Kolberg Muharebesi (1945)

Kolberg Muharebesi
Doğu Pomeranya Taarruzu'nun parçası
Çatışmalar sırasında yüzde seksenin harabeye dönen Kolberg kenti
Tarih 4-18 Mart 1945 Bölge Kolberg, Pomeranya, Almanya (bugünkü Kołobrzeg, Polonya) Sonuç Sovyetler Birliği ve Polonya zaferi
Taraflar
Almanya	SSCB Polonya
Komutanlar ve liderler
Fritz Fullriede	Stanislav Poplavsky

Kolberg Muharebesi, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'ndeki Sovyet Doğu Pomeranya Taarruzu sırasında gerçekleşen bir savaştır.^[1][2] Bu muharebeyle Sovyet ve Polonyalı müttefik kuvvetleri, bugünkü Polonya sınırları içinde bulunan Kolberg'i Alman kuvvetlerinden almıştır. Muharebe, 4 - 18 Mart 1945 tarihleri arasında yoğun sokak çatışmaları şeklinde cereyan etmiştir. Alman komutanlığı, 18 Mart 1945 tarihinde kent Polonya kuvvetlerine bırakılmadan önce askerî personeli ve Almanca konuşan sivil halkı deniz yoluyla tahliyeyi tamamlamıştır.

Kolberg, 1944 yılının Kasım ayında Baltık Denizi'nde önemli bir liman kenti ve Alman birliklerince tahkim edilmiş bir kentti. Bu bölgedeki Alman savunma zincirinin önemli bir bölümünü oluşturuyordu ve Pomeranya ile Prusya arasında önemli bir bağlantı noktasıydı. Alman Yüksek Komutanlığı (OKH) Kolberg'i, bölgedeki Alman kuvvetlerinin ikmali için bir liman olarak kullanmayı planlıyordu. Aynı zamanda kenti de içine alan savunma düzeninin, Sovyet kuvvetlerinin Berlin üzerine gerçekleştirecekleri bir genel taarruza karşı müstahkem mevki olması düşünülmüştü.

Kızıl Ordu'nun 24 Şubat 1945 tarihinde başlayan Doğu Pomeranya Taarruzu ile Sovyet birlikleri, kenti ve kent savunmasındaki çoğunluğu Vistül Ordular Grubu'na bağlı Alman birliklerini tecrit etmiş ve kuşatmıştı. Kent savunmasından sorumlu Alman generali yaşlı bir subay olan General Paul Hermann'dı. Fakat sağlık nedenleriyle sorumluluğu ve yükü daha az olan bir göreve alınmıştır. Komuta, General Solonel Gerhard Troschel tarafından üstlenildi. Kentin savunmasından sorumlu komutan, 1 Mart tarihinde eski Alman Afrika Kolordusu subaylarından Albay Fritz Fullriede idi.

Alman savunması, Vistül Ordular Grubu'ndan çeşitli birliklerden oluşuyordu. Bu birliklerden bir kısmı kent savunmasında görev aldı, diğerleri ise sadece kuşatmanın yarılmasında görev yapmıştır. Muharebe gücü yüksek birliklerin çoğu 3. Panzer Ordusu'nun birlikleridir. Örneğin 33rd Waffen Grenadier Tümeni - SS Charlemagne (1. French) ve 15. Waffen Grenadier Tümeni - SS (1. Latvian) gibi. Yerel milisler ve Yurt Muhafızları'yla birlikte Alman savunması, menzilleri 8 – 15 km. arasında değişen yaklaşık 60 parça top, bir zırhlı tren, 15 kadar tank ve bir düzine kadar farklı türden araçla destekleniyordu. Zaman zaman hava unsurlarından ve cep muharebe gemileri Lützow ile Amiral Scheer'den deniz topçusu olarak yararlanıldı.

Kente, 4 - 7 Mart tarihleri arasında esas olarak Kızıl Ordu birlikleri, 8 - 14 Mart tarihleri arasında da Sovyet kontrolündeki Polonya birlikleri taarruz etti. Ancak, 8 Mart'tan sonraki tarihlerde de kente taarruzlara katılan Kızıl Ordu birlikleri olmuştur. Taarruza katılan esas Sovyet birliklerinden 45. Tank Tugayı 4 - 7 Mart arasında, 272. Piyade Tümeni ise 6 - 9 Mart tarihleri arasındaki taarruzlara katılmıştır. Polonya kuvvetleri ise 1. Belarus Cephesi Komutası altındaki 1. Polonya Ordusu'na bağlı birliklerdir ve 6. Piyade Tümeni 7 Mart'tan, 3. Piyade Tümeni 9 Mart'tan ve 4. Piyade Tümeni ise 12 Mart'tan itibaren çatışmalara katılmıştır. Polonya birliklerinin mevcudu 28 binin üzerindedir.

