İçeriğe atla

Kleisura (Bizans idari birimi)

Kleisoura (Yunancaκλεισούρα, "Muhafazalı", "Çevrili yer"), Bizans İmparatorluğu'nda geleneksel olarak dağ geçitlerini koruma maksatlı kurulan askeri bölgedir.[1] 7. yüzyılın sonlarına doğru, daha büyük themalardan farklı olarak, daha çok İmparatorluk'un Doğu sınırı boyunca, Halife ile Toros-Aladağlar boyunca uzanan daha geniş sınır bölgelerine uygulanmaya başladı (Batı'da sadece Strymon ilk günlerinde kleisoura olarak adlandırılıyordu).[1] Kleisoura veya Kleisourarchia'lar, Kleisourarches (Yunancaκλεισουράρχης) unvalı komutanlara bağlı özerk komutanlıklar idi. Bu komutanlıkların seviyesi bir süre sonra genellikle themata'ya yükseltildi. 10. Yüzyıldan sonra Kleisoura terimi kullanımdan düşmüştür (geç Bizans zamanlarında drungos benzer anlama sahipti). Kilikya ve Mezopotamya'daki Müslüman karşılığı al-thughūr idi.[1]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b c Kajdan 1991, s. 1132; Glykatzi-Ahrweiler 1960, ss. 1–111.
Genel

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Thema</span>

Thema, yaklaşık yedi yüz yıllık bir dönem için Bizans İmparatorluğu'nun ana yerel idare birimi idi. Thema sistemi yedinci yüzyılda Bizans topraklarının Müslüman orduları tarafından zaptedilmeye başlanması ile kurulmuş ve daha önceki ana yerel birim olan ve Roma imparatorları Diocletianus ve I. Konstantin tarafından kurulmuş olan Roma diakos sistemi yerine geçirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Armeniakon</span>

Armeniakon Theması, daha doğrusu Armeniakların Theması kuzeydoğu Küçük Asya'da yer alan Bizans İmparatorluğu theması.

<span class="mw-page-title-main">Opsikion</span> Bizans Bölgesi (thema)

Opsikion Theması basitçe Opsikion, kuzeybatı Küçük Asya'da bulunan bir Bizans themasıdır. İmparatorluk maiyet ordusundan yaratılan Opsikion, Konstantinopolis'e en yakın konumda bulunan ilk themaların en büyük ve en prestijli olanıydı. 8. yüzyılda çeşitli isyanlara karıştı, yaklaşık 750'de üçe bölündü ve eski üstünlüğünü kaybetti. Dördüncü Haçlı Seferi sonrasına kadar orta kademe bir thema olarak hayatta kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Bizans donanması</span>

Bizans donanması ya da Doğu Roma donanması, Doğu Roma ya da Bizans İmparatorluğu donanma kuvvetidir. Öncülü olan Roma İmparatorluk donanmasının doğrudan devamıdır fakat devletin savunulmasında ve ayakta kalmasında, öncülünden çok daha fazla hayati rol oynamıştır. Birleşik Roma İmparatorluğu'nda deniz filoları daha az tehditle karşılaşmış, lejyonlar prestij sağlayan daha ikincil bir güç olmalarına rağmen Doğu'da bazı tarihçilerin "denizci imparatorluk" olarak adlandıracakları kadar imparatorluğun varlığının çok hayati bir parçası olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Trakya (thema)</span> Bizans idari bölümü (Thema)

Trakya Theması, Balkanların güneydoğu bölümünde yer alan Bizans İmparatorluğu theması, imparatorluğun tarihi boyunca Trakya'nın çeşitli bölümlerini kapsamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Makedonya (thema)</span> Bizans idari bölümü (Thema)

Makedonya Theması geç 700ler ile erken 800ler arasında kurulan Bizans İmparatorluğu theması. Bizans Makedonyası ayrıca Trakya bölgesiyle bağlantılıydı ve Edirne, themanın başkentiydi.

<span class="mw-page-title-main">Tagma</span>

Tagma tabur ya da alay büyüklüğünde askerî birlik.

