İçeriğe atla

Klorometan

Klorometan
Adlandırmalar
IUPAC adı
Chloromethane
Sistematik IUPAC adı
Klorometan
Diğer adlar
Metil klorür, monoklorometan
Tanımlayıcılar
CAS numarası
3D model (JSmol)
1696839
ChEBI
ChEMBL
ChemSpider
ECHA InfoCard100.000.744 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
EC Numarası
  • 200-817-4
24898
KEGG
MeSHMethyl+Chloride
RTECS numarası
  • PA6300000
UNII
UN numarası1063
CompTox Bilgi Panosu (EPA)
  • InChI=1S/CH3Cl/c1-2/h1H3 
    Key: NEHMKBQYUWJMIP-UHFFFAOYSA-N 
  • CCl
Özellikler
Kimyasal formülCH3Cl
Molekül kütlesi50,49 g mol−1
Görünüm renksiz gaz
Yoğunluk1,003 g/mL (-23.8 °C, sıvı)[1] 2,3065 g/L (0 °C, gaz)[1]
Erime noktası-97,4 °C (-143,3 °F; 175,8 K)[1]
Kaynama noktası-23,8 °C (-10,8 °F; 249,3 K)[1]
Çözünürlük (su içinde) 5,325 g L−1
log P1,113
Buhar basıncı506,09 kPa (20 °C (68 °F)de)
940 nmol Pa−1 kg−1
-32,0·10−6 cm3/mol
Yapı
Tetragonal
Tetrahedron
Dipol momenti 1.9 D
Termokimya
Standart molar entropi (S⦵298)
234,36 J K−1 mol−1
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298)
-8,68 kJ mol−1
Standart yanma entalpisi (ΔcH⦵298)
-764,5 -763,5 kJ mol−1
Tehlikeler
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar GHS02: Alevlenir GHS08: Sağlığa zararlı
İşaret sözcüğü TEHLİKE
Tehlike ifadeleri H220, H351, H373
Önlem ifadeleri P210, P281, P410+P403
NFPA 704
(yangın karosu)
NFPA 704 four-colored diamondSağlık 2: Yoğun veya sürekli ancak kronik olmayan maruziyet geçici iş göremezliğe veya olası kalıcı hasara neden olabilir. Örnek: KloroformYanıcılık 4: Normal atmosferik basınç ve sıcaklıkta hızla veya tamamen buharlaşır veya havada hızla dağılır ve kolayca yanar. Alevlenme noktası 23 °C'nin altındadır (73 °F). Örnek: PropanKararsızlık 0: Genellikle yangın maruziyeti koşullarında dahi normalde kararlıdır ve su ile reaksiyona girmez. Örnek: Sıvı azotÖzel tehlikeler (beyaz): kod yok
2
4
0
Parlama noktası-20 °C (-4 °F; 253 K)[1]
Kendiliğinden tutuşma
sıcaklığı
625 °C (1.157 °F; 898 K)[1]
Patlama sınırları%8,1 - %17,4[2]
Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
LD50 (medyan doz)
150-180 mg/kg (oral, sıçan)[1]
5.3 mg/L/4 h (soluma, sıçan)[1]
72.000 ppm (sıçan, 30 d)
2200 ppm (fare, 6 sa)
2760 ppm (memeli, 4 sa)
2524 ppm (sıçan, 4 sa)[3]
20.000 ppm (hint domuzu, 2 sa)
14.661 ppm (köpek, 6 sa)[3]
NIOSH ABD maruz kalma limitleri:
PEL (izin verilen) TWA 100 ppm C 200 ppm 300 ppm (herhangi bir 3 saatte 5 dakikalık maksimum zirve)[2]
REL (tavsiye edilen) Ca[2]
IDLH (anında tehlike) Ca [2000 ppm][2]
Benzeyen bileşikler
Benzeyen alkanes
Benzeyen bileşikler
2-Chloroethanol
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).

