İçeriğe atla

Kobalt(II) sülfat

Cobalt(II) sulfate
Kobalt(II) sülfat heptahidrat

Kobalt(II) sülfat; CoSO4(H2O)x formülüne sahip inorganik bileşiklerden herhangi birine verilen isimdir. Genellikle sırasıyla kobalt sülfat, heksa- veya heptahidratları (CoSO4.6H2O or CoSO4.7H2O) tanımlar. Heptahidrat, suda ve metanolde çözünen kırmızı bir katıdır. Kobalt(II) tek sayıda elektrona sahip olduğu için tuzları paramanyetiktir.

Hazırlama ve yapı

Metalik kobaltın, oksidinin, hidroksitinin veya karbonatın sulu sülfürik asitle reaksiyonuyla oluşur:[1]

Co + H2SO 4 + 7 H2O → CoSO 4 (H2O) 7 + H2
CoO + H2SO 4 + 6 H2O → CoSO 4 (H2O) 7

Heptahidrat sadece oda sıcaklığında >%70 nemde kararlıdır aksi halde hekzahidrata dönüşür.[2] Heksahidrat 100 °C ve 250 °C de, sırasıyla monohidrata ve anhidröz formlara dönüşür.

CoSO 4 (H 2 O) 7 → CoSO 4 (H 2 O) 6 + H 2 O
CoSO 4 (H 2 O) 6 → CoSO 4 (H 2 O) + 5 H 2 O
CoSO 4 (H 2 O) → CoSO 4 + H 2 O

Hekzahidrat, sülfat anyonlarıyla ilişkili oktahedral [Co(H2O)6 ] 2+ iyonlarından oluşan bir metal sulu kompleksidir.[3] Monoklinik heptahidrat ayrıca X-ışını kristalografisi ile tanımlanmıştır. Ayrıca [Co(H2O)6 ] 2+ oktahedranın yanı sıra bir kristalleşme suyu içerir.[2]

Kullanımlar ve reaksiyonlar

Kobalt sülfatlar, kobaltın cevherlerinden çıkarılmasında önemli ara maddelerdir. Böylece, kırılmış, kısmen rafine edilmiş cevherler, kobalt sülfat içeren kırmızı renkli çözeltiler verecek şekilde sülfürik asitle işlenir.[1]

Hidratlı kobalt(II) sülfat, diğer kobalt tuzlarının yapımında olduğu gibi, pigmentlerin hazırlanmasında da kullanılır. Kobalt pigmenti porselen ve camda kullanılır. Kobalt(II) sülfat, akümülatörlerde ve galvanik kaplama banyolarında, sempatik mürekkeplerde ve toprak ve hayvan yemlerine katkı maddesi olarak kullanılır. Bu amaçlar için kobalt sülfat, kobalt oksidin sülfürik asitle işlenmesiyle üretilir.

Ticari amaçla yaygın olarak bulunabilen heptahidrat, koordinasyon kimyasında rutin bir kobalt kaynağıdır.[4]

Doğal oluşum

Nadiren kobalt(II) sülfat, birincil Co mineralleri (skutterudit veya kobaltit gibi) içeren oksidasyon bölgeleri arasında meydana gelen birkaç kristallohidrat minerali formunda bulunur. Bu mineraller: biebierit (heptahidrat), moorhouseit (Co,Ni,Mn)SO4 . 6H2O,[5][6] aplovit (Co,Mn,Ni)SO4 . 4H2O ve kobalkieserittir (monohidrat).[6][7][8]

Sağlık

Kobalt, memeliler için gerekli bir mineraldir ancak günde birkaç mikrogramdan fazlası zararlıdır. Zehirlenmeler nadiren kobalt bileşiklerinden kaynaklansa da, ölümcül dozdan çok daha düşük dozlarda kronik alımı ciddi sağlık sorunlarına neden olmuştur. 1965'te Kanada'da bira köpüğünü stabilize etmek için bir kobalt bileşiğinin kullanılması, bira içen kardiyomiyopatisi olarak bilinen toksin kaynaklı özel bir kardiyomiyopatiye neden olmuştur.[9][10][11]

