İçeriğe atla

Koka ağacı

Koka ağacı
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae
Bölüm: Magnoliophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Malpighiales
Familya: Erythroxylaceae
Cins: Erythroxylum
Tür: E. coca
Erythroxylum coca
Lam.

Koka ağacı (Erythroxylon coca), Erythroxylaceae (kokaağacıgiller) familyasından Güney Amerika kökenli, 1-2 metre boyunda çalı tipli bir ağaççık. İki alt türü bulunur. Kuzeybatı Arjantin, Bolivya, Peru, Ekvador ve Kolombiya'da, bu bölgelerin bazılarında yasa dışı olsa bile, ekonomik olarak yetiştiriciliği yapılmaktadır.[1]

Koka ağacının yaprakları kokain ve başka alkaloidler taşır ve kurutulmuş yapraklarına koka adı verilir. Yapraklarda yer alan kokain miktarı %0,25 ila %0.7 arasında değişir.[2] Ayrıca tanen, uçucu yağ ve başka alkaloidler de yapraklarda bulunur. Ağacın çiçekleri küçük ve sarımtraktır. Meyveleri tek çekirdekli olup kırmızı kiraza benzer.

Üretim

Amerika'nın bazı bölgelerinde, özellikle And Dağları'nda yerli halk tarafından koka yapraklarını çiğnemek adet haline gelmiştir ve bu bölgede yaşayan yerli halkların kültürlerinde önemli bir konuma sahiptir. And Dağları'nda bulunan Kolombiya, Peru ve Bolivya dünyada koka ağacı ekilmiş alanların %98'ine sahiptir.[3] Bu ülkeler aynı zamanda yasa dışı ticaret için üretilen kokainin ham maddesi olan koka yapraklarının en büyük üreticisi olma konumundadır.

Kullanım

Koka yapraklarından elde edilen kokain ve tuzları, özellikle küçük cerrahi müdahalelerde lokal anestezik olarak kullanılmaktadır. Koka yapraklarının uyarıcı ve kuvvet verici özellikleri de vardır. Coca-Cola 1885 ile 1903 yılları arasında ürettiği içeceklerde koka yaprağı ekstresi kullanmıştır.[4] Geleneksel kullanım da Güney Amerika'da yaygındır.

Galeri

Kaynakça

  1. ^ Plowman, T (1979). "Botanical Perspectives on Coca". Journal of Psychedelic Drugs. 11 (1–2). ss. 103-117. doi:10.1080/02791072.1979.10472095. 
  2. ^ Plowman, T; Rivier L (1983). "Cocaine and Cinnamoylcocaine content of thirty-one species of Erythroxylum (Erythroxylaceae)". Annals of Botany. Cilt 51. Londra. ss. 641-659. doi:10.1093/oxfordjournals.aob.a086511. 
  3. ^ Dion, Michelle L; Russler, Catherine (2008). "Eradication Efforts, The State, Displacement And Poverty: Explaining Coca Cultivation In Colombia During Plan Colombia". Journal of Latin American Studies. 40 (3). ss. 399-421. doi:10.1017/s0022216x08004380. 
  4. ^ "Coca Leaf". tni.org. 1 Ocak 2015. 6 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kolombiya</span> Güney Amerikada bir ülke

Kolombiya veya resmî adıyla Kolombiya Cumhuriyeti, Güney Amerika'da yer alan ve Kuzey Amerika'da adaları bulunan bir ülkedir. Kuzeybatıda Panama, kuzeyde Karayip Denizi, doğuda Venezuela ve Brezilya, güneyde Ekvador ve Peru ve batıda Büyük Okyanus ile çevrilidir. Yüz ölçümüne göre Güney Amerika'nın 4., dünyanın ise 26. en geniş ülkesidir. Ülke 32 departman ve aynı zamanda en büyük şehir olan Bogotá Başkent Bölgesi'ne ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Patates</span> patlıcangiller familyasından yumruları yenen otsu bitki türü

Patates, patlıcangiller (Solanaceae) familyasından yumruları yenen otsu bitki türüdür. Patates sözcüğü Amerika yerlilerinin dilinden İspanyolca aracılığıyla çeşitli Avrupa dillerine geçmiş, Türkçeye İtalyanca ve Yunancadan girmiştir. Türkçe eş anlamlısı olarak çisil sözcüğü bulunmaktadır. Kıbrıs ağzında patatese badadez denilmektedir. Boyu 70–80 cm'ye varan, beyazımsı-pembemsi çiçekler açan, yumruları hariç zehirli köklü bir bitkidir. Patatesi diğer sebzelerden ayıran en büyük özelliği tohum ile üreme yerine Vejetatif üreme yapmasıdır. Yani patates ile geri dönüşüm kullanılarak elde edilmesidir. Örneğin: bir patates parçasını toprağın altına koyduğunuzda bu önce kendiliğinden patates bitkisi olur sonra patatesler toprağın altında çoğalırlar.