Klorometan ya da metil klorür, CH3Cl formülüne sahip bir alkil halojenürdür. Aşırı derecede yanıcı bir gazdır. Önceden soğutucularda kullanılmıştır ancak toksisitesinden dolayı artık tüketici ürünlerinde kullanılmamaktadır. Klorometan ilk olarak Jean-Baptiste Dumas ve Eugene Peligot isimli iki Fransız kimyager tarafından 1835'te metanol, sülfürik asit ve sodyum klorür karışımının kaynatılması ile sentezlenmiştir, bu yöntem günümüzde kullanılana çok benzerdir.

Benzen, etanol ve karbon tetraklorürde çözünür. Kloroform ve eterle karışabilir. Uygun saklama koşullarında stabildir. Güçlü UV ışığı hava ve nemde hidrojen klorür, karbon monoksit, karbon dioksit ve fosgene parçalanabilir. Neme maruz kalırsa metanol ve hidrojen klorüre parçalanabilir. Klorometan, alüminyum, magnezyum, çinko ve bazı tür plastiklere zarar verebilir.

Ayrıca metandan türemiş alkil klorürlere "klorometanlar" denir.

Üretilişi

Genelde klorometan, metanol ile hidrojen klorürün tepkimesi ile üretilir.

Eğer diklorometan, kloroform ve karbon tetraklorürün de üretimi istenilirse klorometan, metan ve klor karışımının 400 °C'ye kadar ısıtılması ile de üretilir.

Güvenlik

Klorometan gazının solunması uyuşturucu etkisine benzer bir etkiye sebep olur. Klorometana mazur kalma uyuşukluk, baş dönmesi, şaşkınlık ya da nefes alma, konuşma ve yürümede zorlanmaya sebep olabilir. Yüksek konsantrasyonlarda nöbetlere ve komaya bile sebep olabilir. Hava yerine solunursa boğabilir. Sıvı klorometan ile temas cildi dondurabilir.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h Alman İş Güvenliği ve Sağlığı Enstitüsü'nün GESTIS Madde Veritabanındaki [1]
  2. ^ a b c d NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0403". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH). 
  3. ^ a b "Methyl chloride". Immediately Dangerous to Life or Health Concentrations (IDLH). Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü (NIOSH). 

İlgili Araştırma Makaleleri

Propan, Parafinlerin (alkanların) metan ve etandan sonra gelen üçüncü üyesi olup, karbon ve hidrojenden meydana gelmiş renksiz bir gazdır.

<span class="mw-page-title-main">Propanol</span> kimyasal bileşik

Propanol, üç karbonlu doymuş alifatik alkol. Normal propanolün (n-propanol) formülü CH3CH2CH2OH olup buna 1-propanol de denir. Renksiz, akışkan, keskin ve hoş olmayan bir kokuya sahiptir. Su ve organik çözücülerde çözünür. n-Propanol, karbon monoksit ve hidrojenden metanol elde ederken, propan ve bütanın oksidasyonu esnasında ve Fischer-Tropsch reaksiyonunda yan ürün olarak elde edilir. Etilen, karbon monoksit ve hidrojenden okso sentezi ile imalatı cezbedici bir yoldur. n-propanol en çok çözücü ve kimyasal ara madde olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Klor</span> 17 atomik numaralı kimyasal element

Klor, VIIA grubunda bulunan hafif, keskin kokulu, yeşilimsi sarı renkli, tahriş edici ve zehirleyici bir gaz. Havadan 2,5 kat ağır olan klor ilk zamanlar bir bileşik olarak kabul ediliyordu. Klor ilk olarak 1774 yılında Carl Wilhelm Scheele tarafından keşfedildi. 1810 yılında ise bugünkü ismi Humphry Davy tarafından verildi.

Kloroform veya triklorometan, CHCl
3 formülüne sahip bir organik bileşiktir. Oda sıcaklığında kolay buharlaşan, hoş kokulu, renksiz, yanıcı olmayan ağır bir sıvıdır. Çözücü olarak sıkça kullanılır. PTFE (Teflon) ve bazı soğutucuların üretiminde kullanılmak için bol miktarlarda üretilir.

