Kollu-çiçi halıları

Kollu-çiçi veya Kollu halıları Kuba halı dokuma okuluna ait Azerbaycan halıları.^[1]^[2]^[3]

Genel bilgi

"Kollu-çiçi" halıları, Azerbaycan'ın kuzey doğusundaki halıcılık bölgelerinde yaygındır. Bu halılar ilk kez Karabağ'da dokunmuştur. Daha sonra Kobustan'ın Nabur ve Kuba'nın Dereçiçi köylerinde bu tip halıları dokumaya başladılar. Bu halıların dokumacılığı buradan Kuba'nın diğer bölgelerine yayılmıştır. Halihazırda Azerbaycan dışında Dağıstan ve Türkmenistan'da da bu halılar dokunmaktadır. Azerbaycan sanatına 18. yüzyılın dördüncü çeyreğinde giren halı kompozisyonu, sadece tasarımı ile değil, aynı zamanda dekoratif unsurların özgünlüğü ile de öne çıkmaktadır. Bu kompozisyon, rengi ve güzelliği ile Yakın ve Orta Doğu'da ve daha sonra daha geniş bir ölçekte ün kazandı. 200 yıldır bu kompozisyon farklı isimler altında ve farklı şekillerde var olmuştur. Bazı sanat uzmanları bu halılara "Şirvani" ve "Dağıstan" diyor. Karabağlı ustalar bu halıya "Maşin", Şirvanlılar ise "Kollu" veya "Kollu göl" derlerdi. Çiçili halı dokumacıları bu halılara "Kollu-çiçi" veya "İsbigulçiçi" diyorlar.^[4]

Bedii özellikleri

1775-1800 yıllarında Azerbaycan halı dokuma okulunda oluşturulan bu kompozisyon, yapısı ve dekoratif unsurları ile öne çıkmaktadır. Orta bölümün kompozisyonu birbiri üzerine geçmiş birkaç madalyondan oluşmaktadır. Tasarımlarının prensibi, dört büyük kolun çapraz yönde geçmesidir. Bu isimler, "Hatai" kompozisyonunun temeli olan "kol" (büyük dallar) imajıyla ilgilidir, dolayısıyla yukarıda bahsedilen halılar bu kompozisyona aittir. 200 yıldır bu kompozisyon farklı isimler altında ve farklı şekillerde var olmuştur. Bu halı türü, halı yapımı ile ilgili değil, Rusya'da geliştirilen kalın kumaş üretimi ile ilgilidir. 20. yüzyılın başlarında Niji Novgorod fuarında ve İstanbul pazarında iri kalın dokumalı büyük Karabağ halılarına olan talep azaldı. Nispeten küçük ve daha yumuşak dokulu Guba halıları olan "Göllü chichi" halılarına şimdiden artan bir talep oldu.^[4]

"Kollu-çiçi" halılarının bileşimi, halının orta bölgesinde birkaç çiçekten oluşur. Çapraz olarak uzanan ve kesişen 4 kol vasıtasıyla düzenlenirler. Halının adı da buradan gelmektedir. Halıların bordürlerinde aynı grup halıların farklı bordür şeritleri kullanılır. "Dolangaç" veya "çakmak" adı verilen bordürler yaygın olarak kullanılmaktadır. "Dolangaç" bordürü "Kollu-çiçi " halısına tekabül etmese de S harfine benzeyen ve bordürün bir parçası olan "su" elementinden oluşan bu bordür halılarda yaygın olarak kullanılmaktadır.^[4]

Teknik özellikleri

"Kollu-çiçi" halıları genellikle 120x180 cm'den 135x210 cm'ye kadardır. Bazen daha büyük boyutlar da bulunur. İlmeklerin yoğunluğu 40-50 ila 50-60 arasında değişir ve yüksekliği 4–6 mm'dir. "Kollu-çiçi" halılarına popülarite kazandıran en büyük etken beyaz zemin üzerindeki görünümleriydi.^[4]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ "Azərbaycanda xalça sənətinin inkişafı" (Azerice). azerbaijan.az. 1 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2022.
^ Azərbaycan xalçası (PDF). Bakü: Azerbaycan Millî Kütüphanesi. 2012. s. 391. 25 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Eylül 2022.
^ Naile Velihanlı (2013). Bakı, Şirvan, Quba xalçaları. Bakı: Ziya. s. 115-116. 3 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022.
^ ^a ^b ^c ^d Latif Kerimov (1983). Азербайджанский ковёр. II. Bakü: Гянджлик. s. 145-148. Archived from the original on 21 Ekim 2011. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2022. KB1 bakım: Uygun olmayan url (link)

İlgili Araştırma Makaleleri

Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, bugünkü Azerbaycan'dan önce 1920 yılında Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin yıkılması ve Kızıl Ordu'nun işgaliyle kurulan, 1920–1922 ile 1936–1991 yılları arasında varlığını sürdüren, Sovyetler Birliği'ni oluşturan 15 cumhuriyetten biridir.

