İçeriğe atla

Kolheti tipi kale

Kolheti tipi kuleler

Kolheti tipi kale (Gürcüce: კოლხური სიმაგრე), Antik Çağda Kolheti Krallığı'nda yaygın ahşap kale tipidir.[1]

Yunan tarihçi Ksenofon Anabasis adlı eserinde Kolheti tipi savunma sistemine geniş yer vermiştir. Ksenofon bu tip yapılara Kolheti'nin güney kesiminde seyahat ederken tanık olmuştur. Söz konusu esere göre Kolheti tipi kalenin etrafı içi su dolu bir hendekle çevriliydi. Hendekten sonra toprak yığınında kütüklerden oluşan sur bulunuyordu. Surların arasında ahşap kuleler inşa edilmişti. Böyle bir kaleyi Kolhi halkı çok iyi savunmuş ve Yunanlılar ele geçirememişti. Ksenofon eserinde, Yunanlıların ele geçirmeye çalıştığı bir kale için “Geri çekilmek de kolay değildi, çünkü şehir muhafızları kalelerden aniden dışarı çıkıyor ve bizimle göğüs göğüse savaşa giriyorlardı” diye yazar.[2]

Romalı mimar Vitruvius Mimarlık Hakkında On Kitap (De architectura libri decem) adlı eserinde Kolheti'deki kulelerin inşasını şu şekilde anlatır: “Kolheti’de ormanların bol olmasından dolayı yere kütükler diziyorlar, sonra enine üzerine başka kütükler koyuyorlar. Bu şekilde yapının alanı belirleniyor. Dört taraftan birbirine bağlanan kütüklerin dizilmesiyle kütük duvarlar oluşuyor. Kuleler inşa ediyor, kütüklerin eğri olmasından dolayı arada oluşan boşlukları ise yongalar ve kille dolduruyorlar. Gittikçe daha kısa kütüklerin dizilmesiyle piramit bir çatı oluşuyor. Bu tip çatı örtüsü buraya özgüdür.”[3]

Bu tip kaleler Kolheti Krallığı'nın güneyi boyunca vardı ve bir tür sınır koruması sağlıyordu. Kolheti Krallığı topraklarını düşmana karşı bu yolla koruyordu. Sınır bölgesindeki garnizonlarda bulunan askerler de her daim savaşa hazırdılar. Bu askerlerin yüzlerce olarak ifade edilebilecek sayıda, bununla birlikte iyi savaşçılar olduğu tahmin edilmektedir. Kolheti tipi kalelerin ahşaptan inşa edilmiş olması, Kolheti bölgesinin ormanlarla kaplı bir alan olmasıyla açıklanmaktadır. Bu tip kalelerde sadece askerler değil, sayısı fazla olmamakla birlikte sivil inasnalar da yaşıyordu.

Kolheti'deki bütün evler, krallığın orta kesimindekiler dahil, ahşap surlar ve kuleleler tarafından korunuyordu. Fakat sadece savunma amacıyla inşa edilmiş ve içinde halkın yaşamadığı kaleler daha sağlam biçimde inşa edilmişti. Duvarların topraktan belli bir seviyeye kadar taşla örülmüş, devamı kısa kütüklerle yükseltilmişti. Kuleler ise tamamen ahşaptandı ve çatıları ise keten saplarıyla veya otla örtülüydü. Bazı kaleler daha geniş alana yayılıyor ve içinde korunmalı daha büyük bir nüfusu barındırıyordu.

Yoğun bir yerleşime sahip olan bu tip yerler arkeolojik kazılar sonucunda da tespit edilmiştir. Ahşap mimari için Vani kasabası yakınlarındaki Mtisdziri köyünde arkeolojik kazı sonucunda ortaya çıkarılmış ahşap-sıvalı yapının incelemede dikkat çekici sonuçlar edilmiştir. Ahşap malzeme olarak karaağaç kullanılmıştır. Ahşapla ilgili tespitler sıva parçalarına yapışmış parçalardan elde edilmiştir. Bu yapılarda ahşap ve sıva dışında, dolgu ve tutucu madde olarak kil toprak kullanılmıştır. Yapı, yangın sonucunda fazlaca zarar görmüştür. Bu yapı Eski Vani kentinin 8 kilometre batısında yer alır. Bu yerleşim yeri bir tepenin terasında bulunuyor ve Vani kentine giden yol üzerinde ortak bir savunma sistemi oluşturuyordu. Tepelerde teras üzerine bu tip yerleşim yerleri, İÖ III. yüzyıldan önce Kolheti'ye özgü yerleşimler olarak bilinir.[4]

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Artvin</span> Türkiyenin bir ilçesi ve Artvin ilinin merkezi