<span class="mw-page-title-main">Peru</span> Güney Amerika ülkesi

Peru, ya da resmî adıyla Peru Cumhuriyeti Güney Amerika'nın batısında bir ülkedir. Kuzeyde Ekvador ve Kolombiya, doğuda Brezilya, güneydoğuda Bolivya, güneyde Şili ve batıda Büyük Okyanus'la sınırlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Simón Bolívar</span> Büyük Kolombiyanın kurucusu

Simón José Antonio de la Santísima Trinidad Bolívar y Palacios Ponte-Andrade y Blanco, genellikle bilinen ismiyle Simón Bolívar, günümüzde Kolombiya, Venezuela, Ekvador, Peru, Panama ve Bolivya olarak bilinen ülkelerin İspanyol İmparatorluğu'ndan bağımsızlıklarını kazanmalarına öncülük etmiş Venezuelalı askeri ve siyasi liderdir. Halk arasında El Libertador ya da Amerika'nın Kurtarıcısı olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Kokain</span> Uyuşturucu madde

Kokain veya bilimsel adıyla benzoilmetilekgonin, koka bitkisinin yapraklarından elde edilen kristalize tropan bir alkaloid. Kelime "coca"ya "-in" eki getirilmesiyle türetilmiştir. Bu madde merkezî sinir sistemi üzerine uyuşturucu, uyarıcı ve iştahın bastırılması gibi etkiler yapar. Özellikle dopamin, noradrenalin ve serotonin geri-alınım engelleyicisidir ve bu yollarla mezolimbik yolu etkileyerek bağımlılık yapmaktadır. Yine de özellikle bölgesel anestezide, çocuklarda bile, göz, burun ve boğaz ameliyatlarında kullanılan bir ilaç olmuştur. Günümüzde ise yerini daha az yan etkisi olan prokain (novokain) gibi ilaçlar almıştır. Prokain kokainden oldukça daha az zehirli olup, bağımlılık etkisi daha düşüktür.

<span class="mw-page-title-main">And Dağları</span>

And Dağları, dünyanın en uzun sıradağlar zinciridir.

<span class="mw-page-title-main">And kondoru</span> Güney Amerikaya özgü yırtıcı bir kuş türü

And kondoru, Yeni Dünya akbabaları (Cathartidae) ailesinden olan ve Vultur cinsindeki tek kuş türüdür. Güney Amerika'ya özgü olan bu yırtıcı kuş türü And Dağları'nda ve Büyük Okyanus kıyılarında bulunur. Batı Yarımküre'nin en büyük uçan kara kuşudur.

<span class="mw-page-title-main">Keçuva dilleri</span>

Keçuva dilleri veya İnka dilleri veya topluca Keçuvaca, Güney Amerika'nın And Dağları'nın ortalarındaki bölgelerde konuşulan bir dil ailesi veya lehçe sürekliliğidir. Keçuvaca dil ailesinin bilinen bir akrabası yoktur ve Amerikan yerli dilleri içinde en çok konuşulan dil ailesidir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika yerlileri</span>

Amerika yerlileri, Avrupalılar'ın gelişinden önce Amerika kıtasında yaşayan Eskimo-Aleut halkları ile Kızılderilileri kapsayan ortak ad. Bazıları bu adı İngilizce Amerindian terimin karşılığı olarak yalnızca Kızılderililer için kullanır ve Eskimo-Aleut halklarını dahil etmez. Alaska ve Kanada gibi hem Eskimo hem de Kızılderili nüfus barındıran yörelerde Amerika yerlisi adı her ikisi için kullanılırken, Kıta ABD'sinden Arjantin'e kadar Eskimo barındırmayan diğer yörelerde yalnızca Kızılderili anlamındadır.

<span class="mw-page-title-main">Geyik</span> geyikgiller familyasındaki gevişgetiren memeliler

Geyik, geyikgiller familyasında geviş getiren otobur memeli hayvanların ortak adıdır. Çift toynaklılar takımında bulunan akraba familyalardaki benzer hayvanlar da genel olarak geyik diye adlandırılmaktadır.