Ayrıca, Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC) Monograflarına göre kobalt(II) sülfatın kansere (muhtemelen kanserojen, IARC Grup 2B ) neden olduğundan şüphelenilmektedir.[12]

Bağıntılı bileşikler

  • Tutton tuzu K2Co(SO4)2 · 6 H2O

Kaynakça

  1. ^ a b Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a07_281.pub2. Donaldson, John Dallas; Beyersmann, Detmar (2005). "Cobalt and Cobalt Compounds". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a07_281.pub2.
  2. ^ a b Redhammer (2007). "Co2+-Cu2+ Substitution in Bieberite Solid-Solution Series, (Co1−xCux)SO4 · 7H2O, 0.00 ≤ x ≤ 0.46: Synthesis, Single-Crystal Structure Analysis, and Optical Spectroscopy". American Mineralogist. 92 (4): 532-545. doi:10.2138/am.2007.2229. 
  3. ^ Elerman, Y. "Refinement of the Crystal Structure of CoSO4 · 6H2O" Acta Crystallographica Section C 1988, volume 44, p599-p601. DOI:10.1107/S0108270187012447
  4. ^ Resolution of the Tris(ethylenediamine)cobalt(III) Ion. Inorganic Syntheses. 6. 1950. ss. 183-186. doi:10.1002/9780470132371.ch58. ISBN 9780470132371. 
  5. ^ "Moorhouseite". 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  6. ^ a b "List of Minerals". 21 Mart 2011. 20 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  7. ^ "Cobaltkieserite". 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  8. ^ "Bieberite". 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  9. ^ Morin Y (1969). "Quebec beer-drinkers' cardiomyopathy: Clinical and hemodynamic aspects". Annals of the New York Academy of Sciences. 156 (1): 566-576. doi:10.1111/j.1749-6632.1969.tb16751.x. PMID 5291148. 
  10. ^ Barceloux, Donald G. (1999). "Cobalt". Clinical Toxicology. 37 (2): 201-216. doi:10.1081/CLT-100102420. PMID 10382556. 
  11. ^ "11.1.5 The unusual type of myocardiopathy recognized in 1965 and 1966 in Quebec (Canada), Minneapolis (Minnesota), Leuven (Belgium), and Omaha (Nebraska) was associated with episodes of acute heart failure (e/g/, 50 deaths among 112 beer drinkers)". 1 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  12. ^ "Cobalt in Hard Metals and Cobalt Sulfate, Gallium Arsenide, Indium Phosphide and Vanadium Pentoxide" (PDF). IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans. 1 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sodyum karbonat</span> inorganik bileşik

Sodyum karbonat, (çamaşır sodası, kristal soda ve soda külü olarak da bilinir) Na2CO3 formülüne sahip değişik hidratları olan bir inorganik bileşiktir. Bütün formları beyaz, suda çözünür tuzlardır. Tüm formları güçlü bir alkali tada sahiptir ve suda orta derecede alkali çözeltiler verir. Tarihsel olarak sodyum bakımından zengin göl sularından veya sodyum bakımından zengin topraklarda yetişen bitkilerin küllerinden çıkarıldı. Bu sodyum açısından zengin bitkilerin külleri, potas üretmek için kullanılan odun küllerinden belirgin şekilde farklı olduğundan, "soda külü" olarak anıldı. Günümüzde ise, Solvay işlemi ile sodyum klorür ve kireç taşından büyük miktarlarda üretilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kobalt</span> atom numarası 27 olan kimyasal bir element

Kobalt kimyasal bir element'tir. Sembol'ü Co ve atom numarası 27'dir. Nikel gibi kobalt da, doğal meteorik demir alaşımlarında bulunan küçük birikintiler dışında, yer kabuğunda yalnızca kimyasal olarak birleşik formda bulunur. İndirgeyici eritme yoluyla üretilen serbest element sert, parlak, gümüş rengi bir metal'dir.