Kente ilk taarruz 4 Mart 1945 tarihinde 1. ve 2. Belarus Cephesi kuvvetlerince başlatıldı. Bazı birlikler kente saat 08:00 dolaylarında girdilerse de daha sonra püskürtüldüler. Aynı gün civardaki bir başka kent, Kölsin (şimdiki Koszalin) Sovyet birliklerinin eline geçti ve Sovyet kuvvetleri Kolberg bölgesinde toplanmaya başladılar.

Sovyet Yüksek Komutanlığı (STAVKA) 6 Mart'ta kuşatmayı Sovyet kuvvetlerinden müttefiki Polonya kuvvetlerine aktarmaya karar verdi. Sovyet komutanlığı 8 Mart'ta Polonya Halk Ordusu'ndan bazı birimleri kente yönelen taarruz kuvvetlerine kattı. Bu birimler, General Stanislav Poplavski komutası altındaki Polonya 1. Ordu'suna bağlı 3. ve 6. Piyade Tümenleri idi. Bundan sonra Polonya 1. Ordusu kenti almakla görevlendirildi, ancak bu birliklerin giriştikleri ilk taarruz da püskürtüldü. Alman kuvvetleri inatla kenti savundular ve sivillerin tahliye işlemlerini sürdürdüler. Alman savaş gemilerinin topçusu, kara kuvvetlerinin elinde yeterli tanksavar silahı olmadığından savunmayı desteklemiştir.

Ağır tankların ve topçunun desteğinde 4. Polonya Piyade Tümeni 12 Mart'ta yeni bir taarruz başlattı. Taarruz ilerlemekle birlikte ağır kayıplar verildi ve 14 Mart'ta durduruldu. Alman kuvvetleri bu arada yapılan bir teslim önerisini geri çevirdiler.

Taarruz 15 Mart'ta yeniden başlatılırken Alman kuvvetleri bir miktar takviye aldılar. Yine de Polonya kuvvetlerinin ilerlemesini durdurmak mümkün olmadı ve bu birlikler demiryolu istasyonunun bir bölümünün yanı sıra Salt Adasını işgal etti.

Alman savunması 16 Mart'ta Polonya kuvvetlerinin büyük bir bölümünü geri attı ve kuvvetlerin çoğu limanın savunmasında toplandı. Polonya kuvvetleri, demiryolu istasyonundaki savunmayı destekleyen zırhlı trenin imhasının ardından 16 Mart'ta demiryolu istasyonuna, bir ilaç fabrikasına ve kentin hipodromuna yönelik olarak yeniden taarruza geçtiler.

Alman kuvvetleri 17 Mart'ta savunma hatlarının büyük bir bölümünü tahliye ettiler. Yaklaşık 2 bin kişilik küçük bir artçı kuvvet, çekilmeyi örtmek için savunma hatlarında kalmıştır. Aynı sırada Alman kuvvetlerinin büyük kısmının kentten tahliyesine başlandı. Polonya kuvvetleri, Alman kuvvetlerinin büyük bir bölümü tahliye edildikten sonra demiryolu istasyonu ve limanda kontrolü ele geçirdiler. Kentin kontrolünün bütünüyle Polonya kuvvetlerinin eline geçmesi 18 Mart 1945 tarihinde gerçekleşmiştir. Son Alman direnek noktası bugünkü deniz feneri civarında oluşturulmuştu.

Yoğun çatışmalar sonucu kentteki binaların yüze sekseni yıkılmıştır. Polonya birliklerinin rol aldığı çatışmalar, en yoğun sokak savaşları arasında yer almıştır. Polonya ordusunun kayıpları yaklaşık olarak bin ölü ve 3 bin yaralıdır.

Kentin alındığı gün olan 18 Mart, Polonya için önemli bir tarihi gündür. I. Dünya Savaşı sonrasında Danzig limanına ulaşan bir kara bağlantısı, Almanya'dan alınmış Polonya'ya verilmişti. Böylece Polonya, Baltık Denizi kenarında bir liman edinmiş oldu. Ancak Alman istilasından sonra bu deniz bağlantısı yeniden kurulmuş olmaktadır.

Kızıl Ordu birliklerinin 1945 yılında bölgeye yaklaşmasıyla, değerli askeri malzeme, Almanca konuşan sivil halk ve onbinlerce mülteci (yaklaşık 70 bin) kuşatma bölgesinden ve 40 bin Alman askeri de kuşatılan kentten, Alman Deniz Kuvvetleri'nin Anibal Harekâtı ile bölgeden tahliye edilmiştir. Kentte örtme kuvveti olarak kalan yaklaşık 2 bin kişilik kuvvet, son deniz seferiyle kentten tahliye edildi.