 2012 yılının başlarına kadar bütünüyle yerli isyancılar tarafından oluşmuştur. Siyasi kanadı Suriye Ulusal Konseyi'dir ve ona bağlıdır.

Yunan Direnişi, II. Dünya Savaşı sırasında 1941-44 yılları arasında Mihver Devletleri işgali altında bulunan Yunanistan’da işgale karşı faaliyet gösteren silahlı ve silahsız farklı siyasi görüşlere sahip grupları içeren terimdir. II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden az önce Almanların ülkeden atılmasının ardından direnişin farklı unsurları iktidarı almak için birbirleriyle mücadeleye girişmiş ve sonunda Yunan İç Savaşı patlak vermiştir.

Medellín Karteli, Pablo Emilio Escobar Gaviria tarafından kurulan ve yönetilen Kolombiya'nın Medellín şehrinden üs olarak seçmiş son derece iyi organize olmuş bir Kolombiya uyuşturucu karteli ve terör örgütüydü. Genellikle ilk büyük “uyuşturucu karteli” olarak kabul edilir ve örgütün üst kademeleri Escobar ile birlikte faaliyet gösteren çok sayıda Kolombiyalı kaçakçı arasındaki ortaklık üzerine inşa edilmesinden dolayı böyle (Kartel) anılır.

İrlanda Ulusal Kurtuluş Ordusu, 8 Aralık 1974 tarihinde kurulan İrlanda cumhuriyetçisi sosyalist paramiliter bir örgüttür. Hedefi Kuzey İrlanda'yı Birleşik Krallık'tan ayırıp, sosyalist Birleşik İrlanda devletini kurmaktır.

Kanlı Pazar veya Bogside katliamı, 30 Ocak 1972 tarihinde Kuzey İrlanda'nın Derry kentinin Bogside bölgesinde, 26 silahsız sivil haklar protestocusunun ve çevredekilerin Britanya Ordusu askerleri tarafından vurularak öldürülmesi olayıdır. Aralarında yedi gencin bulunduğu 13 erkek olay sırasında veya hemen ardından öldü, bir kişi ise o gün aldığı yaralardan dolayı dört buçuk ay sonra öldü. İki protestocu, üzerlerine sürülen askeri araçların altında kalarak yaralandı. Yaralılardan beş kişi arkasından vuruldu. Olay, Kuzey İrlanda Sivil Haklar Derneği'nin düzenlediği bir yürüyüş sırasında meydana geldi. Katliama katılan askerler Paraşüt Alayı Birinci Tabur üyeleriydi.

Kolombiya'daki muhafazakâr paramiliter gruplar, Kolombiya'da davem eden çatışmaların ortasında birçoğu insan haklarının ihlalinden sorumlu gruplardır. Birtakım uluslararası insan hakları ve yönetimsel organizasyonlara göre, muhafazakâr paramiliter gruplar yılda Kolombiya'da meydanan gelen siyasi cinayetlerin en azından %70 ila %80'inden sorumludurlar. Geriye kalan yüzdelik kısım da solcu gerillalar ve devlet güçleri tarafından işlendiği kabul edilir. Paramiliter gruplar kokainin yasadışı uyuşturucu ticaretinin büyük çoğunluğunu ve başlıca Kolombiyalı uyuşturucu kartelleriyle birlikte diğer maddelerin, özellikle kaçakçılık ve imalat işlerini kontrol ederler.

<span class="mw-page-title-main">Kolombiya Komünist Partisi (Marksist-Leninist)</span>

Kolombiya Komünist Partisi (Marksist–Leninist), 1965'te Kolombiya Komünist Partisinden ayrılan bir siyasi partidir.

Carlos Holmes Trujillo García, savunma, dışişleri, içişleri ve eğitim bakanı olarak görev yapan bir Kolombiyalı hanedan siyasetçisi, diplomat, bilim insanı ve avukatıydı. Ayrıca Cali belediye başkanı ve Amerikan Devletleri Teşkilatı (OAS), Avrupa Birliği ve bazı ülkelerde büyükelçi olarak da görev yaptı.

Los Pepes, İspanyolca "Perseguidos por Pablo Escobar" ifadesinden türetilen bir isim, Pablo Escobar'ın düşmanlarından oluşan bir kanunsuz gruptu. 1990'ların başında Medellin Karteli'ne karşı, Escobar'ın ölümünün ardından 1993'te sona eren küçük çaplı bir savaş yürüttüler. Grup Cali Karteli tarafından finanse edildi ve Castaño kardeşler tarafından yönetildi. Escobar'ın tetikçilerinin asılması gibi eylemlerinin birer örneği, Medellin sokaklarında görülebiliyordu.

Demokratik güvenlik veya Demokratik güvenlik politikası, Haziran 2003'te Eski Başkan Álvaro Uribe'nin (2002-2010) yönetimi sırasında uygulanan bir Kolombiya güvenlik politikasını ifade eder.

Halk Kurtuluş Ordusu, 1967'de kurulmuş Kolombiyalı bir anti-revizyonist Marksist-Leninist gerilla grubudur. Eski üyelerinin çoğu 1991'de terhis oldu ve Esperanza, Paz y Libertad'ı partisini kurmuştur, ancak daha önce Megateo tarafından yönetilen ve "Los Pelusos" olarak bilinen muhalif bir grup faaliyetlerini sürdürüyor. 22 Haziran 1994'te, Kolombiya Komünist Partisi (M-L) Birinci Sekreteri ve Halk Kurtuluş Ordusu Başkomutanı Francisco Caraballo, karısı, oğlu ve diğer birkaç EPL üyesi ile birlikte tutuklanmıştır. Halk Kurtuluş Ordusu'nun (EPL) son grubunun lideri, takma adı "Megateo" olan Víctor Ramon Navarro Cervano, 2015 yılında Norte de Santander bölgesinde düzenlenen bir askerî ve polis operasyonunda öldürülmüştür. 15 Aralık 2016'da Megateo'nun halefi Guillermo León Aguirre, diğer adıyla “David León” Medellín'de yakalanmıştır. David León'un yakalanmasından 40 gün sonra, halefi "Caracho" lakaplı Jade Navarro Barbaso'nun cesedi, ortadan kaybolmasının ardından hâlâ bulunamamıştır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.