Azerbaycan, coğrafî durum, ekonomik şartlar ve kamu hizmetlerinin gerekleri göz önünde bulundurularak meydana getirilmiş olup Azerbaycan'daki en büyük idarî birim, özerk cumhuriyettir. Azerbaycan'ın sonraki idarî birimleri "şehirler” ve “rayonlar" olarak belirlenmiştir. Şehirler ve rayonlar, Türkiye'deki illere tekâbül eder. Azerbaycan'daki bazı şehirler direkt olarak merkezî yönetime bağlıdır. Bu şehirler, ekonomik ve kalkınma açısından daha gelişmiş olduğu için Türkiye'deki büyükşehirlere denk gelir. Şehirler de şehir rayonlarına bölünmüştür. Şehir rayonları, Türkiye'deki ilçelere tekâbül eder.

Gülistan Antlaşması, 12 Ekim 1813 tarihinde Rus İmparatorluğu ile Kaçarlar (İran) arasında imzalanan antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Ebulfez Elçibey</span> 2. Azerbaycan cumhurbaşkanı

Ebulfez Elçibey veya Ebulfez Aliyev, akademisyen, 2. Azerbaycan cumhurbaşkanı, Azerbaycan Halk Cephesi Partisi'nin kurucusu ve ilk genel başkanı.

Şirvanşahlar Devleti ,(Arapça/Farsça: شروانشاه) — 861-1538 yılları arasında Güneydoğu Kafkasya'da, ağırlıklı olarak günümüz Azerbaycan Cumhuriyeti'de ve kısmen de günümüz Dağıstan topraklarında var olmuş ve sonradan Azerbaycanlılaşmış bir devlettir. Devletin sınırları doğuda Derbent'ten, Kür Nehri'nin Hazar Denizi'ne döküldüğü noktaya kadar uzanarak, Şirvan tarihi bölgesi ile bazen batıda Gence şehrine kadar ulaşmış, ayrıca farklı dönemlerde Şeki, Karabağ ve Beylegan'ı da kapsamıştır. Başkenti Şamahı ve Bakü olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Seyid Azim Şirvani</span>

Seyid Azim Şirvani, Azerbaycanlı şair ve öğretmen.

Tatlar, Azerbaycan'ın kuzeydoğusu ve Dağıstan'ın güneyi arasında yaşayan bir İran halkıdır. Tatlar günümüzde Kafkasya Persleri olarak bilinir.

Kasımuşağı halıları, Azerbaycan'ın halıcılık okullarından biri olan Karabağ halıcılık okulunun Cebrayıl grubuna ait hovlı halılardır. Karabağ tipi Cebrayıl grubuna ait "Kasımuşağı halıları" Zengezur bölgesinin Hacışamlı idari toprak biriminde bulunan bulunan Kasımuşağı obasının yanı sıra çevre köylerin de adıyla ilgilidir.

Azerbaycan Halı Müzesi, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de bulunan halı müzesi ve ülkenin en önemli müzelerindendir. Şehrin merkezinde deniz kenarına yakın Mikayıl Hüseynov Caddesinde bulunmaktadır.

Azerbaycan halısı, Azerbaycan'da yapılan geleneksel bir halıdır. Azerbaycan halısı, çeşitli boyutlarda, yoğun bir dokuya ve havlı veya havsız bir yüzeye sahip, desenleri Azerbaycan'ın birçok halı yapım bölgesinin karakteristiği olan el yapımı bir tekstildir. Geleneksel olarak, halılar Azerbaycan'da zeminleri kaplamak, iç duvarları, kanepeleri, sandalyeleri, yatakları ve masaları süslemek için kullanılırdı.

Tahir Bagırov, Azerbaycan Ulusal Kahramanı.

Yavar Aliyev, Azerbaycan'ın Ulusal Kahramanı; Karabağ savaşı şehiti.