Hidrojen klorür ya da Kloran, HCl formülüne sahip renksiz, zehirli bir gazdır. Hidrojen ve klor elementlerin oluşan inorganik bileşiktir. Havadaki nem ile temasında beyaz hidroklorik asit dumanı oluşturur. Hidroklorik asit, hidrojen klorürün sulu çözeltisine verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Amin (kimya)</span>

Aminler, amonyaktaki bir veya daha fazla hidrojen atomunun organik radikaller ile değiştirilmesi yöntemiyle türetilmiş organik bileşikler ve fonksiyonel gruplardır. Yapısal olarak aminler amonyağa benzerler, ama bir veya daha fazla hidrojen atomu, alkil veya aril gibi organik sübstitüentlerle yer değiştirmiştir. Bu kuralın önemli bir istisnası RC(O)NR2 tipi bileşiklerdir (C(O) karbonil grubuna karşılık gelir), bunlara amin yerine amid denir. Amidler ve aminlerin yapıları ve özellikleri farklı olduğu için bu ayrım kimyasal olarak önemlidir. Adlandırma açısında biraz akıl karıştırıcı olan bir nokta, bir aminin N-H grubunun N-M (M= metal) ile değişmesi hâlinde buna da amid denmesidir. Örneğin (CH3)2NLi, lityum dimetilamid'dir.

Soğutucu akışkanlar, klima sistemlerinin ve ısı pompalarının soğutma döngüsünde kullanılan ve çoğu durumda sıvıdan gaza tekrarlanan bir faz geçişine ve tekrar geri dönen maddelerdir. Sıcaklığa ve basınca bağlı olarak saf olabilir veya sıvı veya gaz fazında veya her ikisinde bulunan saf sıvıların bir karışımı olabilir. Akışkan, düşük sıcaklık ve düşük basınçta ısıyı emer ve daha sonra, genellikle hâl değişikliği ile daha yüksek sıcaklık ve basınçta ısı verir.

<span class="mw-page-title-main">Diklorometan</span> Organik solvent

Diklorometan (DCM) ya da metilen klorür CH2Cl2 formülüne sahip bir organik bileşiktir. Renksiz, uçucu bir sıvıdır ve hoş kokuludur. Su ile karışmasa da biraz polardır ve birçok organik çözücüde çözünür. Çözücü olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Karbon tetraklorür</span> CCl4, geçmişte çözücü ve yangın söndürücü olarak kullanılmış bileşik

Karbon tetraklorür ya da tetraklorometan, CCl4 formülüne sahip bir klorokarbon. Kokusu Kloroforma benzeyen, renksiz, yanıcı olmayan, sudan ağır bir sıvıdır. Suda çözünmezken birçok organik çözücü içinde çözünür. Geçmişte soğutucu gazların üretiminde, yangın söndürücülerde lav lambalarında, temizlik malzemesi ve kurt düşürücü olarak yaygın bir şekilde kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Fosgen</span> zehirli gaz

Fosgen ya da IUPAC tarafından verilen adıyla karbonil diklorür COCl2 formülüne sahip organik bir bileşiktir. Renksiz bir gazdır, kokusu düşük konsantrasyonlarda yeni kesilmiş ot kokusunu andırır. Fosgen, sıvılaştırılmış hâlde saklanır. Sıkıştırıldığında açık sarı bir sıvıya dönüşür. Suda çözünmez ve suyla tepkimeye girer. Benzen, toluen, karbon tetraklorür, asetik asit ve kloroformda çözünür. Alkoller ve çeşitler asitlerin içinde bozunur. Çok zehirli bir gaz olduğu için I. Dünya Savaşı'nda kimyasal silah olarak kullanılmıştır ve 85.000 kadar kişinin ölümüne sebebiyet vermiştir. Fosgenin biraz solunması 36 saat içerisinde ölüme sebep olur. Maruz kalma sınırı 0,5 ppm'dir.

<span class="mw-page-title-main">1,1,1-Trikloroetan</span>

Metil kloroform ya da 1,1,1-trikloroetan C2H3Cl3 formülüne sahip bir kloroalkandır. Doğada bulunmamaktadır, sentetik olarak üretilmiştir. Kloroforma benzeyen bir kokuya sahip olan bu renksiz sıvı bir zamanlar çözücü olarak kullanılmaktaydı ancak ozon tabakasına zararlı olduğu keşfedilince kullanımı terk edilmiştir. Montreal Protokolü nedeniyle 1996 tarihinden sonra kullanımı yasaklanmıştır. 1,1,1-Trikloroetan yeterince stabil olmadığından stabilize edilmesi için içine dioksan gibi bazı maddeler katılır.