Artvin ; Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nin, doğu ucunda yer alan ve Artvin ilinin idari merkezi olan şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Minas Tirith</span> orta dünya kurgusal evreninde bir kale kent

Minas Tirith ya da eski adıyla Minas Anor, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde bir kale-kenttir. Elendil tarafından inşa edilmiştir. Üçüncü Çağ 2002'de Minas Ithil'in Cadı Kral tarafından alınmasının ertesinde adının Minas Morgul yapılması sonucunda Minas Anor da ad değiştirmiş ve "Minas Tirith" olmuştur. Bundan sonraki yüzyıllar boyunca Minas Tirith, Mordor’un kara güçlerine cesaretle karşı koymuş ve Orta Dünya'nın geri kalanı için kötülüğü durduran bir takım görevi görmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Poti</span> Gürcistanın bir liman şehri

Poti, Gürcistan'ın bir liman şehri. Karadeniz'in doğu sahilinde ve ülkenin batısındaki Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesinde bulunur. Antik Yunanistan kolonisi Fasis'in yerleşim yeri yakınlarında kurulmuştur ve adını da oradan alır. Şehir 20. yüzyıldan beri büyük bir liman şehri ve endüstriyel merkezdir. Ayrıca Gürcistan donanmasının ana deniz üssüne ve karargahına ev sahipliği yapar. Poti Limanı'na komşu olan RAKIA bölgesi Serbest Sanayi Bölgesine sahiptir. Nisan 2008'de açılmıştır ve İran'a karşı yaptırımlardan kaçmaya çalışan İranlı işadamlarınınkini de içeren birçok işletme kayıtlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Aspindza</span>

Aspindza, Gürcistan’ın güney kesiminde, Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nin merkezi kasabadır (daba). Kura ırmağının sağ yakasında, Ahalkalaki ile Ahaltsihe arasında yer alır. Tedavi merkezi kaplıcalarıyla ünlüdür. Nüfusu yaklaşık 2.793’tür (2014).

<span class="mw-page-title-main">Şato</span>

Şato, bir lorda veya krala ait konut görevi gören bir tahkimat türüdür. Şatolar bulundukları bölgenin ekonomik, siyasi ve idari merkeziydi. İçinde saray halkının ikamet etmesinin yönüyle kaleden, bir savunma yapısı olması yönüyle saraydan farklıydı ve de bir müstahkem şehirden farklı olarak kamuya ait bir savunma değildi.

<span class="mw-page-title-main">Ardanuç</span> Artvinin ilçesi

Ardanuç, Karadeniz Bölgesi’nin doğu ucunda, Artvin iline bağlı ilçe ve bu ilçenin merkezidir. Ardanuç adı Gürcüce Artanuci’den gelir. Ardanuç kenti, tarihsel Klarceti bölgesinin en eski yerleşim yerlerinden biridir. Ortaçağda Gürcü hanedanı Bagrationilerin önemli merkezlerinden biri olmuştur. Ardanuç kasabası Artvin kentine 39 kilometre uzaklıktadır. İlçenin rağbetle tüketilen yemeklerinden birisi de çağ kebabıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kule</span> boyu eninin en az iki katı olan, herhangi bir yapı malzemesinden yapılmış yapıdır

Kule, boyu eninin en az iki katı olan, herhangi bir yapı malzemesinden yapılmış yapıdır. İlk ortaya çıkış nedenleri düşmanları önceden görüp, korunmak olan kuleler zamanla;

<span class="mw-page-title-main">Kale</span> Orta Çağ boyunca Avrupa, Asya ve Orta Doğuda soylular tarafından inşa edilen müstahkem yapı

Kale ya da kermen, düşmanın gelişinin beklendiği yollar üzerine, stratejik öneme sahip olan şehirlere, geçit ve dar boğazlara savunma amaçlı olarak inşa edilen ordusal yapı. Bu tür tahkimatlar antik çağlardan beri kullanılmıştır. ve askerî işlevlerinin yanı sıra idari, siyasi ve ekonomik merkez olarak iş görmüştür. Kimi kaleler saray halkına konaklama imkanı sağlardı. Kalelerde kuleler ve surlar gibi farklı özelliklere sahip bölümler bulunurdu. 15. yüzyılda topların yaygınlaşmasıyla Orta Çağ kaleleri işlevlerini yitirdi ve yerini İtalyan tarzı kalelere bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Kolhis</span> Antik Çağdaki bir krallık ve tarihsel bölge

Kolhis ya da Kolhis Krallığı, Karadeniz'in doğu kıyılarında, bugünkü Gürcistan'ın batısında kurulmuş Antik Çağ krallığıdır.