<span class="mw-page-title-main">Sülfürik asit</span> Kimyasal Madde

Sülfürik(VI) asit ya da halk arasında bilinen ismi ile zaç yağı, H2SO4, güçlü bir mineral asididir. Olası kâşifi 8. yüzyıl simyacısı Cabir bin Hayyan tarafından yenime uğratıcı, renksiz ve yoğunluğu yüksek sıvı olarak tanımlanmıştır. Suda her konsantrasyonda çözünebilir. Büyük ölçüde korozif oluşu, güçlü asidik yapısından ve dehidrasyon özelliğinden kaynaklanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bakır(II) sülfat</span>

Küprik sülfat ya da sadece bakır sülfat olarak da bilinen Bakır (II) sülfat, kimyasal formülü CuSO4 olan bir kimyasal bileşiktir. Bu tuzun hidrasyon derecelerine bağlı olarak bir dizi farklı bileşikleri mevcuttur. Susuz formu soluk yeşil ya da grimsi beyaz bir toz olmasına karşın en çok bilinen pentahidrat (CuSO4•5H2O) formu, parlak mavi renktedir. Çok az miktardaki CuSO4•5H2O çevreye çok zehirlidir, gözleri ve cildi tahriş eder ve yutulduğunda zararlı da olabilir. Oktahedral moleküler geometriye ve paramanyetik özelliğe sahip olan bakır (II) sülfat ekzotermik olarak suda çözünürek [Cu(H2O)6]2+ kompleksini oluşturur. Bakır (II) sülfat "mavi vitriyol", "göztaşı" ve "göktaşı" olarak da bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Amonyum sülfat</span> Kimyasal bileşik

Amonyum sülfat, (NH4)2SO4 formülüne ve çok sayıda ticari kullanıma sahip bir inorganik tuzdur. Toprak gübresi olarak yaygın bir şekilde kullanılır. %21 azot ve %24 kükürt içerir.

<span class="mw-page-title-main">Potasyum sülfat</span>

Potasyum sülfat, formülü K2SO4 olan, yanmaz, suda çözünebilen beyaz kristal yapıda bir potasyum tuzudur. Genellikle potasyum ve kükürt kaynağı olarak gübrelerde kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Evaporit</span>

Evaporit, sulu bir çözeltinin buharlaşmasıyla kristalleşme ve yoğunlaşma sürecinde sonuçlanır. Evaporit suda çözünen mineral sedimentin (mineralin) ismidir. İki çeşit tuz taşı birikintisi vardır:

  1. Okyanus birikintisi olarak da bilinen marine ve göller gibi suyun ana bloklarında bulunmaktadır.
  2. Evaporit tuz taşları çökelti kayaları olarak bulunur.
<span class="mw-page-title-main">Bakır(I) oksit</span>

Bakır(I) oksit ya da küproz oksit formülü Cu2O olan inorganik bileşiktir. Bakırın oksitlerinden biridir. Bu kırmızı renkli katı bazı yosun önleyici boyaların bileşimine girmektedir. Bu bileşik, tanecik büyüklüğüne bağlı olarak sarı ya da kırmızı renkli olabilir. Bakır(I) oksit kırmızımsı renkteki kuprit minerali halinde bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Magnezyum sülfat</span> moleküler ağırlığı 246.48

Magnezyum sülfat kimyasal formülü MgSO4 olan, magnezyum, kükürt ve oksijen ihtiva eden bir inorganik tuz. Genellikle heptahidrat (MgSO4·7H2O) formunda sülfat minerali olan Epsomit ya da diğer adıyla Epsom tuzu (İngiliz tuzu) hâlinde bulunur. Epsom adını İngiltere'deki bir yerleşim yerinden almıştır. Monohidrat formu olan kieseritin (MgSO4·H2O) 1970'lerin ortalarında genel küresel yıllık kullanımı 2.3 milyon ton civarındaydı ve bunun büyük çoğunluğu tarımda kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gümüş sülfat</span>

Gümüş sülfat (Ag2SO4) gümüş kaplamada ve gümüş nitrat yerine boyanmayan madde olarak kullanılan gümüş iyonik bileşiği. Bu sülfat normal kullanım ve depolama durumunda kararlıdır fakat havaya ve ışığa maruz kaldığında kararır. Suda çok az çözünür.