Uyarıcı veya stimülan, genellikle merkezî sinir sistemine etki ederek farkındalığı, dikkati ve uyanıklığı artıran ilaçlar ya da maddelerdir. Genellikle etkinlikleri arttıkça yan etkileri de artar. En güçlü çeşitleri sıklıkla özel reçete ile verilen ya da yasa dışı ilaçlardır. Kahvede bulunan kafein ve sigarada bulunan nikotin dünyada en yaygın olarak kullanılan uyarıcılarıdır. En çok bilinen uyarıcılar arasında efedrin, amfetaminler, kokain, metilfenidat, metilendioksimetamfetamin ve modafinil yer alır.

<i>Passiflora ligularis</i> bitki türü

Passiflora ligularis, çarkıfelekgiller (Passifloraceae) familyasından çarkıfelek cinsinin Amerika'ya özgü türü.

<span class="mw-page-title-main">Coca-Cola'nın formülü</span> Coca-Cola şirketinin Coca-Cola şurubu için gizli tarifi

Coca-Cola formülü, Coca-Cola'nın Coca-Cola ürünü için gizli formülüdür. Şirket, formülü özenle saklanan ticari sır olarak sunar ve sadece özellikle yöneticilerin içinde bulunduğu birkaç çalışan tarafından bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Tao (kuş)</span>

Tao, tinamugiller familyasından bir kuş türü. Güney Amerika'da, Brezilya'nın batısı ve kuzeyi, Ekvador'un doğusu, Peru'nun doğusu, Kolombiya'da And Dağları'nın doğusu, Venezuela'nın kuzeyi, Bolivya'nın kuzeyi ve Guyana'da yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Medellín Karteli</span>

Medellín Karteli, Pablo Emilio Escobar Gaviria tarafından kurulan ve yönetilen Kolombiya'nın Medellín şehrinden üs olarak seçmiş son derece iyi organize olmuş bir Kolombiya uyuşturucu karteli ve terör örgütüydü. Genellikle ilk büyük “uyuşturucu karteli” olarak kabul edilir ve örgütün üst kademeleri Escobar ile birlikte faaliyet gösteren çok sayıda Kolombiyalı kaçakçı arasındaki ortaklık üzerine inşa edilmesinden dolayı böyle (Kartel) anılır.

2018 FIFA Dünya Kupası Güney Amerika elemeleri, Rusya'da düzenlenecek olan 2018 FIFA Dünya Kupası'na katılacak olan 32 takımdan 4,5 takımın belirleneceği elemelerin Güney Amerika ayağına CONMEBOL üyesi 10 takımın tamamı katıldı. 2015'in Ekim ayında başlayan maçlar, 2017'nin Ekim ayında sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Cocada</span> kültürel tatlı çeşitleri

Cocada, Latin Amerika'nın birçok bölgesinde popüler olarak tüketilen Hindistan cevizi şekeridir. Özellikle Meksika, Arjantin, Brezilya, Kolombiya, Venezuela, Bolivya ve Şili'de popülerdir.

<span class="mw-page-title-main">Tamal</span>

Tamal veya çoğul kullanımıyla tamales, Amerika kıtasında yaygın olarak tüketilen, içinde çeşitli malzemeler olan hamurun, mısır veya muz yaprağına sarılarak pişirilmesiyle hazırlanan yiyecek. Yenilmeden önce bu sarılan yaprak, esas yemekten ayrılmaktadır. Mezoamerika kökenli bir yiyecek olup, geçmişi MÖ 8000 ile 5000 yıl öncesine kadar uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Tamarillo</span>

Tamarillo, Solanum cinsine bağlı Solanum betaceum türünün meyvesidir. Olgunlaşmış hali olan yumurta şeklindeyken yenilir. Küresel olarak, özellikle Peru, Kolombiya, Yeni Zelanda, Ekvador, Ruanda, Avustralya ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Tropan alkaloidleri</span>

Tropan alkaloidleri, kimyasal yapılarında bir tropan halkası içeren bir bisiklik [3.2.1] alkaloidler ve ikincil metabolitler sınıfıdır. Tropan alkaloidleri, Solanaceae bitki ailesinin birçok üyesinde doğal olarak bulunur. Bazı tropan alkaloidleri farmakolojik özelliklere sahiptir ve antikolinerjik veya uyarıcı olarak işlev görebilir.