Karabisianoi, orta 7. yüzyıldan erken 8. yüzyıla kadar Bizans donanması'nın dayanak noktasıdır. Kelime olarak Yunanca "gemiler" için karabos ya da karabis ve "gemiler için insanlar, denizciler" anlamına gelmektedir. Karabisianos, Bizans İmparatorluğu'nun ilk sabit deniz kurumudur, denizde İslam'ın yayılışının önüne geçmek için kurulmuştur. 718-730 arası bir zaman kaldırılmış ve yerine bir dizi denizci thema kurulmuştur.

<i>Katepano</i>

Katepánō Kıdemli Bizans İmparatorluğu rütbesi. Kelime Batı dillerine capetanus/catepan şeklinde geçmiştir, anlamı İtalyanca "capitaneus" ile birleşmiş gibi görünmektedir. Bu hibrid terim İngilizcede captain ve diğer dillerde benzer terimlere dönüşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Sisam (thema)</span> Bizans idari bölümü (Thema)

Sisam Theması geç 9. yüzyılda Ege Denizi'nin doğusunda kurulmuş Bizans İmparatorluğu theması. Bizans İmparatorluğu'nun denizci themalarından biriydi. Bizans donanması için gemi ve birlik sağlamıştır.

Sicilya Theması Geç 7. yüzyıl ile 10. yüzyıl arasında yaşamış, Sicilya ile İtalya Anakarası'nda Calabria bölgesini içeren Bizans İmparatorluğu theması. 902 yılında Sicilya'nın Müslüman fethinden sonra, thema Calabria ile sınırlanmış fakat 10. yüzyıl ortalarına kadar bu ismini muhafaza etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mezopotamya (thema)</span> Bizans idari bölümü (Thema)

Mezopotamya günümüzde doğu Türkiye'de yer alan Bizans İmparatorluğu theması. Mezopotamya bölgesi ya da daha eski Roma ve erken Bizans Mezopotamya eyaleti ile karıştırılmamalıdır.Thema, Arsanias Nehri ile Çemişgezek arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Harsianon</span> Bizans idari bölümü (Thema)

Harsianon, Türkiye'de Kapadokya yöresinde yer alan bir Bizans kalesinin ve buna bağlı themanın adıydı. Harabeleri Yozgat ili, Akdağmadeni ilçesi Muşalikalesi köyünde bulunmuştur sonra Kayseri'ye taşınmıştır.

Droungos veya drungus tabur büyüklüğündeki askerî birlikleri ifade eden geç Roma ve Bizans terimidir, daha sonra dağları muhafazayla görevli yerel komutanlıklar için kullanılan bir terime evrilmiştir. Drungarios unvanlı komutanların idaresindeki birliklerdir.

<span class="mw-page-title-main">Lykandos</span> Bizans idari bölümü (Thema)

Lykandos ya da Lycandus 10.ve 11. yüzyıllarda Bizans kalesi ismi ve askeri-sivil eyalet, Lykandos theması olarak bilinir

Melias ya da Mleh Bizans İmparatorluğu hizmetine girip, seçkin bir general olan Ermeni prensdir, Lykandos themasını kurmuş ve Araplara karşı İoannis Kurkuas'ın seferlerine katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hersonos (thema)</span> Bizans idari bölümü (Thema)

Hersonos Theması başlangıçta ve resmî olarak Klimata olarak adlandırılan, merkezi Kırım'da, Hersonisos'da bulunan bir Bizans theması idi.

<span class="mw-page-title-main">Seleukia (thema)</span> Bizans idari bölümü (Thema)

Seleukia Theması Küçük Asya'nın güney sahilinde, merkezi Seleukia, olan Bizans İmparatorluğu theması.

<span class="mw-page-title-main">Sebasteia (thema)</span> Bizans idari bölümü (Thema)

Sebasteia Theması kuzeydoğu Kapadokya ve Küçük Ermenistan'da yer alan Bizans İmparatorluğu theması. Thema olarak 911'de kuruldu ve 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi sonrası Selçuklu Hanedanının eline geçene kadar ömrünü sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Kappadokia (thema)</span> Bizans  theması

Kappadokia Theması 9. yüzyılın başlarından 11. yüzyılın sonlarına kadar aynı adı taşıyan bölgenin güney bölümünü kapsayan bir Bizans İmparatorluğu theması.