<span class="mw-page-title-main">Kobalt mavisi</span> kobalt (II) oksit ile alüminyum oksit ile 1200°Cde yapılan mavi bir pigment

Kobalt mavisi kobalt (II) oksit ile alüminyum oksit ile 1200 °Cde yapılan mavi bir pigmenttir. Kimyasal olarak, kobalt mavisi pigmenti, kobalt (II) oksit-alüminyum oksit veya kobalt (II) alüminattır (CoAl2O4). Kobalt mavisi (demir siyanür esaslı), Prusya mavisinden daha hafif ve yoğundur. Oldukça kararlıdır ve tarihsel olarak seramikte (özellikle Çin porseleni, mücevherat ve boya renklendiricilerde) bir renklendirici olarak kullanılmıştır. Şeffaf cam silika esaslı kobalt pigmenti smalt ile renklendirilir.

Amonyum hidroksit, oda sıcaklığında gaz hâlde bulunan amonyağın sulu çözeltisine verilen addır. Formülü olarak NH4+.OH- gösterilir.

<span class="mw-page-title-main">Nikel(II) sülfat</span>

Nikel sülfat NiSO
4 formülüne sahip bir metal bileşiğidir. Nikel sülfat hidratsız formu oda sıcaklığında sarımsı bir renge sahipken hekzahidrat ve heptahidrat hâli mavi bir renge sahiptir, bakır sülfat rengini andırır. Suda çok iyi çözünür.

<span class="mw-page-title-main">Bakır(II) karbonat</span>

Bakır karbonat, oda sıcaklığında katı hâlde bulunan bir inorganik bileşiktir. Havadan nem çeker. Su ile tepkimeye girerek bakır karbonat hidroksite dönüşür. Bazik özellik gösterir. Boya ve pigment olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Baryum klorür</span>

Baryum klorür, BaCl2 formüllü inorganik bir bileşik'tir. Bu bileşik baryum'un suda-çözünen en yaygın tuzlarından biridir. Diğer baryum tuzlarının çoğu gibi, baryum klorür beyaz toz halinde ve zehirlidir. Alevde sarı-yeşil renk verir. Ayrıca higroskopiktir, ilk önce dihidrat BaCl2(H2O)2' ye dönüşür.

Çinko sülfat, bir inorganik bileşiktir. Çinko eksikliğini tedavi etmek ve yüksek risk altındakilerde eksikliği önlemek için besin takviyesi olarak kullanılır. Aşırı kullanımı durumunda karın ağrısı, kusma, baş ağrısı ve yorgunluk görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Demir(II) sülfat</span> kimyasal bileşik

Demir (II) sülfat veya demir sülfat FeSO4•xH2O formülüne sahip bir dizi tuz anlamına gelir. Bu bileşikler en yaygın olarak heptahidrat (x = 7) olarak bulunursa da x için birkaç değer bilinmektedir. Hidratlı form tıp alanında demir eksikliğini tedavi etmek ve ayrıca endüstriyel uygulamalar için kullanılır. Antik çağlardan beri, Zaç-ı Kıbrıs ve yeşil vitriyol (vitriyol, sülfat için eski bir isimdir) olarak bilinen, mavi-yeşil heptahidrat (7 molekül su içeren hidrat) bu maddenin en yaygın şeklidir. Tüm demir (II) sülfatlar suda çözünerek oktahedral moleküler geometriye sahip ve paramanyetik olan aynı akua kompleksi [Fe(H2O)6]2+ verir.

Poliprotik asit terimi, molekül başına birden fazla proton sağlayabilen asitleri tanımlamak için kullanılır.

Simya çalışmaları sayesinde daha sonra belirli kimyasal bileşikler veya bileşik karışımları olarak sınıflandırılan birçok kimyasal madde üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Amonyum bisülfat</span>

Amonyum hidrojen sülfat olarak da bilinen amonyum bisülfat, (NH4) HSO4 formülüne sahip beyaz, kristalimsi bir katıdır. Bu tuz, sülfürik asidin amonyakla yarı nötralizasyonunun ürünüdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.