<span class="mw-page-title-main">Organoklorür</span> En az bir kovalent karbon-klor bağı içeren organik bileşik

Organoklorürler, klorlu hidrokarbonlar ya da klorokarbonlar, en az bir adet kovalent bağlanmış klor atomuna sahip organik bileşiklerdir. En basit örnekleri kloroalkanlardır. Organoklorürlerin geniş bir yapısal çeşitliliğe sahip olması onların farklı kimyasal özelliklere, isimlere ve kullanım alanlarına sahip olmasına sebep olmuştur. Bazı organoklorürlerin yararlı olmasına karşın bazıları zehirli ve çevreye zararlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kloroetan</span>

Kloroetan ya da etil klorür etil grubuna bir adet klor atomu bağlanmasıyla oluşan bir organoklorür bileşiğidir. Renksiz yanıcı bir gazdır, soğutulmuş sıvı olarak taşınır. CH3CH2Cl formülüne sahiptir. Bir benzin katkı maddesi olan Tetraetilkurşunun üretiminde etil grubu kaynağı olarak kullanılır. Etilene HCl katılması ile üretilir.

Benzil klorür, C
6H
5CH
2Cl formüllü organik bileşik. Kimyasal tepkimelerde çokça kullanılan renksiz sıvı. Kaynama noktası 179 °C'dir. Suda çözünmez. Etanol, dietil eter, kloroform ve karbon tetraklorürde çözünür.

Metil grubu, metanın bir hidrojen eksiği olan alkil grubudur. Bir karbona üç hidrojen bağlanmıştır, formülü -CH3'tür. Stabil bir gruptur ve birçok organik bileşikte bulunur.

Tetrafloroetilen (TFE), C2F4 kimyasal formülüne sahip bir florokarbondur. En basit perflorlu alkendir. Bu gaz hâldeki türler öncelikle floropolimerlerin endüstriyel hazırlanmasında kullanılır. En çok bilinen polimeri PTFE'dir (Teflon).

<span class="mw-page-title-main">Triklorosilan</span>

Triklorosilan, HCl3Si formülüne sahip inorganik bir bileşiktir. Renksiz, uçucu bir sıvıdır. Saflaştırılmış triklorosilan, yarı iletken endüstrisinde ultra saf silisyumun ana öncülüdür. Suda, hidroklorik asit verirken bir siloksan polimeri üretmek için hızla ayrışır. Reaktivitesi ve geniş kullanılabilirliği nedeniyle, silisyum içeren organik bileşiklerin sentezinde sıklıkla kullanılır. 31.8 °C'de kaynar.

Diklorodiflorometan (R-12), genellikle Freon-12 adı altında satılan renksiz bir gazdır ve soğutucu ve aerosol spreylerde itici gaz olarak kullanılan bir kloroflorokarbon halometandır (CFC). Montreal Protokolü uyarınca, ozon tabakasına zarar vereceği endişesi nedeniyle 1996 yılında gelişmiş ülkelerde, 2010 yılında gelişmekte olan ülkelerde üretimi yasaklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Karbon tetrabromür</span>

Tetrabromometan olarak da bilinen karbon tetrabromür, CBr
4, bir karbon bromürüdür. Her iki isim de IUPAC terminolojisi kapsamında kabul edilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Perklorometil merkaptan</span>

Perklorometil merkaptan, CCl3SCl formülüne sahip organosülfür bileşiğidir. Esas olarak boyalar ve fungisitlerin (captan, folpet) üretiminde bir ara madde olarak kullanılır. Ticari numunelersarımsı renkte olmasına rağmen saf bileşik renksiz bir yağdır. Suda çözünmez fakat organik çözücülerde çözünür. Kötü, dayanılmaz, keskin bir kokusu vardır. Perklorometil merkaptan orijinal adıdır, sistematik adı triklorometansülfenil klorür olmalıdır çünkü bileşik bir merkaptan değil, bir sülfenil klorürdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.