Koş ve at (basketbol)

Koş ve at (bazen run and gun olarak da bilinir), yüksek skorlu maçlarla sonuçlanan, çok sayıda şut girişimi içeren hızlı ve serbest bir oyun tarzıdır.^[1][2][3] Hücum tipik olarak ''fast break''lere dayanırken, set oyunlarına daha az önem verilir.^[4] Bir koş ve at takımı doğal olarak savunmada da birçok sayıya izin vermek zorunda kalır.^[5]

NBA'de, takımların maç başına ortalama 115 sayı attığı 1960'larda koş ve at zirvedeydi. Bu sayı 2003 civarında, ortalama 95'e düşmüştü.^[6] Boston Celtics, 1950'lerde ve 1960'larda 11 NBA şampiyonluğu kazanırken ve 1980'lerde ''Showtime'' döneminde beş kez şampiyon olan Los Angeles Lakers koş ve at taktiğini kullanıyordu.^[7][8]

Koş ve atın birçok kişi tarafından savunmanın önemini azalttığına inanılsa da, 1960'ların Celtics'inde Bill Russell ve 1980'lerin Lakers'ında Kareem Abdul-Jabbar gibi isimler üst düzey savunma yapabiliyorlardı.^[7] 1980'lerde Denver Nuggets ile koş ve at taktiğini uygulayan koç Doug Moe ise verilen yüksek sayıların düşük savunma seviyesinden ziyade oyunun hızlı temposundan dolayı olduğuna inanıyordu. Ancak bu rakip takımların kolay basket bulmasını açıklayamıyordu.^[9]

Paul Westhead, 1980'lerin sonlarında koş ve atın bir versiyonunu kullanarak Loyola Marymount erkek basketbol takımına koçluk yaptı.^[10] Koş ve at taktiği genellikle bir hücum sistemi olarak düşünülürken, Westhead'in sistemi birleşik bir hücum ve savunma felsefesi kullandı. Hücumda takım topu olabildiğince hızlıca rakip sahaya taşırdı ve genellikle ilk uygun şutu üç sayılık olarak kullanırdı. Westhead'in takımları, topu yedi saniyeden daha kısa sürede potaya atmaya çalışırdı. Buradaki amaç savunma hazır olmadan önce skoru bulmaktı. Defansif olarak ise takım sürekli tam saha baskısı uyguluyordu böylece kolay basket yemenin önüne geçmeye çalışılıyordu.

Westhead, 1990'ların başında Denver Nuggets ile NBA'de sistemi uygulamaya çalışsa da başarısız oldu. 1990-91'de maç başına ligin en iyisi olan 119.9 sayı ortalamasını tutturdular ancak aynı zamanda maç başına 130.8 sayı yiyerek NBA rekoru kırdılar.

Westhead'in sistemi, Grinnell Koleji de dahil olmak üzere diğer kolej ekipleri tarafından taklit edildi. David Arseneault'un uyguladığı Grinnell Sistemi üç sayılık atışlara, tam saha presle sürekli baskı uygulamaya ve sık sık oyuncu değiştirmeye dayanıyordu.^[11]

Grinnell sistemin ana ilkeleri şunlardır:

1. İlk olası şut, mümkün olan en iyi şuttur; üç sayılık atış denemeleri diğer şutlara göre daha fazla tercih edilir.
2. Mümkün olduğu kadar çok üçlük atılır.
3. Geri koşma savunması açısından, atılamayacak turnikeden vazgeçmek, şut saati ihlalinden daha iyidir.
4. Her zaman topa sahip olan kişiye ikili sıkıştırma yapılmalıdır.
5. Atıcı dışındaki her oyuncu hücum ribaunduna girmelidir.
6. Hücum ribaundları alındığında iki sayı için değil başka bir üç sayı girişimi için değerlendirilmelidir.

Herhangi bir boştaki oyuncunun atış yaptığı Westhead sisteminden farklı olarak, Grinnell Sisteminde sahada belirlenmiş bir şutör vardır. Sistem, savunmada sürekli bir tam saha baskısı kullanır. Rakipler baskıyı yendiklerinde kolay basketler alırken, takım üçlük atmak için topu daha erken geri alır. Amaç, daha fazla top kaybı ve daha fazla hücum ribaundu alarak rakipten önemli ölçüde daha fazla şut atmaktır. Arseneault, bir oyuncunun şutu kaçtığında, kaçan şutun ribaundla alınıp ve aynı oyuncuya on saniye içinde geri vermenin genellikle bir basketle sonuçlandığına inanıyordu.

Oyuncularını taze tutmak ve daha fazla kişiyi dahil etmek için Arseneault, oyuncuları buz hokeyi oyuncu değişikliklerine benzer şekilde beş oyuncudan oluşan üç grup halinde değiştirirdi. 15 kişilik bir kadro beşli üç gruba ayrılır ve her 45 ila 90 saniyede bir yeni vardiya değiştirilir. Her vardiya tam hızda oynar ve sonraki grup aynı şeyi yaparken dinlenir. Oyuncular nadiren bir oyunda 20 dakikadan fazla oynarlar.^[11]

Nellie Ball, NBA'in koçlarından Don Nelson tarafından geliştirilen alışılmadık hücum stratejisi olan bu taktik, atletik ve daha kısa oyuncuların rakiplerine karşı eşleşme uyumsuzlukları yaratabilmesine dayanan hızlı tempolu bir koş ve at taktiğidir. Bu tür bir hücum temposunda genellikle gerçek bir pivota ihtiyaç yoktur. Çok sayıda üç sayı denemesi de genellikle Nellie Ball'un temel özelliğidir. Bu hücum, hızlı tempoya ayak uydurabilecek atletizme veya şut yeteneğine sahip olmayan takımlara karşı en etkilidir.^[11]

Mike D'Antoni 2003 yılından 2008 yılına itibaren Phoenix Suns'da koş ve at taktiğini kullanmıştır. Phoenix Suns bu dönemde NBA'in en eğlenceli ve en verimli takımı haline gelmiştir. İlk 7 saniye içinde bir atış yapmaya dayanan sistem, oyuncuların yüksek tempolu fast breaklerle koşup rakip defansı zor durumda bırakıp üç sayılık isabet bulmasını amaçlamaktaydı. Steve Nash gibi çok iyi top paylaşımı yapabilen, Amar'e Stoudemire gibi atletik uzunları ve iyi dış atıcıları olan Suns 2004 - 2005 sezonunu 62–20 ile ilk sırada bitirdi. D'Antoni NBA Yılın koçu, Nash ise MVP ödülünü kazandı. Sonraki üç sezonda ise 170 galibiyet alıp 76 mağlubiyet aldı.^[12][13][14] Takım hakkında 2006 yılında Jack McCallum tarafından Phoenix Suns'un 2005-2006 yılını anlatan 07 Seconds or Less(7 saniye veya daha azı) adlı kitap yayınlandı.