Kodály yöntemi

Kodaly öğrenme yöntemi, Macar besteci ve müzik eğitimcisi Zoltan Kodaly (1882-1967) tarafından geliştirilmiş bir müzik eğitimi yöntemidir.^[1] Bugün bu yöntem hala Macaristan’da temel müzik eğitimi olarak kullanılmaktadır.

Bu yöntem müzik ile dansı birleştirmekte ve öğrencinin aktif katılımı ile gerçekleşmektedir. Oyun çağındaki çocuk için dans ve müzik de bir oyundur. Şarkılar da oyunlaştırılarak öğretilmektedir. Kodaly’e göre müzik eğitimi doğuştan itibaren başlamalıdır. Hatta Kodaly bir sözünde şöyle demiştir: “ Eskiden çocuğun müzik eğitimi doğumundan dokuz ay önce başlamalı, diye düşünürdüm. Şimdi aynı düşüncede değilim. Çocukların müzik eğitimi, annenin doğumundan dokuz ay önce başlamalı.” Başka bir konuşma metninde ise “müzik, evrensel insan bilgisinin vazgeçilmez bir parçasıdır. ..bu yüzden çok doğal olarak müzik, okul müfredatının bir parçası yapılmalıdır”, demiştir.

Bu eğitim daha çok dans etme ve şarkı söyleme yeteneği üzerine kurulmaktadır. Repertuvar geleneksel halk şarkılarından seçilmektedir. Ayrıca okullarda beden eğitimi derslerinde halk oyunlarının mutlaka öğretilmesi gerektiğini savunmuştur. Bu da milli değerleri unutmamak açısından önem taşımaktadır.

İnsan sesi enstrüman olarak seçilmiş ve yöntem 2- 3 yaşındaki çocuklar için uygundur. Bu yöntemde sesin algılanması, duyulan notanın ve aralığın yazılması, el işaretleri ve notaların isimlerinin hecelenmesi gibi öğretiler mevcuttur. Ayrıca çocuk herhangi bir enstrüman öğrenmeye başlamadan önce bu çalışmalar hazırlık niteliği taşımaktadır. Kodaly, iyi bir müzisyenin özelliklerini şu şekilde sıralamaktadır: iyi eğitilmiş kulak, iyi eğitilmiş zekâ, iyi eğitilmiş kalp ve iyi eğitilmiş el. Bu şekilde kulağı ve zekası gelişen bir çocuk kendi deyimiyle ‘kulaklarıyla görüp, gözleriyle duyabilen okur yazar’ bir birey olacaktır. Gelişimsel yaklaşım izlenerek müfredatın hazırlandığı eğitim modelinde tekerlemeler, çocuk şarkıları, halk ezgilerinden başlamak üzere Mozart ve Beethoven gibi Klasik müziğin büyük bestecilerinin de eserlerine yer verilmektedir. Yöntemde kullanılan bazı teknikler; ta, ti- ti, tri- tri gibi isimlerle adlandırılan ritmik heceler, fonomimi denen el işaretlerin(aşağıdaki şekilde gösterilmektedir) ve ‘yer değiştirebilen do’ sistemi ya da diğer adıyla ‘aralıklama yöntemi’ ve solfej eğitimidir.

Küçük çocukların yürüyüş adımlarının 4’lük, koşu adımlarının 8’lik notalarla ifade edilebileceğini varsayarak ritim konusuna bu iki ölçü birimi ile başlanması gerektiğini savunmaktadır. Ses aralığı olarak ise 5 sesten oluşan pentatonik dizinin kullanılmasını öngörmektedir. Ders planı ise hazırlık, sunuş ve uygulama olmak üzere 3 aşamadan oluşmaktadır. Hazırlık bölümünde öğrenme bilinçsiz bir şekilde doğal yoluyla gerçekleşir. Şarkı, resim ve oyunlarla öğretilecek bilginin fikri öğrenciye verilir. Çocuğun yapılan etkinlikten zevk alırken aynı zamanda okuma- yazma becerileri de kazanması amaçlanır.

Sunuş bölümünde eğitmen, öğrenciden bilgiyi keşfedip tanımlamasını bekler. Uygulama bölümünde ise öğrenciden öğrendiği yeni bilgiyi yaratıcılığını kullanarak kendi yöntemleriyle aktarması istenmektedir. Her ders bir öncekine paralel olarak devam etmelidir. Bu yöntemde öğretmenin en büyük sorumluluğu planlı bir hazırlık, sunuş ve uygulama programı hazırlamak ve dersler arasında sistematik olarak geçiş yapmaktır.