Azerbaycan sanatı, Azerbaycan ve İran Azerbaycanı'nın eski tarihi boyunca gelişmiştir. Azeriler, büyük bir bölümü uygulamalı sanat eserleri olan zengin ve farklı bir kültür ortaya koymuşlardır. Köklerini eski çağlardan alan bu sanat biçimi, mücevher yapımı, metal üzerine kazıma, ahşap, taş ve kemik oymacılığı, halı yapımı, bağlama, desen dokuma ve baskı, örgü ve nakış gibi çok çeşitli el sanatları ile temsil edilmektedir. Azerbaycan milletinin kültür ve hatıralarının temsili olan bu süsleme sanatlarının her biri oldukça popülerdir. Azerbaycan'da sanat ve zanaatın gelişmesiyle ilgili birçok ilginç gerçek, buraları farklı zamanlarda ziyaret eden çok sayıda tüccar, seyyah ve diplomat tarafından nakledilmiştir.

Şirvan ya da bilinen adlarıyla Sharvān, Şirvan, Shervan, Sherwan ve Šervān, Doğu Kafkasya'da hem İslam öncesi Sasani hem de İslami zamanlarda bilinen tarihi bir İran bölgesi. Günümüzde bölge, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Hazar Denizi'nin batı kıyıları ile Şirvan Ovası üzerinde merkezlenmiş Kura Nehri arasında uzanan endüstriyel ve tarımsal olarak gelişmiş bir parçasıdır.

Şuşa Halı Müzesi, Azerbaycan Halı Müzesi'nin Şuşa şubesidir. Azerbaycan SSC Kültür Bakanlığı tarafından 26 Eylül 1985 tarihinde Azerbaycan Devlet Milli Halı ve Halk Sanat Müzesi'nin şubesi olarak Karabağ halı dokumacılığının geleneklerini incelemek, korumak ve yaşatmak amacıyla kurulmuştur. Şube 19 Mayıs 1987'de Samet bey Mehmandarov'a ait 18. yüzyıldan kalma konakta faaliyete başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Demirciler halıları</span>

Demirciler halıları, Gence halıcılık okulunun Kazah grubuna ait yığılmış Azerbaycan halılarıdır. Halılar, adını Azerbaycan'ın Kazah şehrinin 9 km batısında bulunan Demirciler köyünden almıştır. Bazı halıcılar bu halıya "Demirci Hasan" derler. Kazah bölgesinin Taş Salahlı, Kosalar ve Ürkmezli köylerinde de Demirciler halısı üretilmiştir. Demirciler halıları, Kazak halılarının yüksek kaliteli halıları kategorisine aittir.

Antik Minare halıları - Kuba halıcılık okuluna ait Azerbaycan halıları.

Şabalıdbuta halıları, Azerbaycan halıcılık okulunun Karabağ tipine ait havlı halılardır. Şabalıdbuta halıları, kompozisyonu zor olan Karabağ halılarına aittir. Ana üretim merkezleri Ağdam, Cebrayıl ve Muğandır. Eskiden Güney Azerbaycan'da Aras Nehri'nin sağ kıyısında bulunan halı dokuma merkezlerinde bu tür desenli halılar dokunurdu, ancak bu halılar Karabağ halılarından daha pürüzlüydü. İpekten dokunan "Şabalıdbuta halıları" Cebrayıl'da çok popülerdi.

Çuhanlı halıları, Azerbaycan'ın Guba-Şirvan halıcılık merkezinin Şirvan grubuna ait olan, eski ve zengin bir tarihe sahip halı çeşidi.

Azerbaycan milli giyimleri, Azerbaycan halkının maddi ve manevi kültürünün zor ve uzun bir gelişim süreci sonucunda ortaya çıkmıştır. Azerbaycan halkının etnik tarihi, halk yaratıcılığının sanatsal özellikleri, çeşitli durumlarda şekillenmeleri, sanatsal süslemeler, dokuma halk giysilerinde kendini göstermiştir. Azerbaycan'da ipekçilik ve pamuk üretimi gibi alanlar geliştikçe, milli giysilerin hazırlanmasında özel bir rol oynayan kumaş üretimi arttı ve bunun sonucunda milli giysilerde bir canlanma dönemi yaşandı. Milli giyim takımının hazırlanmasında özel bir rol oynayan, dekoratif uygulamalı sanatların diğer örneklerinde olduğu gibi, kumaşlarda Uzak Doğu kültürüne özgü birçok süsleme örnekleri kendini gösterirdi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.