<span class="mw-page-title-main">Palanka</span> toprak ve kazıklı çitten yapılan küçük kale

Palanka, palanga veya parkan ahşap ve topraktan yapılan ufak bir kaledir. Osmanlı İmparatorluğu ve hasımları tarafından yaygın olarak kullanılmıştır. Palankalar hızlıca inşa edilip, genişletilebilmelerinin yanı sıra basit malzemeler ile düşük bir maliyetle inşa edilebiliyordu. Palankalar nehir kenarlarına ve yol güzergahlarına inşa edilirdi. Avrupa'daki palankaların birçoğu ahşap ve topraktan yapılmış olsa da kaynak kısıtlılığından dolayı malzemeler bölgeden bölgeye değişmekteydi. Tipik bir palankanın etrafı hendekle çevrilirdi. Palankaların büyüklüğüne göre kullanılan duvarların çeşidi değişirdi ve köşeleri üzerine yerleştirilen tabyalarla korunabilirdi.

<span class="mw-page-title-main">Vartsihe</span>

Vartsihe Gürcistan'ın İmereti şehrinin Bağdati Belediyesinde bulunan bir köydür. Ülkenin batı kesimindeki İmereti Ovası'nda, Rioni ve Khanitskali nehirlerinin kesiştiği yerde bulunmaktadır. Bağdati şehrinin 17 kilometre kuzeybatısında yer almaktadır. Nüfusu 2014 sayımlarına göre 1,559 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Skande</span>

Skande veya bazen kullanılan şekliyle Skanda (სკანდა), Gürcistan'ın İmereti bölgesinin Terjola belediyesinde yer alan bir köydür. Skande, ülkenin batı kesiminde, Kvirila Nehir sisteminin bir parçası olan Chkhari küçük nehir vadisi üzerinde, Terjola kasabasının yaklaşık 15 km kuzeybatısındaki bir bölgede yer almaktadır. Nüfusu 2014 sayımlarına göre 434 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Samşvilde</span> Gürcistanda müstahkem şehir, arkeolojik sit

Samşvilde, Güney Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesine bağlı Tetritskaro ilçesinde Samşvilde köyünde yer alan yıkık müstahkem şehir ve arkeolojik sittir. Kentteki kalıntılar çoğunlukla Orta Çağ yapılarından kalmadır. Hrami nehri vadisinin yanında konumlanan sit, 2.5 km uzunluğunda ve 400 m genişliğindedir. En tanınmış yapılardan bazıları, Samşvilde Sioni Kilisesi ve kayalık bir nehrin burnuna dikilmiş olan kaledir.

<span class="mw-page-title-main">Tmogvi Kalesi</span>

Tmogvi Kalesi Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde bulunan, Kura Nehri'nin sol tarafında kalan ve Vardzia mağara kentinin birkaç kilometre aşağısında konumlanmış bir harabe kaledir.

<span class="mw-page-title-main">Largvisi Manastırı</span>

Largvisi Manastırı tartışmalı Güney Osetya bölgesine bağlı Ahalgori Belediyesi'nin Ksani nehri vadisindeki Largvisi köyünde konumlanmış bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. Manastır, 14. yüzyılın başlarından itibaren belgelenmiştir. Kubbeli bir Yunan haçı planı tasarımına sahip olan mevcut kilisenin tarihi 1759 yılına kadar uzanmaktadır. Ksani Dükleri ve Kartli Krallığı'nın önde gelen soylu ailelerinden biri olan Kvenipneveli hanedanının ailesel manastırıydı.

<span class="mw-page-title-main">Martkopi Manastırı</span>

Martkopi İlah Manastırı Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in 25 km doğusundaki Martkopi köyünde yer alan bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. Manastırın tarihi, 6. yüzyıldaki stilit çalışmalarına dayanmaktadır ve On Üç Süryani Babadan biri olan Aziz Anton ile ilişkilidir. Manastırın mevcut yapılarının çoğu 17 ila 19. yüzyıllar arasında yapılmıştır. Manastır, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çakvi</span> Kobuletide bir tatil köyü

Çakvi veya Çakva, Gürcistan'a bağlı Acara Özerk Cumhuriyeti'nde, Kobuleti Belediyesi sınırları içinde bir kasabadır. Önemli turizm merkezlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Osetya mimarisi</span>

Oset mimarisi - Oset halkının yüzyıllar boyunca oluşturduğu eşsiz maddi kültürünün örnekleridir.

Bardız Kalesi veya Bardisi Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Bugün Şenkaya ilçesinin Gaziler (Bardız) köyündedir. Bardusi Kalesi ve Gaziler Kalesi olarak da bilinir.

Çarnesi Kalesi, Çağirnisi Kalesi olarak da bilinir, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Çağirnisi / Çarnesi olan Kaleboynu köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.